HC'S WEEK 9 Flashcards
(104 cards)
1
Q
Noem de 9 belangrijkste functies die onderzocht worden bij het psychiatrisch onderzoek
A
- algemene indruk
- bewustzijn
- denken vorm
- denken inhoud
- stemming
- affect
- psychomotoriek
- gedrag en motivatie
2
Q
Welke 3 onderdelen worden onderzocht bij de status mentalis & wat is de overkoepelende term hier voor?
A
Trias psychica - de drie g’s:
- gedachten - cognitieve functies: informatie
waarnemen, opnemen, vasthouden, begrijpen,
ordenen, etc.
- gevoelens - affectieve functies: stemming, emoties,
vegetatieve verschijnselen, etc.
- gedrag - conatieve functies: motoriek, motivatie,
impulsen, gedrag, etc.
3
Q
Welke onderdelen omvangen een psychiatrische structuurdiagnose?
A
Predisponerende & luxerende & onderhoudende:
- neurobiologische factoren
- psychische factoren
4
Q
Noem de 3 aspecten van bewustzijn
A
- attentie-niveau
- inhoud
- reflectie op eigen zin
4
Q
Noem een kenmerk en voorwaarde van het attentie-niveau?
A
Kenmerk = vlotte en adequate reacties op prikkels van buiten
Voorwaarden = intacte zintuigen en hersenstam
5
Q
Noem een kenmerk en voorwaarden van inhoud van bewustzijn?
A
Kenmerk = ervaren van het zelf en de omgeving
Voorwaarden = intacte zintuigen en grote hersenen
6
Q
Noem een kenmerk en een voorwaarde van reflectie op het eigen zijn bij bewustzijn
A
Kenmerk = mogelijkheid om te reflecteren over het eigen zijn
Voorwaarde = vermogen tot abstraheren en redeneren
7
Q
Noem de 5 gradaties van bewustzijnsdaling in de acute neurologie
A
- helder en alert
- somnolent
- soporeus
- stuporeus
- comateus
8
Q
Welke 6 aspecten van het neurologisch onderzoek moet je uitvoeren bij een bewusteloze patiënt?
A
- Glasgow Coma Scale
- hersenzenuwen: pupilreacties, cornea reflex, oogbolmotoriek
- algemeen onderzoek
- extremiteiten: lateralisatie en reflexen
- meningeale prikkeling
- fundoscopie: retina beoordeling, papiloedeem, occlusie vaten
9
Q
[Glasgow Coma Scale] Beschrijf de stadia van E (Eyes)
A
- Geen reactie op pijn
- Openen op pijn prikkel
- Openen op aanspreken
- Spontaan open
10
Q
[Glasgow Coma Scale] Beschrijf de stadia van V (Verbal)
A
- Geen reactie
- Geluid
- Woorden
- Zinnen
- Adequaat
11
Q
[Glasgow Coma Scale] Beschrijf de stadia van M (Motor)
A
- Geen reactie op pijn
- Strekken op pijnprikkel
- Pathologisch buigen op pijnprikkel (rotatie)
- Buigen op pijnprikkel
- Lokaliseren (hand tot boven clavicula)
- Opdrachten uitvoeren
12
Q
Noem 3 algemene locaties waar de oorzaak van een gedaald bewustzijn kan zitten?
A
- hersenstam laesie
- bilaterale thalamuslaesie
- diffuse laesie van de cortex/subcortex door
- intracraniële drukverhoging
- multipele contusies
- inklemming door massawerking
13
Q
Wat is een coma?
A
= een toestand van gedaald bewustzijn, zonder willekeurige of gerichte reactie op prikkels van buiten
- geen reactie met omgeving
- beweging op pijnprikkel, niet op aanspreken
14
Q
Noem 7 kenmerken van niet-responsief waaksyndroom (vroeger: vegetatieve toestand)
A
- patiënt heeft ogen open
- voert geen opdrachten uit
- geen ‘contact’
- heeft waak/slaapritme
- reageert op licht en geluid
- slikreflex, grijpreflex
- E4 M5 V1
15
Q
Noem 4 kenmerken van akinetic mutism (mimic)?
