1ο Εργαστήριο Εισαγωγή στην Εργαστηριακή Διάγνωση Flashcards
(30 cards)
Τι είναι οι ιοί και ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά που τους διαφοροποιούν από τα κύτταρα;
Οι ιοί είναι μη κυτταρικοί μικροοργανισμοί με απλή δομή, που δεν διαθέτουν μεταβολική δραστηριότητα και δεν μπορούν να αναπαραχθούν μόνοι τους. Τα βασικά χαρακτηριστικά που τους διαφοροποιούν από τα κύτταρα είναι:
- Διαθέτουν ένα μόνο τύπο γονιδιώματος, είτε DNA είτε RNA (ποτέ και τα δύο).
- Δεν έχουν ριβοσώματα ή άλλες κυτταρικές οργανίσεις.
- Δεν έχουν ένζυμα για τον μεταβολισμό ή την παραγωγή ενέργειας.
- Πολλαπλασιάζονται μόνο εντός ζωντανών κυττάρων, χρησιμοποιώντας τον κυτταρικό μηχανισμό του ξενιστή.
- Είναι μεταβολικά ανενεργοί εκτός κυττάρου.
Ποιες είναι οι κύριες διαφορές μεταξύ άμεσης και έμμεσης εργαστηριακής διάγνωσης των ιογενών λοιμώξεων;
Η άμεση διάγνωση εντοπίζει τον ίδιο τον ιό ή συστατικά του, ενώ η έμμεση διάγνωση ανιχνεύει την ανοσολογική απόκριση του οργανισμού (αντισώματα). Οι βασικές διαφορές είναι:
🧪 Άμεση διάγνωση:
- Ανίχνευση αντιγόνων του ιού (π.χ. με ELISA ή IFA)
- Ανίχνευση νουκλεϊκού οξέος (DNA/RNA) του ιού (π.χ. PCR)
- Καλλιέργεια του ιού
- Μικροσκοπική ταυτοποίηση
🧫 Έμμεση διάγνωση:
- Ανίχνευση ειδικών αντισωμάτων (IgM, IgG)
- Χρήση τεχνικών όπως ELISA, Western blot, IFA
📌 Σημείωση: Η έμμεση διάγνωση ενδείκνυται όταν έχει περάσει χρόνος από τη μόλυνση και έχει αναπτυχθεί ανοσολογική απάντηση.
Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά ευαισθησίας και ειδικότητας μιας διαγνωστικής μεθόδου;
Οι όροι ευαισθησία και ειδικότητα αναφέρονται στην αξιοπιστία μιας διαγνωστικής μεθόδου:
🔬 Ευαισθησία (sensitivity)
- Είναι το ποσοστό των ασθενών που έχουν τη νόσο και για τους οποίους η εξέταση δίνει θετικό αποτέλεσμα.
- Υποδεικνύει την ικανότητα της μεθόδου να ανιχνεύει σωστά τους πάσχοντες.
- Υψηλή ευαισθησία → λίγα ψευδώς αρνητικά.
🔍 Ειδικότητα (specificity)
- Είναι το ποσοστό των ατόμων που δεν έχουν τη νόσο και για τους οποίους η εξέταση δίνει αρνητικό αποτέλεσμα.
- Υποδεικνύει την ικανότητα της μεθόδου να αποκλείει σωστά τους υγιείς.
- Υψηλή ειδικότητα → λίγα ψευδώς θετικά.
📊 Συχνά χρησιμοποιούνται και οι έννοιες:
- Θετική προγνωστική αξία: πιθανότητα ένα θετικό αποτέλεσμα να αντανακλά αληθινή νόσο.
- Αρνητική προγνωστική αξία: πιθανότητα ένα αρνητικό αποτέλεσμα να σημαίνει απουσία νόσου.
Ποιες είναι οι κύριες εργαστηριακές μέθοδοι άμεσης διάγνωσης των ιογενών λοιμώξεων;
Οι βασικές μέθοδοι άμεσης εργαστηριακής διάγνωσης των ιογενών λοιμώξεων περιλαμβάνουν:
Μικροσκοπική ταυτοποίηση
➤ Παρατήρηση κυτταρικών αλλοιώσεων (π.χ. σωμάτια Negri, πολυπύρηνα κύτταρα).
