3_Hemisferische specialisatie van functies Flashcards
hersenmythes
achterhaald idee elk andere functie
bv linkerdeel typisch wiskunde, rationeel,
logisch, analytisch
rechter emotioneel spontaan kunst muziek,
nonverbaal, intuitief
zeggen maar 10 procent zouden gebruiken
slide zegt LH 90% dominant in populatie
meeste voor taalgerelateerde dingen
slide right brain - left hand control
dus onderscheid left of right brain = verkeerd
“verkeerd want alle kenmerken zouden dan samen moeten voorkomen”
ANATOMISCHE/STRUCTURELE VERSCHILLEN:
zie volgende puntjes
let op de titels! bv macroscopisch of asymmetrie, verschillen
macroscopische verschillen (inferieur beeld)
anterieur: rechterdeel nr voren
posterieur: linkerdeel nr achter
let op voor tekening, niet links en rechts omdraaien
(rechts staat links afgebeeld bij sommige)
OCCIPITAAL-TEMPORAAL deel groter in LH
FRONTAAL groter in RH (draaiing tijdens ontwikkeling)
planum temporale (link! - auditief - taal) groter links
asymmetrie sulci & gyri
gyri: lateraal occi-temporale & temp-prefrontale meer verschillen tuss LH en RH
sulci: anders in LH en RH
ook aan dezelfde gelateraliseerde kant verschillen tonen
“vnl posterieur. …”
asymmetrie in evolutie Alzheimer
heel vroeg in ontw Alzheimer vooral LH, 1.5 j later ook RH meer
initiële deficits vooral LH
hoe meer rood hoe meer aantasting
verschillen in connectiviteit
LH: sterkere binnen-hemisfeer connecties
RH: sterkere tussen-hemisfeer connecties
? welke delen in de tijd covariëren, met onze basis (seed) correleren => functionele connectie ?
FUNCTIONELE VERSCHILLEN:
zie puntjes
Testen van geïsoleerde hemisferen
-Split brain patiënten
Sperry, CORPUS CALLOSUM (groothersenen van LH en RH), informatietransmissie, communicatie
Myers, epilepsie, doorsnijden, specifieke taken, leren & onthouden : eigen BWZ
LH: abstract denken, logische analyse, taalgebruik, besturing zenuwstelsel
RH: patroon- en ruimtelijkheidherkenning, CONCREET denken, geluidsinterpretatie, muziek
dieren callosotomie + optisch chiasme
mensen callosotomie
-Techniek verdeelde visuele veld
Broca, patiënt x taalproductie
Wernicke
vb. object in L visueel veld kan niet benoemd worden (in R visueel veld
wel), maar patiënt kan wel zeggen waarvoor object dient
zelfde logica op sensorimotorisch vlak (object in linker- of rechterhand)
==> L hemisferische specialisatie voor taal
==> R hemisferische specialisatie voor spatiale verwerking
rechts kan wel iets van taal maar vooral links
-Chimerische figuren
gezichtsHERKENNING – (samengestelde) foto’s
welke info nodig benoemen
split-brain patiënten!! communicatie verbroken
‘wie heb je gezien’ = kind, (verbale antwoord => linkerhelft) OF
“wijs met je LINKERHAND aan wie gezien hebt” => wijst de vrouw aan
dus links voor taal, rechts spatiaal
wnr in LINKER visuele veld/RECHTERhemisfeer terecht !!! => sneller EN accurater in HERKENNING !!!
LET OP: RECHTER HEMISFEER - GEZICHTSHERKENNING !!
denk non-verbale, gezicht
-Caveats
atypische hersenen
verbreken callosale verbindingen: effect operatie?
epileptische aanvallen
Klein aantal patiënten
variabiliteit in lateralisatie functies → overgeneralisatie cases – functionele specialisatie is niet vr iedereen hetzelfde!!
-Wada-techniek
gelateraliseerde verdoving na injectie (eerste 5-10 min, daarna ook andere hemisfeer getroffen)
resultaat:
L Hem: taal
R Hem: niet-verbaal, ruimtelijk
lijnoriëntatie
gezichtsherkenning
herkenning emotionele gelaatsuitdrukkingen!
herkenning timbre/intonatie!
Testen van patiënten met gelateraliseerd letsel
x één kant vd hersenen, zelfde patroon van resultaten:
-LH:
x taal
x spraak
-RH:
NIET TAAL
x ruimtelijk
*hemineglect = x aandacht nr contralaterale deel
=> hier x LINKERKANT aandacht richten !!!