A
- is geen coma
- geen spontane bewegingen
- maken alerte indruk (oogbewegingen)
- geen spraak
16
Q
Noem 2 mogelijke lokalisaties van laesies die een akinetic mutism veroorzaken
A
- hydrocephalus
- laag frontale bloedingen
17
Q
Waar zit het probleem bij een patiënt met locked in syndrome?
A
In de hersenstam
18
Q
Noem 5 kenmerken van een locked in syndrome
A
- typische coma score: E1/E4, M1, V1/Vt
- tetraparese van de ledematen
- alleen verticale oogbewegingen
- patiënt is alert
- psychische/emotionele belasting
19
Q
Noem 5 kenmerken van een minimally conscious state
A
- lijkt op vegetatieve toestand, maar meer aanwijzingen van ‘awareness’
- simpele commando’s worden uitgevoerd, of
- ja/nee responses geven
- adequate woorden geuit
- relevant gedrag: huilen/lachen, reactie op spraak, objecten pakken en vasthouden, visual fixation/tracking
20
Q
Wat zijn 2 oorzaken van een bewustzijnsstoornis?
A
- structurele hersenafwijking: hersenstam/thalamus
beiderzijds- infarct, bloeding, abces, tumor, trauma, etc.
- diffuse neuronale disfunctie
- metabool, toxisch, epilepsie
21
Q
Uit welke delen van het brein bestaat de associatieve cortex?
A
Neocortex (= niet primair motorisch of sensorisch)
- 80% van het brein
- occipitaal (met dorsale & ventrale stroom), temporaal, pariëtaal en occipitaal
22
Q
Benoem globaal de ‘associatieve taken’ van de pariëtaal-, frontaal-, temporaal- en occipitaalkwab
A
Pariëtaal = aandacht
Frontaal = planning & inhibitie gedrag
Tempraal = object herkenning & prosopagnosia
Occipitaal = visuele informatieverwerking
23
Q
Wat is het verschil tussen de ventrale en dorsale stroom betreft de occipitaalkwab en visuele informatieverwerking?
A
Ventrale stroom = kleur & precisie via temporaalkwab
Dorsale stroom = plaats & beweging via pariëtaalkwab
24
In welk deel van de hersenen vindt prosopagnosia plaats?
Prosopagnosia = gezichtsherkenning
@ fusiforme gyrus (inferior temporele sulcus) rechts
25
Noem 4 specifiekere associatieve functies die huizen in de frontaalkwab
- inhibitie van gedrag
- maken van beslissingen
- planning
- onthouden informatie korte termijn
26
Wat is hemi-neglect en hoe ontstaat dit?
Het niet herkennen/beseffen van het feit dat er een linker-wereldhelft bestaat
Ontstaat door een unilaterale pariëtale bloeding rechts
27
Noem 4 soorten aandacht
- exogeen (automatisch)
- endogeen (vrijwillig)
- covert (verborgen/stiekem)
- overt (open/duidelijk)
28
Wat houdt neuro-economie in?
Optimaal gedrag door het maximaliseren van nut (utility) voor een beloning (kans vs waarde)
Meer aandacht als hogere kans/waarde van de beloning
29
Noem de 5 diagnostische criteria voor delirium volgens de DSM-5
A. Stoornis in bewustzijn & aandacht
B. Ontwikkelt in korte tijd, fluctueert
C. Verandering in cognitieve functies
D. Niet beter verklaard door neurocognitieve stoornis of coma
E. Aanwijzing voor somatische oorzaak
30
Waarom is het belangrijk om een delirium te herkennen?
Alarmsignaal, teken van falende cerebrale reserve
- hogere kans complicaties
- lagere cognitieve & functionele prognose
- voorspeller mortaliteit
31
Wat is een stil delirium?
