DM 1 Hoorcolleges Flashcards
De drie functies van een theorie
- Het levert een gemeenschappelijke taal die het mogelijk maakt om over etnografische/wetenschappelijke bevindingen te spreken.
- Het geeft de mogelijk om de vraag te stellen: is het eigenlijk wel zo dat…? Het kan dus voor een bewustzijn zorgen aangaande je impliciete veronderstellingen en blinde vlekken. Theorie kan je dus dwingen om dingen anders te zien en vanuit een ander perspectief te bekijken.
- Theorie stelt ons in staat om waarnemingen te focussen, om de chaos te ordenen en hoofd- en bijzaken van elkaar te scheiden.
Waarom kijken we naar de geschiedenis van theorievorming?
Aandacht voor de geschiedenis van de theorie is aandacht voor verandering en continuïteit. Aan de ene kant volgen theorieen elkaar op en is er overlap, sommige verdwijnen even en komen daarna weer terug in een nieuwe vorm. Het zorgt voor uitdijende denkmogelijkheden. (als een mixpaneel van een dj)
Terugkerende issues in Antropologie
Structuur/Agency
Diachronisch/Synchronisch
Universalistisch/Particularistisch
Reproductie&cohesie/conflict&verandering
Materialistisch&functioneel/idealistisch & betekenisgevend.
Diachronisch
Verschijnselen bekijken in ontwikkeling in de tijd
Synchronisch
Dingen begrijpen in de onderlinge samenhang
Empathie
Om jezelf te kunnen verplaatsen en jezelf te herkennen in een ander
Identiteit
Hoe begrijp ik mezelf
Alteriteit
Hoe begrijpt de ander mij
3 algemene vragen over de ander:
- Op welke manieren zijn mensen anders? (of maken wij ze anders)
- Waardoor zijn mensen anders?
- Hoe worden deze verschillen aangegeven? (en welke consequenties heeft dit
Uniciteit
Mensen gebruiken bepaalde kenmerken om zich uniek te maken maar horen ook bij een groep mensen, de kenmerken zijn dan ook niet uniek maar worden door de andere mensen in de groep ook gebruikt
Waardoor zijn mensen anders? (4 factoren)
Genetisch, omgeving, zeden en gewoonten (het is geen tabula rasa, je komt van het eerste moment in een bepaalde cultuur terecht & ervaringen
Waarom is othering een extentieel gegeven in het menselijk bestaan?
Om tot een notie van jezelf en je identiteit te komen is het nodig om te kunnen zeggen wat je niet bent. Zonder alteriteit is er geen identiteit.
Wat is er anders aan de manier waarop antropologen ‘otheren’
Antropologen kijken niet alleen naar de verschillen maar bestuderen waarom de ander ander is, laat hier zijn/haar voorstellingen op los. Door te kijken naar hoe de ene groep een andere groep ‘othered’ kunnen antropologen de eerste groep leren te begrijpen.
The noble savage
Een persoon die nog niet gecorrumpeerd is door de moderne wereld.
The innoble savage
Een gevaarlijke ander (kannibalen)
‘America was part of the European imagination before its discovery’
De europeanen gingen niet met een open visier ‘de nieuwe wereld’ in. Ze hadden al allerlei ideen over ‘de ander’ ((in)noble savage bijvoorbeeld) en ze poogden direct om de ander te benoemen in termen van het eigen systeem om betekenis te kunnen geven aan de nieuwe wereld. De voorstellingen waren er al en de modelen over de ander waren al gemobiliseerd om de nieuwe ontdekking te benoemen.
Kanttekening bij de zin ‘America was part of the European imagination before its descovery’
Het is een westers perspectief en we mogen niet vergeten dat ‘de ander’ ook terug kijkt en zijn eigen voorstellingen heeft.
Montaigne: de ander als een spiegel
Hij vergelijkt zichzelf met de ander om zo te kunnen zien wat we van onszelf terug kunnen zien in de ander om zo te kunnen leren over onszelf.
Kritiek van Palmie over de spiegel van montaigne
Hij zegt: De kennis over de ander is wat ons mogelijk maakt om onze geciviliseerde ons te zijn. Als antropologen dat niet meer zien kunnen we over niets anders dan onszelf praten, iets wat we ons niet kunnen veroorloven.
Romantiek en antropologie
In de kunststroming van de romantiek was er ook veel belangstelling voor de ander. Want de ander, de primitieven die geworteld zijn in de natuur, kunnen ons volgens romantici iets leren over het echte leven waar men in contact staat en een is met de natuur. De romantiek is een kritiek op het verlichtingsdenken er is volgens de romantiek geen scheiding tussen de mens en de natuur, de mens is natuur en de natuur is mens.
Rousseau en de pure primitieve
Een romanticist die primitieven zag als mensen die nog niet gecorrumpeerd zijn door het stadse leven/decivilisatie/de rede
Een verheffing van het nobele wilde
Dit doet de romantiek omdat het zegt dat de nobele wilde enkel het geode kan doen omdat hij in de natuur is opgegroeid (niet gecorrumpeerd is)
Evolutionisme
Een methode van onderzoek die terugkijkt naar het verleden, het is geen geschiedschrijving maar evolutionistische antropologen willen het verleden kennen om te leren over het heden. Ze proberen de geschiedenis niet zozeer te begrijpen maar probeert zich uit te spreken over de menselijke diversiteit. Het is geïnspireerd op de theorie van Darwin.
Evolutionisme en Darwin
De evolutionistische stroming is geïnspireerd op de theorie van Darwin. Hij zei dat al het leven op de aarde gerelateerd is aan elkaar, mens en dier verandert met de tijd door natuurlijke selectie en nieuwe soorten vervangen wat er eerst was.
Evolutionisme in de antropologie (4 punten)
- Diachronische benadering (oog voor ontwikkeling en verandering)
- Unilineaire/teleologische ontwikkeling. Het opleggen van een patroon aan de geschiedenis/ontwikkeling van de wereld.
- Utopisch/Dystopisch: Het geeft richting en houvast
- Denken in fases (normatieve fases
Voorbeelden van het denken in fases van het evolutionisme (3)
Comte over denken: theologisch - metaphysisch - wetenschappelijk
Hetel over vrijheid: Een man (de tiran) - enkelen - allen
Tylor over godenvereering: Animisme - polytheisme - monotheism
Kritiek op het evolutionisme
Primitieven werden gezien als de ‘contemporary ancestors’ (leven in dezelfde tijd maar zijn eigenlijk zoals onze voorouderen), de ander is dan dus altijd een afgeleide van wat/hoe/wie wij zijn.
Urgent anthropology
Groepen mensen sterven uit en w moeten hier alles over te weten komen om verlies van eigenheid te voorkomen.
Diffusionisme:
Terugkijken naar het verleden om de verschillen te kunnen aanduiden. Er wordt gekeken naar de verspreiding van culturele vormen doormiddel van de verspreiding van mensen.
Waarom is het diffusionisme minder etnocentrisch dan het evolutionisme?
Het staat veel meer open voor vermenging en cultuurcontact.
Is diffusionisme universalistisch en teleologisch?
Nee, diffusionisten zien het verleden als een complex web van invloeden en erfenissen, er is geen doel en er zijn geen universele fases.
Cultural survivals
Bijvoorbeeld het zondevloed verhaal, dit wordt bijna overal ter wereld op de zelfde manier verteld. Je zou kunnen denken dat het ooit ergens is ontstaan en is gaan migereren. Het is dus een soort overblijfsel van een andere cultuur.
Diffusionisme en acculturatie
Als cultuurvormen zicht verspreiden dan nemen mensen deze vormen over en maken ze hier hun eigen ding van.
Kritiek op het diffusionisme van Boas
Diffusionisme ging uit van contact over enorme afstanden, maar hoe ging dat eigenlijk/was dat wel mogelijk? En ze blijven opzoek gaan naar een groot verhaal over hoe menselijke ontwikkeling tot stand is gekomen.
Historisch particularisme
Elke cultuur moet in zijn eigen historische/geografische context bestudeerd worden
Hoe verzet Boas zich tegen het wetenschappelijke racisme
‘If we were to select the most intelligent, imaginative, energetic and emotionally stable third of mankind all races races would be present’
Hij is tegen het evolutionistische denken, en voornamelijk tegenover sociaal darwinisme (het een zal nooit het ander worden; werkpaard is een werkpaard) daarnaast ook het verhaal over Minik Wallace in The Museum of Natural History (het meenemen van Inuit naar New York om tentoongesteld te worden)
Kritiek boas op het evolutionisme
- niets is unilineair, culturen zijn uniek en dynamiek
- Er zijn meerdere vormen van beschaving mogelijk, niet een ultimatum
- overeenkomsten tussen culturen hebben niet dezeflde oorzaak, en niet het zelfde gevolg.
Boas over ras
Ras is uit den boze, Boas is er van overtuigd dat raciale kenmerken geen verschillen kunnen verklaren. Cultuur wordt het nieuwe woord.
