Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

ib polish > poetyka 1 > Flashcards

poetyka 1 Flashcards

1
Q

epika - podmiot literacki

A

narrator / zazwyczaj obiektywny, ale nie musi byc / jego relacja wplywa na wyglad i charakter swiata przedstawionego / zazwyczaj w 3 lub 1 osobie liczby pojedynczej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

liryka - podmiot literacki

A

podmiot liryczny / subiektywny/ jest glowna postacia, przekazuje wasne przezycia i donniemania / zazwyczaj w 1 osobie liczby pojedynczej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

dramat - podmiot literacki

A

podmiot dramatyczny / obiektywny i bezoosobowy / wypowiada sie w didaskaliach / bezosobowo zazwyczaj

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

epika - swiat przedstawiony

A

podstawowa rola fabuly / czas narracji i czas fabuly (popularniejszy, w czasie przeszlym) / swiat przedstawiony jest wysuniety na plan pierwszy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

liryka - swiat przedstawiony

A

rola fabuly jest drugorzena lub nieistotna / jeden porzadek czasowy, tj czas wyznania lirycznego / swiat przedstawiony zalezy od przezyc podmiotu i nie stanowi wartosci samodzielnej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

dramat - swiat przedstawiony

A

podstawowa rola fabuly (wynika z dialogow postaci) / wystepuje tylko czas terazniejszy / swiat przedstawiony stanowi zespol dzialan bohaterow, odbiorca staje sie swiadkiem rozgrywajacych sie wydarzen

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

kontakt odbiorcy z dzielem

A

epika - bezposredni
liryka - bezposredni lub posredni
dramat - posredni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

epika gatunki

A

epos, basn, opowiadanie, powiesc, pamietnik

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

liryka gatunki

A

hymn, oda, sonet, elegia, haiku

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

dramat gatunki

A

tragedia, komedia, kabaratet, tragikomedia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

statyczny sposob ukazywania sp

A

ksztaltuje i rozbudowuje swiat przedstawiony, zazwyczaj opisuje wyglad przedmiotow lub miejsc

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

dynamiczny sposob ukazywania sp

A

ukazuje rozwoj swiata przedstawionego w czasie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

obiegowy stosunek do tradycji literackiej

A

powtarza sie wielokrotnie w literaturze na przestrzeni rozznych epok

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

kompozycja zamknieta

A

sugeruje, ze rzeczywistosc poznawana jest w obiektywny sposob / elementy sa scizle ze soba zespolone, widoczne jest zakonczenie i poczatek dzielo, da sie latwo odczytac idee utworu / np pan tadeusz

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

kompozycja otwarta

A

uwidacznia dynamizm i zmiennosc swiata / nie kladzie nacisku na przestrzeganie spoistosci miedzy elementami, czasami swiadomie zaciera kontury kompozycji calosci / np. dziady

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

narracja autorska (trzeciosobowa)

A

narrator pozostaje na zewnatrz swiata przedstawionej, jest mniej lub bardziej obiektywny

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

narrator stały

A

punkt widzenia jest stale na jednej z postaci, njczesciej jest to narracja pierwszosobowa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

narracja pamietnikarska (pierwszoosobowa)

A

narrator mowi o zdarzeniach i faktach w ktorych sam uczestniczyl, zazwyczaj ma wiedze ograniczona

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

narrator zmienny

A

punkt widzenia jest przenoszony z jednej postaci na inna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

narrator neutralny

A

powstrzymuje sie od ocen - 3 osobowyna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

narratpr interpretujacy

A

rejestruje i ocenia fakty

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

postac pierwszoplanowa

A

jej losy sa na pierwszym planie swiata przedstawionego, stanowia osrodek zainteresowania autora; np konrad wallenrod

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

postac drugoplanowa

A

zwiazana scisle z losami glownych bohaterow, ale odgrywa mniejsza role w przebiegu fabuly; np rzecki

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

postac epizodyczna

A

ma znaczenie jako skladnik tla w utworze, wnosi do fabuly roznorodnosc elementow srodowiskowych i kulturowych; studencni medycyny w lalce

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

bohater zbiorowy

A

wystepuje wtedy iele waznych postaci, z ktorych zadna nie dominuje; np groada wiejska w chlopach reymonta

