geologia

Question 1

eguzkia energia iturri

Answer 1

1. eguzkia: guztietan eragin
   - fotosintesi
   - fenomeno meteo/ zonazio klimatiko
   - uraren zikloa
   - lurrazala modelatzen duten kanpo eragile geologiko

Question 2

interfasea

Answer 2

atmos + hidrosfera nahasten diren eremua
bertan interakzioak: materia / energia elkartruke

Question 3

grabitatea dinamika

Answer 3

sistema desberdinen egituraketa eragin
-atmosferako geruzen banaketa
- hidrosfera banatu dentsitatearen arabera
- geosferaren geruzak = material dentsoenal lurraren zentrorantz

Question 4

barne beroa dinamika

Answer 4

lurraren sorrerako hondar-beroa
elem erradiaktiboen desintegratzearen ondorioa
mantuko konbekzio korronteak eragin = plaka tektonikoak mugitu
bolkanismo,orogeniak,sismoak….

Question 5

HIDROSFERAREN jatorria

Answer 5

asteroide gerrikoko asteroide hidratatuetatik

Question 6

hidrosfera likidoa

Answer 6

1. eguzkitik distantzia egokia
2. magnetosferak atmosfera mantendu =eguzki haizea ekidi= ur guztia ez da lurruntzen
3. berotegi gasek tenperatura egokia mantendu

Question 7

hidrosfera egitura

Answer 7

97,5 gazia
2,5 geza
* glaziar
* lur azpiko
* ibai lakuak
* atmosfera
* biosfera

Question 8

Hidrosfers lurreko tenperatura erregulatu

Answer 8

OZEANOEN DINAMIKARI ESKER
1. bero espezifiko handia : ura airea epeldu
2. itsaslasterrek ekuatoretik poloetara bero kantitate handiak = lur t erreg
3. ur laster termohalino

Question 9

UR LASTER TERMOHALINOAK

Answer 9

tenperatura & gazitasuna : uraren dentsitatea aldatu= planeta mailako ur lasterrak
oreka garrantzitsua

Question 10

atomosferaren jatorria

Answer 10

A ) erreduktorea
1. kanpo meteorito lurra bonbardatu
2. inpaktuek -> lurrikara eta sumendiak
3. gasen kanporaketan UR LURRUNA
4. planeta hoztu
5. ur lurruna kondentsatu
6. euria = ozeanoak
B)** OXIDANTEA**
zianobakterioek fotosintesia
O2 atmosferara

Question 11

atmos konposizioa

Answer 11

78 N2
21 O2
0.9 Ar
0.037 CO2

Question 12

atmosferaren egitura bertikala

Answer 12

troposfera 0-10
tropopausa
estratosfera 10-50
estratopausa
mesosfera 50-80
mesopausa
IONO/termosfera 80-300/700
termopausa
exosfera 300/700-10.000

Question 13

ATMOSFERAREN FUNTZIOAK

Answer 13

1. BIOSFERA BABESTU
   (GELDITU)
   - erradiazioa ( X eta gamma)
   - UV
   - eguzki haize partikulak
   - meteoritoak
2. SISTEMA KLIMATIKOAK ERREGULATU** (BEROA)**
   * berotegi efektu naturala
   * lur gainazal-altitude handien arteko bero desorekak konpentsatu
   * ozeanoekin bero -trukeak

Question 14

berotegi efektua

Answer 14

1. eguzki erradiazioa lurrera heldu : argia + IR+ UV
2. atmosferak energia zati bat islatu
3. lurrazalak energia gehiena xurgatu = berotu
4. lurrak erradiazio infragorria igorri
5. **berotegi gasek **erradiazio zati bat xurgatu = atmosfera berotuz

Question 15

atmosfera funtzioa
lur gainazal-altitude
bero desoreka konpentsatu

Answer 15

konbekzio korronte
+
hodeien eraketa

Question 16

EXOSFERA

Answer 16

eguzki haizea> grabitatea:
zabalera desberdina eremu desberdinetan
* T desberdina eguzki alde/ kontra (0-1700)
* definitu gabeko mugak
* H2 + He (arinak , d txikia urrunduz gero)

Question 17

termosfera/ ionosfera

Answer 17

• D txikiko geruza
• X eta gamma xurgatu / ionizatu =e galdu
• T igo energia askatzean
• aurora polarrak ( austral & boreal
• sateliteak orbitatu

Question 18

aurora polarrak

Answer 18

austral/ boreal
eguzki haizea eta nukleo metalikoaren korronteek = MAGNETOSFERAren ondorioz

Question 19

mesosfera

Answer 19

• espaziotik meteorito gehienak desintegratu = IZAR USO
• igo = T jeitsi

Question 20

ESTRATOSFERA

Answer 20

• altitudea = T gora
• No konbekziorik (aire horiz)
• ozono geruza (20-50)

Question 21

OZONOSFERA

Answer 21

UV izpi gehienak xurgatu
1. O2 -fotolisi- 2 O at disoziatu
2. O - talka O2 rekin = O3 = ozono
3. UV izpiek- O3 apurtu-
elkartu eta banatuz
* UV energia termiko bihurtu = estratosfera berotu

