Wahdf Pato Flashcards
Hangi moleküler beliteçlerin tümörlerde bulunması kötü prognostik sayılır
KRAS , BRAF , TP53
Hücre zedelenme nedenleri nedir
1- oksijen azalması ( iskemi , hipoksi )
2- fiziksel etkenler ( ısı, travma , basınç , elektrik , radyasyon )
3- kimyasal ajan ve ilaçlar
4- mikrobiyolojik nedenler
5- immünolojik nedenler
6- yaşlanma
7- genetik bozukluk
8- dengesiz beslenme
Raynaud hastalığı nedir
Raynaud Sendromu, stres durumunda veya soğuğa maruziyet durumunda vücudun bazı bölgelerinde uyuşma ve soğukluk olmasıdır. ( atriyal vazokonstriksiyon )
Hipoksi nedenleri nedir
1) kan akımında azalma veya durma ( raynaud hastalığı )
2) kanın oksijen taşıma kapasitesinde azalma ( anemi , CO zehirlenme , solunum ve dolaşım yetmezlikleri )
3) hücredeki oksidatif enzimlerin azalması yada inaktivasyonu ( siyanür zehirlenmesi )
Kimyasal ajan ve ilaçlar nasıl hasara yol açar
İki farklı mekanizma ile zedelenme oluşur
1- CCl4 gibi hedef hücrede serbest radiakl
2- HgCl gibi Hg nin hücre membranındaki sülfidril gruplarına bağlanması ve geçirgenliğin artışı
Yaşlanma hücre zedelenmesi nasıl oluşturabilir
1- toksik serbest radikalleri inaktivasyonunu sağlayan maddelerin aktivitesinde azalma ve sonucunda serbest radikallerde rölatif artış
2- serbest radikallerin oluşması ve artması karaciğer v ekalpte oluşan lipofussin pigmenti oluşturur
Zedelenmenin genel biyokimyasal mekanizması nedir
1) ATP ( enerji ) azalması
2) mitokondrial hasar
3) kalsiyum homeostazının kaybı
4) oksijen kaynaklı serbest radikal birikimi
5) plazma membran permeabilitisinde yetersizlikler
6) DNA ve protein hasarı
Zedelenmeyi oluşturan ilk hasar ne olursa olsun hücrede ilk nerede hasar görülür
- Membran bütünlüğü
- Mitokondrini aerobik solunumunda
- Protein sentezi
- Genetik yapı bütünlüğünde
ATP azalmasının nedenleri nedir
Oksijen ve besinlerin azalması , mitokondrial hasar , toksinler ( siyanid )
ATP hangi yolla üretilir ve azalınca ne olur
• ATP oksidatif fosforilasyon ve glikolitik yolla üretilir )
• ATP azalırsa …..
1- plazma membranı enerji bağımlı Na/K pompası etkinliği azalır , sodyum içeri girer potasyum dışarıya çıkar ve akut hücresel şişmesi olur
2- anerobik glikoliz artar ve bunun sonucunda laktik asit ve inorganik fosfat oluşur buda hücre içindeki Ph ın düşmesine ( azalan Ph ve ATP seviyeleri nedeniyle ribozomlar GER dan ayrılır yani protein sentezi azalır, polizomlar monozomalra dönüşür ve hücrede yağlanma olur ) ve enzimlerin aktivitesinin azalmasına yol açar
3- Ca pompası yetersizliği Ca birikimine yol açar ve hücresel komponentlere zarar verir
4- protein yanlış katlanır , katlanmamış protein cevapının oluşturur ve hücre hasarından hücre ölümü gerçekleşir
not : mitokondrial ve lizozomal membranlarda hasar olursa NEKROZ
Kalsiyumun birikimi homeostaza nasıl etkiler
Ca , ER ve mitokondride depo edilir ..
