Hfst 2: Vaatstelsel Flashcards
(93 cards)
1
Q
Wat is arteriële insufficiëntie?
A
- stoornis van het aanvoerende arteriële systeem
- vernauwing van arteriën -> te weinig zuurstof en voedingsstoffen in weefsels
2
Q
Wat is veneuze insufficiëntie?
A
- afwijking in het afvoerende veneuze systeem
- meest voorkomende oorzaak van vaatproblemen
- bloed wordt onvoldoende afgevoerd, wat leidt tot opeenhoping van bloed
3
Q
Omschrijf de anatomie van de arteriën?
A
-vervoeren zuurstofrijk bloed
- staan bij elke hartslag onder druk -> dikke, elastische wand vangt druk op
4
Q
Omschrijf de anatomie van de venen?
A
- vervoeren zuurstofarm bloed terug naar het hart
- minder onder druk en hebben daarom een dunnere wand
- kleppen
5
Q
Waaruit is het veneus systeem in het been opgebouwd?
A
- oppervlakkige veneuze systeem dat zich in het onderhuidse weefsel bevindt;
- diep systeem tussen beenspieren -> diep gelegen venen verwerken het grootste deel van veneuze aanbod van het bloed;
- verbindingsvenen (venae perforantes) die het oppervlakkige systeem verbinden met het diepe systeem
6
Q
Welke mechanismen zullen in gezonde toestand zorgen voor terugvloei naar het hart vanuit de benen?
A
- kleppen in de venen: bloed maar in één richting stromen
- veneuze spierpomp: contracties van de spieren in onderbeen worden de spieren korter en dikker en drukken ze de venen samen
- aanzuigende werking van hart en longen
7
Q
Welke aandoeningen van het arterieel stelsel zijn er?
A
- Atherosclerose
- claudicatio intermittens
8
Q
Wat is atherosclerose?
A
- combinatie van verschillende veranderingen in de arteriën
- Vetten zetten zich af tegen wand van arteriën (= atheroom), waardoor de diameter van de arterie versmalt en de bloeddoorstroming afneemt.
9
Q
In welke arteriën komt atherosclerose het meeste voor?
A
coronaire, cerebrale en perifere vaten
10
Q
Hoe ontstaat atherosclerose?
A
- inflammatoire aandoening
- begint bij beschadiging van de endotheellaag in de wand van de arterie -> centrale endotheel-disfunctie
11
Q
Wat is de functie van het endotheel?
A
- signalen door geven over vasoconstrictie en de vasodilatatie, speelt ook een rol in bloedstolling.
12
Q
Welke veranderingen treden er op wanneer het endotheel beschadigd is?
A
- endotheellaag wordt doorlaatbaar voor lipiden en andere cellen die door bloed getransporteerd worden
- bloedklonters gevormd die de bedoeling hebben om de wand te herstellen -> aanzet zijn voor afzetten van vetten
- Endotheelcellen zullen opzwellen en toxische inflammatoire stoffen produceren
13
Q
Hoe verloopt het ontstaan van atherosclerose?
A
- afzetting vetten begint als fatty streak
- toenemen vette afzetting -> atheroom => arteriën vernauwd en verstopt
- Wand arteriën verharden en verkalken
- bloedaanvoer afgeremd -> weefsels te weinig bloed krijgen (= ischemie)
14
Q
Wat zijn de risicofactoren voor atherosclerose?
A
- familiale voorgeschiedenis;
- geslacht (oestrogenen -> bescherming door een gunstig lipidenprofiel);
- leeftijd;
- slechte voedingsgewoonten;
- stress;
- hypertensie (zorgt voor beschadiging van het endotheel);
- tabaksgebruik;
- hypercholesterolemie;
- hyperlipidemie;
- te weinig lichaamsbeweging;
- alcohol;
- diabetes;
- jicht
15
Q
Wat zijn de mogelijke verwikkelingen van atherosclerose?
A
- Stenosevorming
- Trombosevorming
- Emboolvorming
16
Q
Wat is stenosevorming?
