Hoofdstuk 14.

Question 1

Wat zijn de belangrijkste kenmerken van obsessieve-compulsieve en aanverwante stoornissen?

Answer 1

De belangrijkste kenmerken zijn zich steeds herhalende gedachten (obsessies) en handelingen (compulsies), en het onvermogen om deze voldoende te remmen, wat negatieve gevolgen heeft voor het sociale of beroepsmatige functioneren.

Question 2

Waarom wordt er in de DSM-5 onderscheid gemaakt tussen verschillende soorten obsessieve-compulsieve stoornissen?

Answer 2

Er wordt onderscheid gemaakt omdat deze stoornissen gemeenschappelijke kenmerken hebben, zoals overlappen in respons op behandeling, comorbiditeitspatronen, ontstaansleeftijd, familiair voorkomen en genetica.

Question 3

Hoe kunnen obsessieve gedachten en handelingen het sociale of beroepsmatige functioneren beïnvloeden?

Answer 3

De gedachten en handelingen zijn vaak zo excessief dat ze het dagelijks functioneren verstoren, wat kan leiden tot problemen in sociale relaties, werk, of school.

Question 4

Wat is het verschil tussen een obsessieve-compulsieve stoornis en een morfodysfore stoornis?

Answer 4

Een obsessieve-compulsieve stoornis gaat om herhalende gedachten en dwanghandelingen, terwijl een morfodysfore stoornis specifiek gaat over een verstoorde lichaamsbeleving, waarbij iemand zichzelf als lichamelijk afwijkend ervaart.

Question 5

Wat wordt er bedoeld met “fenomenologische” kenmerken van obsessieve-compulsieve stoornissen?

Answer 5

Fenomenologische kenmerken verwijzen naar de beschrijving van de verschijnselen, zoals de herhalende gedachten en handelingen die typisch zijn voor de stoornissen.

Question 6

Waarom is het belangrijk om, wanneer een patiënt gediagnosticeerd is met een obsessieve-compulsieve stoornis, ook andere verwante stoornissen systematisch uit te vragen?

Answer 6

Omdat obsessieve-compulsieve stoornissen vaak samen voorkomen met andere stoornissen, zoals trichotillomanie of morfodysfore stoornis, wat belangrijk is voor een uitgebreide behandeling.

Question 7

Welke factoren (zoals comorbiditeitspatronen, ontstaansleeftijd en genetica) kunnen een rol spelen bij de ontwikkeling van obsessieve-compulsieve stoornissen?

Answer 7

Comorbiditeitspatronen (gelijktijdige andere stoornissen), de ontstaansleeftijd (meestal in de jeugd of vroege volwassenheid) en genetische factoren spelen een rol in het ontwikkelen van obsessieve-compulsieve stoornissen.

Question 8

Welke rol spelen neuronale circuits en neurotransmitters bij obsessieve-compulsieve stoornissen?

Answer 8

Neuronale circuits en neurotransmitters zijn betrokken bij het ontstaan van obsessieve-compulsieve stoornissen, aangezien afwijkingen in deze systemen mogelijk bijdragen aan de dwanggedachten en -handelingen.

Question 9

Waarom is er sprake van overlap tussen obsessieve-compulsieve stoornissen en andere psychische aandoeningen?

Answer 9

Er is overlap vanwege gemeenschappelijke symptomen, zoals dwangmatige gedragingen en gedachten, die ook in andere stoornissen voorkomen, en omdat behandelingen vaak vergelijkbaar kunnen zijn.

Question 10

Wat is het belang van het begrijpen van de gemeenschappelijke kenmerken van deze stoornissen voor de behandeling ervan? OCS

Answer 10

Het begrijpen van de gemeenschappelijke kenmerken helpt clinici bij het herkennen van deze stoornissen en het aanpassen van behandelingen, aangezien deze stoornissen vaak vergelijkbare behandelmethoden vereisen.

Question 11

Wat zijn compulsies?

Answer 11

Dwanghandelingen.

Question 12

Hoe ontstaan dwanghandelingen?

Answer 12

De dwanghandelingen zijn gericht op het voorkomen of het verminderen van angst, walging of andere lijdensdruk of zijn gericht op het voorkomen van een bepaalde gevreesde gebeurtenissen of situatie.

Question 13

Waar moeten de compulsies en de obsessies aan voldoen?

