1 Flashcards
(24 cards)
DİŞİN SİNİR FİBRİLLERİNİN GELİŞİMİNDE ROL OYNAYAN FAKTÖRLER
- sinir büyüme faktörü
- glial hücre kaynaklı nörotrofik faktör
- fibroblast büyüme faktör reseptörü 2b
- semaphorin 3a
- laminin
- nörogulin
DENTİN YAPISI
YÜZDE 70 İNORGANİK
kalsiyum hidroksi apatit
YÜZDE 20 ORGANİK
- KOLLAJEN OLANLAR
tip 1 kollajen - en fazla
tip 5 kollajen - minör miktarda
- KOLLAJEN OLMAYANLAR
dentin fosfoprotein
dentin matriks protein 1
dentin sialoprotein
kemik sialoprotein
osteopontin
osteokalsin
büyüme faktörleri
proteoglikanlar
glikoproteinler
fosfolipitler
YÜZDE 10 SU
DENTİN GEÇİRGENLİĞİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
- sklerotik veya tersiyer dentin varlığı
- dişin vitalitesi
- dentin sıvısının antimikrobiyal içeriği
ODONTOBLASTLARIN SALGILADIĞI PROTEİNLER
- tip 1 kollajen - esas
- proteoglikan
- dentin sialoprotein
- dentin fosfoprotein
- alkalin fosfataz
- asit fosfataz
ODONTOBLASTLAR ARASI İLETİŞİM MEKANİZMASI
- KANALİKÜLLER
odontoblast hücrelerini birbirine bağlayarak mineralize matriks içerisinde metabolit ve sıvı dolaşımı ile hücreler arası iletişimi sağlar.
- DESMOZOM
odontoblastları mekanik olarak bağlar. hücre gövdelerinin apikallerinde yer alır.
- GAP JUNCTİONLAR
hücreler arası sinyal moleküllerinin geçişi ve sekresyon aktivitesini senkronize eder.
- TİGHT JUNCTİONLAR
pulpanın ve predentinin ekstrasellüler kompartmanları arasından sıvı ve iyon geçişini sınırlayarak odontoblast tabakasının permeabilitesin belirler.
FİBROBLASTLARIN TEMEL SALGILARI
- tip 1 ve tip 3 kollajen - esas olarak
- tip 5 ve tip 7 kollajen - az miktarda
- proteoglikan
- glikoz amino glikan
- elastin
- glikoprotein
- sitokin
- büyüme faktörleri
- proteinaz
PULPADA VAZOKONSTRİKSİYON YAPANLAR
- alfa adrenerjik reseptör
- nöropeptid Y
- seratonin
- tromboksan A2
- endotelin 1
- nörepinefrin
- DOPA
- anjiotensin 2
PULPADA VAZODİLATASYON YAPANLAR
- CGRP
- VİP
- presinaptik adrenareseptörler
- asetilkolin
- adenozin
- vasküler endotelyal B,F
- nitröz oksit
- prostoglandin
- bradikinin
- histamin
- substance P
- glutamat
- nörokinin A
SİNİR LİFLERİ
*** : pulpada bulunanlar.
- A ALFA - motor - proprioseptif.
*** 2. A BETA - basınç - dokunma
- A GAMA - motor
*** 4. A DELTA - hızlı ağrı - sıcak soğuk - dokunma - basınç
- B - preganglioner
*** 6. C DORSAL KÖK - yavaş ağrı - sıcak soğuk - kaşınma - dokunma - basınç
*** 7. C SEMPATİK - postganglioner sempatik
NÖROPEPTİDLER
- SUBSTANCE P
duyu orjinlidir.
vazodilatasyon - vasküler geçirgenlikte artış.
- NÖROKİNİN A - NKA
duyu orjinlidir.
vasküler geçirgenlikte artış
- KALSİTONİK GEN İLİŞKİLİ PEPTİD - CGRP
duyu orjinlidir.
vazodilatasyon.
- NÖROPEPTİD Y - NPY
sempatik orjinlidir.
vazokonstriksiyon - ağrı modülasyonu - immün fonksiyon
- VAZOAKTİF İNTESTİNAL PEPTİD - VİP
parasempatik orjinlidir.
vazodilatasyon - immün fonksiyon
PULPA VE DENTİNDE YAŞA BAĞLI GÖRÜLEN DEĞİŞİKLİKLER
- Pulpa odası ve kanallar daralır.
- Kollajen sayısı ve kalınlığı artar.
- Odontoblast sayısı ve boyutu azalır. Hatta bazı bölgelerde tamamen kaybolur.
- Pulpanin damar ve sinir sayısı, hücresel komponentleri azalır ancak immün cevabı aktif kalır.
- Pulpanın proteolitik enzim, hyaluronidaz ve salinidaza direnci artar.
- Peritübüler dentin kalınlığı ve dentin sklerozu artar dentin geçirgenliği azalır.
- Sement dentin birleşiminin genişliği değişmez.
- Apikalde sement yapımıyla birlikte sement dentin bileşimi, apikal foramen, apikal daralım gibi yapılar göreceli olarak koronale kayar yani apeks ile aralarındaki mesafe artar.