Mitokondriye Ca girerse porlar açılır , Ca sitozolde arttığı zaman bazı enzimler aktive olur ( fosfolipaz , protez , ATPaz , endonukleaz ) gibi , buda
fosfolipaz > fosfolipidkerin azalmasına ve membran hasarına
Proteaz > hücre iskelet proteinlerin yıkılması ve membran hasarına yol açar
ATPaz > ATP azalmasına
Endonukleaz > nükleus kromatin değişikliği ve nükleus hasarına yol açar
not : Ca artması kaspazların direkt artmasına ve apoptoza neden olur
Serebst oksijen radikelleri bağlı hücre hasarı hangi durumlarda oluşur
1- iskemi / reperfüzyon zedelenmesi
2- kimyasal ve radyasyon zedelenmesi
3- O2 ve diğer gaz zehirlenmesi
4- hücresel yaşlanma
5- fagositik hücreler ile mikropların öldürülmesi
6- iltihabi hücre hasarı
7- makrofajların ve tümörlerin yok edilmesinde
Serbest radikallerin oluşturduğu patolojik etkileri nedir ve hangi reaksiyonlar tarafından inaktive edilir
1) membranların lipit peroksidasyonu
2) DNA parçalanması ( hücrede tümör oluşması veya hücre ölmesine neden olur )
3) proteinlerin çapraz bağlanması ( enzimatik aktivitinin kaybına neden olur )
Bu reaksiyonların sonlandıran veya inaktive eden sistemler 2 grupta incelenir
— endojen veya ekzojen antioksidanlar :
• seruloplazmin ve transferrin gibi serum proteinleri
• vit. E , sistein , glutatyon , ve D-penisilamin gibi sülfidril içeren bileşikler
— enzimler :
• süperoksit dismutaz
• katalaz
• glutatyon peroksidaz
İrreversibiliteden hangi durum sorumlu ?
1) membran fonksiyonlarında ağır hasar
2) mitokondrilerdeki fonksiyon bozukluğu düzelememesi
Otoliz ile heteroliz arasındaki fark nedir
Enzimler ölü hücrenin lizozomlarından kaynaklanıyorsa buna otoliz , o bölgede bulunan veya göç eden lökositlerin lizozomlarından kaynaklanıyorsa heteroliz denir
Nekrozun nukleusta genel morfolojik özellikleri nedir
1- en erken bulgu kromatinin nükleus membranı ve nükleus etrafında kümelenmesi ( reversibl )
2- piknoz ( irreversibl , apoptozisde de görülür , nükleer büzülme ve bazofilde artma , [ koagülasyon ] )
3- karyolizis ( lizozomal kaynaklı DNAaz etkisi [ likefaksiyon ] )
4- karyoreksis ( piknotik nükleusun parçalanmasıdır 1—2 gün içerisinde ölü hücre içindeki nükleus tamamen kayıp olur )
Nekroz çeşitleri nedir
• 1-Koagülasyon (pıhtılaşma)
• 2- Kollikuasvon (likefaksiyon)
• 3-Özel nekroz tipleri
- Kazeifikason nekrozu
- Gangrenöz nekroz
- Yag nekrozu
- Fibrinoid nekroz
- Gom
- Balmumu nekrozu
Koagülasyon nekrozu nedir
• En sık görülen nekroz çeşididir .
