hoofdstuk 1

Question 1

Wat is ontwikkelingspsychologie?

Answer 1

Een wetenschap die stabiliteit en verandering van gedrag wil begrijpen over de levensloop in verschillende domeinen: fysiek, cognitief, emotioneel, en sociaal.

Ontwikkelingspsychologie heeft ook interesse voor beïnvloedende factoren voor ontwikkeling, is toegepast en interdisciplinair.

Question 2

Wat zijn de twee manieren van denken over talent of intelligentie?

Answer 2

• Growth mindset
• Fixed mindset

Growth mindset gelooft in ontwikkeling door inspanning, terwijl fixed mindset gelooft dat capaciteiten vastliggen.

Question 3

Wat is de rol van een growth mindset bij falen?

Answer 3

Falen wordt gezien als een interessante uitdaging en een kans om anders aan te pakken.

Dit staat in contrast met de fixed mindset, die leidt tot hulpeloosheid.

Question 4

Wat beschrijven theorieën over ontwikkeling?

Answer 4

Ze tonen systematische patronen, helpen verklaren waar het vandaan komt en voorspellen wat er later kan gebeuren.

Voorbeeld: De ontwikkeling van hechtingsrelaties.

Question 5

Wat zijn de structurele kenmerken van de ontwikkelingspsychologie?

Answer 5

• Continue versus discontinue ontwikkeling
• Kwalitatieve veranderingen
• Kwantitatieve veranderingen

Kwalitatieve veranderingen zijn abrupte veranderingen, terwijl kwantitatieve veranderingen geleidelijk zijn.

Question 6

Wat zijn de twee soorten ontwikkeling volgens de ontwikkelingspsychologie?

Answer 6

• Continue ontwikkeling
• Discontinue ontwikkeling

Continue ontwikkeling betreft graduele veranderingen, terwijl discontinue ontwikkeling abrupt kan zijn.

Question 7

Wat houdt de discussie over erfelijkheid versus milieu in?

Answer 7

Het gaat over de invloed van biologische eigenschappen versus omgevingsfactoren op ontwikkeling.

Tegenwoordig wordt erkend dat beide factoren op complexe wijze met elkaar interageren.

Question 8

Wat is het levensloopperspectief in de ontwikkelingspsychologie?

Answer 8

Ontwikkeling is levenslang, multidimensioneel, plastisch en ingebed in verschillende contexten.

Dit perspectief benadrukt de interactie tussen fysieke, cognitieve en emotionele ontwikkeling.

Question 9

Wat zijn de twee basisdriften volgens Freud?

Answer 9

• Libido (gericht op leven, plezier)
• Thanatos (gericht op destructie, dood)

Deze driften beïnvloeden de ontwikkeling van de persoonlijkheid.

Question 10

Wat zijn de psychoseksuele stadia volgens Freud?

Answer 10

• Oraal (geboorte – 1 jaar)
• Anaal (1-3 jaar)
• Fallisch (3-6 jaar)
• Latentie (6-11 jaar)
• Genitaal (adolescentie)

Elke fase heeft een specifieke erogene zone.

Question 11

Wat is de kritiek op Freud’s theorie?

Answer 11

Te grote klemtoon op seksuele gevoelens in ontwikkeling en geen longitudinaal onderzoek bij kinderen.

De theorie is ook cultuurspecifiek voor de 19e eeuw.

Question 12

Wat is het verschil tussen Freud en Erikson in hun visie op het ego?

Answer 12

• Freud: defensief, verdedigt tegen bedreigingen
• Erikson: constructief, actief oplossen van conflicten

Erikson heeft een meer positieve visie op de ontwikkeling van de identiteit.

Question 13

Wat is de rol van de sociale omgeving volgens Erikson?

Answer 13

De sociale omgeving (cultuur) speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling.

Dit in tegenstelling tot Freud, die een minimale rol toekende aan de omgeving.

Question 14

Wat is het verschil in visie op het ego tussen Freud en Erikson?

Answer 14

Freud: defensief, Erikson: constructief

Freud ziet het ego als defensief dat zich verdedigt tegen dreigingen van het id en super-ego, terwijl Erikson het ego ziet als een actieve kracht die conflicten oplost.

Question 15

Hoe verschilt de visie op de sociale omgeving tussen Freud en Erikson?

Answer 15

Freud: minimale rol, Erikson: substantiële rol

Freud legt de nadruk op intrapsychische processen, terwijl Erikson de sociale omgeving beschouwt als cruciaal voor psycho-sociale ontwikkeling.

Question 16

Wat is de duur van ontwikkeling volgens Freud en Erikson?

Answer 16

Freud: na 5 jaar vast, Erikson: levenslang proces

Freud gelooft dat de persoonlijkheid na de kindertijd vastligt, terwijl Erikson stelt dat ontwikkeling een levenslang proces is met verschillende stadia.

