Thema 5.4 Cognitie

Question 1

Mediatieve CGT

Answer 1

Wordt ook wel mediatieve (gedrags)therapie genoemd of mediatietherapie. Dit is een onderdeel van CGT waarbij problemen van e cliënt worden behandeld via personen in de direct omgeving (mediatoren). Dit kan worden toegepast in zorginstellingen maar ook in de thuissituatie.

Question 2

Indicaties en contra indicaties mediatieve CGT

Answer 2

Indicaties:
• Psycho-educatie en omgangsadviezen hebben niet tot voldoende afname van de gedragsproblemen geleid.
• Er is sprake van complex, al langer bestaand probleemgedrag
• Gedrag wordt uitgelokt of in stand gehouden door de omgeving.
Contra-indicaties
• Gesprek therapeutische behandeling is mogelijk.
• Er is sprake van een crisissituatie waarbij acute interventies vereist zijn.
• Lichamelijke oorzaken zijn nog niet uitgesloten of behandeld.

Question 3

Mediatieve CGT als gedrags-therapeutisch proces

Answer 3

• Probleemkeuze via de holistische theorie/casusconceptualisatie: Kijken naar de causale samenhang tussen meerdere problemen in het leven van de cliënt en welke betekenis deze problemen hebben.
• Doelbepaling. Therapiedoel wordt vastgesteld en ernst, duur en frequentie van het probleemgedrag wordt gemeten.
• Meting van het probleemgedrag door de mediator.
• Functie-analyse/gedragsanalyse. Vaak wordt dit met behulp van het SORCK- model of met het SRC- of ABC-schema gedaan.
• Behandelinterventies vaststellen. Bij voorkeur op stimulusniveau. Wanneer dit niet lukt zal een interventie op consequentieniveau moeten ingezet.
• Evaluatie. De nameting wordt besproken en beoordeeld of het doel behaald is.

Question 4

SORCK model

Answer 4

S. Een Stimulus (kan intern en extern zijn)
O. ontlokt bij het Organisme.
R. een Respons (reactie).
C. die gekenmerkt wordt door Consequenties. (aangenaam, onaangenaam, neutraal)
K. Contingentie: de relatie tussen respons en consequenties in tijd en frequentie.

Question 5

SRC schema

Answer 5

S. Waarneembare Stimuli
R. Waarneembaar gedrag
C. Waarneembare gevolgen, consequenties.
Met de O (organisme) wordt in die zin rekening gehouden dat de relaties tussen de gekozen stimulus en het gewenste gedrag bepaald wordt door de O.

Question 6

ABC schema

Answer 6

Andere naam voor het SRC schema. Antecedents-behaviour-consequences. De O. wordt in deze gezien als een interne stimuli di het gedrag uitlokken.
A. Actie, het probleemgedrag van de cliënt)
B. Beweger. Staat voor de O en de S in het SORCK model.
C. Consequentie.

Question 7

cognitieve interventies bij mediatieve CGT en indicaties daarvoor

Answer 7

Cognitieve interventies dienen om niet-helpende gedachten om te zetten in helpende gedachten. In het geval van mediatieve gedragstherapie gaat het om de gedachten van de mediatoren. Het ombuigen van belemmerende naar helpende gedachten zorgt voor een afname van negatieve gevoelens over het probleemgedag of de benodigde interventie. Hierdoor is de mediator in staat om de persoon met probleemgedrag anders te bejegenen. Niet het probleemgedrag maar de gedachte hierover zorgen voor ongewenste emoties en ongewenste reacties. Indicaties:
• Negatieve emoties belemmeren een mediator om mee te werken aan mediatieve gedragstherapie
• Ter ondersteuning van de mediator bij uitvoering van het gedragsbehandelplan
• Ter ondersteuning van mantelzorgers wanneer mediatieve gedragstherapie tot geen of onvoldoende gedragsverandering leidt.

Question 8

Functie life review

Answer 8

Life review is ontwikkeld door psychiater Robert Butler. Dit is een reorganisatieproces waarbij alle belangrijke ervaringen nog eens de revue passeren en her gewaardeerd worden in het perspectief van de hele levensloop. Life review kan leiden tot verzoening met het eigen leven en tot nieuwe betekenisgeven en acceptatie van de dood. In negatieve zin kan het leiden tot wanhoop en depressie. Dit is vooral het geval wanneer schuld, bitterheid en falen overheersen.

Question 9

Drie vormen van de methodiek life review

Answer 9

• Reminiscentie-interventies: stimuleren het ophalen van positieve herinneringen om de stemming te verbeteren en verbinding te stimuleren.
• Life-reviewinterventies: omvatten een evaluatie en integratie van zowel positieve als negatieve herinneringen. Het gaat uit van de instrumentele en integratieve reminiscentiefuncties.
• Life-reviewtherapie: dient om negatieve reminiscentiestijlen te veranderen die verdere ontwikkeling blokkeren en nadelig zijn voor de toekomst van de cliënt. Het doel is om psychische symptomen te verminderen maar ook om controle, zingeving en welbevinden te bevorderen.