Απομόνωση ιού
➤ Σε πειραματόζωα, έμβρυα αυγών ή κυτταροκαλλιέργειες.
Ανίχνευση ιικού αντιγόνου
➤ Με ανοσοφθορισμό, ELISA, ή ανοσοχρωματογραφία (rapid tests).
Ανίχνευση νουκλεϊκού οξέος του ιού
➤ Με PCR (αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης) ή άλλες μοριακές τεχνικές.
📌 Οι μέθοδοι αυτές εφαρμόζονται στα αρχικά στάδια της λοίμωξης και παρέχουν ταχεία και ειδική διάγνωση.
Ποιοι είναι οι βασικοί τύποι κλινικών δειγμάτων που χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση ιογενών λοιμώξεων;
Τα κλινικά δείγματα που χρησιμοποιούνται εξαρτώνται από την ανατομική εντόπιση του ιού και περιλαμβάνουν:
🩸 Αίμα → CMV, HIV, HBsAg, ARBO
👃 Ρινοφαρυγγικά εκπλύματα → Ιοί γρίπης, ιλαράς, παρωτίτιδας, RSV, εντεροϊοί, αδενοϊοί
🧠 Εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) → Ιός παρωτίτιδας, εντεροϊοί, ιός λεμφοκυτταρικής χοριομηνιγγίτιδας
🦠 Δερματικό υλικό → HSV, VZV, ευλογιά, δαμαλίτιδα
💩 Κόπρανα → Rota, εντεροϊοί, αδενοϊοί
👁 Οφθαλμικά δείγματα → HSV, αδενοϊοί, εντεροϊοί
⚰ Νεκροτομικό υλικό → HIV, ιός λύσσας, Ebola, ιλαρά
👶 Άλλα (π.χ. σίελος, ούρα, εκκρίματα) → CMV, ερυθρά, ιοί αιμορραγικού πυρετού
📌 Το δείγμα πρέπει να συλλέγεται από το σημείο όπου εντοπίζεται ή αποβάλλεται ο ιός.
Ποια είναι τα βασικά στάδια της PCR και σε τι χρησιμεύει αυτή η μέθοδος στην ιολογική διάγνωση;
Η PCR (αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης) είναι μια μοριακή τεχνική για την ανίχνευση γενετικού υλικού (DNA ή RNA) των ιών. Τα βασικά της στάδια είναι:
🔥 Αποδιάταξη (Denaturation)
➤ Θέρμανση για διαχωρισμό των δύο κλώνων του DNA.
❄️ Σύνδεση εκκινητών (Annealing)
➤ Σύνδεση ειδικών εκκινητών (primers) στις αλληλουχίες στόχους.
🧬 Επιμήκυνση (Extension/Replication)
➤ Σύνθεση νέου DNA με θερμοάντοχη DNA πολυμεράση.
📌 Η PCR:
- Ανιχνεύει ακόμα και ένα μόριο ιικού γονιδιώματος
- Χρησιμοποιείται σε πρώιμα στάδια λοίμωξης
- Παρέχει ταχεία και εξαιρετικά ευαίσθητη διάγνωση
- Επιτρέπει μέτρηση ιικού φορτίου (π.χ. σε HIV, CMV, COVID-19)
Ποια είναι τα βασικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της PCR στη διάγνωση ιογενών λοιμώξεων;
🟢 Πλεονεκτήματα:
🔬 Υψηλή ευαισθησία: ανιχνεύει ακόμη και ελάχιστο ιικό φορτίο (1 μόριο/δείγμα)
⏱ Ταχύτητα: τα αποτελέσματα προκύπτουν σε λίγες ώρες
🔁 Αυτοματοποίηση: δυνατότητα πλήρους αυτοματισμού της διαδικασίας
🧬 Ειδικότητα: στοχευμένη ανίχνευση συγκεκριμένων γονιδίων του ιού
📈 Ποσοτικοποίηση: μέτρηση ιικού φορτίου (π.χ. HIV, HBV, CMV)
🔴 Μειονεκτήματα:
⚠️ Δεν εκτιμά τη λοιμογόνο ικανότητα ή τη βιωσιμότητα του ιού
🧪 Κίνδυνος επιμόλυνσης του δείγματος (false positives)
💸 Υψηλό κόστος εξοπλισμού και αντιδραστηρίων
👨🔬 Απαιτεί εξειδικευμένο προσωπικό και εργαστηριακές συνθήκες
📌 Συμπέρασμα: Η PCR είναι το gold standard σε πολλές περιπτώσεις, αλλά δεν αντικαθιστά όλες τις διαγνωστικές μεθόδους.