Question 17

Noem de psychosociale conflicten volgens Erikson.

Answer 17

• Vertrouwen vs wantrouwen
• Autonomie vs schaamte
• Initiatief vs schuld
• Vlijt vs minderwaardigheid
• Identiteit vs verwarring
• Intimiteit vs isolement
• Generativiteit vs stagnatie
• Ego-integriteit vs wanhoop

Deze conflicten zijn centrale thema’s in Erikson’s theorie van psychosociale ontwikkeling.

Question 18

Wat houdt het epigenetisch model in?

Answer 18

Groeien van binnenuit volgens een vast stramien

Het model stelt dat ontwikkeling universeel is, maar contextueel ingevuld, met implicaties voor identiteitsontwikkeling.

Question 19

Wat zijn de voor- en nadelen van Erikson’s theorie?

Answer 19

• Voordelen: unieke levensgeschiedenis, inspireert onderzoek
• Nadelen: geïsoleerd, moeilijk te onderzoeken

Erikson’s nadruk op individuele levensgeschiedenissen heeft geleid tot veel onderzoek, maar zijn ideeën zijn soms moeilijk te verifiëren.

Question 20

Wat is klassieke conditionering?

Answer 20

Associatie tussen neutrale en ongeconditioneerde stimulus

Klassieke conditionering, beschreven door Pavlov, houdt in dat een neutrale stimulus een geconditioneerde reactie uitlokt door associatie met een ongeconditioneerde stimulus.

Question 21

Wat is operante conditionering?

Answer 21

Gedrag beïnvloedt door bekrachtiging of straf

B.F. Skinner beschrijft operante conditionering als een proces waarbij gedrag toeneemt of afneemt door de gevolgen ervan.

Question 22

Wat zijn de kernassumpties van het behaviorisme?

Answer 22

• Mens = passief
• Gedrag is mechanisch geprogrammeerd
• Ontwikkeling is kwantitatief accumulatieproces

Behaviorisme benadrukt dat menselijk gedrag wordt bepaald door omgevingsinvloeden en dat ontwikkeling een continu proces is.

Question 23

Wat is de rol van modeling in de sociale leertheorie van Bandura?

Answer 23

Imitatie en observerend leren

Bandura’s sociale leertheorie benadrukt dat leren plaatsvindt door observatie en imitatie van anderen.

Question 24

Wat zijn de stadia van Piaget’s cognitieve ontwikkeling?

Answer 24

• Sensorimotorische fase (0-2 jaar)
• Pre-operationele fase (2-6 jaar)
• Concreet operationele fase (7-12 jaar)
• Formeel operationele fase (12 jaar en ouder)

Piaget stelt dat kinderen in verschillende stadia van cognitieve ontwikkeling actief kennis opbouwen door interactie met de wereld.

Question 25

Wat is het bio-ecologisch model van Bronfenbrenner?

Answer 25

Ontwikkeling binnen een complex systeem van relaties ## Footnote Bronfenbrenner's model beschrijft hoe biologische en sociale factoren samen de ontwikkeling van een individu bepalen.

Question 26

Wat zijn de niveaus van Bronfenbrenner's model?

Answer 26

* Microsysteem * Mesosysteem * Exosysteem * Macrosysteem * Chronosysteem ## Footnote Deze niveaus beschrijven verschillende omgevingsinvloeden die de ontwikkeling van een kind beïnvloeden.

Question 27

Wat is de kritische periode in de ethologie?

Answer 27

Beperkte biologische rijpingsperiode voor leren ## Footnote De kritische periode is essentieel voor het aanleren van bepaalde gedragingen, zoals het imprinting bij dieren.

Question 28

Wat is de basis van de hechtingstheorie van Bowlby?

Answer 28

Biologische programmering van hechting ## Footnote Bowlby stelt dat menselijke hechting biologisch geprogrammeerd is, met aangeboren sociale signalen zoals glimlachen en brabbelen.

Question 29

Wat is het macrosysteem in Bronfenbrenner's model?

Answer 29

Culturele waarden, wetten, gebruiken, en hulpbronnen ## Footnote Het macrosysteem beïnvloedt de ontwikkeling van individuen door bredere sociale en culturele contexten.

Question 30

Wat is het chronosysteem in Bronfenbrenner's model?

Answer 30

De tijdsdimensie van het model, waarbij de omgeving voortdurend verandert ## Footnote Veranderingen in de omgeving kunnen zowel zelfgekozen als opgelegd zijn.

Question 31

Wat is de conclusie over ontwikkeling volgens Bronfenbrenner?

Answer 31

Ontwikkeling = samenspel omgeving en individu; mens is product en producent van eigen omgeving ## Footnote Dit benadrukt de dynamische interactie tussen individuen en hun omgeving.