Dysartrisch, mompelend of hypoactief delirium
32
Welke aspecten behoren tot het delirium model?
Predisponerende factoren: hoge vs lage kwetsbaarheid
Precipiterende factoren: sterke vs zwakke luxerende factoren
33
Welke 3 aspecten beoordeel je bij een mogelijke bewustzijnsstoornis (ABC)?
A. Alertheid
B. Besef
C. Compensatie (aandacht, tenaciteit, afleidbaarheid en vigiliteit)
34
Noem 9 overige symptomen van een delirium?
- geheugenstoornissen
- stoornis executieve functies en taal
- stoornis intellectuele functies (oordeel, realiteitsbesef)
- denkstoornissen
- emotionele stoornissen
- neurologische symptomen
- slaap-waakstoornissen
- psychomotore ontregeling
35
Noem 4 soorten/onderverdelingen van delirium
- hyperactief/alert = alcoholonthoudingsdelirium
- hypoactief/alert
- gemengd
- hypoactief/hypoalert = stil delirium
36
Hoe wordt delier behandeld? Noem 3 peilers
- behandel onderliggende somatische oorzaken
- niet-farmacologische behandeling/psycho-hygiënisch: cognitieve ondersteuning, voorkomen dehydratie en immobilisatie, etc.
- farmacologische behandeling ('start low, go slow)
37
Wat zijn acute oorzaken van delirium volgens het acroniem WHHHHIMPS?
W = Wernicke's encefalopathie/withdrawal
H = hypoxemie
H = hypersensitieve encefalopathie
H = hypoglycemie
H = hypoperfusie
I = intracraniale bloeding
M = meningitis/encefalitis
P = poisons/medication
S = seizures
38
Noem medicatie die delier kan veroorzaken?
- opioïden
- sedativa
- anticholinergica
- corticosteroïden
- veel longmedicatie
- veel cytostatica
- veel drugs/antipsychotica
39
Wat is de eerste keus behandeling bij een delirium?
D2-blokker haloperidol
(evt. + quetiapine)
40
Welke 2 middelen zijn de tweede keus behandeling bij een delirium?
Risperidon
Olanzapine
41
Kan je een persoon met ziekte van Parkinson/dementie met Lewy bodies en een delier op de eerste plaats ook gewoon behandelen met haloperidol?
Nee, dan géén 1e generatie antipsychotica zoals haloperidol WANT zijn dopamine-antagonisten
Eerste keus nu: clozapine, quetiapine
42
Wat is een risico van benzodiazepinen gebruik bij een delirium?
Risico langere duur delirium
43
Noem 3 indicaties wanneer benzodiazepinen wel gebruikt kunnen worden bij een delirium
- + haloperidol bij agitatie
- alcoholonthoudings delirium
- onttrekkingsdelirium
44
Wat is het beleid bij dag-nachtritme/slaapstoornissen en delirium?
1. Antipsychotica optimaliseren & gedragstherapeutische interventies
2. Bij onvoldoende effect, overweeg: mianserine, trazodone, pipamperon, quetiapine
45
Wat is de klinische manifestatie van bilaterale afwezigheid van de hippocampus?
Anterograde amnesie = geen nieuwe herinneringen maken/opslaan
46
Noem 2 grote groepen waaronder geheugen verdeeld kan worden
- niet-declaratief geheugen = niet bewust = impliciet
- declaratief geheugen = expliciet
47
Noem 4 ondergroepen van het niet-declaratief geheugen + hun locatie in het brein
- priming geheugen @ neocortex
- procedureel geheugen @ striatum
- associatief geheugen
- @ cerebellum voor skeletspiergeheugen
- @ amygdala voor emotioneel geheugen
- non-associatief geheugen
48
Leg het priming geheugen kort en bondig uit
Als je een hint krijgt, kan je ineens de herinnering wel ophalenIn welk d
49
In welk deel van het brein is het declaratief geheugen te vinden?
@ mediale temporaalkwab --> hippocampus
50
Noem 2 soorten declaratief geheugen
- semantisch geheugen/werkgeheugen: feiten
- episodisch geheugen: gebeurtenissen
51
Het declaratief geheugen is ook in 5 andere groepen op te delen, op basis van tijd. Benoem dit
- immediate/direct geheugen = fractie van sec
- korte-termijn geheugen = sec-min
- intermediate geheugen = min-uren
- lange-termijn geheugen = dagen
- remote geheugen = weken, maanden, jaren
52
Welke 2 soorten tijdsgebonden declaratief geheugen bevinden zich in de prefrontale cortex?
- immediate/direct geheugen
- korte-termijn geheugen
53
Welke 2 soorten tijdsgebonden declaratief geheugen bevinden zich in de hippocampus?
- intermediate geheugen
- lange-termijn geheugen
54
Waarom gaat het geheugen ophalen op een gegeven moment niet meer via de hippocampus?
'cells that fire together, wire together'
- als genoeg herhaling, gaan corticale gebieden met elkaar communiceren
- hierdoor meer verbindingen tussen de associatieve schorsen voor lange termijn
55
Welke stap is nodig om van het korte-termijn geheugen naar het intermediate geheugen te komen?
Encoding/eiwitmodificatie @ hippocampus
56
Welke stap is nodig om van het intermediate geheugen naar het lange-termijn geheugen te komen?
Consolidatie (eiwitsynthese)
--> gebeurt tijdens remslaap
57
Welke 2 receptoren zijn belangrijk bij de vorming van geheugen?
- AMPA-receptor: natrium in cel als binding glutamaat
- NMDA-receptor: calcium in cel
58
Noem 2 kenmerken van de NMDA-receptor
- magnesium block moet weg bij depolarisatie
- is coïncidentie-receptor voor instromende neurotransmitters en actiepotentialen
59
Welk eiwit is belangrijk voor de vorming van geheugen?
CAMk2
60
Wat is de algemene functie van het CAMk2 eiwit bij de vorming van geheugen?
Kan kortdurend calciumkanaal effect omzetten in een langdurig effect zolang defosforylisatie
61
Uit welke 3 domeinen bestaat het CAMk2 eiwit?
- associatiedomein: verbinding met 1 van andere 5 kinases
- regulatiedomein: bindt calcium waardoor conformatieverandering en het kinasedomein beschikbaar komt
- kinasedomein: fosforyleert het regulatiedomein
62
Beschrijf in stappen het proces van CAMk2 en AMDA-receptoren bij het vormen van geheugen
1. CAMk2 gefosforyleert & actief
2. Encoding met eiwitmodificatie
3. Zorgt voor postsynaptisch meer AMPA-receptoren (via eiwitsynthese)
4. Hierdoor bij later postsynaptisch signaal sterkere activatie
= lange termijn potentiatie (LTP)
63
Noem 4 stappen in het beloop/de progressie van dementie
1. Geen cognitieve impairment
2. Milde cognitieve impairment (= als meetbaar bij geheugentesten)
3. Milde dementie
4. Ernstige dementie
64
Noem 4 analysemethoden voor dementie
- neuropsychologisch onderzoek (NPO)
- lab
- beeldvorming (CT/MRI/PET)
- liquor (op indicatie)
65
Wat zijn de 3 doelen van het neuropsychologisch onderzoek (NPO)?
1. Vaststellen aanwezigheid & ernst cognitieve stoornissen --> dementie ja/nee?
2. Bijdragen nosologische diagnose --> (sub)corticaal, subtype?
3. Bijdragen differentiaal diagnose --> psychiatrische aandoeningen, slaapstoornissen, prodromale stadia dementie
66
Noem 10 voorbeelden van cognitieve functies + hun lokalisatie in het brein
- frontaal: aandacht/concentratie, executieve functies, abstraherend vermogen & sociale cognitie
- overgang fronto-pariëtaal: taalfuncties
- temporaal: geheugen
- subcorticaal: mentale werkingssnelheid
- pariëtaal: visueel-ruimtelijke en -constructieve functies
- overig: praxis en gnossis
67
In welke 3 groepen kan dementie ingedeeld worden?
- corticale dementie
- subcorticale dementie
- mengbeeld
68
Hoe wordt het dementie mengbeeld ook wel genoemd?
Dementie met lewy bodies
69
Noem 3 kenmerken van corticale dementie
- stoornissen in corticale domeinen
- frontaal: gedrag, sociale cognitie en executieve functies
- temporaal: geheugen en oriëntatie
70
Noem 2 subtypes van corticale dementie
- ziekte van Alzheimer
- frontotemporele dementie
71
Noem 2 kenmerken van subcorticale dementie
- werktempo, aandacht, concentratie, traagheid en executieve functies
- kunnen zelfstandig gebeurtenissen niet herinneren, maar wel als ze hints krijgen
72
Noem 3 subtypes van subcorticale dementie
- hydrocephalus
- vasculaire dementie
- Parkinson's dementie
73
Waar vindt neurodegeneratie plaats bij de ziekte van Alzheimer?
- hippocampus
- temporaal (MTA)
- pariëtaal (early onset, PCA)
74
Waar vindt neurodegeneratie plaats bij vasculaire dementie?
Witte stof laesies (WMH)
75
Waar vindt neurodegeneratie plaats bij lewy body/Parkinson/Huntington dementie?
Basale kernen
76
Beschrijf de diagnostische stappen voor ziekte van Alzheimer
1. Dementiesyndroom
- uitval in 2 cognitieve domeinen
- interfereert met dagelijkse activiteiten
2. Ziekte van Alzheimer
- sluipend begin, geleidelijk progressief
- progressieve uitval geheugen, taal, etc.
- geen systemische- of andere
hersenaandoening
77
Noem 4 biomarkers die ondersteunend zijn voor de klinische diagnose Alzheimer
- MRI: MTA (medio-temporale atrofie)
- PET/SPECT-scan: hypometabolisme&perfusie temporo-parietaal + corticale PiB binding (amyloid)
- liquor: verhoogd phospho-tau & verlaagd B-amyloïd
- DNA diagnostiek: mutatie Preseniline of APP gen
78
Noem 3 pijlers van de behandeling van Alzheimer
- geen etiologische therapie
- therapie op neurotransmitters
- cholinesterase remmers
- memantine
- antipsychotica
- dagbehandeling & verpleeghuis opname
79
Noem 2 subtypen van frontotemporele dementie (FTD)
- gedragsvariant
- taalvariant --> primair progressieve afasie
80
Noem 6 primaire criteria voor de gedragsvariant van FTD
- sluipend, langzaam progressief
- vroeg verval sociaal gedrag
- vroeg veranderd gedrag
- spraakstoornissen
- vroeg ontstaan emotionele vervlakking
- vroeg verlies ziekte-inzicht
81
Noem 3 ondersteunende criteria voor de gedragsvariant van FTD
- gedrag: obsessief-compulsief, hyperoraliteit, verhoogde afleidbaarheid
- spraak: echolalie, parafasieën, stereotiep, perseveraties
- neurologisch: extrapiramidale stoornis, incontinentie
82
Benoem de 2 pijlers van aanvullend onderzoek bij de gedragsvariant van FTD
- NPO: executieve- en taalstoornis, normaal geheugen/visueel ruimtelijke vaardigheden
- MRI: frontale en/of anterieur temporale atrofie
83
Noem 3 typen primair progressieve afasie van de taalvariant van FTD
1. Semantische dementie (SD)
2. Progressieve niet-vloeiende afasie (PNFA)
3. Logopene progressieve afasie (LPA)
84
Noem 4 kenmerken van semantische dementie (taalvariant FTD)
- benoemstoornissen
- gestoord woord- of objectbegrip
- vloeiende spraak
- MRI: anterieure temporale atrofie
85
Noem 4 kenmerken van progressieve niet-vloeiende afasie (taalvariant FTD)
- hakkelende spraak (spraakapraxie)
- agrammatisme
- gespaard begrip
- MRI: posterieur fronto-insulaire atrofie
86
Noem 3 kenmerken van logopene progressieve afasie (taalvariant FTD)
- nazeggen gestoord
- woordvindstoornissen
- fonologische parafasieën
87
Noem 3 waarschijnlijkheidscriteria voor de diagnose vasculaire dementie
- dementie
- focale uitvalsverschijnselen + vasculaire afwijkingen MRI/CT
- tijdsrelatie tussen bovenstaande is direct of minder dan 3 maanden
88
Diagnose vasculaire dementie is ook mogelijk bij patiënten met dementie en focale uitval in combinatie met welke 3 criteria?
- geen vasculaire afwijkingen op CT/MRI
- geen duidelijke tijdsrelatie beroerte-dementie
- sluipend begin & variabel verloop
89
Noem 6 aanwijzingen voor erfelijke vasculaire dementie
- arteriopathie --> lacunaire infarcten --> witte stof laesies
- beginleeftijd 30-60 jaar
- migraine, TIA's of recidiverende beroertes
- subcorticale dementie, loopstoornissen, incontinentie
- epilepsie, psychiatrische symptomen
- mutaties notch 3 gen op chromosoom 19
90
Noem 2 kenmerken Lewy body dementie
- progressieve cognitieve achteruitgang
- in schors & substantia nigra lewy lichaampjes
91
Van welke 3 symptomen heb je voor de diagnose van lewy body dementie minimaal 2 symptomen nodig?
- fluctuaties in cognitie, aandacht en alertheid
- recidiverende visuele hallucinaties
- spontaan parkinsonisme
92
Noem 5 ondersteunende symptomen voor Lewy body dementie
- frequent vallen
- syncope
- tijdelijk bewustzijnsverlies
- hallucinaties (niet visueel)
- verminderde perfusie occipitaal beiderzijds
93
Noem 4 suggestieve symptomen voor lewy body dementie
- rem slaap gedragsstoornis
- ernstige neuroleptische overgevoeligheid
- lage dopamine-uptake DaT-scan
- PET-scan: occipitaal hypometabolisme
94
Wat zijn de 2 pijlers van de behandeling van lewy body dementie?
- cognitief: cholinesterase remmers, memantine
- niet-motore symptomen:
- rem slaapstoornissen: rivotril, melatonine
- parkinsonisme: levodopa
95
Wat is corticale integratie?
Het verwerken van externe prikkels en omzetten tot gerichte handelingen
96
Wat is agnosie?
Een stoornis in het herkennen van informatie die via de onaangedane zintuigen binnenkomt
97
Noem 2 voorbeelden van visuele agnosie
- simultaanagnosie
- prosopagnosie = gezichtsherkenning
98
Wat is astereognosie?
= onvermogen voorwerpen te herkennen
99
Wat is agrafesthesie?
= onvermogen tactiele cijfers op huid te herkennen
= tactiele agnosie
100
Wat is apraxie?
= onvermogen om een complexe aangeleerde handeling uit te voeren NIET met als oorzaak een parese, sensibele stoornis, etc.
101
Wat is kinetische apraxie?
= verstoring van de fijne hand- en vingermotoriek door het niet kunnen koppelen of isoleren van afzonderlijke bewegingen
DUS kan handfiguren niet nadoen
102
Wat is ideomotore apraxie?
= verstoorde activatie en uitvoering van een bewegingsschema, zoals voordoen hoe tanden te poetsen
DUS weet wat te doen, maar niet hoe
103
Wat is ideotoire apraxie?
= onvermogen complexe sequentie van handelingen uit te voeren met gebruik van een voorwerp, terwijl elke afzonderlijke beweging wel lukt
DUS weet niet wat te doen met een voorwerp
