3.5/3.6 theory

Question 1

Disgrifiwch arbrawf sy’n defnyddio gwahanol amsugnyddion i ganfod y math(au) o
ymbelydredd sy’n cael ei allyrru gan sampl ymbelydrol. Cyfiawnhewch (Justify) bob cam
yn yr arbrawf.

Answer 1

Diagram yn dangos ffynhonnell, amsugnydd a chanfodydd neu
gywerth wedi’i nodi mewn geiriau (1)
I. Cymryd mesuriad heb ffynhonnell na phapur/alwminiwm [i
fesur y pelydriad cefndir] neu ddangos ymwybyddiaeth o’r
pelydriad cefndir.
II. Mesur y gyfradd cyfrif heb bapur/alwminiwm.
III. Rhoi [rhai dalenni o] papur rhwng y ffynhonnell a’r
derbynnydd a chymryd mesuriad. Os yw’r cyfrif yn llai nag yn II,
mae gronynnau alffa yn bresennol. (1)
IV. Rhoi [rhai mm o] alwminiwm rhwng y ffynhonnell a’r
derbynnydd a chymryd mesuriad. Os yw’r cyfrif yn llai nag yn
III, mae gronynnau beta hefyd yn bresennol ac os yw’r cyfrif yn
dal i fod yn uwch na’r lefel cefndir, mae pelydriad gama yn
bresennol – mae hwn yn treiddio drwy’r alwminiwm. (1)

Question 2

y gostyngiad canrannol yn nifer y niwclysau yn y sampl ar ôl 57.0 diwrnod

Answer 2

Gadewch i nifer cychwynnol y gronynnau fod yn N0, felly nifer y
gronynnau sy’n weddill ar ôl 57 diwrnod = 1/32
𝑁0 h.y. A α N (1)
Gostyngiad yn nifer y niwclysau mewn 57 diwrnod =
(1 −1/32) 𝑁0 h.y. gostyngiad (1)
Gostyngiad canrannol = (1−1/32)𝑁0
𝑁0
100% = 96.875% h.y.
canran (1)

Question 3

Gallwn ni ryddhau egni niwclear drwy ymasiad neu ymholltiad. Disgrifiwch y prosesau
hyn drwy ystyried y graff o egni clymu pob niwcleon (per nucleon) wedi’i blotio yn erbyn
y rhif niwcleon.

Answer 3

Y niwclysau mwyaf sefydlog (neu gyfeiriad at yr elfennau ger y
brig h.y. Fe, Ni, Ca) yw’r rhai lle mae’r gromlin (neu’r egni clymu
am bob miwcleon) ar ei huchaf. (1)
Mae niwclysau â rhif màs atomig bach (ochr chwith y graff) yn
gallu cyfuno i gynhyrchu rhywogaethau â rhif màs atomig mwy,
[sy’n golygu egni clymu pob niwcleon sy’n uwch. Mae egni’n cael
ei ryddhau]. Ymasiad. (1)
Mae niwclysau â rhif màs atomig mawr (ochr dde’r graff) yn
ymddatod i gynhyrchu rhywogaethau â rhif màs atomig llai, [sy’n
golygu mwy egni clymu pob niwcleon sy’n uwch. Mae egni’n cael
ei ryddhau]. Ymholltiad.(1)
Cyfeiriad unrhyw le at y ffaith fod egni’n cael ei ryddhau pan fydd
gostyngiad mewn màs yn digwydd h.y. màs yn cael ei
drawsnewid yn egni. (1)

Question 4

Mae pŵer niwclear wedi cyfrannu at eneradu trydan yng Nghymru. Efallai y bydd
Wylfa Newydd ar Ynys Môn yn rhan o ddatblygiadau pellach. Nodwch un fantais ac
un anfantais o ganlyniad i brojectau o’r fath a thrafodwch eu pwysigrwydd cymharol.

Answer 4

Mantais: cyflenwad egni cyson (h.y. ddim yn dibynnu ar y
tywydd) neu swyddi neu ddim allyriadau CO2 (1)
Anfantais: angen storio (cynhyrchion) gwastraff ymbelydrol yn
ddiogel am gyfnod estynedig neu gyfeiriad ar hanner oes hir neu
amser hir i’w adeiladu neu adeiladu llinellau trawsyrru pŵer
ychwanegol (1).
Casgliad wedi’i resymu (1)

Question 5

Some nuclei undergo fusion while others undergo fission. Both processes can result in the release of energy. Discuss these processes in terms of energy and stability. The binding energy per nucleon graph is provided to assist your answer.

Answer 5

Y niwclysau mwyaf sefydlog (neu gyfeiriad at yr elfennau ger y
brig h.y. Fe, Ni, Ca) yw’r rhai lle mae’r gromlin (neu’r egni clymu
am bob miwcleon) ar ei huchaf. (1)
Mae niwclysau â rhif màs atomig bach (ochr chwith y graff) yn
gallu cyfuno i gynhyrchu rhywogaethau â rhif màs atomig mwy,
[sy’n golygu egni clymu pob niwcleon sy’n uwch. Mae egni’n cael
ei ryddhau]. Ymasiad. (1)
Mae niwclysau â rhif màs atomig mawr (ochr dde’r graff) yn
ymddatod i gynhyrchu rhywogaethau â rhif màs atomig llai, [sy’n
golygu mwy egni clymu pob niwcleon sy’n uwch. Mae egni’n cael
ei ryddhau]. Ymholltiad.(1)
Cyfeiriad unrhyw le at y ffaith fod egni’n cael ei ryddhau pan fydd
gostyngiad mewn màs yn digwydd h.y. màs yn cael ei
drawsnewid yn egni. (1)