A
- evoluerende wandverandering -> progressief toenemende stenose
- verminderde doorbloeding
17
Q
Wat is trombosevorming?
A
- bloedklonter -> totale afsluiting bloedvat
18
Q
Wat is emboolvorming?
A
- kleine bloedklontertjes komen los -> met bloedstoom mee
19
Q
Wat is het gevolg van een embool of trombose?
A
- gebied achter afsluiting krijgt geen bloed meer.
- De weefsels worden niet meer van zuurstof en voedingsstoffen voorzien en zullen geheel of gedeeltelijk afsterven
20
Q
Wat zijn collateralen?
A
Als trombus of embool een arterie afsluit waarvan de takken in verbinding staan met die van naburige arteriën, kan het weefsel dat door de afgesloten arterie werd voorzien, bloed krijgen via een andere weg.
21
Q
Wat zijn de meest voorkomende lokalisaties voor atherosclerose?
A
- Aortasclerose
- coronaire sclerose
- sclerose van carotis
- sclerose van cerebrale arteriën
- sclerose van de arteriën van het oog
- sclerose ter hoogte van het onderste lidmaat
22
Q
Hoe weet men wanneer er aortasclerose is?
A
Meestal asymptomatisch -> toevalig opgemerkt bij hartauscultatie of op RX
23
Q
Wat zijn de mogelijke verwikkelingen bij aortasclerose?
A
- aneurysma (= plaatselijke verwijding of uitstulping van het bloedvat) vooral in abdominale aorta
- trombose vooral ter hoogte van de bifurcatie van de aorta
24
Q
Waar is coronaire atherosclerose de voornaamste oorzaak van?
A
angina pectoris en myocardinfarct
25
Wat is een mogelijk gevolg van sclerose van de carotis?
- beeld van vasculaire cerebrale insufficiëntie
- CVA's
26
Wat zijn mogelijke gevolgen van sclerose ter hoogte van de cerebrale arteriën?
dementie en/of CVA
27
Wat zijn de mogelijke gevolgen van sclerose van de arteriën van het oog?
- gedaalde visus
- eenzijdige blindheid bij de oudere zorgvrager
28
Wat is een mogelijk gevolg van sclerose t.h.v. het onderste lidmaat?
zorgvragers krijgen last van pijn tijdens inspanning (claudicatio intermittens)
29
Welke mogelijke gevolgen kunnen er nog zijn bij sclerose in andere arteriën?
- stenose van nierarterie -> snel gevaarlijke vorm van hypertensie
- Mesenteriale vaataandoeningen -> O2-tekort in de darmen
30
Wat zijn de mogelijk onderzoeksmethoden om de hemodynamische gevolgen van atherosclerose op te sporen?
- anamnese
- palpatie van de arteriën
- arteriële auscultatie
- angiografie
- laboratoriumonderzoek
- EEG en EKG
- doppler-ultrasonografie
- echografie
31
Waarom is de anamnese belangrijk bij atherosclerose?
om de familiale en persoonlijke antecedenten van de zv te achterhalen
32
Welke arteriën worden het meeste gepalpeerd?
* a. carotis (in de halsstreek);
* a. brachialis (in de elleboogplooien);
* a. radialis (aan de polsen);
* a. femoralis (in de liesplooien);
* a. poplitea (in de knieplooien);
* a. tibialis (aan de binnenkant van het enkelgewricht);
* a. dorsalis pedis (op de voetrug)
33
Waarop let men bij arteriële auscultatie (luisteren met stethoscoop) ?
- normaal geluidloos
- bij stenose -> bloed stroomt onregelmatig -> roffel geluid
34
Wat kan men zien met een angiografie?
lumen, de wandcontouren, stenosen, afsluitingen en collateralen
35
Hoe wordt een angiografie uitgevoerd?
De arteriële naald wordt in de liesplooi (a. femoralis) ingebracht. Daarna wordt er onder druk een inspuiting met contrastvloeistof verricht en worden er radiologische opnamen gemaakt
36
Welke labo-onderzoeken worden er gevoerd om atherosclerose op te sporen?