• Yapısal ve enzimatik proteinlerin denaturasyonu ile karakterlidir
• Enzimatik proteinlerde denatüre olduğu için hücresel proteoliz gecikir. Hücrenin ana hatları günlerce korunur
• Beyin dışındaki organlarda gelişen hipoksik hücre ölümü
• Makroskopik olarak doku haşlanmış et görünümlü, kuru ve donuktur
• Nekrozun yaşına bagli olarak görünüm değişir
• Erken dönemde soluk, sert ve şişkin, ileri dönemde sarımsı ve yumuşak görünümlü
• Mikroskopik olarak, hücre sınırı ve doku yapısının tanımasına imkan sağlayacak şekilde hücrenin ana şekli korunur (buzlu camın arkasından bakar gibi)
• Ancak nukleus ortadan kalkmıs, hücre asidofilik ve opak bir hal almıştır
• Hücre proteolizi gerçekleşemediği için ölü doku ancak heteroliz ile ortadan kalkar
Koagülasyon nekrozu hangi durumlarda olur
• 1- Kan akımının ani olarak kesilmesi durumlarında
- Kalp, böbrek, dalak enfarktüsleri gibi hipoksik/anoksik zedelenme
• 2- Tümörlerde
• 3- Formaldehit, civa ve asit toksisiteleri ve bazi bakteri toksinleri
Likefaksiyon ( kollikuasyon veya erime ) nekrozu nedir
• Proteinlerin denatürasyonundan önce hidrolitik enzimlerin etkisi ile dokuda erime
• Erimeyi sağlayan enzimler dokudan, makrofajlardan veya parazitler ve mikroorganizmalardan
• Nekroz alanının bakteriler tarafından enfekte olması veya abseleşmesi halinde gerek bakterilere gerekse ortamda ki lökositlerin litik etkisine bağlı
• (Tüberkülozda kavernler bu yolla olusur)
• Makroskopik olarak; ortası hücresel artıklar ve lökositler içeren sıvı ile dolu olan nekroz alan yumuşaktır
• Zamanla sıvı rezorbe olarak kistik görünüm olur
• Kist duvarında kapiller proliferason ve fagositik hücreler içeren gevşek bağ dokusu
Kazeifikasyon nekrozu ( peynirleşme ) nedir
• Koagülason nekrozunun özel seklidir
• Koagülasyon ve likefaksiyon biraradadir
• Tüberküloz için karakteristik olmakla birlikte, brucella, tularemi, ve mantar enfeksiyonlari, sarkoidoz da görülebilir
• Nekroz gelisiminde tbc basilinde ki yüksek moleküllü lipoik maddelerin toksik etkisi rol oynar
— Makroskopik olarak
Yumuşak, kolay parçalanabilen ve dokudan kolaylıkla ayrılabilen, sarimtirak-gri beyaz renkli görünüm
— Mikroskopik olarak,
Hücrelerin sınırları belirsiz ancak tam olarak eriyememesi sonucu amorf, granüler kitle seklinde olup nekroz alani granülomatöz bir reaksiyonla çevrilidir.
Gangrenöz nekroz nedir
• Özellikle alt ekstremitelerde görülen, iskemik nedenlerle olusan koagülasyon nekrozudur
• Yaslilarda ateroskleroza bağlı “senil gangren”
• Diyabetik kisilerde, Donmalarda
• Burger hastalgi(Tromboanjitis obliterans)
• Reynaud hastalığı
Kuru gangren , mumyalaşma nekrozu nedir
Gangrende koagülatif olaylar baskınsa doku su kaybederek kurur, buruşur, koyu kahve va da siyah renge dönüserek mumyaya benzer görünüm alır Komşu dokuda gelişen iltihabi reaksiyon sonucu ölü ve canlı dokunun kesin olarak ayrıldğı demarkasyon hattı olusur.
Yaş gangren nedir
Kuru gangrene bakteriyal enfeksiyon eklendiğinde dokuya likefaksiyon hakim olur. Saprofit m.o’ larin etkisi ile dokuda sulanma ve pütrefaksiyon sonucu kokuşma olusur.
Gazlı gangren nedir
Ölü dokuya clostridium welchii gibi anerobik m.o ların bulaşmasıyla oluşur
Enzimatik yağ nekrozu nedir
Yağlar üzerine etkili enzimlerin açıga çıkması sonucu olusur.
Akut pankreatitte görülür
Pankreas ve çevre yag dokusunda özellikle karın içerisinde yağ dokularinda nekroz olusur.
Açığa çıkan aktifleşmiş lipazin kana karışması sonucu karin boşluğu dışında cilt alti gibi uzak bölgelerdeki yağ dokusunda da nekroz oluşabilir.
• Zedelenen hücreden açıga çıkan lipazin trigliseritleri hidrolize etmesi sonucu yağ asitleri ve gliserol meydana gelir.
