All Flashcards

(63 cards)

1
Q

sofista

A
  1. «w starożytnych Atenach: (wędrowny) nauczyciel z grupy filozofów przygotowujących obywateli do życia publicznego przez nauczanie retoryki, polityki, filozofii i etyki»
  2. «człowiek dowodzący nieprawdziwych tez za pomocą fałszywych argumentów»
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

sekularyzacja

A

Zespół działań zmierzający do znacznego ograniczenia lub wręcz całkowitego wyeliminowania roli religii w społeczeństwie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

swołocz

A

posp. pogard. ktoś podły, zasługujący na pogardę,
reg. białost. łobuz, drań
posp. pogard. zbiorowo o ludziach budzących odrazę swoim zachowaniem lub wyglądem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

hedonizm

A

(gr. ἡδονή hedone – „przyjemność, rozkosz”)

pogląd, doktryna, uznająca przyjemność, rozkosz za najwyższe dobro i cel życia, główny motyw ludzkiego postępowania.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

nihilizm

A

(od łac. nihil – nic)

wieloznaczny termin filozoficzny, którego kluczowym pojęciem jest negacja. Różne formy nihilizmu odpowiadają różnym działom filozofii, takim jak epistemologia, ontologia, aksjologia czy filozofia polityki.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

filantropia

A

(stgr. φιλανθρωπία philanthrōpia – dobroczynność, życzliwość; φιλάνθρωπος philánthrōpos – kochający ludzkość)

formalne i nieformalne działania osób oraz grup, instytucji i przedsiębiorstw, nakierowane na zaspokojenie potrzeb jednostek, wspólnot oraz społeczności lokalnych w wymiarach: materialnym, duchowym i moralnym oraz mające na celu kultywowanie tradycji, jak również reformy i zmiany społeczne.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

pretensjonalny

A
  1. «zachowujący się sztucznie, krygujący się»
  2. «zbyt wyszukany, świadczący o złym guście»
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

protekcjonalny

A

«traktujący innych z wyższością i pobłażliwą przychylnością; też: świadczący o takim traktowaniu»

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

guwernantka

A

nauczycielka domowa, czasem pełniąca również rolę ochmistrzyni; męski odpowiednik tego pojęcia to guwerner lub guwernant. W Polsce guwernantkom powierzano zazwyczaj naukę i wychowanie młodszych dzieci, w wieku przedszkolnym.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

synestezja

A

stan lub zdolność, w której doświadczenia jednego zmysłu (np. wzroku) wywołują również doświadczenia charakterystyczne dla innych, na przykład odbieranie niskich dźwięków wywołuje wrażenie miękkości, barwa niebieska odczuwana jest jako chłodna, obraz litery lub cyfry budzi skojarzenia kolorystyczne itp.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

perystaltyka

A

aktywność motoryczna w przewodzie pokarmowym, która powoduje przesuwanie pokarmu z przełyku aż do jego końcowego odcinka, czyli odbytnicy. Potocznie mianem perystaltyki określa się czasem wyłącznie ruchy perystaltyczne w jelicie.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

almanach

A

rocznik zawierający zebrane artykuły i informacje z jakiejśdziedziny)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

kolektywizm

A

sposób gospodarowania oparty na wspólnej własności środków produkcji; też: pogląd uzasadniający celowość takiego sposobu gospodarowania
zasada zbiorowej pracy i wspólnej własności, propagowana i praktykowana w krajach komunistycznych
w metodologii nauk społecznych: pogląd przeciwstawny indywidualizmowi, traktujący zbiorowość jako elementarną jednostkę społeczną

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

bałwochwalstwo, idolatria

A

grzech w religiach abrahamowych, polegający w podstawowym znaczeniu na oddawaniu czci wizerunkom bogów czy bóstw – bałwanom, idolom. W szerszym znaczeniu bałwochwalstwem może być także np. przywiązywanie nadmiernej wagi do spraw doczesnych kosztem Boga.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

poufale

A

odnoszący się do kogoś w sposób bezceremonialny, swobodny
będący wyrazem zażyłości

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

cynizm

A

postawa etyczna, charakteryzująca się nieuznawaniem i podważaniem wartości i norm obowiązujących w danym środowisku

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

transgresja

A

w psychologii i filozofii, przekraczanie granic biologii, osobowości, granic społecznych oraz norm społecznych, zwłaszcza moralnych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

kubatura brutto budynku

A

objętość budynku

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

anhedonia

A

brak lub utrata zdolności odczuwania przyjemności (zarówno zmysłowej, cielesnej, jak i emocjonalnej, intelektualnej czy duchowej) i radości