Πώς λειτουργεί η τεχνική ELISA και πώς χρησιμοποιείται στη διάγνωση ιογενών λοιμώξεων;
Η ELISA (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay) είναι ανοσοενζυμική μέθοδος που ανιχνεύει αντιγόνα ή αντισώματα με τη βοήθεια ενζυμικά συζευγμένων αντισωμάτων.
🧪 Βασικά στάδια:
- Προσρόφηση αντιγόνου ή αντισώματος σε στερεή επιφάνεια.
- Προσθήκη δεύτερου αντισώματος που αναγνωρίζει το πρώτο και είναι συζευγμένο με ένζυμο.
- Προσθήκη υποστρώματος → το ένζυμο παράγει χρωματική αντίδραση.
📋 Εφαρμογές στην ιολογία:
- Ανίχνευση αντιγόνου (π.χ. HBsAg, HIV p24)
- Ανίχνευση αντισωμάτων (IgM, IgG) έναντι ιών όπως HIV, CMV, HBV
- Χρήση τόσο για άμεση όσο και για έμμεση διάγνωση
📌 Τα αποτελέσματα διαβάζονται με φωτόμετρο και δίνουν ποιοτικό ή ποσοτικό αποτέλεσμα.
Τι είναι ο ανοσοφθορισμός (IFA) και πώς χρησιμοποιείται στη διάγνωση των ιογενών λοιμώξεων;
Ο IFA (ImmunoFluorescence Assay) είναι μια τεχνική ανοσοφθορισμού που επιτρέπει την ανίχνευση ιικών αντιγόνων σε κύτταρα ή ιστούς με τη χρήση φθοριζόντων αντισωμάτων.
🔬 Τύποι IFA:
Άμεσος IFA:
➤ Χρησιμοποιείται φθορίζον αντίσωμα που αναγνωρίζει άμεσα το ιικό αντιγόνο.
Έμμεσος IFA:
➤ Χρησιμοποιείται μη σημασμένο αντίσωμα που αναγνωρίζει το αντιγόνο και στη συνέχεια προστίθεται δεύτερο, σημασμένο αντίσωμα (αντι-ανθρώπινο Ig).
💡 Εφαρμογές:
- Ανίχνευση ιικών αντιγόνων σε καλλιέργειες ή δείγματα ασθενών.
- Συχνά χρησιμοποιείται για ιούς όπως CMV, HSV, RSV, Influenza.
📌 Απαιτεί μικροσκόπιο φθορισμού και εξειδικευμένο προσωπικό.
Ποιες είναι οι βασικές διαγνωστικές εφαρμογές της καλλιέργειας ιών σε κυτταρικές σειρές;
Η καλλιέργεια ιών σε κυτταρικές σειρές αποτελεί μια μέθοδο άμεσης απομόνωσης του ιού και βασίζεται στην ικανότητα του ιού να μολύνει και να πολλαπλασιάζεται σε ζωντανά κύτταρα in vitro.
🧫 Βήματα και χαρακτηριστικά:
- Τα κύτταρα καλλιεργούνται σε φιάλες ή πλάκες και σχηματίζουν κυτταρικό χαλί (monolayer).
- Το δείγμα ενοφθαλμίζεται πάνω στα κύτταρα.
- Παρατηρούνται κυτταροπαθολογικές αλλοιώσεις (CPE), ενδεικτικές της παρουσίας ιού.
🧬 Ειδικές τεχνικές:
- Καλλιέργεια σε συμβατικές σειρές ή σε σωληνάρια με shell vial
- Ενισχύεται με χρήση IFA για ταχύτερη ταυτοποίηση
📌 Χρησιμοποιείται για ιούς όπως:
CMV, HSV, Influenza, Enteroviruses
(Όχι για όλους τους ιούς – π.χ. δεν απομονώνεται ο ιός της ηπατίτιδας B)
⚠️ Απαιτεί εξειδικευμένο εργαστήριο, χρόνο (αρκετές ημέρες) και εμπειρία.
Ποια είναι τα βασικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της καλλιέργειας ιών σε κυτταροκαλλιέργειες;
🟢 Πλεονεκτήματα:
✅ Θεωρείται μέθοδος αναφοράς (gold standard) για την απομόνωση ιών.
🧬 Παρέχει ζωντανό ιικό υλικό για περαιτέρω μελέτες (π.χ. φαινοτυπική ανάλυση, ευαισθησία σε φάρμακα).
🔍 Επιτρέπει άμεση παρατήρηση κυτταροπαθολογικών αλλοιώσεων (CPE).
🧪 Μπορεί να συνδυαστεί με ανοσολογικές μεθόδους για ταυτοποίηση.
🔴 Μειονεκτήματα:
🕐 Χρονοβόρα διαδικασία (απαιτούνται ημέρες ή εβδομάδες).
💸 Ακριβή λόγω κόστους υλικών και εξοπλισμού.
👨🔬 Απαιτεί εξειδικευμένο προσωπικό και συνθήκες αποστείρωσης.
⚠️ Όχι όλοι οι ιοί καλλιεργούνται (π.χ. ιοί ηπατίτιδας B και C, ιοί HPV, parvovirus).
📌 Σήμερα χρησιμοποιείται κυρίως για ερευνητικούς σκοπούς, ενώ οι μοριακές τεχνικές (όπως PCR) υπερισχύουν για διαγνωστική χρήση.
Τι είναι τα εξουδετερωτικά αντισώματα και πώς χρησιμοποιούνται στη διάγνωση ιογενών λοιμώξεων;
Τα εξουδετερωτικά αντισώματα (neutralizing antibodies) είναι ειδικά αντισώματα που αναστέλλουν τη λοιμογόνο δράση ενός ιού, παρεμβαίνοντας στην είσοδό του στο κύτταρο.
🧪 Διαγνωστική χρήση:
- Χρησιμοποιούνται σε εξουδετερωτικές δοκιμασίες (neutralization assays) για την έμμεση ανίχνευση του ιού μέσω της παρουσίας των αντισωμάτων.
- Αν το αντισώμα εξουδετερώνει τον ιό → παρεμποδίζεται η κυτταροπαθολογική δράση του σε κυτταροκαλλιέργεια.
- Ειδικά για ιούς που δεν ανιχνεύονται εύκολα με άμεσες μεθόδους, όπως ο ιός της λύσσας ή ορισμένοι εντεροϊοί.
📌 Τα εξουδετερωτικά αντισώματα είναι ειδικά για κάθε ιό και στέλεχος, και η μέθοδος αυτή θεωρείται υψηλής ειδικότητας, αλλά είναι χρονοβόρα και τεχνικά απαιτητική.
Τι είναι η δοκιμασία αναστολής αιμοσυγκόλλησης και πώς εφαρμόζεται στη διάγνωση ιογενών λοιμώξεων;
Η δοκιμασία αναστολής αιμοσυγκόλλησης (Hemagglutination Inhibition – HI) είναι μια έμμεση ανοσολογική μέθοδος που ανιχνεύει αντισώματα τα οποία εμποδίζουν την ικανότητα του ιού να προκαλεί αιμοσυγκόλληση.