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

postac aktywna

A

jej decyzje i dzialania zmieniaja fabule, wyznaczaja jej kierunek

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

postac pasywna

A

postac ktorej los jest ksztaltowany przez niezalezne od niej czynniki; np fatum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

porte-partole

A

postac jest rzecznikiem autora, wprost wyraza jego poglady, np. narrator romantycznosci

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

spoleczna motywacja bohatera

A

objasniona prawami zycia spolecznego, stosunkami spolecznymi, zasadami dzialania w spoleczenstwie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

psychologiczna motywacja bohatera

A

inaczej jakby emocjonalna, objasniona celami, cechami i ogolnie zyciem wewnetrznym jednostki; potop sienkiewicza np

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

fantastyczna motywacja bohatera

A

ludzkie poczynania pozostaja nieuchwytne rozumowo, ale sa wytlumaczone poprzez np. wiare w byty wyzsze; mity i legendy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

metafizyczna motywacja bohatera

A

ludzkie poczynania zaleza od losu, przeznaczenia; np fatum w antygonie, proces kafki

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

podzial akcji

A

trojdzielny - zawiazanie, rozwiniecie i rozwiazane
piec czesci - zawiazanie, rozwiniecie, punkt kulminacyjny, perypetia, wyraziste rozwiazanie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

zawiazanie akcji

A

przedstawienie (zarysu) konfliktu wyjsciowego

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

rozwiniecie akcji

A

stopniowanie dramatyzmu wydarzen, pokazanie co motywuje bohatera/bedzie go motywowac

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

punkt kulminacyjny

A

zarzenie, ktore decyduje o losach bohatera; punkt najwiekszego napiecia akcji

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

perypetia

A

nagla zmiana kierunku akcji, stawiajaca bohatera w nowej sytuacji

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

wyraziste rozwiazanie akcji

A

bohater albo osiaga cel, albo jego dzialania koncza sie niepowodzeniem; zakonczenie dziela

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
34
Q

czas narracji (wypowiedzi)

A

okresla kiedy jest usytuowana wypowiedz narratora; nie moze byc wczesniejszy niz czas fabuly. np w krzyzakach czas narravji jrdt kilkadziesiat lat po opisywanych wydarzeniach, bo narrator wie jak skonczy sie wojna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
35
Q

czas fabuly (wydarzen sp)

A

na ogol pokrywa sie z czasem historycznym; czas opisany w swiecie przedstawionym

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
36
Q

czas historyczny

A

czas, w ktorym dzieja sie fakty historyczne opisane przez narracje; wzgledem czasu pisania utworu przez autora, moze byc to problematyka historyczna, wspolczesna lub fantastyczna (np rok 1984 byl pisany w latacj 40)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
37
Q

tok inwersyjny

A

akcja nie dzieje sie chronologicznie’; wsytepuja retrospekcje i antycypacje

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
38
Q

liryka bezposrednia

A

1 osoba liczby pojedynczej, podmiot liryczny wprost ujawnia swoje mysli i przezycia. dzieli sie na osobista, liryke roli i liryke maski

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
39
Q

liryka osobista

A

podmiot liryczny jest tozsamy z autorem; zwana tez liryka biograficzna; np sonety krymskie mickiewicza

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
40
Q

liryka roli

A

podmiot liryczny wypowiada sie wcielajac sie w postac historyczna lub mitologiczna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
41
Q

liryka maski

A

podmiot liryczny wypowiada sie udajac przedmiot lub zwierze itp

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
42
Q

liryka posrednia

A

3 osoba liczby pojedynczej/bezosobowo lub dialog; podmiot liryczny pozostaje mniej lub bardziej ukryty; wyraza sie m.in przez podanie opinii na temat czegos

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
43
Q

lirya opisowa

A

osobistwa perspektywa ujawniona jest w sposobie opisywania swiata “och ale piekne drzewa”

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
44
Q

liryka sytuacjna

A

korzysta z narracji lub dialogu, tworzac sceny w ktorych wystepuja bohaterowie rozni od podmiotu lrycznego

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
45
Q

liryka podmiotu zbiorowego

A

podmiot liryczny wystepuje jako “my”, najczesciej wypowiadajac sie w imieniu gruoy osob zwiazanej wspolnym odczuwaniem; czesto pisane sa tak wiersze patriotyczne, np mazurek dabrowskiego