Question 32

Welke systemen uit Bronfenbrenner's model zijn werkzaam in de reflectie over Bram's vader?

Answer 32

(a) Microsysteem – Mesosysteem – Exosysteem – Chronosysteem ## Footnote Dit betreft de betrokkenheid van Bram's vader in verschillende sociale contexten.

Question 33

Wat zijn de drie basisvragen waar elke theorie zich op richt?

Answer 33

1. Wat is de aard van de ontwikkeling? 2. Wat zijn de oorzaken van de ontwikkeling? 3. Wat zijn de gevolgen van de ontwikkeling? ## Footnote Elke theorie heeft unieke antwoorden op deze vragen.

Question 34

Wat is een hypothese in de context van ontwikkelingspsychologisch onderzoek?

Answer 34

Een voorspelling vanuit een theorie, die kan worden opgebroken in predicties ## Footnote Hypotheses zijn essentieel voor het opzetten van empirisch onderzoek.

Question 35

Wat is de methode in ontwikkelingspsychologisch onderzoek?

Answer 35

Specifieke activiteiten van deelnemers ## Footnote Voorbeelden zijn vragenlijsten, tests en interviews.

Question 36

Wat zijn de voordelen en nadelen van naturalistische observatie?

Answer 36

Voordelen: alledaags gedrag zien. Nadelen: weinig controle. ## Footnote Naturalistische observatie biedt inzicht in authentiek gedrag.

Question 37

Wat zijn de voordelen en nadelen van gestructureerde observatie?

Answer 37

Voordelen: meer controle. Nadelen: labogedrag is niet alledaags gedrag. ## Footnote Gestructureerde observatie kan leiden tot minder ecologische validiteit.

Question 38

Wat zijn de voordelen en nadelen van zelf-rapportering via klinische interviews?

Answer 38

Voordelen: veel info vergaren op korte tijd. Nadelen: accuraatheid, problemen met sociale wenselijkheid en verbale vaardigheden. ## Footnote Klinische interviews zijn flexibel en kunnen aansluiten bij alledaagse ervaringen.

Question 39

Wat is een (klinische) gevalsstudie?

Answer 39

Brengt veel informatie over 1 persoon samen: volledig beeld, combinatie van observaties, interviews & testscores ## Footnote Gevalsstudies zijn waardevol wanneer er weinig personen zijn om te bestuderen.

Question 40

Wat is etnografie?

Answer 40

Methoden om cultuur te bestuderen ## Footnote Etnografie richt zich op culturele betekenis en gedragingen binnen groepen.

Question 41

Wat is het verschil tussen correlationeel en experimenteel onderzoek?

Answer 41

Correlationeel onderzoek toont samenhang tussen variabelen; experimenteel onderzoek laat oorzaak-en-gevolg uitspraken toe. ## Footnote Correlationeel onderzoek kan geen causaliteit vaststellen.

Question 42

Wat is de correlatiecoëfficiënt?

Answer 42

Getal dat de sterkte of grootte van de samenhang tussen 2 variabelen aangeeft ## Footnote De correlatiecoëfficiënt kan positief of negatief zijn.

Question 43

Wat zijn de onafhankelijke en afhankelijke variabelen in experimenteel onderzoek?

Answer 43

Onafhankelijke variabele: veroorzaakt veranderingen. Afhankelijke variabele: wordt beïnvloed door onafhankelijke variabele. ## Footnote Dit onderscheid is cruciaal voor het opzetten van experimenten.

Question 44

Wat zijn de voordelen van longitudinaal onderzoek?

Answer 44

Algemene patronen en individuele verschillen; relaties tussen vroegere en latere gebeurtenissen ## Footnote Longitudinaal onderzoek biedt diepere inzichten in ontwikkeling over tijd.

Question 45

Wat zijn cohort-effecten?

Answer 45

Leeftijdsgroepen behoren tot verschillende cohorten, wat leeftijdsverschillen kan vertekenen ## Footnote Cohort-effecten kunnen de interpretatie van onderzoeksresultaten beïnvloeden.

Question 46

Wat zijn periode-effecten?

Answer 46

Attitudes, overtuigingen, en gedragingen binnen een maatschappij veranderen over alle cohorten heen ## Footnote Periode-effecten kunnen ontstaan door grote gebeurtenissen zoals oorlogen of pandemieën.

Question 47

Vul in: Een _______ onderzoek heeft betrekking op verschillende groepen bestudeerd op hetzelfde moment.

Answer 47

cross-sectioneel ## Footnote Dit type onderzoek helpt bij het identificeren van trends binnen verschillende leeftijdsgroepen.

Question 48

Vul in: Bij een longitudinaal-sequentieel onderzoek worden _______ steekproeven gevolgd.

Answer 48

verschillende ## Footnote Dit type onderzoek is nuttig voor het analyseren van cohort-effecten.