• Yağ asitleri kalsiyumun etkisiyle sabunlaşır
• Böylece yag dokusunda tebeşir gibi sert beyaz, küçük nodüller belirir.
• Mikroskobik olarak yağ hücrelerinin sınırlarının kısmen seçilebildigi soluk, bazofilik, amorf madde içeren düzensiz alanlar ve çevrede iltihabi reaksiyon görülür.
Travmatik yağ nekrozu nedir
• Meme dokusunda, karın ve ekstremitelerde deri alt yağ dokusunda görülür.
• Travma sonucu hücrelerden açığa çikan yaglar iltihabi reaksiyona yol açar.
• Lipo granülom olarak adlandirilan yabanci cisim dev hücreleriyle karakterli granülason dokusu olusur.
• Nekroz alaninin sert nodüller seklinde hissedilmesi nedeniyle tümörle karışır .
Fibrinoid nekroz nedir
• Gerçek anlamda hücre ölümü olmayan ancak nekrotik hücreye ve fibrine benzer madde varlığında görülür.
• Özellikle immünolojik olaylar sonucu damar duvarlarında görülür.
Gom nekrozu nedir
• Sifilisin 3. döneminde görülen gomlarda gelişen kazeifikasyon ve koagülasyon nekrozlarının özelliklerini yansıtır .
• Nekroz alanı yuvarlak, içerdigi zengin damar ağına bağlı olarak elastik kivamdadir.
• Mikroskobik olarak nekroz alanı içindeki damar siluetleri ve çevre dokuda granülasyon dokusu karakteristiktir.
Balmumu nekroz nedir
• Kaslarda ağrı , kanama ve yırtılmalara yol açan Zenker ya da hiyalen nekroz olarak ta tanimlanir.
• Difteri, tifo, tifüs, çicek, pnömoni ve kızıl gibi bazi enfeksiyonlarda görülür.
• Özellikle rectus abdominis, diyafragma, kol, bacak ve omuz kaslarinda, kalp kasinda ve bazen larinks kaslarinda görülür.
• Kaslar balmumunu andırır. Sarkoplasmik çizgilenme ve nükleuslar kaybolmuştur
Nekrozun sonuçları nedir
1- Tamamen kaybolabilir.
2- Kist veya ülser gelişebilir.
3- Fibröz doku oluşur.
4- Distrofik kalsifikasyonlar olusabilir.
Apoptozisin görüldüğü fizyolojik olaylar nedir
• 1- implantasyon, orgonogenezis ve gelisimsel involüsyonu kapsayan Embriyogenezis ve metamorfozis (baskalasim) süresince
• 2- Yetiskinlerde hormona bagimli involüsyonlar (menepozda over follikülerinde atrezi, laktasyon sonrasi meme regresyonu)
• 3- Sürekli çoğalan aktif hücrelerde hücre sayisinin azaltilmasi (fizvolojik ölüm) (barsak kript epiteli, hematoloiik hücreler)
• 4- Tümörlerde hücre ölümü (özellikle regresyon veya aktif çoğalma sırasında bulunan tümörlerde)
• 5- Sitokin tükenmesinden (immün cevaptan) sonra B ve T lenfositlerinin ortadan kaldırılması
• 6-Timusta otoreaktif T hücrelerinin (gelişim kusuru) ortadan kalkmasi gibi bazi immün hücrelerin ölümü
Apoptozisin görüldüğü patolojik olaylar nedir
• 1- DNA hasari varsa
• 2-Hatali katlanmis protein birikiminde (mutasyon veya serbest radikal hasari sonucu)
• 3-Bazi viral hastaliklarda virusla enfekte hücreler
(Councilman cisimleri) T hücre aracili
• 4-Hormona bagimli dokularda patolojik atrofi (orşiektomi sonrasi prostat atrofisi, glukokortikoid kullanimi sonucu timusta lenfosit kaybi)
• 5- Parankimal organlarda duktus obstrüksiyonlarin takiben olusan patolojik atrofiler (pankreas, parotis, böbrek)
• 6- Sitotoksik T lenfositlerin yol açtigi hücre ölümü (graft- versus host)