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
46
Q

liryka inwokacyjna

A

podmiot liryczny jawnie zwraca sie do adresata okrslonego, ktory stanowi osrodek wypowiedzi; np inwokacja lub oda do mlodosci

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
47
Q

instrumentacja gloskowa

A

celowe komponowanie brzmienia wypowiedzi, tak, aby miala szczegolne walory brzmieniowe; polega na czestym powtarzaniu glosek w bliskim sasiedztwie lub okreslonym porzadku; obejmuje rym, eufonie, kakofonie itp

48
Q

eufonia

A

dazenie do przyjemnego brzmienia wypowiedzi; zazwyczaj polega na zwiekszaniu ilosci samoglosek i spolglosek plynnych; szczegolnie wazna jest eufonia w piosenkach

49
Q

aliteracja

A

rozpoczynanie kolejnych dwu lub wiecej wyrazow od tych samych glosek; np “Smugi jasne, smugi srebrne, smugi szare”

50
Q

kakofonia

A

przeciwienstwo eufonii; dazenie do niezestrojonego, nieharmonicznego brzmienia wypowiedzi;

51
Q

tautacyzm

A

rodzaj kakofonii, polegajacy na zbiegu jednakowych ukladow gloskowych na granicy wyrazow (“wizenie niewyrazne”)

52
Q

onomatopeja

A

naslaowanie dzwiekow za ppomoca brzmienia slow i ukladow slownych

53
Q

neologizm

A

nowy wyraz utworzony dla nazwania nowych przedmiotow lub sytuacji; w utworach czesto tworzony w celach artystycznych

54
Q

zlozenie

A

zlozenie dwoch wyrazow w jedna calosc znaczeniowa, zbliza wyraz do znaczen przeniosnych

55
Q

kontaminacja

A

utworzenie nowego slowa lub wyrazenia przez skrzyzowanie dwoch lub wiecej slow badz wyrazen, ktore kojarza sie brzmieniowo lub znaczeniowo

56
Q

uzycie nacechowania pewnych koncowek

A

najczesciej wykorzsywana est koncowk -owie, ktora normalnie przybieraja rzeczowniki meskoosobowe i ktora nadaje wyrazom podniosly charakter; uzywa sie tego w celu archaizacji lub animizacji

57
Q

inwersja (przestawnia)

A

wyrazne naruszenie szyku wyrazow w zdaniu w celu wzmocnienia ekspresji wypowiedzi lub w celu dania efektu brzmieniowego;

58
Q

elipsa/wyrzutnia

A

pomieniecie w zdaniu lub wyrazeniu jakiegos skladnika, ktory daje sie odczytac na podstawie kontekstu

59
Q

polisyndeton

A

polaczenie wielu czlonow wspolrzednych jednakowym spojnikiem (np. i) co daje podobny stylistyczny wynik jak anafora (moremy, mureny i morza i zorze i ogien i ogon i orzel i orzech)

60
Q

asydeton

A

polaczenie wielu czlonow wspolrzednych bezspojnikowo

61
Q

anafora

A

powtarzanie danego wyrazu lub zwrotu na poczatku kolejnych zdan lub/i wersow

62
Q

epifora

A

powtarzanie danego wyrazu lub zwrotu n koncu kolejncyh zdan i lub wersow

63
Q

symploke

A

polaczenie anafory i epifory

64
Q

poliptoton

A

powtarzanie tego samego wyrazu w roznych formach gramatycznych

65
Q

refren

A

powtorzenie czesci/calego wersu lub strofy w tych samych, stalych miejscach ukladu stroficznego

66
Q

pierscien

A

powtarzanie sie tego samego wersu na poczatku i koncu utworu wierszowanego

67
Q

distributio

A

przedstawienie pewnej calosci w postaci odrebnych elementow

68
Q

distributio wyliczenie

A

przedstawienie po kolei wszystkich zapowiedzianych elemtnow

69
Q

pleonazm;tautologia

A

zestawienie wyrazow lub zdan zawierajacych to samo znaczenie lub wyrazajacych te sama mysl; np “powoli, jak zolw, ociezale ruszyla maszyna”

70
Q

nagromadzenie

A

zgeszczenie na pewnym odcinku mowy wielu podobnych do siebie skladnikow; czesty sposob realizacji hiperboli

71
Q

antyteza

A

zestawienie wyrazow lub zdan zawierajacych przeciwstawne znaczenie lub mysl “bog sie rodzi, moc truchleje”

72
Q

apostrofa

A

bezposredni i uroczyste zwrocene sie do osoby lub zjawiska, utrzymane w tonacji wykrzyknikowej (Litwo! Ojczyzno moja!)