ESTRATOSFERAN

Question 22

TROPOSFERA

Answer 22

• airearen %80 - grabitateagatik
• altitudea = presio atm - = T -
• konbekzio korronteak (T aldaketagatik)
  - ONDORIOAK
  1. kanpo eragile geologiko: olatu , ibai , haize
  2. fenomeno meteorologiko: prezipitazio (URAREN ZIKLOA)

Question 23

KONBEKZIO HIGIDURA arruntak

Answer 23

aire masa beroak = V + / D - =flotatu =** BORRASKAK**
aire masa hoztu = V - / D + = jeitsi = ANTIZIKLOI

Question 24

haizea

Answer 24

airea antizikloietatik borrasketara mugitzean

Question 25

borraskak

Answer 25

presio erlatibo txikiko guneak

Question 26

antizikloi

Answer 26

presio erlatibo handiko gunea

Question 27

konbekzio higidurak **eskala handikoak**

Answer 27

poloetako haire hotza ekuatorera berotu eta poloetarantz bueltatu lurraren errotazioak korrontea desbideratu = konbekzio zelula desberdinetan zatitu

Question 28

konbekzio zelulak

Answer 28

* poloko zelula * zelula epela/ FERREL * zelula tropikala/ HADLEY

Question 29

aire masa handiek

Answer 29

ez nahastu baina elkar eragin **7 konbergentzia zona** definitzen dira hauek **zona klimatikoak** eratu

Question 30

geosfera azterketa metodo zuzenak

Answer 30

1. **sumendi** laba,gas,materialak aztertu 2. **Zundaketa/meategi** laginak aztertu (tope 11) 3. **Mineral/harrien konposizio+ egitura** aztertu (mineralografia eta petrografia) ( mikros elek + espektrografia)

Question 31

METODO MAGNETIKOA

Answer 31

magnetometro= eremu magnetikoak neurtu= azpiko harrien konp ondorioztatu

Question 32

METEORITOEN AZTERKETA

Answer 32

lurra **sortutako gai berekoak** konposizioa ondorioztatu

Question 33

METODO GRABIMETRIKOA

Answer 33

material dentso = grabitate handiagoa sortu material arin = - grabitate **mantuko konbekzio korronte **detektatu

Question 34

METODO SISMIKO

Answer 34

materialek konposizio/ egoeraren arabera uhin sismikoak modu desberdinean garraiatu

Question 35

METODO SISMIKOA

Answer 35

- uhin sismiko desberdin+ abiadura desberdinean hedatu = egoera/konposizio arabera - islatu / errefraktatu material banaketa mugetan

Question 36

P uhinak

Answer 36

- konprimatu-zabaldu (trikitixa) - solido + likido - materiala zurrunago = azkarrago - solidotik likidora errefraktatu

Question 37

S uhinak

Answer 37

- zeharkako ( gora-behera) - solido - kanpo nukleora heldu : desagertu / pixka bat islatu

Question 38

EREDU GEOKIMIKOA

Answer 38

1. LURRAZALA : mohorovicic+kontinental+ozeaniko 2. MANTUA: gutenberg+peridotita+dentsitate 3. NUKLEOA: konposizioa+ zentroa

Question 39

LURRAZAL KONT

Answer 39

- 30-70 - %85 granitoz - D txiki ( mantuan hondoratu ez) - harri oso zaharrak (4000 ma) | geokimikoa

Question 40

LURRAZAL OZEANIKO

Answer 40

ozeano hondoak - 10 km - basaltoz +sedimentu geruzaz estalia (lodiera aldakorra) - D handia (hondoratu) - harri gazteak (200 ma)

Question 41

MANTUA

Answer 41

- gutenberg 2900 - konposizio homogeneo: peridotita - dentsitate ez homogeneo: sakonago = d+++ = presioagatik

Question 42

NUKLEOA

Answer 42

- konposizio: 80 Fe + 10 Ni+ 10 (C,S,O2) - zentroa lurrazaletik 6371 km

Question 43

GEODINAMIKOA

Answer 43

1. LITOSFERA 2. ASTENOSFERA 3. BEHE MANTUA 4. KANPO NUKLEO 5. BARNE NUKLEO

Question 44

LITOSFERA

Answer 44

- geruza zurrun + hauskor - lurrazala +goi mantua 1. kontinental : granitoz 100-200 km 2. ozeaniko: basaltoz 30-50 km

Question 45

ASTENOSFERA

Answer 45

litosfera-Repetti **(670)** - dentsitate desberdineko harriak banatu - arrokek joera plastikoa

Question 46

BEHE MANTUA | mesosfera

Answer 46

Repetti-Gutenberg (2900) - astenosfera baino dentsoago - sakonera handitu = azkar berotu

Question 47

KANPO NUKLEOA

Answer 47

Gutenberg - Lehman (5150) - P handia + Konp metalikoa = D ++++ - likido T +++ - NO S uhin - korronte gogorrak = errotazio + konbekzio korronteak = magnetosfera sortu

Question 48

BARNE NUKLEOA

Answer 48

- konposizio = kanpo nuk antzeko - P handiak = SOLIDO - lurra bezala errotatu

Question 49

ENDOSFERA

Answer 49

kanpo + barne nukleo