Wahed Far Flashcards
Galenik preparat ( galenics ) nedir
Ekstraksiyonla elde edilen bitkisel etkin maddelerin ( alkaloid , glikozid , yağ vb ) konsantre edilerek çözücü içinde hazırlanmış hali
Eksipiyan nedir
Aktif olarak ilaç etkisi göstermeyen , drogların kişi tarafından alınımı ve ilacın pozolojisini kolaylaştırmak için ilave edilen maddelerdir
drog + eksipiyan = farmasötik şekil ( dozlam şekil )
Kimyasal ad , genel (jenerik) ad , marka ad , kod ad arasındaki fark nedir
• Kimyasal ad : kimyasal yapıyı tanmlamaya yönelik konulan addır . Uluslararası kimya birliği ( İUPAC ) tarafından belirlenir
• Genel (jenerik) ad : ulusal yada uluslar arası iletişimi kolaylaştırmak için isimler standartlaştırılmıştır
• Marka ad = ticari ad = tıbbi müstahzar : ilacı ilk bulan firma tarafından ilaç pazarına sunulurken yapılan adlandırmadır .
• Kod ad : ilaç adını alana kadar madde ile ilgili yapılan çalışmalarda kullanılan ad .
Venom nedir
Bazı hayvanlar tarafından salgılanan toksik maddeler
Farmakokinetik nedir
İlacın vücutta geçirdiği aşamalar inceler ,,
ADEM
1) absorption ( absorbsiyon )
2) distribution ( dağılım )
3) metabolism
4) exceration ( atılım )
Farmakodinami nedir
Vücutta ilaç tarafından oluşturulan değişimleri , ilacın etki profilini inceler ( organ , doku , hücre yada moleküler düzeyde )
Kemoterapi nedir
Antibiotikler , antiparazitler ve antineoplastiklere karşı geliştirilen ilaçlarla ilgili çalışan bilim dalıdır ,
Bu grup ilaçların insan vücudunu etkilemeden zararlı patojenleri öldürmesi istenir .
Farmakovijilans nedir
İlaç izlemi , ilaçların arzu edilmeyen etkilerinden korunma ve bunların araştırılması ile ilgilenir
Kronofarmakoloji nedir
Farklı zamanlarda ilaç alımında vücutta ortaya çıkabilecek farklı etkileri inceleyen bilim dalıdır
Farmasötik botanik nedir
Tıbbi ve gıda desteği amacıyla kullanılan bitkilerin taksonomik olarak tanımlanması , bilimsel adlandırılması , anatomik morfolojik özellikleri , kimyasal içerikleri , yayılımları ve ekonomik önemleri gibi uğraşı bir bilim dalıdır
Farmasötik teknoloji nedir
İlacın uygun şekle sokulması ile uğraşı
Farmasötik eşdeğer nedir
Aynı etken maddeyi içeren iki farklı ticari ilacın karşılaştırılması
Biyo eşdeğer
Farmasötik eşdeğer olan iki ilacın aynı molar dozda veriliminden sonra biyoayarlanmanın değerlendirilmesi . Absorbsiyon hızı , güvenlik ve etkisi aynı mı ?
Terapötik eşdeğer nedir
Etkinliği daha önce saptanmış bir ilaç ile aynı etken maddeyi içeren ikinci ilacın klinik olarak etkinliği ve güvenliği gösterilmesidir
Molekül büyüklüğü absorbsiyona nasıl etkiler
Büyük moleküllü ilaçların absorbsiyon hızı genellikle küçük moleküllü olanlardan daha yavaştır .
Ancak bazen ufak moleküllü ilaçlar , yapımları sırasında etki sürelerini uzatmak için inert maddelerle birleştirilerek absorbsiyonlarını yavaşlatılır
Ufak moleküllü ilaçların absorbsiyonlarını yavaşlatmak için hangi inert maddeler kullanılabilir
Dekanoat , enantat , sipionat , sikloheksilpropionat , izoheksonoat esterleri
Lipidlerin absorbsiyonu nasıl olur
Lipofiliklik : hücre membranı lipid ortamında ilacın çözünme eğiliminin ölçüsü lipid/su partisyon katsayısıdır , bu katsayı ne kadar büyükse absorbsiyon hızı o kadar büyük , ortamın Ph ına göre değişebilir .
İlaçlar sulu ortamdaki non—iyonize fraksiyonları lipofiliktir , asidik ilaçlar asidik ortamda , bazik ilaçlar bazik ortamda non—iyonize haldedirler , yani absorbsiyonları daha fazladır
En hızlı çözünen farmakolojik şekil nedir ve hangi ortam en iyi çözücü
Solüsyon halindeki ilacın absorbsiyonu , süspansiyon veya emülsiyonlardan daha hızlıdır .
en iyi çözücü su
Not: ilacın uygulandığı yerdeki konsantrsyon yüksel olursa absorbsiyon genellikle hızlı olur .
Not: vazokonstriktor ilaçlar uygulandıkları yerden geçen kan akımını azaltarak kendi absorbsiyonlarını azaltırlar
Pasif ( basit ) difüzyon nedir
Geçisin yön ve hızını saptayan faktör, hücre tabakasinin ayırdığı iki ortam arasindaki ilaç konsantrasyonu farkidir.
Yani geçis yüksek konsantrasyondan düşük konsantrasyona dogru (konsantrasyon gradiendine göre) Fick Diffüzyon kanununa uygun sekilde, birinci (1) derece kinitliğiyle olur.
Enerji ve taşıyıcı gerekmez
Fick kanunu nedir
Difüzyon hızı = difüzyon katsayısı * ( Cdış _ Ciç )
Cdış = ilacın uygulandığı yerdeki konsantrasyon
Ciç = ilacın plazmadaki konsantrasyonu
Cdış _ Ciç = konsantrasyon gradienti
vücutta absorbsiyon olaylarında genellikle bu denge oluşmaz
Aktif transport nedir
İlaç
* düsük konsantrasyonda bulundugu ortamdan yüksek konsantrasyonda oldudu ortama dogru yani konsanfrasyon gradientine karşı
*iyonize atom kendisini ceken elektriksel alandan iten alana doğru (elektrokimyasal gradiende karsi) tasinir.
Tasiyici gereklidir. Benzer yapidaki maddeler tasinma için yarışırlar, kompetisyon vardir! Sayisi ve bağlama kapasitesi sinirli olduaundan doyurulabilir bir süreçtir !, doygunluktan sonra konsantrasyon ne kadar artarsa artsin geçis hizi artmaz, sifir (O) derece kinetige uyar.
Sıfır derece kinetiği hangi durumlarda oluşur
1) ilaç, sabit hızda salıveren frmasötik şekiller halinde uygulanmış ise
2) aktif transport / kolaulaştırılmış difüzyonda ilaç konsantrasyonu taşıyıcının doygunluk konsantrasyonunu üzerinde ise
Kolaylaştırılmış difüzyon nedir
Geçis pasif diffüzyonda olduğu gibi yüksek konsantrasyondan düsük konsantrasyona (konsantrasyon gradientine göre) dogru olur.Ancak geçis aktif transportta oldugu gibi tastyici araciligi ile olur, yani doyurulabilir bir süreçtir, ancak enerji gerektirmez!
Pinositoz ( endositoz / ekzositoz ) nedir
Yüksek molekül ağırlıklı maddeler, kolloidal tanecikler ve ilaç taşıyan lipozomlar: hücre içine alinirken önce hücre membraninin dis yuzunde olusan çukura girip, cevresindeki membran tarafindan sarilirlar, ve daha sonra olusan kesecik (pinositotik vezikül) membrandan koparak içindeki madde ile birlikte sitoplazmaya girer (endositoz). Ayni olay hücre içinden disina dogru olursa buna ekzositoz da denilir.
Reseptöe aracılı endositoz nedir
Insülin gibi bazi peptid hormonlar, büyüme faktörleri veya iri cüsseli moleküller (LDL veya onunla birlesmis Siklosporin molekülü, antikorlar gibi) hücre membrani üzerinde özel çukulara kümelenmiş kendilerine özgü reseptörlere bağlanarak ve bu reseptörleriyle birlikte hücre içine girerler.
Ph absorbsiyona nasıl etkiler
Ortamın asiditesi artarsa ( Ph ı düşerse ) asetilsalisilik asid gibi zayıf asidlerin non iyonize kısımlarının oranı artar , bu nedenle absorbsiyonları kolaylaşır.
Ph ın yükselmesi ise ters yönde etki yapar , bazik maddeler ise bazik ortamda non iyonize
İyon tuzağı nedir
Pasif difüzyona uygun bir membranla ayrilmis iki kompartimanda eger pH farki varsa, bu farka bagli olarak ilaçlar daha fazla iyonize olmalarina uygun olan kompartimanda toplanma egilimindedirler. Non- iyonize kisimlar membrandan geçebildidi için her iki kompartimanda denge haline ulasir (örn. morfin’in mide sivisinda toplanması)
İlaçların uygulama yerleri ve yolları nelerdir
1) lokal uygulama yolları :
- epidermal ( cilt üzerinde )
- cilt içi ( intrakütan ) ,*deri içinde 0.1 mlden az miktarda olmalı .
- konjoktiva üzerinde
- intranazal
- bukkal , ağız içi
- gastrintestinal kanala uygulama ( gavaj )
- rektum ve kolon içinde uygulama
- intratekal uygulama
- intravajinal uygulama
- intrauterin uygulama
- intraperitoneal uygulama
- plevraya injeksiyon ( torasentez ) , 7. İnterkostal aralıktan yapılır
- intrakardiyak uygulama , sol 4. İnterkostal aralıktan direkt kalp boşlukları içine
- intraartiküler uygulama
- intralezyonel uygulama
- intraüretral ilaç uygulama ( buji )
2) sistemik uygulama yolları :
- enteral ( ilacın sindirim kanalı içine verilmesidir ) , oral , sublingual , rektal
- parenteral veriliş ( damr veya doku içinde steril enjektör ile yapılır , ph: 7,4 veya yakın
- transdermal uygulama TTS
- inhalasyon
Draje nedir
Genellikle şeker ile kaplanmıştır , bölünemezler , bölünmemelidir .
Kapsül nedir
Tadı ve kokusu kötü , katı veya sıvı ilaçlar , silindirik , jelatin koruyucu içinde verilir
Pastil nedir
Toz ilaçların inert yapıştırıcı ve genellikle tadlandırılmış , emilerek lokal amaçlı kullanılan ilaçlar
Efervesan nedir
Suya atıp eritilerek kullanılır , gaz çıkışı olur
Saşe nedir
Tek kullanımlık toz halinde ilaç ( asist )
Kaşe nedir
Nişastadan yapılmış , büyüklükleri 000,00,0,1,2,3 olarak adlandırılan yuvarlak koruyucular içinde toz ilacın verilme şeklidir ( gripin )
Pilül nedir
Çok aktif toz ilaçların inert maddelerle karıştırılıp , yassı , yuvarlak hale getirilmiş şeklidir , 0.03 - 0.05 g arasındakilere ‘granül’ , 0.05 g den büyüklere ‘bol’ denir