PULPANIN AĞRI FİBRİLLERİNİN UYARILMA TEORİLERİ
- dentin innervasyonu
- hidrodinamik mekanizma
- odontoblastik yaralanma
LAMİNA DURANIN SAĞLAM KALDIĞI VEYA KALINLAŞTIĞI DURUMLAR
kondensing osteitis
skleroderma
osteosklerozis fragilis generalizata (albert schoenberg)
oklüzyon bozuklukları
ortodontik tedaviler
fizyolojik mezializasyon
PULPA HASTALIKLARI VE DEĞİŞİKLİKLERİN SINIFLAMASI
REVERSİBLE PULPİTİS
İRREVERSİBLE PULPİTİS
- AKUT İRREVERSİBL PULPİTİS
seröz pulpitis
pürülan pulpitis
- KRONİK İRREVERSİBLE PULPİTİS
ülseratif pulpitis
PULPA NEKROZU
parsiyel nekroz (nekrobiyozis)
total nekroz
enfekte nekroz (kangren)
DEJENERATİF DEĞİŞİKLİKLER
hiperplastik pulpitis
pulpa kalsifikasyonu
PULPA ATROFİSİ
NOT
capsaicin (acı biberde etken madde) akut uygulanarak TRPV 1 i aktive ederken kronik uygulama ile ağrı dindirici etki yapar. ojenol de ağrı dindirici etkisini TRPV 1 i aktive ederek etki gösterir.
ÜLSERATİF PULPİTİS
HİSTOPATOLOJİ
pulpanın en dışında nekrotik ülser tabakası altında yoğun lökosit bunun altında da artan fibroblastlar ve kollajen lifleri gözlenir.
ülserli doku apikal foramene kadar ilerleyerek periodontal ligamente kadar ulaşır. kan ve lenf damarları nedeniyle periapikal sahaya geçemez.
SEMPTOMLAR
çürük nedeniyle pulpa odası açılmış ve pulpa içi basınç düşmüştür. bu yüzden ağrı azalmıştır veya yoktur.
TEŞHİS
sondla yapılan muayenede pulpa açıktır.
vitalite testi uzamış olup daha yüksek akımda cevap alınır.
radyografta periapikal dokular normaldir.
AYIRICI TEŞHİS
ayırt edici teşhisi parsiyel pulpa nekrozu ile yapılır. parsiyel nekrozda vitalometrik muayenede ülseratif pulpitise göre daha yüksek akımda ağrı oluşur.
PULPADA HİPERALJEZİYE SEBEP OLAN FAKTÖRLER
histamin
bradikinin
prostoglandin E2
interlökin 1
interlökin 6
nörojenik büyüme faktör
tümör nekrotizan faktör
lökotren B4
5 hidroksitriptamin
CGRP
PULPAL AĞRIYI ÖNLEYEN FAKTÖRLER
somatostatin
endojen opioidler
beta endorfin
İNFLAME PULPADA ANESTEZİ SAĞLAMANIN ZORLUK SEBEPLERİ
enflame pulpada anestezik maddenin geçişini engelleyen tetradotoksin dirençli sodyum kanallarının sayısı artar.
PULPA NEKROZ TİPLERİ
LİKEFAKSİYON NEKROZU
akut ya da kronik inflamasyon sonucu, preteolitik enzimler dokuları yumuşatmış ve sulandırmıştır.
giriş kavitesinden pü akışı, kanama ve iltihabi eksuda görülür.
KOAGÜLASYON NEKROZU
travmatik yaralanma sonucu, bölgede kan akımının kesilmesi veya azalması ile oluşan iskemik nekrozdur.
ENFEKTE NEKROZ (GANGREN)
hidrolitik enzimlerle olur.
ülseratif pulpitis ile ayırıcı tanısı yapılmalıdır.
HİPERPLASTİK PULPİTİS
oluşan polip genellikle oral mukozanın squamöz epitel hücreleri ile kaplıdır.
açık apeksli dişlerde : total pulpotomi yapılır.
kapalı apeksli dişlerde : kanal tedavisi yapılır.
PULPA KALSİFİKASYONLARI
PULPA TAŞI
gerçek : dentinden yapılmış ve odontoblastlarla çevrelenmiş.
yalancı : mineralize olmuş dejenere hücrelerden yapılmış
serbest : duvarla bağlantı yok, pulpayla çevrilmiş
yapışık : duvara tutunmuş, dentinle tamamen kaplanmamış
gömülü : kanal duvarının içine gömülmüş
DENTİKEL
pulpa taşı için kullanılan alternatif bir terimdir. çoğunlukla odontoblastlarla çevrili ve epitelyal kalıntılarla dolu bir kalsifikasyon
FİBRODENTİN
yeni nesil odontoblast benzeri hücrelerin farklılaşmasından önce, fibroblast benzeri hücreler tarafından dentine karşı üretilen materyal
DİSTROFİK KALSİFİKASYON
mineral metabolizmasında sistemik bir sorun olmaksızın pulpada oluşan anormal mineralizasyon
NOT
koroner kalp hastalıkları, böbrek hastalıkları ve statin kullanımı ile pulpa kalsifikasyonları arasında pozitif bir ilişki bildirilmiştir.
