Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Líffræði > Frumulíffræði > Flashcards

Frumulíffræði Flashcards

Fyrirlestur 2

1
Q

Stærð fruma

A

Flestar frumur eru á bilinu 1-100 μm (einn μm er einn þúsundasti úr mm)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Van Leeuwenhoek

A

varð fyrstur til þess að lýsa smáum lífverum sem hann sá í gegnum smásjá (17. öld)

Hann kallaði þær “animalcules” og “beasties”

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Hooke

A

varð fyrstur til þess að teikna frumur og hann gaf þeim nafnið “cells” (þýðir klefi)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Árið 1839 settu Schleiden og Schwann fram frumukenninguna

A

Allar lífverur eru gerðar úr einni eða fleiri frumum
Fruma er minnsta einingin sem gædd er öllum eiginleikum lífs
Allar frumur eru af öðrum frumum komnar
Dótturfrumur fá erfðaefni móðurfrumu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Heilkjarnafruma (eukaryotic cell)

A

Frumunni er skipt upp í “hólf” (compartments), þar á meðal kjarna (nucleus)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Dreifkjarnafruma (prokaryotic cell)

A

Smáar, einfaldar frumur án kjarna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Grunnuppbygging allra frumna

A

Frumuhimna (plasma membrane)
Stjórnar flutningi efna inn og út úr frumunni

Svæði sem inniheldur DNA
Kjarni (nucleus) í heilkjarnafrumum
Kjarnasvæði (nucleoid) í dreifkjarnafrumum

Umfrymi (cytoplasm)
Vökvi inni í frumunni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Frumuhimnur

A

Tvöfalt lag af fosfólípíðum
Vatnssæknir hausar út á við og vatnsfælnir halar inn á við
Margar gerðir prótína eru einnig í lípíðlaginu (himnuprótín = membrane proteins)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Hvernig sjáum við frumur?

A

Notaðar eru mismunandi gerðir smásjáa:
Ljóssmásjár (light microscopes)
Rafeindasmásjár (electron microscopes)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Dreifkjarnafrumur

A

Dreifkjarnafrumur eða dreifkjörnungar (prokaryotes = “before the nucleus”)
Bakteríur (bacteria)
Fornbakteríur (archaea)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Bakteríur og fornbakteríur

A

eru svipaðar í útliti og stærð en eru ólíkar hvað varðar byggingu og efnaskipti

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Heilkjarnafrumur

A

Heilkjarnafrumur (eukaryotic = “true nucleus”) hafa sérstök frumulíffæri (organelles) sem afmarkast með himnum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Frumulíffæri (organelle)

A

“Hólf” innan frumunnar sem hafa ákveðnum hlutverkum að gegna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Kjarni (Nucleus)

A

Kjarninn inniheldur DNA

Kjarnahjúpur (nuclear envelope) umlykur kjarnann og stjórnar för efna inn og út úr kjarnanum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Kjarnahjúpur (Nuclear Envelope)

A

Gerður úr tveimur tvöföldum fosfólípíðlögum (eins og tvær frumuhimnur klesstar saman)
Ytra fosfólípíðlagið rennur saman við frymisnetið (endoplasmic reticulum, ER)
Op á kjarnahjúpnum (nuclear pore) hleypa í gegn ákveðnum efnum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Kjarnafrymi (nucleoplasm)

A

Vökvi inn í kjarnanum, svipað og umfrymi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Kjarnakorn (nucleolus)

A

Svæði innan kjarnans þar sem netkornaeiningar eru settar saman úr prótínum og RNA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Litningur (chromosome)

A

Stök DNA sameind, ásamt þeim prótínum sem tengd eru henni
Þegar fruma skiptir sér er hægt að sjá litningana í smásjá vegna þess að þeir þéttast
Líkamsfrumur (body cell) manna hafa 46 litninga

19
Q

Litni (chromatin)

A

Allir litningar í einni frumu

20
Q

Innra himnukerfi frumu (endomembrane system)

A

Samansafn frumulíffæra á milli kjarna og frumuhimnu
Býr til lípíð og prótín
Önnur sérhæfð hlutverk

21
Q

Frymisnet (Endoplasmic Reticulum, ER)

A

Himnukerfi í fellingum sem liggur í beinu framhaldi af kjarnahjúpnum
Tvær gerðir
Hrjúft frymisnet (rough ER)
Slétt frymisnet (smooth ER)

22
Q

Hrjúft frymisnet (rough ER) með netkornum (ribosomes)

A

Framleiðir himnuprótín (membrane proteins) og seytiprótín (secretory proteins) og pakkar þeim í bólur

23
Q

Slétt frymisnet (smooth ER)

A

hefur engin netkorn

Tekur við ákveðnum prótínum frá hrjúfu frymisneti og pakkar þeim í bólur

24
Q

Bólur (vesicles)