Answer 13

De obsessies en compulsies veroorzaken aanzienlijke lijdensdruk of beperkingen in het sociale of beroepsmatige functioneren of in het functioneren op andere belangrijke terreinen. Ze zijn
tijdrovend (nemen minimaal 1 uur per dag in beslag) en zijn niet het gevolg van een middel of medicatie en niet veroorzaakt door een somatische aandoening.

Question 14

Wat is realiteitsbesef bij OCS?

Answer 14

Wanneer de patiënt herkent dat de opvattingen die horen bij de obsessieve compulsieve stoornis zeker niet of waarschijnlijk niet waar zijn spreken van goed of redelijk realiteitsbesef.

Question 15

Wanneer zijn de twee pieken in het leven om OCS te ontwikkelen?

Answer 15

Er bestaan twee pieken van de ontstaansleeftijd één gedurende de kinderleeftijd en één tijdens de vroege volwassenheid.

Question 16

Wat is de morfodysfore stoornis?

Answer 16

De morfodysfore stoornis wordt gekarakteriseerd door een gepreoccupeerde focus op vermeende misvormingen of onvolkomenheden in het uiterlijk, die voor anderen niet waarneembaar zijn, en het uitvoeren van repetitieve handelingen of psychische activiteiten (zoals zichzelf controleren in de spiegel) om geruststelling te krijgen.

Question 17

Wat zijn de kenmerken van een verzamelstoornis (hoarding)?

Answer 17

Bij een verzamelstoornis heeft de patiënt moeite met het wegdoen van bezittingen, ongeacht de werkelijke waarde. Dit leidt tot het verzamelen van grote hoeveelheden voorwerpen die de woonruimte blokkeren en voor problemen zorgen, zoals stress, conflicten, huisvestingsproblemen en gezondheidsrisico’s.

Question 18

Wat is trichotillomanie?

Answer 18

Trichotillomanie wordt vastgesteld wanneer een patiënt herhaaldelijk het eigen haar uittrekt, wat resulteert in haarverlies, en herhaaldelijke pogingen heeft om dit gedrag te stoppen. Dit kan zich beperken tot het hoofd of het gezicht, maar ook schaamhaar of andere lichaamsbeharing kan betroffen zijn.

Question 19

Wat is de excoriatiestoornis?

Answer 19

De excoriatiestoornis wordt vastgesteld wanneer een patiënt herhaaldelijk de huid pulkt, wat leidt tot huidbeschadigingen, en wanneer herhaaldelijke pogingen om dit gedrag te stoppen niet succesvol zijn.

Question 20

Wanneer wordt er gesproken van een obsessieve-compulsieve of verwante stoornis door een middel of medicatie?

Answer 20

Er is sprake van een obsessieve-compulsieve of verwante stoornis door een middel of medicatie wanneer de stoornis wordt veroorzaakt door het gebruik van een middel of medicatie.

Question 21

Wat is het criterium voor het vaststellen van een obsessieve-compulsieve of verwante stoornis door een somatische aandoening?

Answer 21

Een obsessieve-compulsieve of verwante stoornis door een somatische aandoening wordt vastgesteld wanneer de stoornis het gevolg is van een onderliggende somatische aandoening.

Question 22

Waarom is het belangrijk dat de diagnostiek bij OCS zorgvuldig wordt uitgevoerd?

Answer 22

Het is belangrijk omdat spontaan herstel van OCS zelden voorkomt, en de aandoening vaak chronisch is en de ernst fluctuaties vertoont. Een late diagnose kan het moeilijker maken om effectieve behandeling te starten.

Question 23

Hoeveel jaar gaat er gemiddeld voorbij tussen het ontstaan van OCS en de start van behandeling?

Answer 23

Gemiddeld gaat er 17 jaar voorbij tussen het ontstaan van OCS en de start van de behandeling.

Question 24

Wat moet er altijd nagevraagd worden als OCS wordt vastgesteld, vooral in geval van comorbide depressieve stoornis?

Answer 24

Er moet altijd nagevraagd worden of er sprake is van suïcidaliteit, aangezien patiënten met OCS vaak ook een verhoogd risico op zelfmoordgedachten kunnen hebben, vooral als er een comorbide depressieve stoornis is.

Question 25

Wat is belangrijk om te weten over intrusieve, seksuele of agressieve gedachten bij OCS-patiënten?

Answer 25

Deze gedachten komen vaak voor bij patiënten met OCS, ongeacht hun leeftijd, en worden vaak ten onrechte als een risico ingeschat.

Question 26

Waarom is het zo lastig om OCS en aanverwante stoornissen uit elkaar te houden?

Answer 26

Juist doordat OCS en aanverwante stoornissen overeenkomsten kennen, kan het moeilijk zijn deze van elkaar te onderscheiden.

Question 27

Welke gestructureerde interview wordt aanbevolen om OCS en eventuele comorbide stoornissen vast te stellen?

Answer 27

De Nederlandse versie van de SCID-5 wordt aanbevolen om OCS en eventuele comorbide stoornissen vast te stellen.

Question 28

Waarom zijn meetinstrumenten belangrijk bij de diagnose van OCS?

Answer 28

Meetinstrumenten zijn belangrijk om de klachten en de ernst van OCS adequaat in kaart te brengen en om het effect van de behandeling te monitoren.

Question 29

Wat is de Padua Inventory-R en wat meet het?

Answer 29

De Padua Inventory-R is een zelfrapportagevragenlijst met 41 items die gescoord moeten worden op een 5-puntsschaal. Het meet 5 dimensies van OCS: (1) impulsen, (2) wassen, (3) controleren, (4) rumineren, en (5) netheid.

Question 30

Wat is de Obsessive Compulsive Inventory-R en wat meet het?

Answer 30

De Obsessive Compulsive Inventory-R is een vragenlijst die de aanwezigheid en ernst van OCS meet aan de hand van 18 items. Het heeft 6 subschalen: (1) wassen, (2) dwanggedachten, (3) verzamelen, (4) ordenen, (5) checken, en (6) compulsies.

Question 31

Wat is de Yale Brown Obsessive Compulsive Scale (Y-BOCS) en wat meet het?

Answer 31

De Yale Brown Obsessive Compulsive Scale (Y-BOCS) is een semi-gestructureerd interview bestaande uit een checklist en een ernstschaal. De ernstschaal wordt beschouwd als de gouden standaard voor het meten van de ernst van OCS. Het meet de gespendeerde tijd, interferentie door distress, weerstand tegen en controle over zowel dwanggedachten als dwanghandelingen.

Question 32

Hoe ontstaat OCS?

Answer 32

Niet bekend, wel een deel erfelijk bepaald, stressvolle levensgebeurtenissen, of andere omgevingsfactoren zoals een streptokokkeninfectie.

Question 33

Wat zijn de corticostriatothalmocorticale (CSTC) netwerken en wat is hun rol in de hersenen?

Answer 33

De CSTC-netwerken zijn verbindingen tussen de cortex, striatum en thalamus. Ze spelen een rol in het reguleren van gedrag, emoties, en cognitieve functies zoals impulscontrole en gewoonten.

Question 34

Hoe kunnen veranderingen in de structuur en functie van de CSTC-netwerken de kwetsbaarheid voor Obsessieve-Compulsieve Stoornis (OCS) beïnvloeden?

Answer 34

Veranderingen in de structuur en functie van de CSTC-netwerken kunnen leiden tot problemen met controle, gewoonten en impulsen, wat kan bijdragen aan het ontstaan van obsessieve gedachten en compulsieve gedragingen, kenmerkend voor OCS.

Question 35

Welke hersengebieden zijn betrokken bij de frontolimbische verbindingen en wat is hun rol in OCS?

Answer 35

De frontale hersenschors (betrokken bij beslissingen en impulscontrole) en het limbisch systeem (betrokken bij emoties) zijn betrokken. Disfunctie in deze verbindingen kan leiden tot verhoogde angst en het in stand houden van obsessies en compulsies bij OCS.

Question 36

Hoe beïnvloedt de thalamus het gedrag bij Obsessieve-Compulsieve Stoornis?

Answer 36

De thalamus is betrokken bij het doorsturen van informatie tussen verschillende hersengebieden. Bij OCS kan een verstoring in de werking van de thalamus bijdragen aan de verstoorde verwerking van gedachten en gedrag, wat obsessies en compulsies versterkt.

Question 37

Wat is de relatie tussen de frontale cortex en OCS?

Answer 37

De frontale cortex is belangrijk voor impulscontrole en het nemen van beslissingen. Bij OCS kunnen disfuncties in dit gebied leiden tot moeilijkheden in het beheersen van obsessieve gedachten en compulsieve gedragingen.

Question 38

Hoe kunnen veranderingen in de hersenstructuur een negatieve invloed hebben op OCS?