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

coda, koda

A

(z języka wł., w dosłownym tłumaczeniu: ogon)
zakończenie utworu muzycznego

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

anachronizm

A

sposób wysłowienia niedopasowany do opisywanego w utworze czasu historycznego. Jest to też pojawienie się w tekście przedmiotów, osób, nienależących do opisywanej przez autora epoki lub czasów.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

harlekin, harlequin

A

powieść o tematyce miłosnej, pozbawiona wartości artystycznych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

egalitaryzm

A

(od fr. égalitairé – dążący do równości) – pogląd społeczno-polityczny uznający za podstawę sprawiedliwego ustroju społecznego zasady całkowitej równości między ludźmi pod względem ekonomicznym, społecznym i politycznym (przeciwieństwo elitaryzmu)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

triumwirat

A

zgromadzenie złożone z trzech osób (z łaciny trium viri – trzech mężów) mające na celu wykonanie określonych zadań

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
persona non grata
(łac. „intruz”, „osoba niepożądana”, l.mn. personae non gratae) – w dyplomacji termin oznaczający członka personelu dyplomatycznego (szefa misji dyplomatycznej, attaché, chargé d’affaires, radców, a także ich rodziny przebywające wraz z nimi na misji) lub konsularnego, który otrzymał nakaz opuszczenia terytorium kraju, w którym przebywa
26
konfabulant
osoba uzupełniająca brakujące wspomnienia informacjami nieprawdziwymi, które możliwie dobrze pasują do całego logicznego ciągu wydarzeń
27
powidok
Kontrast następczy (również powidok, obraz następczy) - zjawisko optyczne polegające na tym, że po wpatrywaniu się w jakiś kształt, a następnie odwróceniu wzroku, w oczach pojawia się na chwilę ten sam, zamazany kształt w barwie dopełniającej, np. czerwone zachodzące słońce pozostawi w oczach swój okrąg w barwie zielono-niebieskiej.
28
surogat
rzecz o charakterze zastępczym, używana jako namiastka, substytut innej rzeczy
29
chiromancja
wróżenie z dłoni. Zagadnienie to było różnie nazywane na przestrzeni wieków np. nauka starożytna, sztuka dywinacyjna, wróżenie lub umiejętność odczytywania losów ludzkich z dłoni. Chirognomia to badanie konturów, zewnętrznych kształtów dłoni (szerokość, długość), spoistości wnętrza dłoni, kształtu palców i określanie ogólnego wyrazu. Chirologia polega na badaniu wnętrza dłoni, tj. wzgórków, linii i znaków.
30
abberacja
(łac. ab – od i errare – błądzić, także aberratio – zabłąkanie się, zbłądzenie) – odchylenie, zboczenie, np. od normalnego stanu, zachowania, przyjętych norm postępowania, sposobu myślenia czy też działania jakiegoś urządzenia. Odstępstwo od normy lub zasady.
31
kohabitacja
(łac. „co-, con-”, znaczy „z, wspólnie”; „habitare” – „mieszkać, przebywać”) – wspólne zamieszkanie, współmieszkanie, nieformalne „życie razem”[3]. Tego typu związki „tworzone są przez osoby, wspólnie zamieszkujące przez dłuższy czas, prowadzące gospodarstwo domowe i utrzymujące związki seksualne”.
32
metys
osoba, której jeden z rodziców jest rodowitym Amerykaninem lub rodowitą Amerykanką, a drugim biała kobieta lub mężczyzna.
33
eskapizm
oznacza ucieczkę od problemów związanych z życiem społecznym, codziennością i rzeczywistością w świat iluzji i wyobrażeń
34
egalitarny
dążący do równouprawnienia, zrównania
35
parytet
(łac. paritas - równość) - zasada równości proporcji dwóch lub więcej wielkości
36
nomenklatura
nazewnictwo, zbiór zasad określających reguły nadawania charakterystycznych nazw dla danej dziedziny
37
nemezis
w mitologii greckiej bogini zemsty, sprawiedliwości i przeznaczenia
38
oniryzm
konwencja literacka, polegająca na ukazaniu rzeczywistości na kształt snu, marzenia sennego, czasem koszmaru
39
krnąbrny
niedający sobą kierować, uparty, nieposłuszny
40