• 7- Yüksek dozda Nekroz olusturan bazi durumlarin düsük dozlari
hafif ısı, radyasyon, sitotoksik antikanser ilaçlar ve hipoksi
Apoptozisin morfolojik özellikleri nedir
1) hücrenin büzüşmesi
2) kromatin yoğunlaşması
3) sitoplazmik kabarcıklar ve apopitotik cisimlerin oluşumu
4) apopitotik hücre veya cisimlerin fagositozu ( bu ya komşu parankimal hücre veya makrofajlar tarafından )
Apoptozu nekrozdan ayıran en önemli özellik nedir
Apoptozda hücre membran rüptürü ve inflamasyon yok
BCL-2 ( B cell leymphoma gene -2 ) ne işe yarar
Mitokondriyal premeabilite artışını engelleyerek ve APAF-1 ( apoptoz protease activating factor -1 ) gibi proteinleri sabitleyerek. Kaspaz aktivasyonu inhibe ederek apopitozisi inhibe eder
P53 ( genom bekçisi ) nasıl etki yapar
• DNA hasar oluştuğunda , P53 geni hücreyi G1 fazında tutar , tamir için zaman kazandırır ( replikasyon aşamasından önce )
• Hasar çok büyükse P53 apoptozu başlatır ( ancak bazı tümörlerde bunun mutasyonı veya yokluğunu apoptozisi inhibe eder ) , yoksa hasarlı DNA yaşamaya devam eder ve kander başlar
• P53 tümör süpresör genidir , tümör oluşumunu dudurur,
• P53 teki mutasyonlar çoğu tümör tipinde var
Apopitoziste inflamatuvar cevabın olmamasının nedenleri nedir
• 1- Burada membran hasarı olmadığı için hücre dışına çıkarak kemotaktik rolü oynayan madde salinimi yok
• 2- Apopitotik cisimleri fagosite eden hücrelerden salinan sitokinler inflamatuvar yanıtın gerceklesmesini inhibe ederler
• 3- Apopitotik cisimlerin fagositozunun hızlı yapilmasi ( apopitoziste bir kaç hücre söz konusu , nekroz da ise çok fazla hücre söz konusu )
Serbest radikallerin üretimi ne zaman artar
1- ulraviyole ışınları ve X—ışınları gibi radyant enerjileri absorpsiyonu
2- ekzojen kimyasallar
3- inflamasyonlarda lökositler tarafından üretildiği
Fosfatidilserin apoptozun hangi aşamasında görülür ve görevi nedir
Apoptotik hücrelerin temizlenmesinde görülür , fosfatidilserin normal hücrelerde plazma membranının iç yaprağında bulunur ama apoptoz gerçekleştiğinde , dış yaprağa geçer ve burada doku makrofajları tarafından tanınarak . Ölen hücrenin fagosite edilmesine yol açar
Antrakozis ne demek
Solunum yoluyla alınan karbon veya kömür tozlarını , akciğerlere sızması veya birikmesiyıle oluşan bir çeşit birikim hastalığıdır
• akciğer alveollar makrofaj tarfından fagosite edilir ve lenfatiklere taşınır
• hafif birikimlerde bir reaksiyon olmaz , ama ağır birikim fibrozise yol açabilir
Heterofaji , endositoz , fagositoz ve pinositoz arasındaki farkalr nedir
Heterofaji : fagositik hücrenin , içine aldığı yabancı lizozim etkisi ile sindirerek yok etmesi
Endositoz : dış çevreden maddelerin alınma olayıdır
Fagositoz : endositozdakinden daha büyük taneciklerin alınması
Pinositoz : fagositozdakinden daha büyük eriyebilen makromoleküllerinin alınması
Otofaji nedir
• Hasarlanmis veya yaslanmis organellerin ortadan kaldirilmasinda ve hücresel diferansiasyonla birlikte olan hücresel yeniden yapilanmada sik görülen bir olaydir.