Onderzoek bij neurologisch intacte proefpersonen
Principe:
-> contralaterale projecties van sensorische info : perceptuele asymmetrieën tuss LH en RH
performantieverschillen
wnr aanbiedt in gespecialiseerde hemisfeer snellere verwerking
kost in termen van SNELHEID en ACCURAATHEID
visueel - techniek verdeelde visuele veld (wnr snelst)
auditief - dichotische presentatie (ipsilaterale wordt onderdrukt)
probleem zowel ipsi als contra wordt daardoor opgelost: stimulus aan ene en andere aan ander oor
=> contralaterale info zal ipsilaterale blokkeren
taal vooral links
niet-verbale geluiden (dieren, omgeving) vooral rechts
* wnr aan beide oren: herhaalt enkel rechts
-somatosensorisch: dichaptisch
stimulus in ene hand in ander hand andere stimulus
volledig contralateraal (info linkerhand in RH), maar tast verloopt veel trager
-grootte-orde van perceptuele asymmetrieën
hoe groot verschil tuss hemisferen?
bij eenvoudige stimuli: 20-30 ms
accuraatheid: tot 10% verschil
-oorsprong van perceptuele asymmetrieën
nog veel onduidelijkheid rond verklaringen
*directe toegangstheorie:
ontvangende hemisfeer verwerkt. als gespecialiseerd dan gwn sneller
*callosale doorschakeling
DEGRADATIE
doorsturen naar juiste ten koste van tijd en accuraatheid
*activatie-oriëntatie verklaring
aandachtsbias -> grotere activatie gespecialiseerde hemisfeer
specialisatie: rechterhelft vooral aandacht nr links en omgekeerd
samenwerking => evenveel aandacht visuele veld
taak–anticiperen–gespec hemisfeer
gaan die klaarmaken om taak zo goed mogelijk uit te breiden
deel 4 ontbreekt: Specialisatie, geen lateralisatie !!
één hemisfeer kan iets beter dan de andere
spatiale taak : lijnoriëntatie taak
2 hemsferen betrokken maar RH activatie meer uitgebreid
-Substractie (controle vs exp, nr verschil kijken)
-soms contrast met flipped brain om statistisch na te gaan
-Temporele resolutie
traag (fmri)
x sec processen, onderscheid vroeg en laat
bv combineren met EEG
BASISVERSCHILLEN
verschil in HOE verwerkt worden
talig vaak analytische processen
RH specialisatie lage spatiale frequenties !!! - holistisch
LH hoge - detail
non verb vaak geheel
bv personen in ruimte, letters papier
mss niet zozeer verbale info maar bv snelle opeenvolging letters enz (details)
!! woordherkenning LH MAAR verhaal (midden, inleiding, slot) meer RH OOKAL IS HET TAAL !! (is eerder lage freq - trage opeenvolgingen (—licht en donker)
— Holistisch vs detail
rechts schade: wel nog detail
maakt uit of opgebouwd uit letters of spatiale tekens??
ONGEACHT TALIG OF NIET
RH bv gezicht, temporele relaties, lage freq
LH bv tweelingen, zeven verschillen, spatiale relaties
=> ze zijn complementair aan elkaar en werken parallel. Nu nog de vraag HOE ze communiceren (samenwerken)
SAMENWERKING
communicatie corpus callosum
topografische organisatie, systematiek bv. posterieur naar posterieur
niet enkel tuss grote hersenen maar ook subcorticale verbindingen
! Hemisferische interacties verhogen vewerkingscapaciteit !
physical identity task-gemakkelijk-apart
ordinal task-moeilijk-tesamen beter
ouderen meer bilaterale activiteit
compensatorisch mechanisme (zie ook ouderen - prestaties blijven gelijk)
communicatie heel snel 5-20 ms (EEG)
-> beperkte degradatie
-> x kwaliteit signaal
zie grafiek ivm piek hemisfeer en welk gezichtsveld
CONCLUSIE
eerder specialisatie dan lateralisatie
niet in de soort maar de manier waarop verwerking gebeurt
functionele specialisatie is niet hetzelfde voor iedereen
-> zie linkshandigen, bij hen is planum temporale MINDER uitgesproken links dan rechts
bij 15% is er niet zo’n uitgesproken lateralisatie
ook ondersteund door LHANDIGEN:
(groepsniveau) 70% taaldom links
15 rechts 15 bilateraal
<-> individueel niveau: minder sterke specialisatie, zelfs bij degenen bij wie LH gespecialiseerd in taal
RHANDIGEN
95% taaldom links
5 rechts