schizma
rozłam między wyznawcami jednej religii, ideologii lub grupy kultowej
41
na poły
niecałkowicie, niezupełnie
42
kontaminacja
proces, który polega na niekontrolowanym wymieszaniu rożnych składników w nową całość, a w konsekwencji do zniszczenia śladu
43
stupor
osłupienie
44
pakamera
schowek, magazynek
45
konsiliencja
poszukiwanie wzajemnych zależności i związków między zjawiskami badanymi przez specjalistów z różnych dyscyplin nauk., wykorzystujących różne, ale właściwe tym dyscyplinom metody i narzędzia badawcze
46
amnestia
(gr. ἀμνηστία amnēstía „zapomnienie” por. amnezja) – jednorazowe darowanie lub złagodzenie prawomocnie orzeczonych kar lub środków karnych za popełnione przestępstwa lub wykroczenia określonego rodzaju poprzez wydanie aktu prawnego
47
terpentyna
substancja produkowana z żywicy drzew iglastych
48
modus operandi
pojęcie z zakresu kryminalistyki opisujący charakterystyczny i zazwyczaj powtarzalny sposób zachowania się sprawcy czynu zabronionego, który kształtują jego indywidualne cechy oraz możliwości
49
bulionizm
pochodzący od francuskiego słowa bullion (złoto lub srebro w sztabach) termin określający wczesny etap merkantylizmu powstałego w Europie XV i XVI w., propagowany w większości krajów europejskich. Jego główną zasadą było utożsamianie bogactwa z gromadzeniem w kraju szlachetnych kruszców, przede wszystkim złota i srebra. Wierzono, że posiadanie tych kruszców ułatwia rozwój handlu i zwiększa dochody pieniężne państwa, toteż zakazywano ich wywozu poza granice kraju.
50
merkantylizm
system poglądów ekonomiczno-politycznych, który pojawił się we wczesnym okresie nowożytności, wywodzący się z bulionizmu – teorii mówiącej, że posiadanie metali szlachetnych w kraju równa się jego bogactwu.
51
supremacja
zwierzchnictwo albo przewaga na kimś lub nad czymś
52
demagog
człowiek, który dla zdobycia zwolenników lub dla przekonania słuchaczy używa haseł i argumentów nieetycznych, który posługuje się pochlebstwem, kłamstwem, obietnicami bez pokrycia. Bywa efektownym mówcą i czasem sam siebie potrafi przekonać. Wcale przez to nie staje się uczciwy.
53
dogmatyzm
bezkrytyczny stosunek do pewnych tez i poglądów, odrzucający możliwość poddania ich weryfikacji
54
prymat
pierwszeństwo, zwierzchność lub przewodzenie w czymś, posiadanie dominującej roli
55
krezus
człowiek bardzo bogaty
56
efemeryczny
krótkotrwały, szybko przemijający
57
mitręga
mozolna, męcząca, zwykle nieefektywna praca
58
pauperyzacja
proces, w wyniku którego obniża się standard życia jednostki lub zbiorowości
59
epikureizm
kierunek filozoficzny, stworzony przez greckiego myśliciela Epikura w III w. p.n.e., który szczęście człowieka utożsamiał z osiągnięciem przyjemności.
60
zespół sawanta
(fr. savant, uczony) – rzadko spotykany stan, gdy osoba z zaburzeniami rozwoju jest wybitnie uzdolniona (geniusz), co jest zazwyczaj połączone z doskonałą pamięcią.
61
epistemologia
(od stgr. ἐπιστήμη, episteme – „wiedza; umiejętność, zrozumienie”; λόγος, logos – „nauka; myśl”), teoria poznania lub gnoseologia – dział filozofii, zajmujący się relacjami między poznawaniem, poznaniem a rzeczywistością. Epistemologia rozważa naturę takich pojęć jak: prawda, przekonanie, sąd, spostrzeganie, wiedza czy uzasadnienie. „Co to jest poznanie i czym jest poznawanie? Wyjaśnianie praw dotyczących zarówno poznawania i tego, co jest poznane”.
62
serendipity
- naturalną zdolność do interesujących lub wartościowych odkryć przez przypadek; - dar znajdowania wartościowych lub przyjemnych rzeczy, których się nie szuka; - tylko jako zwrot „by serendipity” przetłumaczony (na język polski) jako „szczęśliwym trafem”; - zdolność dokonywania szczęśliwych odkryć przez przypadek; - zdolność dokonywania pożądanych odkryć przypadkowo; - szczęście, powodzenie.
63
cezura
moment przełomowy rozdzielający wyraźnie różniące się etapy życia, historii, itp.