• Bunlar canlılığını kaybederek, saglam sitoplazmadan ayrilan sitoplazma parçalari ve hücre içi organeller ER’ mun ribozomsuz bölgelerinden olusturulan otofajik vakuoller icinde ver alir
• Özellikle atrofik hücrelerde belirgindir.
Hücrelerdeki birikim sebepleri nelerdir
1) yapım fazla , metabolize edilmesi yavaş ( karaciğerde yağ birikimi , böbrek tübül epitelinde protein birikimi )
2) protein yanlış yapılıyor > gen mutasyonu , alfa-1 antitripsin eksikliği
3) normal yapılmış proteini metabolize edecek enzim defekti , lipid ve karbonhidrat depo hastalıkları ( Gaucher , nieman-pick , glikojen depo hast. )
4) anormal ekzojen maddeler ne metabolize edilebiliyor nede atacak mekanizma var ( silika tozları akciğerde birikmesi )
Endojen hücre içi madde birikimi yağlı değişiklik nedenleri nedir
Alkol kullanımı , diğer toksinler , anoksi , obesite , protein malnütrisyonu
Tigered effect nedir
Gros bulgu , kalpte myokard hücrelerinde anemi sonucucunda gelişen hipoksi nedeniyle yağlanma . Yağ asitleri , normalde mitokondride beta_oksidasyona uğrar , ortaya çıkan asetil ko-A TCA cycle girer
Hipokside beta-oksidasyonu azalır , etkilenen hücreler sarı , normal miyokard lifleri koyu , kahve-kırmızı görülür
Ateroskleroz nedir ,
Damar duvarlarında ,düz kas hücreleri ve makrofajlarda lipid birikimi , büyük arter ve aorta intimal yüzeyinde düz kas ve endotel hücrelerinde kolestrol ve esterleri birikir.
aterom plakları oluşur ,kolestrol esterleri doku takibi sorasında erir , iğne şeklinde boşluklar kalır == kolestrol kristalleri
Ksantom nedir
Herediter / kazanılmış hiperlipidemik durumlarda tendon, deri altı gibi yumuşak dokularda şişlikler oluşturan , lipidle yüklü makrofajlar
• periorbital bölge derisinde kolestrol birikimine ksantalezma denir
Kolesterolosis nedir
Safra kesesi duvarında makrofaj içinde kolestrol birikimi
Niemann pick hastalığı nedir
Lizozomdan sistole kolestrol ve glikolipid transportu bozuk ( transporter molekülü yapan gen defektli ) lizozomal depolanır
• sfingomiyelinaz eksikliği > sfingomiyelin birikimi
• fagositik hücreler ve nöronlar tutar
• dalak, karaciğer , kemik iliği , lenf düğümleri , akciğerler ve santral sinir sistemi tutuluşu
• organomegali ve nörolojik bozukluklar
• hayatın ilk 5 yılı içinde ölümle sonuçlanır
• hücreler vakuollü ve genişlemiştir
Glikojen depo hastalıkları nelerdir
Von gierke , Mcardle ( tip5 glikojen depo ) , ve pompe hastalıkları
Dokulardaki biriken maddeleri gösteren boyalar nedir
Glikojen > PAS
demir > prusya mavisi
Melanin > masson fontana
Amiloid > kongo red
Yağ > sudan , oil red
Müsin > alcian-blue , PAS
Bakır > orsein , rodamin
Kollajen - kas > masson trikrom
Von Gierke hastalığı
• glukoz-6 fosfat eksikliği
• sitoplazmada glikojen birikimi
• hepatomegali , hipoglisemi , renomegali , gelişme geriliği
• mortalite yaklaşık %50
• karaciğeri tutar
McArdle hastalığı nedir
• kas fosforilaz eksikliği
• sitoplazmada glikojen birikimi
• egzersizle gelen kas krampları vardır , laktat düzeyi yükselir
• normal yaşam süresi
• iskelet kaslarını tutar