73
Q

pytanie retoryczne

A

pytanie nie wymagajace odpowiedzi, majace naklonic czytelnika do dalszego wywodu i rozmyslan, poglebienia emocji w utworze

74
Q

eksklamacja

A

zdanie wykrzyknikowe wtraconego w tok mowy - czesto ma postac apostrofy

75
Q

parenteza

A

wyraz lub zdanie majace chaakter nawiasowego wtracenia, czesto jest osobnym akapitem i jest sposobem wprowadzania dygresji

76
Q

anakolut

A

niepoprawna konstrukcja skladniowa, moze sluzyc stylizacji lub uniezwykleniu mowy

77
Q

epitet stały

A

zawsze odnosi sie do tego samego zjawiska i niie moze byc uzyty zeby opisac inne zjawisko - np gromowladny zeus, ikarowy lot

78
Q

epitet zdobniczy

A

typowy dla jakiegos stylu lub epoki, np lazurowe niebo lub perlowe zebby

79
Q

epitet metaforyczny

A

polaczenie z wyrazem odleglym znaczeniowo, ma charakter metaoryczny

80
Q

oksymoron

A

sklada sie z dwoch opozycyjnych znaczeniowo wyrazow, daje efekt paradoksu - bogurodzica dziewica

81
Q

porownanie stereotypowe

A

czerpane z mowy potocznej; “mochnacki jak trup blady”

82
Q

porownanie poetyckie

A

ma oryginalny i nieszablonowy charakterp

83
Q

porownanie hiperboliczne

A

wyolbrzymiajace, porownywanie do wielu zjawisk jednoczesnie, “nie tyle maja i jeziora trzciny, jak ja mam bolow do mej katarzyny”

84
Q

porownanie tautologiczne

A

porownanie zjawiska lub przedmiotu do niego samego, czesto ma wydzwiek humorystyczny

85
Q

porownanie homeryckie

A

czlon porownujacy zostaje rozudowany do rozmiaru samodzielnego obrazu lub epizodu no ogolnie takie dojebane jesr

86
Q

peryfraza (omowienie)

A

zastapienie danego wyrrazu szeregiem innych, ktore stanowia jego roznowaznik znaczeniowy - pelni funkcje urozmaicenia i elemtnu ozdobnego

87
Q

eufemizm

A

odmiana perfyrazy, polega na zlagodzeniu znaczenia pewnych wyrazow, niekiedy z powodu cenzury

88
Q

hyperoche

A

pochwala w stopniu najwyzszym

89
Q

litota

A

pomniejszenie zjawiska - przeciwienstwo hiperoli

90
Q

metonimia

A

zastapienie jednego wyrazu inny,. tory pozostaje w zwizku logicznym w danym wyraeniu

91
Q

metalepsis

A

uzycie w tekscie nazwy zjawiska wczesniejszego zamuast pozniejszego (o czole mysla rozcieta - zmarszczka to skutek mysli, a nie sama mysl)

92
Q

synestezja

A

przedstawianie jednych wrazen zmyslowych innymi zmyslami; rodzaj metafory; np cisza blekitna

93
Q

alegoria

A

element dziela (np. motyw lub watek) ktory poza znaczeniem doslownym ma jeszcze znaczenie domyslne, ukryte.