* cholesterol;
* lipiden;
* stollingstesten;
* nierfunctie;
* hartenzymen.
37
Wat is een EEG en wanneer wordt het gedaan?
- elektro-encefalogram,
- vermoeden van CVA
38
Wat is een EKG en wanneer wordt het gedaan?
- elektrocardiogram,
- vermoeden van myocardinfarct
39
Waarvoor wordt een echografie meestal gebruikt?
aantonen van aneurysma’s en bepalen van de grootte
40
Waarvoor wordt een Doppler meestal gedaan?
onderzoek naar stenose en afsluitingen van de arteriën in de hals en de extremiteiten
41
Wat zijn de mogelijke opties voor de behandeling van atherosclerose?
- preventie
- medicatie
42
Welke preventiemaatregelen zijn er i.v.m. atherosclerose?
* juiste voedingsgewoonten;
* stoppen met roken;
* voldoende fysieke activiteit;
* behandeling van jicht, diabetes en hypertensie;
* vermijden van stress.
43
Welke medicatiegroepen kunnen helpen bij atherosclerose?
- statines
- cholesterol absorptieremmers
- antihypertensiva
44
Wat zijn de eigenschappen van statines?
* bv. Zocor®, Pravasine®, Lipitor®, Crestor®, Simvastatine® …
* effecten:
o vermindering LDL;
o stabilisatie van de plaque;
o anti-inflammatoir effect.
* nadelen:
o leverstoornissen;
o afbraak van spierenzymes.
45
Wat zijn de eigenschappen van cholesterol absorptieremmers?
* bv. Colestid®; Questran®, Ezetrol® …
* effecten:
o opname cholesterol uit de voeding verminderen;
o daling van cholesterol in het bloed.
46
Wat zijn voorbeelden van antihypertensiva?
Tenormin®, Selokeen®, Plendil®, Lomir®, Capoten®, Zestril®, Coversyl® …
47
Wat is claudicatio intermittens?
chronisch ziektebeeld in de onderste ledematen voordoet ten gevolge van onvoldoende arteriële bloedvoorziening.
48
Hoe ontstaat de pijn bij claudicatio intermittens?
Tijdens een inspanning kan er in de spieren die slecht doorbloedt worden, een hypoxie optreden. Hierdoor ontstaat een ischemische pijn
49
Wat zijn de klinische klachten bij claudicatio intermittens?
* pijn aan de kuiten of aan de voeten of de billen;
* gevoel van zwakte in de benen;
* klachten van paresthesie (gevoelloosheid)
* temperatuurdaling van de voeten en onderbenen;
* kleurverandering (blauw-rode kleur);
* ulceratie van de voet;
* droge, schilferige huid;
* gangreen
50
Wat zijn de risicofactoren voor het ontwikkelen van claudicatio intermittens?
- tabaksgebruik;
- leeftijd (hoe ouder, hoe hoger het risico);
- diabetes;
- hartlijden;
- hoog cholesterolgehalte;
- hypertensie;
- obesitas;
- gebrek aan beweging;
- geslacht (mannen hebben meer risico)
51
Waarom wordt de diagnose van claudicatio intermittens vaak gemist?
- Veel ouderen zien in hun toestand
onvoldoende redenen om de huisarts te raadplegen en verklaren de klachten als passend bij hun leeftijd
- pijnzin is bij ouderen verzwakt
52
Hoe wordt er onderzocht of iemand claudicatio intermittens heeft?
- anamnese
- ontbreken van perifere pulsaties?
- idem atherosclerose
53
Wat is de prognose bij claudicatio intermittens?
- afhankelijk van wisselwerking tussen progressief toenemende stenose en het ontwikkelen van compensatiemechanisme
- bij een volledig progressief trombotische afsluiting -> kan n zodanig collateraal netwerk ontwikkelen -> afsluiting niet gepaard gaat met erge klinische klachten
54
Welke conservatieve therapieën zijn er bij claudicatio intermittens?
* het veranderen van leefgewoontes;
* een absoluut rookverbod;
* analgetica;
* bewegingstherapie
55
Welke chirurgische therapieën zijn er bij claudicatio intermittens?
- bypass
- stent
- beenamputatie
56
Wat is een bypass?
afgesloten vaatsegment blijft aanwezig, maar wordt overbrugd door kunststofbuis of een veneus transplantaat van zv zelf
57
Wat is een stent?
Een stent (= een dun kokertje van gaas) wordt gepositioneerd op de plaats van de vernauwing en houdt de arterie open
58
Welke medicatiegroepen kunnen helpen bij claudicatio intermittens?
- Statines
- Cholestrol-absorptieremmers
- Antihypertensiva
- Antiaggregantia
59
Wat zijn antiaggregantia?
* bv. Asaflow …
60
Welke aandoeningen van de veneuze circulatie zijn er?
- varices
- oppervlakkige flebitis
- diep veneuze trombose
61
hoe ontstaat veneuze insufficiëntie?
beschadiging of de afwezigheid van één of meer van de veneuze mechanisme
62
Wat zijn de mogelijke oorzaken van varices?
* flebitis;
* erfelijke aanleg;
* zwakke aderwand;
* zwangerschap
* rechtstaand of zittend beroep;
* overgewicht;
* warmte;
* ouderdom
63
Wat zijn de klinische klachten van varices?
* kronkelige, knobbelvormige, onregelmatige en uitgezette venen;
* oedeemvorming;
* pigmentatie;
* veneuze ulcus;
* nachtelijk zware benen;
* nachtelijke kuitkrampen;
* tintelingen in de benen;
* oppervlakkige flebitis;
* trillingen in de benen, niet kunnen stilhouden van de benen in bed
64
Welke onderzoeken zijn er om de diagnose van varices te stellen?
* anamnese;
* klinisch onderzoek;
* veneus duplexonderzoek (onderzoekt de toegankelijkheid van venen en toont welke kleppen er niet meer goed functioneren)
65
Welke conservatieve behandeling van varices zijn er?
* hoogstand van de benen;
* losse kledij en schoeisel;
* elastische kousen tijdens de zwangerschap;
* goede eetgewoontes, overgewicht vermijden;
* overmatige warmte vermijden (bv. een bad, sauna …);
* geen alcohol en tabak;
* voldoende bewegen
66
Welke medicatie kan er gegeven worden bij varices?
Venotropica kunnen de vaatwand verstevigen en de elasticiteit verbeteren.
bv. Reparil®, Venoruton®, Daflon®
67
Welke therapeutische behandelingen bestaan er voor varises?
* Compressietherapie
* Sclerotherapie
* Stripping operatie
* Lasertherapie
68
Wat is de functie van compressietherapie bij varices?
het dragen van goed aangelegde elastische zwachtels of steunkousen houdt oedeem tegen
69
Hoe werkt slerotherapie?
sterk prikkelende vloeistof in de vene gespoten -> vene samentrekken en verschrompelen
69
Hoe werkt een stripping operatie?
- kleine incisie in de lies en ter hoogte van de knie of de enkel, daarna wordt er een speciaal instrument (stripper) ingebracht in de vene. Bij het verwijderen van de stripper wordt de volledige vene verwijderd.
- De zijtakken worden via een bijkomende kleine incisie verwijderd.
70
Waarvoor wordt lasertherapie gebruik?
toegepast om oppervlakkige spataders te verwijderen
71
Wat is (oppervlakkige) flebitis?
ontsteking van de aderwand en het omliggend weefsel, gevolgd door een
trombose van de vene
72
Waarvan is flebitis een gevolg?
gevolg van mechanische of chemische irritatie (bv. als complicatie van vloeistof uit een infuus of door een katheter).
73
Bij wie komt flebitis het meeste voor?
ouderen met geringe fysieke activiteit
74
Wat zijn de mogelijke oorzaken ven flebitis?
* spataders;
* injecties;
* verwondingen;
* zwangerschap
75
Wat zijn de klinische klachten van flebitis?
* duidelijke, tastbare vene;
* rode warme streng in het verloop van een vene;
* knobbelvormig;
* de huid voelt warm aan;
* roodheid;
* vochtophoping
76
Welke onderzoeken worden gedaan om de diagnose flebitis te stellen?
* klinisch onderzoek;
* duplexonderzoek;
* bloedonderzoek
77
Wat zijn de mogelijke behandelingen van flebitis?
* bewegen: bevordert de afvoer van bloed;
* compressie: steunkousen of compressieverband;
* analgetica en antiflogistica
(bv. Dafalgan®, Ibuprofen®, Hirudoïd®, Reparil gel®, Mobilat®)
78
Wat is een DVT?
= Diep Veneuze Trombose
- trombose in venen die diep in het lichaam liggen
- voornamelijk voor in de benen
79
Wat zijn de mogelijke oorzaken van een DVT?
* immobilisatie
* postoperatief
* perifere bloedstromingsstoornissen;
* obesitas;
* medicatie
* maligniteiten
* dehydratatie;
* stollingsstoornissen;
* roken;
* een voorgeschiedenis van trombose;
* zwangerschap
80
Wat zijn de klinische klachten van een DVT?
* pijn in de kuiten;
* zwelling van het volledige been;
* warme en rood/paars verkleurde huid;
* flexie van de voet is pijnlijk in de kuit;
* tachycardie;
* temperatuursverhoging;
* afwijkende bloedwaarden: gestoorde bezinking, verhoogde INR …
81
Welke onderzoeken worden gedaan om de diagnose DVT te stellen?
- scintigrafie
- echo-doppler onderzoek
- bloedstalen
82
Wat is een scintigrafie?
scan met het radioactief fibrinogeen dat zich hecht aan de trombus;
83
Welke bloedstalen worden onderzocht om een DVT vast te stellen?
stolling te bepalen: APTT, PT, INR, D-dimeren
84
Welke conservatieve behandelingen zijn er bij een DVT?
* volledige bedrust (dag en nacht);
* hoogstand van de benen;
* compressie door elastische kousen
85
Welke therapeutische behandelingen zijn er bij een DVT?
- Direct werkend oraal anticoagulans (DOAC) bv. Eliquis ®, Xarelto®, Pradaxa®
* Combinatie van laagmoleculairgewicht heparine (LMWH) bv. Fraxiparine® en een vitamine K-antagonist (VKA), gevolgd door een onderhoudsbehandeling met een DOAC of een VKA.
* Trombectomie: het verwijderen van de trombus door een kleine opening in de vene. Dit gebeurt eerder uitzonderlijk bv. wanneer het stolsel in het bekken zit
86
Wat zijn mogelijke complicaties van een DVT?
- Longembool: afhankelijk van plaats en ouderdom van DVT -> hou ouder trombose hoe kleiner kans op embolie
- ‘post-trombotisch syndroom’: werking van de venen in het been blijvend verstoord -> been oedemateus, pijnlijk en vatbaar voor verwondingen en infecties
87
Wat is het doel van compressietherapie?
- oedeem snel en blijvend doen verdwijnen
- de bloed- en lymfestroom versnellen
- functie van de spierpomp verbeteren
88
Wat is compressie?
het direct uitoefenen van druk op een ledemaat, waardoor oedeem vermindert en de bloedtoevoer in de richting van het hart bevorderd wordt
89
Wat is oedeem?
abnormale opstapeling van vocht in de ruimtes tussen de cellen van weefsels
90
Wat zijn kenmerken van veneuze ulcus cruris?
* meestal gepaard met oedeem;
* ondiep;
* niet zo pijnlijk;
* kan vocht afscheiden.
91
Hoe wordt veneuze ulcus cruris behandeld?
* de ulcus infectievrij houden;
* het overtollig vocht absorberen;
* een optimaal vochtig wondbed creëren;
* compressie, in combinatie met voldoende beweging
92
Wat zijn kenmerken van arteriële ulcus cruris?
* levenloze extremiteiten;
* veel pijn;
* ulceraties die duidelijk begrensd zijn;
* koude huid;
* een vertraagde capillaire terugkeertijd;
* atrofe huid (glanzend, dun en droog);
* verlies van haar op vingers en voeten
