1. Kafli. Kynning Á Mannslíkamanum

Question 1

(Anatomy) er enska nafnið á…

Answer 1

Líffærafræði

Question 2

Physiology er enska heitið á…

Answer 2

Lífeðlisfræði

Question 3

Hvaða fræðigrein fjallar um það hvernig líkaminn er byggður upp?

Answer 3

Líffærafræði (Anatomia)

Question 4

Hvaða fræðigrein fjallar um það hvernig líkaminn starfar?

Answer 4

Lífeðlisfræði (physiologia)

Question 5

Nefndu 3 undirgreinar líffærafræði (anatominu)

Answer 5

1. Gróf líffærafræði (þar sem líffæri eru skoðuð með berum augum, t.d. Við krufningu)
2. Vefjafræði (þar sem vefir eru skoðaðir með smásjám)
3. Meinafræði (þar sem áhrif sjúkdóma eru skoðuð)

Question 6

Hvað köllum við “pathology” á íslensku og hvað fjallar hún um?

Answer 6

Meinafræði, hún fjallar um áhrif sjúkdóma á líkamann.

Question 7

Hvað köllum við histologíu á íslensku og hvaða verkfæri er oft notað í henni?

Answer 7

Vefjafræði, smásjár eru oft notaðar til að rannsaka vefi

Question 8

Hvað er lífveru skipt í mörg “skipulagsstig”?

Answer 8

Sex

Question 9

Hver eru fyrstu (minnstu) tvö skipulagsstig lífvera?

Answer 9

1. Efni sem raðast saman í 2. Frumur

Question 10

Hvert er þriðja skipulagsstig lífvera? (Hvað verður til þegar frumur raðast saman?)

Answer 10

3. Skipulagsstigið eru vefir.

Til eru beinvefir, vöðvavefir og allskonar. Meira að segja blóð er vefur.

Question 11

Hver eru 4. Og 5. Skipulagsstig lífvera?

Answer 11

5. líffæri mynda líffærakerfi

*til dæmis eru hjartað og æðarnar (5) hlutar af blóðrásarkerfinu (6).

Question 12

Hvert er 6. Og síðasta skipulagsstig lífvera?

Answer 12

Lífveran sjálf.

Question 13

Hve mörg líffærakerfi eru talin upp í kafla eitt?

Answer 13

Tíu

Question 14

Hvaða líffærakerfi er yst á líkamanum?

Answer 14

Það er þekjukerfið sem er húðin.

Question 15

Hvaða líffærakerfi heldur líkamanum uppi?

Answer 15

Það er beinakerfið

Question 16

Hvaða líffærakerfi hreyfir líkamann?

Answer 16

vöðvakerfið

Question 17

Hvaða líffærakerfi sendir skilaboð frá heilanum til vöðvanna og lætur okkur sjá, heyra og finna til (svo eitthvað sé nefnt)?

Answer 17

Taugakerfið (það inniheldur bæði heila og taugar)

Question 18

Hvaða líffærakerfi sendir skilaboð um líkamann með hormónum?

Answer 18

Innkirtlakerfið

Question 19

Hvaða líffærakerfi flytur blóð um líkamann?

Answer 19

Hringrásarkerfi (stendur í glósunum), líka kallað blóðrásarkerfi

Question 20

Hvaða líffærakerfi sækir súrefni og ljósar okkur við eitraðar gastegundir?

Answer 20

öndunarkerfi

Question 21

Hvaða líffærakerfi vinnur orku úr mat og losar okkur svo við úrgang?

Answer 21

Meltingarkerfi

Question 22

Hvaða líffærakerfi losar líkamann við eiturefni sem búið er að hreinsa úr blóðinu?

Answer 22

*þvagkerfi**

Question 23

Hvaða líffærakerfi býr til börn?

Answer 23

æxlunarkerfi

Question 24

Finndu í glósunum þínum ensku nöfnin yfir líffærakerfi.

Question 25

Finndu í glósunum þínum lista yfir tíu líffærakerfi.

Question 26

Hvað heita *efnaskipti* á ensku?

Answer 26

Metabolism (Meta-bolism)

Question 27

Hvað eru **efnaskipti?**

Answer 27

Þegar efni breytast í önnur efni í líkamanum

Question 28

Efnaskipti geta verið **anabolism** eða **catabolism**. Hver er munurinn?

Answer 28

Anabolism = þá er verið að byggja upp eitthvað í líkamanum (t.ð. Vöðva eða annað) Catabolism= þá er verið að brjóta eitthvað niður (t.d. Mat sem við erum að ná orkunni úr)

Question 29

Hvað heita tvær tegundir efnaskipta (metabolisma)

Answer 29

1. Anabolism og 2. catabolism

Question 30

Hvað myndi gerast ef við hættum efnaskiptum?

Answer 30

Við myndum deyja. Gætum ekki nýtt fæðuna, vaxið eða endurnýjað okkur.

Question 31

Hvað heitir **jafnvægishneigð** á latínu og ensku

Answer 31

Homeostasis (homeo-stasis)

Question 32

Hvað er átt við með **jafnvægishneigð** líkamans?

Answer 32

Það að kerfi líkamans reyna að halda hlutum í jafnvægi, gott dæmi er hitastig. Líkaminn reynir að viðhalda sama hitastigi hversu kalt eða heitt er fyrir utan hann. Til þess að svo sé þarf hann stundum að hita sig (t.d. Þegar þú færð gæsahúð eða skelfur) eða kæla hann (t.d. Með því að svitna eða verða móður)

Question 33

Hvernig eru **efnaskipti** notuð til að viðhalda **jafnvægi**?

Answer 33

Stundum þarf að auka þau, stundum að hægja á.

Question 34

Hvað köllum við þau “tæki” sem líkaminn notar til að viðhalda **jafnvægi**?

Answer 34

Jafnvægistæki (homeo-static mechan-isms)