🩸 Βασική αρχή:
- Ορισμένοι ιοί (π.χ. ιός της γρίπης) μπορούν να προσκολλώνται στα ερυθρά αιμοσφαίρια, προκαλώντας συσσωμάτωσή τους (αιμοσυγκόλληση).
- Αν υπάρχουν ειδικά αντισώματα στον ορό του ασθενούς, δεσμεύουν τον ιό → αναστέλλουν την αιμοσυγκόλληση.
🧪 Διαγνωστική εφαρμογή:
Χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό τίτλου αντισωμάτων έναντι ιών όπως:
- Ιοί γρίπης
- Παρωτίτιδας
- Ιλαράς
- Δάγκειος πυρετός
📌 Είναι μέθοδος υψηλής ειδικότητας, αλλά έχει περιορισμένη χρήση σήμερα λόγω των νεότερων ανοσολογικών και μοριακών τεχνικών.
Ποιοι είναι οι βασικοί τύποι δειγμάτων που χρησιμοποιούνται στη μέθοδο PCR για διάγνωση ιογενών λοιμώξεων;
Η μέθοδος PCR μπορεί να εφαρμοστεί σε διάφορους τύπους κλινικών δειγμάτων, ανάλογα με την εντόπιση του ιού. Τα συχνότερα δείγματα περιλαμβάνουν:
🧪 Αίμα
→ Χρήσιμο για ανίχνευση ιών που κυκλοφορούν στο πλάσμα ή τα κύτταρα (π.χ. CMV, HIV, HBV, EBV)
👃 Ρινοφαρυγγικά επιχρίσματα ή εκπλύματα
→ Ενδείκνυνται για αναπνευστικούς ιούς (π.χ. Influenza, RSV, SARS-CoV-2)
🧠 Εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ)
→ Για τη διάγνωση ιογενών μηνιγγίτιδων ή εγκεφαλιτίδων (π.χ. HSV, εντεροϊοί)
💩 Κόπρανα
→ Για ιούς του πεπτικού (π.χ. rotavirus, norovirus, adenovirus)
👁 Οφθαλμικά ή δερματικά δείγματα
→ Για έρπητα, VZV, HPV ανάλογα με την περιοχή της βλάβης
📌 Το δείγμα πρέπει να λαμβάνεται και να συντηρείται σωστά, ανάλογα με το είδος του ιού και το πρωτόκολλο της εξέτασης.
Τι είναι τα rapid tests (τεστ ταχείας ανίχνευσης) και πώς λειτουργούν στην ανίχνευση ιογενών λοιμώξεων;
Τα rapid tests (τεστ ταχείας ανίχνευσης) είναι ανοσοχρωματογραφικές μέθοδοι που επιτρέπουν την άμεση ανίχνευση ιικών αντιγόνων ή αντισωμάτων σε λίγα λεπτά, συνήθως χωρίς ανάγκη εξειδικευμένου εξοπλισμού.
🧪 Αρχή λειτουργίας:
- Το δείγμα (π.χ. σάλιο, ρινοφαρυγγικό επίχρισμα, αίμα) εφαρμόζεται σε ειδική ταινία.
- Αν υπάρχει ιικό αντιγόνο, σχηματίζεται σύμπλοκο με ειδικά αντισώματα συζευγμένα με ένδειξη (χρώμα ή φθορισμό).
- Το σύμπλοκο μετακινείται με τριχοειδή ροή και συλλαμβάνεται σε γραμμή test που περιέχει ακινητοποιημένα αντισώματα.
- Παρουσία γραμμής ελέγχου επιβεβαιώνει την εγκυρότητα του test.
📌 Τα αποτελέσματα είναι οπτικά αναγνώσιμα (όπως στα τεστ εγκυμοσύνης) ή μέσω αναγνωστικής συσκευής.
