College A6

Question 1

Diversiteit van de Verlichting

Answer 1

Intensiteit en uitgebreidheid:
–Conservatieve Verlichting: enkel op wetenschap
–Radicale Verlichting: op alle gebieden van het
menselijke bestaan
* Nationaal karakter:
–Schotse Verlichting: Hume, Smith,
–Franse Verlichting: Diderot, D’Alembert
–Duitse Verlichting: Lessing, Mendelssohn

Question 2

Pijlers van de Verlichting

Answer 2

• Vrijheid (liberté)
• Gelijkheid (egalité)
• Broederschap (fraternité)
• Verlichting nauw verbonden met de Franse
  Revolutie

Question 3

Paradoxen van de Verlichting

Answer 3

De vraag naar de Verlichting is moeilijk:
Historisch-systematische complexiteit
*Ze confronteert ons:
– Met de complexiteit van een uniek tijdperk
– Met fundamentele filosofische problemen
– Met de paradoxen van de westerse wereld (toen en nu)
– Met de dringende problemen uit onze tijd
* Negatief: Actuele politieke, culturele en
economische crisis is ten slotte gebaseerd op
de idealen en principes van de Verlichting
* Positief: De filosofische omgang met Verlichting biedt ons toch een instrument om onze wereld kritisch te benaderen

Question 4

Verlichting: Emancipatie

Answer 4

• Verlichting is kennis die de mensen vrij maakt
• Premisse: Er is een noodzakelijke verbinding tussen kennen en handelen
• Kennis: Vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid
• Kennis: Mens is onuitputtelijke mogelijkheid
• Kennis: De sociale en natuur-wereld kan steeds beter

Question 5

Strijd voor emancipatie

Answer 5

• Emancipatie van:
  –Religieuze dogma’s
  –Theoretische dogma’s
  –Sociaal-culturele dogma’s
  –Wetenschappelijke luiheid
  –Bijgeloof
  –Traditie
• Wie is het subject van de emancipatie?

Question 6

Rare Identificatie

Answer 6

• Mens = man (het mannelijke subject)
• Politiek gebruik van synecdoche
• Dus: hegemonie en niet universaliteit in het
  moderne discours over emancipatie en rechten
  van de mensheid
• Maar de Verlichting heeft altijd tenminste twee
  gezichten: haar discours sluit vrouwen uit maar
  geeft vrouwen tools tegen de mannelijke
  opvatting van de Verlichting

Question 7

De vrouw: probleem voor filosofen

Answer 7

• Vrouwen verschijnen bij antieke en middeleeuwse filosofen als een hindernis om zuiver te denken of om terug naar God te keren
• Moderne filosofen: bij vrouwen staan gevoelens altijd boven de rede en de particulariteit is voor vrouwen belangrijker dan universaliteit
• Vrouwen kunnen niet abstract denken
• Vrouwen kunnen niet filosoferen
• De vrouw: probleem voor filosofen

Question 8

Vrouwen in de westerse filosofie

Answer 8

• Thales: Blij en dankbaar dat hij niet als vrouw geboren is
• Parmenides en Socrates: De waarheid komt van
  een vrouwelijke persoon (Godin, Diotima), maar …
• Aristoteles: Vrouwen = Kinderen = Slaven
• Augustinus: Vrouw is een hindernis om de wil van God wat zijn eigen roeping betreft, te realiseren
• Fichte: Tijdschrift voor vrouwen, ze hebben mannen voor hun opvoeding nodig

Question 9

John Locke

Answer 9

• Voor de rechten van de vrouwen
• Moeder heeft ook rechten
• Maar: “Mens” betekent vaak uitsluitend “man” bij Locke
• Binnen het huwelijk is de man de autoriteit omdat de man meer capabel en sterker is

Question 10

David Hume

Answer 10

• Tegen dogma’s, bijgeloof
• Tegen tirannie binnen het huwelijk
• Maar voor traditie en geloof
• Vrouwen zijn zwakker en niet “wakker genoeg”: Een gentleman moet dan compassie, geduld, respect voor vrouwen hebben

Question 11

Baruch de Spinoza (1732-1777)

Answer 11

• Mensen = Dieren
• Absoluut monisme
• Radicaal egalitarisme
• Maar: Vrouwen zijn geen politieke subjecten
• Argument: Haar temperament, karakter en de geschiedenis!

Question 12

Edmund Burke

Answer 12

• M. Wollstonecraft reageert tegen zijn politieke en gender visie
• Voor Burke zijn sociale gelijkheid en passiviteit van vrouwen niet contradictorisch

Question 13

Verlichting tegen zichzelf

Answer 13

• Het argument van Verlichtingsdiscoursen over vrouwenemancipatie, gelijkheid tussen vrouwen en mannen en vrouwenrechten kan samengevat worden als:
• Indien wat u (mannen) zegt waar is,
  – Dan kan u ons niet meer discrimineren,
  – Dan kan u ons niet uitsluiten van de politiek,
  – Dan zijn wij allemaal gelijk

Question 14

Mary Astell

Answer 14

• 1666 – 1731
• “The first English Feminist”
• Filosofe, theologe en schrijfster
• Een idealistische, platonische denker

Verlichtingsmotieven in haar denken:
* De rede als garantie van zekerheid
* Methode en vaste principes zijn het belangrijkste
* Cultuur en onderwijs: Middel voor emancipatie
* Emancipatie: Middel voor de realisering van gelijkheid, echte vrijheid en fraterniteit
* “Echt” omdat ze de wil van God volgen

Question 15

Mary Wollstonecraft

Answer 15

• 1759 – 1797
• Filosofe, schrijver
• A Vindication of the Rights of Women (1792)
• Een feministe vertaling van de Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger

Question 16

Rationalistisch Feminisme

Answer 16

• Schoonheid is geen deugd
• Schoon kan ook de natuur zijn
• Karakteristiek voor mensen is rationaliteit
• Vrouwen moeten ook hun rationele vermogens cultiveren
• Zo zullen ze het verdienen als gelijk erkend te worden