Answer 38

Veranderingen in de hersenstructuur, zoals disfunctie in de CSTC-netwerken en frontolimbische verbindingen, kunnen leiden tot problemen in controle, gewoonten en emoties, wat het risico verhoogt op het ontwikkelen van OCS.

Question 39

Wat is de rol van de striatum in het ontstaan van Obsessieve-Compulsieve Stoornis?

Answer 39

De striatum is betrokken bij het reguleren van gewoonten en bewegingen. Bij OCS kan een verstoring in de striatum-werking bijdragen aan het herhalen van obsessieve gedragingen en compulsies.

Question 40

Wat is de basis van Mowrers twee-factoren theorie?

Answer 40

Mowrers stelde dat klassieke geconditioneerde angst leidt tot vermijdingsgedrag, zoals dwanghandelingen. Vermijdingsgedrag leidt tot angstreductie, wat op zijn beurt het vermijdingsgedrag bekrachtigt, waardoor angst niet kan uitdoven.

Question 41

Hoe beïnvloedt angstreductie volgens Mowrers twee-factoren theorie de dwanghandelingen bij OCS?

Answer 41

Angstreductie bekrachtigt het vermijdingsgedrag, zoals dwanghandelingen, omdat de patiënt denkt dat de dwanghandeling de angst heeft verminderd, wat het gedrag versterkt en voorkomt dat de angst uitdooft.

Question 42

Wat voegde Salkovski toe aan Mowrers twee-factoren theorie met betrekking tot OCS?

Answer 42

Salkovski stelde dat de angst bij OCS-patiënten niet voortkomt uit klassieke geconditioneerde angst, maar uit een onjuiste interpretatie van normale intrusies. Dit werd gezien in het licht van Becks emotietheorie.

Question 43

Wat is de belangrijkste aanname van het metacognitieve model van OCS?

Answer 43

Het metacognitieve model stelt dat de problemen bij OCS niet voortkomen uit de obsessieve gedachten zelf, maar uit de interpretatie van deze intrusies. Het is de onjuiste meta-cognitie (de interpretatie van de gedachten) die leidt tot angst en dwanghandelingen.

Question 44

Hoe verschilt het metacognitieve model van het eerdere cognitieve model van OCS?

Answer 44

Het metacognitieve model richt zich op de interpretatie van intrusieve gedachten (meta-cognitie), in plaats van de obsessieve gedachten zelf. Het legt de nadruk op de overschatting van gevaar en intolerantie voor onzekerheid.

Question 45

Wat is de rol van meta-cognities bij het ontstaan van dwanghandelingen in OCS?

Answer 45

Meta-cognities, zoals het overschatten van gevaar en verantwoordelijkheidsgevoel, zorgen ervoor dat patiënten te veel aandacht besteden aan hun intrusieve gedachten en daardoor angstig worden. Dit leidt tot het uitvoeren van dwanghandelingen om de vermeende dreiging te neutraliseren.

Question 46

Wat is de basis van O'Connor's model van OCS?

Answer 46

O'Connor stelde dat dwanghandelingen ontstaan doordat patiënten onjuiste conclusies trekken over de werkelijkheid. Ze interpreteren prikkels verkeerd en negeren de waarnemingen die aantonen dat er geen probleem is.

Question 47

Wat wordt bedoeld met haperende realiteitstoetsing in het model van O'Connor?

Answer 47

Haperende realiteitstoetsing betekent dat de patiënt niet in staat is om realistische waarnemingen juist te interpreteren. In plaats daarvan baseert de patiënt zijn gedrag op verbeeldingen of mogelijke gevaren die niet echt bestaan.

Question 48

Wat is het doel van de Inference Based Approach behandeling bij OCS?

Answer 48

De Inference Based Approach richt zich op de specifieke redeneerprocessen die leiden tot onjuiste conclusies en haperende realiteitstoetsing bij OCS. Het helpt patiënten om realistischer te denken en dwanghandelingen te verminderen.

Question 49

Hoe wordt dwanghandeling volgens het metacognitieve model van OCS beschouwd?

Answer 49

Dwanghandelingen worden beschouwd als een vorm van vermijding van irreële angsten die niet kunnen uitdoven zolang de patiënt denkt dat de handeling de gevreesde situatie heeft voorkomen.

Question 50

Wat is de voorkeur voor de eerste behandeling van OCS volgens de multidisciplinaire richtlijn angststoornissen?

Answer 50

Cognitieve gedragstherapie (CGT) ## Footnote CGT heeft de voorkeur boven farmacotherapie als eerste behandeling van OCS.

Question 51

Wat wordt er aanbevolen als er sprake is van een ernstige comorbide depressieve-stoornis? (OCS)

Answer 51

Behandeling met antidepressiva ## Footnote Volgens de multidisciplinaire richtlijn wordt er voorkeur gegeven aan antidepressiva in deze situatie.

Question 52

Wat schrijft het stepped-care model voor als eerste stap in de behandeling van OCS?

Answer 52

Psycho-educatie over de stoornissen en behandelmogelijkheden ## Footnote Dit is de eerste stap voordat andere behandelingen worden overwogen.

Question 53

Wat zijn de twee behandelingsopties waaruit patiënten kunnen kiezen na psycho-educatie? (OCS)

Answer 53

Cognitieve gedragstherapie (CGT) of farmacotherapie ## Footnote Patiënten kiezen in overleg met de behandelaar.

Question 54

Wat is de eerste stap als er voor CGT wordt gekozen? (OCS)

Answer 54

Exposure in vivo met responspreventie (ERP) ## Footnote Dit is de eerste behandelmethode binnen CGT.

Question 55

Wat kan er gedaan worden als een patiënt niet voldoende herstelt na ERP? (OCS)

Answer 55

Cognitieve therapie (CT) ## Footnote Dit is de vervolgstap na ERP als er onvoldoende herstel is.

Question 56

Wat kan overwogen worden als er nog steeds onvoldoende herstel is na CT? (OCS)

Answer 56

Medicatie of een combinatie van CGT en medicatie ## Footnote Dit biedt een aanvullende behandelingsoptie voor patiënten.

Question 57

Wat legt de therapeut uit aan het begin van de behandeling? (OCS) exposure

Answer 57

De rationale van exposure met responspreventie ## Footnote Dit omvat het hoe en waarom van de therapie.

Question 58

Wat zijn de korte termijn effecten van exposure met responspreventie? (OCS)

Answer 58

Toename van angst/onrust ## Footnote Dit is een belangrijk aspect dat patiënten moeten begrijpen.

Question 59

Wat zijn de lange termijn effecten van exposure met responspreventie? (OCS)

Answer 59

Uitdoving van de angst ## Footnote Dit leidt tot een bijstelling van de OCS overtuiging.

Question 60

Wie worden er betrokken in de therapie? (OCS) exposure

Answer 60

Naasten ## Footnote Hun betrokkenheid helpt bij de behandeling van de patiënt.

Question 61

Wat kan er gebeuren als een patiënt zich blootstelt aan mensen met een koortslip? (OCS)

Answer 61

De gevreesde ramp (hersenvliesontsteking) blijft uit ## Footnote Dit helpt de patiënt om haar angst beter te verdragen.

Question 62

Wat ontdekt de patiënt door exposure in vivo zonder responspreventie? (OCS)

Answer 62

Dat ze de spanning beter kan verdragen dan gedacht ## Footnote Dit leidt tot een afname van de aandrang om rituelen uit te voeren.

Question 63

Wat wordt er samen met de patiënt bedacht? (OCS)

Answer 63

Een reeks van exposure met responspreventie opdrachten ## Footnote Deze opdrachten zijn gericht op het afnemen van dwanggedrag.

Question 64

Wat is belangrijk bij de exposure opdrachten? (OCS)

Answer 64

Dat ze leiden tot afname van dwang gedrag in belangrijke situaties ## Footnote Dit maakt de therapie relevanter voor de patiënt.

Question 65

Wat schrijft de patiënt uit? (OCS)

Answer 65

Alle exposure opdrachten ## Footnote Dit helpt bij het structureren van de therapie.

Question 66

Wat is zinvol voor de therapeut om te doen met de patiënt? (OCS)

Answer 66

Oefeningen samen uitvoeren ## Footnote Dit bevordert de therapie en versterkt de band tussen therapeut en patiënt.

Question 67

Wat wordt er gedaan met de hele lijst van oefeningen? (OCS)

Answer 67

Deze wordt afgewerkt en besproken in de therapiesessies ## Footnote Dit zorgt voor reflectie en aanpassing van de behandeling.

Question 68

Hoe werkt CGT bij mensen met OCS?

Answer 68

Mensen leren op een andere manier naar gedachtes te kijken. Intrusies worden geregistreerd en de therapeut legt uit dat onderdrukken de gedachtes alleen maar versterkt.