🦠 Εφαρμογές:
- SARS-CoV-2 (COVID-19)
- HIV (π.χ. OraQuick)
- Influenza
- RSV
⚠️ Περιορισμοί:
- Χαμηλότερη ευαισθησία σε σχέση με PCR
- Ιδανικά για περιπτώσεις με υψηλό ιικό φορτίο
- Πρέπει να εκτιμώνται σε σχέση με τον χρόνο από την έναρξη των συμπτωμάτων
Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της ηλεκτρονικής μικροσκόπησης και πώς συμβάλλει στη διάγνωση ιογενών λοιμώξεων;
Η ηλεκτρονική μικροσκόπηση (Electron Microscopy, EM) είναι τεχνική που επιτρέπει την άμεση απεικόνιση ιικών σωματιδίων, παρέχοντας μορφολογική ταυτοποίηση.
🔬 Χαρακτηριστικά:
- Χρησιμοποιείται ηλεκτρονική δέσμη αντί φωτός → πολύ υψηλή ανάλυση
- Επιτρέπει την παρατήρηση της μορφολογίας του ιού (π.χ. μέγεθος, συμμετρία, περιβλήματα)
🧪 Δείγματα:
- Κόπρανα → για rotavirus, adenovirus, astrovirus, calicivirus
- Δερματικά υγρά → για HSV, VZV
- Ξέσματα δέρματος → για HPV
📉 Πλεονεκτήματα:
- Δεν απαιτεί προηγούμενη καλλιέργεια
- Επιτρέπει τη διάκριση ιών βάσει μορφής
⚠️ Περιορισμοί:
- Χαμηλή ευαισθησία
- Υψηλό κόστος εξοπλισμού
- Απαραίτητο εξειδικευμένο προσωπικό
- Χρήση σήμερα κυρίως ερευνητική
Ποια είναι η σημασία του χρόνου συλλογής δείγματος για τη διαγνωστική ακρίβεια των τεστ PCR και αντιγόνου;
Ο χρόνος συλλογής του δείγματος σε σχέση με την έναρξη των συμπτωμάτων παίζει κρίσιμο ρόλο στην ευαισθησία των τεχνικών διάγνωσης, ιδίως σε λοιμώξεις όπως η COVID-19.
📊 PCR (ανίχνευση RNA ιού):
- Ανιχνεύει RNA ακόμη και πριν την έναρξη των συμπτωμάτων
- Παραμένει θετική για εβδομάδες, ακόμη και όταν ο ιός δεν είναι πλέον λοιμογόνος
- Υψηλή ευαισθησία ανεξαρτήτως σταδίου λοίμωξης
🧪 Rapid tests (αντιγόνο):
- Ανιχνεύουν ιικά αντιγόνα μόνο όταν το ιικό φορτίο είναι υψηλό
- Βέλτιστη ευαισθησία: 1–3 ημέρες πριν την έναρξη έως 5–7 ημέρες μετά
- Η τιμή Ct στην PCR <25 σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα θετικού rapid test
📌 Η λανθασμένη χρονικά συλλογή δείγματος μπορεί να οδηγήσει σε ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα, ιδιαίτερα με rapid tests.
Τι είναι οι μοριακές μέθοδοι Multiplex PCR και ποια είναι τα πλεονεκτήματά τους στη διάγνωση ιογενών λοιμώξεων;
Η Multiplex PCR είναι τεχνική που επιτρέπει την ταυτόχρονη ανίχνευση πολλών ιών (ή παθογόνων γενικά) σε ένα μόνο δείγμα, χρησιμοποιώντας πολλαπλά σετ εκκινητών (primers) μέσα στην ίδια αντίδραση.
🧬 Πλεονεκτήματα:
📈 Αυξημένη διαγνωστική απόδοση, ειδικά σε συνδρομικές λοιμώξεις (π.χ. αναπνευστικό ή γαστρεντερικό σύνδρομο)
⏱ Γρήγορη διάγνωση με “sample-in/result-out” συστήματα
🧪 Ταυτόχρονη ανίχνευση πολλών ιών (π.χ. Influenza A/B, RSV, SARS-CoV-2)
🔍 Κατάλληλη για περιπτώσεις με μη ειδική κλινική εικόνα
📌 Εφαρμόζεται ευρέως σε:
- Λοιμώξεις του ΚΝΣ
- Αναπνευστικές και εντερικές λοιμώξεις
- Επειγόντως ύποπτα περιστατικά σε Tμήματα Επειγόντων
⚠️ Απαιτεί εξοπλισμό PCR και υψηλό επίπεδο τεχνικής ακρίβειας.
Ποιες είναι οι βασικές διαγνωστικές παγίδες κατά την εκτίμηση των αποτελεσμάτων εργαστηριακών εξετάσεων για ιογενείς λοιμώξεις;
Κατά την αξιολόγηση εργαστηριακών αποτελεσμάτων σε ιογενείς λοιμώξεις, υπάρχουν κρίσιμα σημεία που μπορεί να οδηγήσουν σε διαγνωστικά σφάλματα, γνωστά ως διαγνωστικές παγίδες.
🔍 1. Προ-αναλυτικό στάδιο:
❌ Λανθασμένος χρόνος ή τρόπος συλλογής δείγματος
❌ Κακή συντήρηση ή μεταφορά του δείγματος
⚠️ Επιμόλυνση κατά τη λήψη ή κατά τη μεταφορά
🧪 2. Στάδιο ανάλυσης:
❌ Τεχνικά λάθη στην εκτέλεση της μεθόδου (π.χ. PCR, ELISA)
❌ Κακή ρύθμιση ευαισθησίας/ειδικότητας
⚠️ Ψευδώς θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα
🧠 3. Ερμηνεία αποτελεσμάτων:
❌ Παρανόηση της φάσης της λοίμωξης (π.χ. ορομετατροπή)
❌ Αδυναμία διάκρισης μεταξύ παλιάς και ενεργού λοίμωξης
❌ Χρήση rapid test εκτός του κατάλληλου χρονικού παραθύρου
📌 Συμπέρασμα: Η ορθή διαγνωστική εκτίμηση απαιτεί κατανόηση της κλινικής εικόνας, του χρόνου εξέτασης και της μεθοδολογίας.
Ποιες παράμετροι καθορίζουν την επιλογή της κατάλληλης διαγνωστικής μεθόδου για ιογενή λοίμωξη;
Η επιλογή της κατάλληλης διαγνωστικής μεθόδου εξαρτάται από κλινικούς, τεχνικούς και επιδημιολογικούς παράγοντες:
📌 1. Φάση της λοίμωξης:
- Πρώιμη φάση → προτιμώνται άμεσες μέθοδοι (ανίχνευση αντιγόνου, PCR)
- Όψιμη ή χρόνια φάση → ορολογικές μέθοδοι (αντισώματα IgM/IgG)
🔬 2. Διαθέσιμα δείγματα:
- Π.χ. ΕΝΥ → PCR για HSV
- Ρινοφαρυγγικά → PCR ή rapid test για αναπνευστικούς ιούς
- Αίμα → CMV DNA, HIV RNA, serologia
⚖️ 3. Ακρίβεια της μεθόδου:
- PCR → υψηλή ευαισθησία & ειδικότητα
- Rapid test → ταχύτερα αλλά μικρότερη ευαισθησία
💸 4. Κόστος και διαθεσιμότητα:
- Επιλογή μεθόδου ανάλογα με πόρους και επείγουσα ανάγκη
🏥 5. Κλινική επίπτωση του αποτελέσματος:
- Σε κρίσιμες καταστάσεις (π.χ. νεογνά, ανοσοκαταστολή), απαιτείται μέγιστη ακρίβεια και ταχύτητα
Τι είναι τα σωμάτια Negri και πού ανιχνεύονται;
Τα σωμάτια Negri είναι ενδοκυττάριες εγκλείσεις που αποτελούν χαρακτηριστικό μορφολογικό εύρημα της λοίμωξης από τον ιό της λύσσας.
🧠 Εντοπίζονται:
- Στα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου (ιδίως στον ιππόκαμπο και στην παρεγκεφαλίδα)
- Σε ιστολογικά παρασκευάσματα από εγκεφαλικό ιστό μετά από κατάλληλη χρώση
🔬 Διάγνωση:
- Η παρουσία των σωματίων αυτών είναι ισχυρά ενδεικτική λύσσας, αλλά σήμερα έχει σε μεγάλο βαθμό αντικατασταθεί από PCR και ανοσοφθορισμό για ταχύτερη και ασφαλέστερη διάγνωση.
📌 Αποτελούν ιστορική αλλά και διαγνωστικά σημαντική ένδειξη σε περιπτώσεις υποψίας λύσσας, ειδικά σε μεταθανάτιες εξετάσεις.
Ποια είναι τα κύρια γονίδια-στόχοι που ανιχνεύονται με PCR στη διάγνωση του SARS-CoV-2;
Στη διάγνωση της λοίμωξης COVID-19 μέσω RT-PCR, ανιχνεύονται συγκεκριμένα γονίδια του ιού SARS-CoV-2, που αποτελούν στόχους για τα primers της αντίδρασης.
🧬 Κύρια γονίδια-στόχοι:
RdRp (RNA-dependent RNA polymerase)
➤ Το πιο ειδικό γονίδιο για SARS-CoV-2
➤ Βρίσκεται στο ORF1ab
Ν (Nucleocapsid protein)
➤ Υψηλά εκφρασμένο, συχνά χρησιμοποιείται ως επιβεβαιωτικός στόχος
Ε (Envelope protein)
➤ Χρησιμοποιείται ως επιβεβαιωτικός στόχος σε μερικά πρωτόκολλα
S (Spike protein)
➤ Στόχος για ανίχνευση μεταλλάξεων και παραλλαγών του ιού (π.χ. Όμικρον)
📌 Ανάλογα με το πρωτόκολλο, μπορεί να στοχεύονται ένα ή περισσότερα από αυτά τα γονίδια, για ενίσχυση της ευαισθησίας και ειδικότητας.
Ποια είναι η διαγνωστική σημασία της ταχείας ανίχνευσης του αντιγόνου p24 στον HIV;
Το αντιγόνο p24 είναι πρωτεΐνη του καψιδίου του HIV και αποτελεί έναν από τους πρώτους δείκτες που ανιχνεύονται στο αίμα μετά τη λοίμωξη.
🧪 Διαγνωστική αξία:
- Ανιχνεύεται νωρίτερα από τα αντισώματα (πριν την IgM)
- Είναι σημαντικός δείκτης για την πρώιμη διάγνωση της λοίμωξης HIV
- Συμπεριλαμβάνεται στα τεστ 4ης γενιάς, που ανιχνεύουν ταυτόχρονα:
- Αντισώματα (IgM & IgG)
- Το αντιγόνο p24
📈 Πλεονεκτήματα:
- Συντομεύει το «παράθυρο» διάγνωσης της λοίμωξης κατά περίπου 1 εβδομάδα
- Βοηθά στη γρήγορη έναρξη θεραπείας και στον περιορισμό της μετάδοσης
📌 Η παρουσία p24 είναι παροδική: μειώνεται καθώς αναπτύσσονται τα αντισώματα.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των τεστ 4ης γενιάς για τον HIV και τι πλεονεκτήματα προσφέρουν;
Τα τεστ 4ης γενιάς για τον HIV είναι συνδυαστικές ανοσολογικές εξετάσεις που ανιχνεύουν:
✅ Αντισώματα IgM και IgG έναντι του HIV-1 και HIV-2
✅ Το αντιγόνο p24 του HIV-1
🧪 Χαρακτηριστικά και πλεονεκτήματα:
📉 Συντομεύουν σημαντικά το διαγνωστικό «παράθυρο»:
➤ Μπορούν να ανιχνεύσουν λοίμωξη εντός 2–3 εβδομάδων από την έκθεση
📈 Έχουν υψηλή ευαισθησία και ειδικότητα
💡 Επιτρέπουν πρώιμη έναρξη θεραπείας και μείωση κινδύνου μετάδοσης
🔁 Χρησιμοποιούνται τόσο για διαγνωστικό έλεγχο όσο και για screening αιμοδοτών
📌 Παράδειγμα εμπορικής εφαρμογής: ALERE HIV COMBO
