تاريخ ادبيات

Question 0

سه تن از مفاخر عالم انساني در پايان قرن ٤:

كه وارث همه ترقيات و پيشرفتهاي ايرانيان در علوم و ادبيات شدند

Answer 0

يعني ابوريحان بيروني و ابوعلي بن سينا و ابوالقاسم فردوسي

Question 1

قرن چهارم

Answer 1

محمد بن زكرياي رازي 
 ابو نصر فارابي 
احمد بن عبدالجليل سگزي 
 ابونصر عراق 
علي بن عباس مجوسي اهوازي 
ابوسهل مسيحي 
رودكي 
شهيد بلخي 
دقيقي 
 ابن العميد 
ابن عباد 
 قابوس 
بديع الزمان همداني 
ابوبكر خوارزمي

Question 2

قرن چهارم:

Answer 2

١-دوره بلوغ علوم اسلامي و ادب عربي است
٢-اين قرن همانطور كه دوره بلوغ علوم اسلامي و ادب عربي است بهمان نحو هم مهمترين و بارآورترين عهد ادب فارسي و عصر ظهور گويندگان بزرگ و فصيح در نواحي شرقي ايرانست
٣-

Question 3

محمد بن زکرياي رازي

Answer 3

معرف ب جالينوس
تاليفات او را بين١٩٨ تا٢٣٧ براورد ميكنند.
معروفترين اثرش در علم طب كتاب => حلوي

Question 4

محمد بن زکرياي رازي

Answer 4

بر طبق مقاله دايرة المعـارف اسلام در باب رازي، وي مدعـي است که اغـلب فلاسفه قديم پـيشتر رفته است و حتا خود را برتر از ارسطو و افلاطون مي داند. در طب هم پايه بقراط است و در فلسفه مقامش نزديک به سقراط.

Question 5

قرن پنجم وششم

Answer 5

عصر غزنويان و سلجوقيان و خوارزمشاهيان

آميزش زبان فارسي با زبان عربي

Question 6

نثر ساده

Answer 6

مراد از نثر ساده يا نثر مرسل نثري است كه خالي از صنايع و قيود لفظي و آزاد از هرگونه تصنع و تكلفي باشد. نثري كه به اين سبك نوشته شده باشد كاملترين و سودمندترين نوع آنست زيرا مقصود را بنحو احسن بيان و از فوت معني پيش گيري مي‏كند.

Question 7

كتاب : هيئت باسم التفهيم لاوائل صناعة التنجيم

Answer 7

دراوايل قرن پنجم
يك كتاب معتبر در هندسه و حساب و نجوم
نويسنده آن ابوريحان محمد بن احمد البيروني
انشاء اين كتاب بسيار ساده و زيباست و
التفهيم مخصوصاً از باب اصطلاحات فارسي نجومي و رياضي ارزش بسيار دارد.

Question 8

دانشمند معاصر ابوريحان:

Answer 8

ابو علي سينا

Question 9

آثار مشهور ابو علي سينا در مسائل فلسفي و طبي

Answer 9

اوايل قرن پنجم
ب زبان فارسي
مهمترين آنها كتاب معروف دانشنامه علائي يا حكمت علائي است در منطق و فلسفه.
كوشيده است اصطلاحات فلسفي را كه تا آغاز قرن پنجم به زبان عربي مدون شده بود به فارسي بياورد و از اين بابت كتاب او تازگي دارد.

رسالات ديگري مانند =>رساله معراجيه و رساله نبوت و رساله نبضيه و جز آنها باقي مانده است.

Question 10

ابوالفضل بيهقي

Answer 10

از نويسندگان مشهور اوايل قرن پنجم

از مشاهير دبيران سلطان محمود و پسران اوست

Question 11

اثر مشهور بيهقي

Answer 11

كتاب مقامات محمودي و مسعودي=> مشهور بتاريخ بيهقي
اين كتاب از باب انشاء فصيح و ساده و زيباي آن قابل ملاحظه است بحدي كه مي‏توان روش بيهقي را در انشاء از جمله بهترين روشهاي نثر فارسي دانست.

Question 12

از نويسندگان بزرگ اواخر قرن پنجم

Answer 12

خواجه نظام الملك ابو علي حسن بن علي طوسي

Question 13

خواجه نظام الملك طوسي اثر و اهميت اثرش

Answer 13

نظرهاي صائب خود را در تدبير امور مملكت و رعيت و سياست در كتابي گردآورد و آنرا===> سير الملوك يا سياستنامه ناميد.

اهميت ان=>
اهميت سياستنامه در انشاء شيوا و ساده و بسيار روان آنست. انشاء نظام الملك بدرجه‏يي از قيد ابهام و تصنع آزاد است كه هنوز كهنه نشده و همواره تازه و قابل استفاده و نزديك به ذهن و ذوق هر خواننده فارسي زبانست.

Question 14

قابوسنامه:

Answer 14

يكي از كتابهاي قابل توجه و مهم قرن پنج
مؤلف اين كتاب عنصرالمعالي كيكاوس =>نواده =>شمس المعالي قابوس
قابوسنامه را در نصيحت پسرش گيلانشاه و آموختن راه و رسم زندگاني و اينكه در هر كاري چه حوائج و در بايستهايي در ميانست، نوشت

Question 15

اهميت قابوسنامه:

Answer 15

اهميت قابوسنامه خصوصاً از آن جهت است كه اطلاعات ذيقيمت كثيري راجع بابواب مختلف تمدن و فرهنگ ايران قرن پنجم در آن گرد آمده و ما بسياري از اين اطلاعات نفيس را از ساير مأخذ نمي‏توانيم بدست آوريم.

Question 16

ناصر بن خسرو قبادياني

Answer 16

يكي از مشاهير نويسندگان ايران در قرن پنجم
چند اثر معروف به نثر فارسي
سفرنامه و زادالمسافرين و وجه دين و خوان اخوان و جامع الحكمتين كه ==>
در همه آنها نويسنده روشي ساده و انشائي روان دارد

Question 17

كتاب كشف المحجوب

Answer 17

قرن پنجم
كه نثري بسيار شيوا و زيبا دارد
علي بن عثمان جلايي هجو يري غزنوي
قديميترين كتاب فارسي در شرح اصول تصوف است.

Question 18

كتاب تاريخ سيستان

Answer 18

قسمتي از ان در قرن پنجم باقي در قرون بعدي اضافه گرديده
بخش اول تا زوال دولت صفاريان=>
هم از باب مطالب تاريخي و هم از جهت سبك كهنه و فصيح انشاء ارزش و اعتبار فراوان دارد

Question 19

كتاب مجمل التواريخ و القصص

Answer 19

اوايل قرن ششم
نويسنده نامعلوم
اهميت: چون مؤلف آن از مأخذ معتبر قديم در تأليف كتاب خود استفاده كرده اثر او بسيار مهم و قابل توجه است.
روش نويسنده كتاب كهنه و حتي خيلي كهنه ‏تر از منشأت اواخر قرن پنجم و در غالب موارد حاوي كلمات و روايات پهلويست.

Question 20

امام محمد غزالي طوسي

Answer 20

چند كتاب و چند نامه به فارسي

از كتب فارسي او=> نصيحة الملوك و كيمياي سعادت ==>هر دو انشائي فصيح و ساده و روشن دارد.

Question 21

محمد بن منوره

Answer 21

نويسنده مشهور قرن ششم
نواده ابوسعيد ابوالخير
كتاب=> اسرار التوحيد في مقامات شيخ ابي سعيد
بيان احوال و عقايد و كلمات جد خود
روش ساده و نثر شيواي اين كتاب به واقع در زبان فارسي كم نظير و شايسته ملاحظه و توجه است.

Question 22

فريدالدين محمد عطار

Answer 22

صوفي و شاعر و نويسنده بزرگ آخر قرن ششم
كتاب معتبري به نام تذكرةالاوليا=>
حاوي شرح احوال و اقوال صوفيان به روشي بسيار ساده و شامل تمام اختصاصات نثر مرسل در درست است

Question 23

عرفان در شعر فارسي

Answer 23

تصوف و عرفان از قرن ششم در شعر فارسي به شدت رخنه كرد
نخستين كسي كه به ايجاد منظومه‏هاي بزرگ عرفاني توجه كرده سنائي است.
شاعر بزرگي كه بعد از سنائي در قرن ششم و آغاز قرن هفتم ⏪همه آثار خود را به بيان مسائل عرفاني تخصيص داده ⏪⏪فريدالدين محمد عطار بود

Question 24

سنايي

Answer 24

منظومه‏هاي ⬅️حديقةالحقيقة و طريق التحقيق ⬅️دو اثر معروف او در تصوف و عرفانست
قصائد او در دوره دوم شاعري ⬅️يعني دوره‏يي كه دست از لهو و طرب شسته و به بيان حقايق

Question 25

عطار در عرفان

Answer 25

علاوه بر ديوان قصائد ⬅️و غزلها ➕منظومه‏هاي مهمي مانند⬅️ منطق الطير و اسرارنامه و مصيبت نامه و الهي نامه و غيره ازو به يادگار مانده است.
با ظهور عطار در قرن ششم شعر عرفاني به نهايت كمال رسيد

Question 26

ورود مسائل عرفاني چ نتايجي داشت:

Answer 26

اولاً تنوعي خاص در شعر فارسي به وجود آيد و چاشني تازه‏اي به آن داده شود
ثانياً اختصاص شاعران را بدربار تا درجه‏يي از ميان ببرد و شعرايي پديد آورد كه خارج از دربارهاي سلاطين به ايجاد شاهكارهاي ادبي خود قيام كنند.

Question 27

رواج زبان ادبي در نواحي مركزي و جنوبي و غربي

Answer 27

(تا اواخر قرن چهارم ادبيات دري تنها بنواحي شرقي ايران يعني سيستان و خراسان و ماوراءالنهر اختصاص داشت )
از اوايل قرن پنجم بعللي ادبيات دري بنواحي مركزي و اندك اندك بشمال و مغرب و جنوب نيز راه يافت و شاعران و نويسندگان بجاي لهجه خود لهجه ادبي دري را بتقليد از شاعران خراسان و ماوراءالنهر براي شعر و نثر پذيرفتند و در دربارها مرسوم كردند.