A

Lítil frumulíffæri sem geyma eða flytja efni

25
Q

Frymisflétta/Golgíkerfi (Golgi body)

A

Tekur á móti bólum frá frymisneti sem innihalda prótín eða lípíð
Inniheldur ensím sem fullvinnur prótín og lípíð
Pakkar fullunnum afurðum í bólur sem flytja þær á áfangastað (t.d. til frumuhimnu)
Bólur sem innihalda efni sem fara eiga út úr frumunni kallast seytibólur

26
Q

Oxunarkorn (peroxisomes)

A

Innihalda ensím sem brjóta niður vetnisperoxíð (hydrogen peroxide), alkóhól og önnur eiturefni (toxins)

27
Q

Frymisbólur (vacuoles)

A

Safna úrgangsefnum (nokkurs konar ruslatunnur)

28
Q

Leysibólur (lysosomes)

A

Innihalda ensím sem brjóta niður úrgangsefni

29
Q

Hvatberi (mitochondria)

A

Í öllum heilkjarnafrumum

30
Q

Plastíð (plastids)

A

Aðeins í plöntum og ljóstillífandi þörungum (photosynthetic algae)
T.d. grænukorn (chloroplasts) í plöntum

31
Q

Stór safabóla (central vacuole)

A

Bara í plöntufrumum

32
Q

Hvatberi

A

Þar fer fram frumuöndun (aerobic respiration) og framleiðsla á orkumiðlinum ATP
Afmarkaður af tveimur himnum
Hefur sitt eigið DNA og netkorn
Líkist bakteríum; gæti hafa myndast eftir samruna heilkjarnafrumu og bakteríu (innanfrumusamlífi, endosymbiosis)

33
Q

Plastíð

A

Frumulíffæri sem sjá um ljóstillífun eða geymslu ýmissa efna; t.d. litplastíð (chromoplasts), mjölvakorn (amyloplasts) og grænukorn (chloroplasts)

34
Q

grænukorn (chloroplasts)

A

Þar fer fram ljóstillífun (photosynthesis)
Afmörkuð af tveimur himnum
Inni í grænukornsmergnum (stroma) er innra himnukerfi sem kallast grönur (thylakoids)
Líkjast ljóstillífandi bakteríum; gætu hafa orðið til við samruna ljóstillífandi bakteríu og heilkjarnafrumu (innanfrumusamlífi)

35
Q

Safabóla

A

Frumulíffæri í plöntum sem tekur 50-90% af rúmmáli frumunnar
Geymir vatn, amínósýrur, sykrur, jónir, úrgangsefni og eiturefni
Heldur frumunni stinnri
Ef lítið af vatni er í safabólum verður plantan lin

36
Q

Frumuveggur (Cell Wall)

A

Ekki í dýrafrumum

Aðeins í plöntufrumum og í sumum sveppum (fungi) og frumverum (protists)
Til styrktar

37
Q

Stór safabóla (central vacuole)

A

Bara í plöntufrumum

38
Q

Hvatberi

A

Þar fer fram frumuöndun (aerobic respiration) og framleiðsla á orkumiðlinum ATP
Afmarkaður af tveimur himnum
Hefur sitt eigið DNA og netkorn
Líkist bakteríum; gæti hafa myndast eftir samruna heilkjarnafrumu og bakteríu (innanfrumusamlífi, endosymbiosis)

39
Q

Plastíð

A

Frumulíffæri sem sjá um ljóstillífun eða geymslu ýmissa efna; t.d. litplastíð (chromoplasts), mjölvakorn (amyloplasts) og grænukorn (chloroplasts)

40
Q

grænukorn (chloroplasts)

A

Þar fer fram ljóstillífun (photosynthesis)
Afmörkuð af tveimur himnum
Inni í grænukornsmergnum (stroma) er innra himnukerfi sem kallast grönur (thylakoids)
Líkjast ljóstillífandi bakteríum; gætu hafa orðið til við samruna ljóstillífandi bakteríu og heilkjarnafrumu (innanfrumusamlífi)

41
Q

Safabóla

A

Frumulíffæri í plöntum sem tekur 50-90% af rúmmáli frumunnar
Geymir vatn, amínósýrur, sykrur, jónir, úrgangsefni og eiturefni
Heldur frumunni stinnri
Ef lítið af vatni er í safabólum verður plantan lin

42
Q

Svipur (flagella)

A

t.d. á sáðfrumum

43
Q

Bifhár (cilia)

A

t.d. í barka sem leiðir niður í lungun

44
Q

Sýndarfætur (pseudopods)

A

t.d. á hvítum blóðkornum og ömbum (amoeba)

Líffræði (4 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions