1 Flashcards
(13 cards)
TEDAVİ
Tedavi 1: Antisens oligonükleotid olan Nusinersen, SMN2 genindeki pre-mRNA’ ya bağlanarak hasarlı protein üretimini baskılayarak, tam uzunlukta SMN protein üretimini artırmaktadır. Spinraza 14, 14 ve 30 gün arayla üç yükleme ve hayat boyu her dört ayda bir idame dozu şeklinde uygulanmakta olup her bir dozu 125 bin ABD dolar olan ilacın ilk yıl maliyeti 750 bin, daha sonrak yıllarda ise 375 bin dolar.
SMA
Hastalığın
Tipi başlama yaşı
Başarılabilen motor fonksiyon
0
Prenatal
Uterusta azalmış fetal hareket
Beklenen yaşam uzunluğu Doğumla birlikte
Beklenen SMN2 kopya
sayısı
1
olum
1
<6 ay
Desteksiz oturamama
< 2 yaş
2
=
6-18 ay
Desteksiz oturabilme
10-40 yaş
3
E
>18 ay
Bağımsız yürüyebilme
Normal
3-4
IV
>5 yaş
Normal yürüyebilme
Normal
>4
Tedavi 2:
Zolgensma adlı ilaç ile uygulanan gen tedavisi. Tek kür: 2.125.000 dolar
2 yaş altı çocuklarda kullanılacak tek doz -gen terapisi ilacı- hücre içine girerek SMN1 geninin ekspresyonunu sağlıyor.
Tedavi 3:
Risdiplam, SMA hastalığı için üretilen şurup formundaki ilk oral ilaç. Yıllık tedavi maliyeti : 100. 000-340.000 dolar
SGK en az 34, en fazla 164 hastaya ilk yıl için toplam 25 milyon 500 bin-123 milyon ABD doları, sonraki yıllar ise bunun yarısı kadar ödeme yapmayı göze almış durumda.
Yüzlerce nadir hastalıktan sadece birinin bile tedavisinin bu denli yüksek olması, bu tür ilaçların sosyal güvenlik sisteminin takatini tüketeceğinin habercisidir.
Maalesef pek çok yeni biyoteknolojik tedavi hastalığı tümden silmekten uzak ve ancak semptomları baskılayıp beklenen yaşam süresini uzatıyor. Kendi biyoteknolojik ilaçlarımızı geliştirmemiz ise milli bir mesele.
Türkiye Halk Sağlığı ve Kronik Hastalıklar Enstitüsü
NADİR HASTALIKLAR RAPORU
YENİ DOĞAN
TARAMA PROGRAMLARI
Yeni Doğan
Fenilketonuri - 2006
Konjenital Hipotiroidi - 2006
Biyotidinaz Eksikliği - 2008
Kistik Fibrozis - 2015
Konjenital Adrenal Hiperplazi 2017
(Konya, Adana, Kayseri, Samsun’da pilot çalışma)
Evlilik Öncesi
Talasemi - Orak Hücre Anemisi
SMA
DMD
Kistik Fibrozis
Frajil X
Akrabalık
Geniş Tarama Panelleri
En az 100 hastalık
Metodolojik Sınırlamalar:
Nokta mutasyon / delesyon / tekrar sayısı
WES/WGS
Etnisite bağımsız tüm toplumları kapsar
Hedefli panellere göre düşük okuma alır.
SMA
Dünyada 1/10bin - Türkiye 1/6bin
Taşıyıcılık sıklığı - 1/50
3000 hasta
Türkiye geneli
TALASEMİ
Dünyada 1/100bin - Türkiye 1/19bin
Taşıyıcılık sıklığı - 1/50
- Ekim 2002 (41 il): Kalitsal Kan Hastalıkları Yönetmeliği
- Kasım 2018 (81 il): 100 günlük eylem planı
Evlilik öncesi evlenecek olan çiftlerden öncelikle erkek eş adayının taranması, erkek adayda şüpheli/taşıyıcı/hasta gibi sonuçlar çıkarsa kadın eş adayının taramaya dahil edilmesi.
Daha önce Talasemi testi yaptırmayan fakat çocuk sahibi olmak isteyen eşlerin taranması.
Hasta veya taşıyıcı çıkan bireylerin diğer aile fertlerinin ve akrabalarının taranmas
Sağlık Hakkı
Türkiye Büyük Millet Meclisi
Yasama Dönemi: 27
Yasama Yılı: 199
Sıra Sayısı: 199
Meclis Araştırması Komisyonu Raporu
ALS, SMA, DMD, MS hastalıklarında ve kesin tedavisi bilinmeyen diğer hastalıklarda uygulanan tedavi ve bakım yöntemleri ile bu hastalıklara sahip kişilerin ve yakınlarının yaşadıkları sorunların ve çözümlerinin belirlenmesi amacıyla kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu
Hedefler
ALS, SMA, DMD, MS ve henüz tedavisi tespit edilmemiş hastalıklara maruz kalan hastaların mevcut durumlarını tespit etmek
Yakınlarının karşılaştığı problemlere çözüm geliştirmek
Yaşam kalitelerini artırmak
Toplumda farkındalık oluşturmak
Dünya Sağlık Örgütü Tüzüğü
“Mümkün olan en yüksek sağlık standardına sahip olmak, ırkı, dini, politik inancı, ekonomik ve sosyal durumu gözetilmeksizin, her insanın temel haklarından biridir.”
Anayasamızın 17. Maddesi
“Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir
ÜREME SAĞLIĞI ve İNFERTİLİTE DERNEĞİ
ULUSAL PREIMPLANTASYON GENETİK TEST POLİTİKA BELGESİ ÖNERİLERİ
Klinik Embriyoloji Derneği
Bu döküman, kalıtsal bir hastalığı olan veya bu hastalık için taşıyıcı olduğu bilinen çiftlerin sağlıklı çocuk sahibi olmasına yönelik Preimplantasyon Genetik Tanı (PGT) ve beraberinde uygulanan yardımcı üreme yöntemi tedavilerinin geri ödeme kapsamına alınması konusunda gerekli düzenlemelerin yapılması hususunda Üreme Sağlığı ve İnfertilite Derneği (TSRM) ve Klinik Embriyoloji Derneği (KED) görüş ve önerilerini kapsamaktadır.
PGT Uygulaması Tedavilerinin SGK Geri Ödeme Kapsamına Alınmasına Yönelik Öneriler
1) Uygulama Programına Alınma Kriterleri
a. Tek gen hastası çocuğu olan ve tek gen hastalığı taşıyıcısı aileler SGK geri ödeme kapsamına alınmalıdır. Eşlerin mutasyon taşıyıcılıkları raporlan “ruhsatlı genetik tanı merkezleri tarafından” verilmiş olmalıdır.
b. Sadece American College of Medical Genetics (ACMG) kriterlerine göre “patojenik” ve “olası patojenik” mutasyonlar için yapılan PGT ödemeleri SGK tarafından karşılanmalıdır. Patojenitesi net olmayan varyantlar “Variants of Unknown Significance- VUS” kapsam dışı tutulmalıdır veya ek testler varlığında (fonksiyon analizleri ya da aile içi segregasyon analizleri) verileri ışığında karşılanmalıdır.
c. Tüm genetik hastalıklar için devlet destekli PGT ödemelerinin maliyetleri göz önünde bulundurulduğunda başlangıçta sınırlı bir hastalık grubu için ödeme planlaması düşünülecek olursa ülkemizde yaygın görülen SMA, Beta Talasemi, DMD, Kistik Fibrozis ve HLA uyumlu kök hücre nakli gerektiren hastalıklar için programın başlatılması düşünülebilir.
d. Programın başlangıcında maliyetler göz önünde bulundurularak sağlıklı çocuk sahibi olan taşıyıcı çiftler kapsam dışı bırakılabilir. Bu grup hastalar etkin bir program yönetimi ve PGT uygulamaları sayesinde hasta tedavi maliyetlerinin düşürülmesini takiben kapsam içine alınabilir. Programın bütçesine bağlı olarak İleri yaşta ortaya çıkan hastalıklar (Huntington vb), kalıtsal kanser olguları ve yapısal kromozomal hastalıklar (dengeli translokasyon taşıyıcılıkları) kapsam içine alınabilir.
e.
f. Geri ödeme uygulama planına alınacak hastaların “Yardımcı Üreme Yöntemi Tedavileri” için 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 63’üncü maddesindeki genel şartları doğrultusunda seçilmesi rutin işleyişin idamesi bakımından uygun ve pratik olacaktır.
Retinitis Pigmentoza
Retinitis pigmentoza, bazı gen mutasyonlarının sebep olduğu kalıtsal bir fotoreseptör distrofisidir. Kalıtım şekline göre 4 tipi tanımlanmıştır
HIZLI TANI
Ekzom tabanlı genişletilmiş tanı testleri
Otozomal dominant (ODRP)
Otozomal resesif (ORRP)
X’e bağlı geçiş (XBRP)
Aile hikayesinin olmadığı sporadik tip
GENETİK HASTALIK TAŞIYICILARINDA SAĞLIKLI ÜREME SEÇENEKLERİ
PRENATAL TANI
Koryon Villus Biyopsisi
Bebeği besleyen plasenta denilen dokudan örnek alınması işlemidir. Son yapılan çalışmalarda düşük riskinin amniyosenteze oranla daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Her gebelik haftasında yapılabilen bu test daha çok 12-14 haftalar arasında tercih edilir. Bazı durumlarda bebek ve plasenta aynı özellikte olmayabilir. Çıkan sonucun mutlaka ultrasonografi ile uzman bir hekim tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir.
Amniyosentez
16 hafta ile 24 hafta arasında amniyon denilen bebeğin içinde yüzdüğü sıvıdan örnek alınması işlemidir. Bebeğin idrar yollarından, solunum yollarından ve cildinden dökülen canlı hücreler incelenir. 14 hafta altı ve 24 hafta üstünde bu hücre miktarı az olduğu için testin yapılması tercih edilmez.
Kordosentez
Bebeği besleyen kan damarlarından örnek alınarak yapılan işlemdir. Alınan örnek bebeğin kan damarlarındaki yüksek çoğalma potansiyeline sahip kök hücrelerdir. En erken sonuç alınan örnek alma işleminde genetik yapı 2-3 gün gibi kısa bir sürede tespit edilebilir. Bazı hastalıklarda özellikle kordon kanından örnek almak gerekli olabilir. Tecrübe gerektiren bir işlemdir. Düşük riski amniyosentez veya koryon villus biyopsisine oranla daha yüksektir
Preimplantasyon Genetik Test
Genetik olarak normal, sağlıklı embriyoyu seçmek!
PGT-A
Kromozomların sayısal bozukluklarını tespit eder
PGT-M
Tek gen hastalıklarını tespit eder
(Down Sendrom, Turner Sendrom vb)
(Retinitis Pigmentoza, SMA vb)
PGT-SR
Kromozomların yapısal bozukluklarını tespit eder
(Translokasyonlar, inversiyonlar vb)
Klinik Tanı
Klinik Tanıyı Doğrulayan Mutasyonun Tespiti
Mutasyona Özgü “Setup” Prosedürü
IVF Prosedürü
Embriyo Biyopsi Prosedürü ve PGT-M Uygulaması
tüp bebek
Hücre Lizisi ve Multipleks Nested PCR
Fragman ve Direkt Mutasyon Analizleri
Tüm Genom Amplifikasyonu
aCGH ya da NGS ile İndirekt Mutasyon Analizi
PGT
Anneyi Tibbi Kürtajdan Koruma
Tek gen bozukluğu testine ek olarak eşzamanlı anoploidi taraması mümkündür.
IVF uygulaması nedeniyle oluşan olası ek epigenetik riskler.
HLA uyumlu kardeş seçme fırsatı.
Allevi kanserler ve düşük penetranslı durumlar için belirtilmiştir.
Huntington hastalığında etik ikilem yoktur.
Yeterli güvenilirlik.
PGT ile VUS varyasyonlar ortadan kaldırılabilir, böylece fetüs için öngörülemeyen riskler ortadan kaldırılabilir.
Sezaryen geçmişi olduğunda tercih edilmelidir.
Sağlıklı embriyoların vitrifikasyonu ile menopoz sonrası bile bebek sahibi olma fırsatı.
Heterozigot embriyoların transfer edilmemesi, resesif hastalıkların gelecek nesillere geçmesini engeller.
PRENATAL
Gebelik sonlandırma (Prosedürün komplikasyonları ve sonuçları ile ilgili olarak).
Test SGD için negatif olsa bile, bebek hala kromozomal bozukluk riski altındadır.
Standart epigenetik riskler.
HLA uyumlu kardeş seçme şansı yoktur.
Ailevi kanserler ve düşük penetranslı genler için uygulanamaz.
Huntington hastalığı durumunda etik ikilem vardır.
Yüksek güvenilirlik.
Fetüste VUS varyasyon tespiti, gebelik sonlandırma için bir endikasyon değildir.
Sezaryen geçmişi olduğunda tercih edilmez (sadece CVS).