94
Q

symbol

A

motyw obecny w dziele, ktory sugeruje tresci bezposrednio w nim obecne, ale nie jest jednoznaczny i nie da sie go jednoznacznie zinterpretowac; gowno dupa sex nwm

95
Q

puenta

A

dobitne zamkniecie wypowiedzi rozstrzygnieciem znaczeniowym; gowno dupa

96
Q

sumacja

A

rodzaj puenty, zebranie na nowo wszystkich wprowadzonych motywow zeby wydobyc z nich wspolny, zaskakujacy czytelnika sens

97
Q

parakods

A

zaskakujace, efektowne sformulowanie, zawierajace ysl nonsensowna, ktora ma zmusic czytelnika do rozmyslan

98
Q

ironia

A

sprzecznosc miedzy znaczeniem slow a intencja zawarta w kontekscie

99
Q

antyfraza

A

najprostsza forma realizacji ironii, poprzez uzycie wyrazu przeciwstawnego

100
Q

sarkazm

A

rodzaj gorzkiej ironii majacej ugodzic w adresata

101
Q

dygresja

A

odejscie od glownego tematu narracji do spraw luzno z nim zwiazanych, lub wgl z nim nie zwiazanych - dygresja w zamierzony sposob burzy spojnsc tekstu

102
Q

aluzja literacka

A

swoadome nawiazanie do innego dziela, odwoluje sie do wiedzy i spostrzegawczosci czytelnika

103
Q

cytat

A

doslowne przytoczenie fragmentu wypowiedzi cudzej lub wlasnej

104
Q

pararaza

A

przytoczenie fragmentu jakiejs wypowiedzi, poslugujac sie innymi srodkami niz pierwowzor ale zachowujac znaczenie

105
Q

rodzaje wierszy

A

wiersz sylabiczny, wiersz sylabotoniczny, wiersz toniczny, wiersz nieregularny, wiers bialy

106
Q

wiersz sylabotoniczny

A

-numeryczny
-o rytmie decyduje : stała liczba sylab w wersie, srediowka i rym, stala liczba i rozmieszczenie akcentow
- rymy moga byc meskie i zenskie
- konieczne czeste odchodenie od idealnego wzorca w celu unikniecia monotonii

107
Q

wiersz nieregularny

A

nawiazuje do ktoregos z trzech glownych systemow wiersza polsiego, moze byc uznany za numeryczny. dzieli sie na wiersze sylabiczne i sylabotoniczn

108
Q

wiersz nieregularny sylabiczny ryowy

A

wiersze sa roznej dlugosci, koniec wersu jest uwadytniony rymem, najczesciej rymem meskim, czesto wystepuja przerzutnie

109
Q

wiersz nieregularny sylabiczny rymowo-sredniowkowy

A

wystepuje stala pozycja sredniowki, ale wers jako calosc ma zmienna dlugosc

110
Q

wiersz nieregularny sylabotoniczny

A

wystepuje ogrniczenie i modyfikacja regularnosci akcentowo-sylabicznej, charakterystyczne sa wiersze podwazajae regule izosylabizmu tzw roznozgloskowve

111
Q

wiersz wolny

A

-nienumeryczny
-bezrozmiarowy
-podzial na wersy odroznia go od prozy
-zazwyczaj jest bezrymoey
-dzieli sie na zdaniowy skupieniowy i askladniowy

112
Q

wiersz wolny skupieniowy

A

-zachowuje podzial sklaniowy, ale wers wypelnia czesc zdania (skupienie)
-podzial na skupienia wyodrebnia je jako samodzielne calosci znaczeniow
-czeste sa to klauzule emocjonalne

113
Q

dystych

A

strofa dwuwersowa

114
Q

tercyna

A

strofa trzywersowa o ukladzie aba, bcb, cdc, ded itd

115
Q

tercet

A

stroa trojwersowa o innym ukladzie rymow

116
Q

tetrastych

A

strofa czterowersowa

117
Q

strofa mickiewiczowska

A

nie mam kurwa pojecia nwm sklada sie z wersow powiazanych rymem krzyzowym abab

118
Q

pentastych

A

strofa pieciowersowa o uldzie rymow aabbc lub aabba

119
Q

sekstyna

A

strofa szesciowersowa o ukladzie rymow ababcc

120
Q

sestet

A

dwa trojwiersze skladajace sie na druga czesc sonetu/ogolna nazwa na strofy szesciowersowe

121
Q

septet

A

strofa siedmiowersowa

122
Q

oktawa

A

strofa zlozona z 8 wersow ktore tworza uklad rymow abababcc

123
Q

triolet

A

uklad osmiowersowy w ktorym wersy 1, 4 i 7 sie powtarzaja abaaabab

124
Q

strofa spenserowska

A

liczy dziewiec wersow

ib polish (2 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions