Urologia Flashcards
Nietrzymanie moczu - definicja
Stan, w którym brak kontroli oddawania moczu powoduje problemy higieniczne i utrudnia kontakty międzyludzkie.
Nie jest to odrębna jednostka chorobowa, ale objaw, który może występować w przypadkach zaburzeń czynnościowych i patologii dolnych dróg moczowych.
Nietrzymanie moczu - czynniki ryzyka
- Starszy wiek.
- Porody (szczególnie liczne oraz dużych płodów).
- Przebyte zabiegi ginekologiczne.
- Otyłość (BMI>30).
- Choroby przewlekłe przebiegające z kaszlem.
- Przewlekłe zaparcia.
- Przyjmowanie diuretyków, leków hipotensyjnych i przeciwlękowych.
Nietrzymanie moczu - fizjologia mikcji
Zsynchronizowane działanie mięśnia wypierającego pęcherza moczowego (w okresie wypełniania pozostaje on rozluźniony) oraz mięśnia zwieracza cewki moczowej (w tym samym czasie pozostaje w skurczu).
Mikcja następuje odruchowo w odpowiedzi na rozciąganie ściany pęcherza.
Następuje rozkurcz mięśnia zwieracza cewki moczowej i skurcz mięśnia wypierającego.
Nietrzymanie moczu - WYSIŁKOWE
Wraz ze wzrostem ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej występuje mimowolne oddawanie moczu (podczas kaszlu, ciężkiej pracy fizycznej).
Typowe jest bezwiedne oddawanie moczu bez uczucia parcia.
Nie obserwuje się zwiększenia częstości mikcji w ciągu dnia i nocy.
Przyczyny:
- Nadmierna ruchomość szyi pęcherza.
- Niewydolność mechanizmu zwieraczowego.
Nietrzymanie moczu - NAGLĄCE
Mimowolne popuszczanie moczu pod wpływem niekontrolowanych skurczów pęcherza moczowego.
Bezwiedne oddawanie moczu poprzedzone silnym parciem i nykturia.
Co najmniej dwukrotne oddawanie moczu w ciągu nocy.
Przyczyny:
- nadreaktywność mięśnia wypierającego pęcherza,
- mała podatność ścian pęcherza moczowego.
Nietrzymanie moczu - Z PRZEPEŁNIENIA
Upośledzona kurczliwość mięśnia wypierającego prowadząca do nadmiernego wypełnienia pęcherza.
Okresowe popuszczenie niewielkich ilości moczu
w miarę przepełnienia się pęcherza moczowego.
Przyczyny:
- niedoczynność mięśnia wypieracza (uszkodzenie OUN, MS, polineuropatia cukrzycowa, dyskopatia),
- przeszkoda w odpływie.
Nietrzymanie moczu - POZAZWIERACZOWE
Bezwiedne oddawanie moczu przez przetokę, która omija czynnościowo sprawny mechanizm cewkowy.
Skutek powikłań pooperacyjnych, radioterapii, naciekania nowotworowego, urazu okołoporodowego.
Przyczyny:
- przetoki,
- wady rozwojowe.
Nietrzymanie moczu - diagnostyka
- Badanie ginekologiczne
(ocena stanu przepony moczowo-płciowej i narządów miednicy mniejszej). - Dzienniczek mikcji
(uwzględniający diurezę dobową, liczbę mikcji i średnią objętość moczu). - Test podpaskowy (zazwyczaj jednogodzinny).
- Próba Bonneya (w rozpoznaniu WNM) - próba kaszlowa przy wypełnionym pęcherzu.
- Test patyczkowy (Q-tip) - dodatni w WNM: po wprowadzeniu patyczka higienicznego do cewki moczowej obserwuje się zmianę jego nachylenia o >30°, gdy pacjentka wykonuje próbę Valsalvy.
Świadczy to o nadmiernej ruchomości szyi pęcherza i cewki moczowej. - Badanie urodynamiczne - uznawany za najlepszy test do oceny czynności dolnych dróg moczowych.
- Badanie wideourodynamiczne.
- Badanie ogólne i posiew moczu, USG, MRI - badania pomocnicze.
Nietrzymanie moczu - leczenie zachowawcze
- Trening pęcherza moczowego
(terapia behawioralna - wykształcenie prawidłowych przyzwyczajeń i odruchów). - Kinezyterapia.
- Leczenie farmakologiczne:
- leki hormonalne - estrogeny (zwłaszcza estriol),
- leki α-adrenergiczne, antycholinergiczne (chlorowodorek oksybutyniny), przeciwzapalne.
Nietrzymanie moczu - leczenie operacyjne
Operacje podpierające - plastyka przedniej i tylnej ściany pochwy (plastyka przedniej ściany pochwy jest najczęściej wykonywanym zabiegiem).
Operacje podwieszające - korygują elementy podwieszające macicę, pęcherz i cewkę moczową.
Przetoki moczowo-płciowe - etiologia
Wrodzone:
- występują rzadko; głównie wady rozwojowe układu moczowego.
Nabyte - powikłania:
- operacji ginekologicznych* (80%),
- porodu,
- radioterapii,
- urazów,
- nowotworów złośliwych.
- najczęstszą przyczyną jest objęcie szwem/podwiązką moczowodu pęcherza moczowego lub cewki moczowej.
Przetoki moczowo-płciowe - klasyfikacja
Podział ze względu na kryterium czasowe:
- śródoperacyjne,
- odległe.
Podział anatomiczny, w którym wyróżnia się:
- przetoki pęcherzowo-pochwowe,
- przetoki pęcherzowo-maciczne,
- przetoki moczowodowo-pochwowe,
- przetoki moczowodowo-skórne i moczowodowo otrzewnowe.
Przetoki moczowo-płciowe - objawy
Wyciek moczu przez narządy płciowe (stały lub okresowy).
Rozpoznanie przetoki może być opóźnione we wczesnym okresie pooperacyjnym ze względu na towarzyszące inne powikłania (opróżnianie się krwiaka, wyciek treści ropnej/surowiczej).
Ponadto mogą towarzyszyć:
- podwyższona temperatura ciała,
- leukocytoza,
- dolegliwości bólowe.
Wyciek poza-/dootrzewnowy → może wystąpić niedrożność jelit i objawy zapalenia otrzewnej.
Charakterystyczny dla przetoki pęcherzowo-macicznej jest okresowo występujący krwiomocz i wyciek moczu z kanału szyjki macicy.
Przetoki moczowo-płciowe - rozpoznanie
Szczególnie przydatne jest badanie wziernikowe po podaniu środków zabarwiających mocz (indygokarmin, błękit metylenowy).
Konieczne elementy badania to cystoskopia i urografia.
Przetoki moczowo-płciowe - leczenie
W większości przypadków możliwe jest zamknięcie przetoki moczowej poprzez operację rekonstrukcyjną lub nadpęcherzowe odprowadzenie moczu definitywne bądź czasowe.
Ryzyko nawrotu przetoki pęcherzowo-pochwowej po leczeniu operacyjnym jest znacznie wyższe w populacji chorych po radioterapii w porównaniu z grupą chorych, która nie była poddana wcześniejszej radioterapii.