Surrealisme
Uitnodiging om iets te zien en dan te zeggen dat je iets anders ziet, het idee hierachter is dat alles enkel is dat we hebben bedacht dat het is.
Contigent
Het is waar maar niet noodzakelijk
4 raakvlakken surrealisme & antropologie
- gedeelde belangstelling voor ‘primitieve’ en het ‘andere’
- gedeeld inzicht in cultuur als ‘contested reality’ (het creëert een waarheidsbeeld, maar je kan ook iets anders zien)
- etnografisch relativisme laat op een andere manier hetzelfde zien: de normaliteit is niet gegeven maar gemaakt
- etnografie: het vreemde normaal maken / surrealisme; het normale vreemd maken
Laat 19e eeuwse vraagstukken
- Wat houdt deze samenleving in stand? (Hoe onstaat cohesie/samenhang in een tijd van verstedelijking)
- Wat verleend deze wereld de samenhang in een tijd van voortschrijdende nationalisering en seculasisering
- Wat is het menselijk bindweefsel? Solidariteit, maar wat is dit, hoe is dit ontstaan en hoe blijft het voortbestaan.
Laat 19e eeuwse verschruiving ten opzichte van eerdere denkers
- Aandacht voor relaties tussen mensen (kijken naar de gehele samenleving ipv. kleine groepen)
- Synchronisch perspectief
- Vertrek vanuit het menselijk organisme
(het lichaam kan enkel functioneren als er aan bepaalde fysiologische en psychologische voorwaarden is voldaan -> daar zitten sociale voorwaarden aan vast -> er worden regels/afspraken gemaakt om deze voorwaarden te bewerkstelligen -> vakantie om te kunnen rusten)
Leg uit: de samenleving is geen top-down model van macht maar de samenleving regelt zichzelf, zonder macht van boven
Dit is een idee van Durkheim die onder de sociale antropologie valt. Hiermee bedoelt hij dat: de manier waarop de samenleving gereguleerd wordt, is niet iets wat uit ons mensen zelf komt. Het is extern en komt van opgelegde structuren die ons denken vormen. Er is een invisible hand die ons mensen bestuurt (de wetmatigheden van de samenleving), maar de samenleving zelf wordt niet door ons bestuurd want die regelt zichzelf (zoals dat er bijvoorbeeld in binaire opposities wordt gedacht: goed/slecht, mooi/lelijk dat is inherent aan de mens want dat uit de samenleving zelf voort komt ; denk aan licht/donker, aarde/lucht etc.) Je moet een onderscheid maken tussen het individu en de samenleving. Voor het individu is er een invisible hand, namelijk de samenleving, maar voor de samenleving zelf is er geen invisible hand want die regelt dus zichzelf.
De cult van het primitieve
Dit is onderdeel van het surrealisme. Dit kwam op naar aanleiding van de Russische revolutie en de eerste wereld oorlog. Waar er eerst een wereldbeeld vol vooruitgangsgeloof en optimisme was werd dit verstoord door oorlogen. De werkelijkheid van een hele generatie jonge jongens werd op de kop gegooid en de mens was kwetsbaar tegenover al het geweld. De beschaving werd ontmaskerd, steeds meer mensen gingen zich afvragen wat de beschaving eigenlijk was. Mensen maakte kennis met ‘het echte’/ de werkelijkheid viel niet meer te realtiveren of te ontkennen, die is gegeven. De surrealisten gingen daarom terug naar het primitieve, dit was een alternatief. Ze gingen opzoek naar ‘the marvelous/the noble savage’
Mauss en giftgiving
simpel vertrekpunt, maar enorme visies over de wereld —> typisch holistische benadering (je kan het nooit in isolement bestuderen) + reciprociteit (wederkerigheid —> daardoor de sociale dimensie direct in beeld; waardoor The Gift bijdraagt aan het bindweefsel van de samenleving —> hoe komt de cohesie tot stand) —> daar zit een tijdspan in; zolang je niet hebt terugbetaald, ben je iets verschuldigd (waardoor je een relatie onderhoudt met deze persoon; elementaire manier om een relatie aan te gaan)
—> Potlach; extreme vorm van gift-giving (tegenover het kapitalistische idee over het her-investeren van je kapitaal) —> mensen worden onderworpen aan de grootte van de cadeaus (gaat over machtsposities)
—> ook moderne voorbeelden van Potlach; het betalen van zigeuners per lied, tegen elkaar opbieden (het ‘kopen’ van de zigeunerzangeres)
• Gift-giving reproduceert sociale banden en hiërarchieën + creëert sociale relaties en prestige