Question 10

Drie functie van reminiscentie

Answer 10

• Sociale functie. Het delen van herinneringen verbindt mensen. Daarnaast kan het worden ingezet als generativiteit.
• Instrumentele functie. Herinneringen ophalen aan het oplossen van problemen in het verleden kan mensen helpen bij het omgaan van huidige problemen. Herinneringen kunnen ook werken als coping maar dit kan ook averechts werken.
• Integratieve functie. Betekenis geven aan positieve en negatieve herinneringen. Het geeft een bijdrage aan de eigen identiteit wat kan leiden tot verzoening en nieuwe betekenisgeving maar ook tot wanhoop en depressie.

Question 11

Belangrijke sociale processen bij groeps life-review

Answer 11

• Een goede groepssfeer
• Openheid tegenover andere deelnemers
• Zich kunnen verbinden met andere deelnemers.

Question 12

Positieve effecten van life review

Answer 12

• Toename in zelfwaardering.
• Toename controle over het eigen leven.
• Toename welbevinden.
• Meer bewust van competenties
• Toename zingeving.

Question 13

Werkzame elementen van life review

Answer 13

• Mensen kunnen antwoorden vinden op vragen naar betekenis en zin in het eigen leven waardoor een gevoel van ego-integriteit kan ontstaan.
• Mensen kunnen zich meer bewust worden van copmetenties en overlevings- en coping strategieën.
• Verwerking negatieve ervaringen wat een positief effect op de emotieregulatie heeft.
• Neiging tot rumineren kan verminderen.
• In groepsverband kan het de sociale functies stimuleren.

Question 14

Rumineren

Answer 14

Herhaaldelijk langdurig denken over negatieve gevoelens en problemen. Door inzet van life review kan rumineren afnemen maar ook toenemen, dan werkt het averechts

Question 15

Benodigde vaardigheden therapeut bij life review

Answer 15

• Faciliteren en structureren. Een gesprek op gang brengen.
• Actief en empathisch luisteren.
• Specifieke therapeutische vaardigheden.

Question 16

Voorbeelden van interventies van life review

Answer 16

• Levensboek.
• Dierbare herinneringen. Een vorm van life-reviewtherapie voor ouderen met depressieklachten in een zorginstelling.
• Op zoek naar zin. Voor mensen vanaf 55 jaar die thuis wonen en lichte of matige depressieve klachten ervaren.
• Op verhaal komen. Voor ouderen met matige depressieklachten. Een combi van life review met narratieve therapie.

Question 17

Principes oplossingsgerichte therapie

Answer 17

• De therapie wordt binnen 10 sessies gegeven.
• Er wordt afgestapt van het medische model. Klachten zoals angst, somberheid of slapeloosheid worden niet geschouwd als ziekten maar als gewoonten. Het zijn dus geen dingen die je hebt maar die je doet.

Question 18

Uitgangspunten oplossingsgerichte therapie

Answer 18

• Problemen zijn niet-succesvolle pogingen om levensmoeilijkheden op te lossen.
• Je hoeft niet veel over het probleem te weten om het te kunnen oplossen.
• De antwoorden van de cliënt hangen af van de vragen van de therapeut. Vraag je om oplossingen dan krijg je oplossingen.
• Aandacht gaat vooral uit naar wat er al goed gaat en al is bereikt.
• Geen enkel probleem is altijd even sterk aanwezig, er wordt voortgebouwd op de uitzonderingen.
• Er hoeft niets nieuws te worden geleerd maar cliënt bouwt uit wat hij al kan.
• Weerstand is niet bruikbaar. De therapeut moet zich aanpassen aan de cliënt en zijn stemming, stel en stadium van veranderen.
• De relatie cliënt-therapeut is belangrijker dan de technieken.
• Kennis van de cliënt over eigen leven is belangrijker dan theoretische kennis.

Question 19

Stappen oplossingsgerichte therapie

Answer 19

1. Heden. (Probleem)
2. Gewenste resultaat in de toekomst (doel)
3. Opsporen van uitzonderingen (welke momenten lijken op het doel)
4. Vinden van oplossingen en krachten.
   De vooruitgang wordt zichtbaar in een schaalmeting.

Question 20

Leading from one step behind

Answer 20

De therapeut laat de cliënt zelf bepalen wat het doel is en wat bijdraagt aan het dichterbij brengen van het doel.

Question 21

Tap on the shoulder

Answer 21

De therapeut stelt vragen waarmee de cliënt geholpen wordt de aandacht te richten op informatie die bijdraagt aan vooruitgang.

Question 22

Oplossingsgerichte vragen zijn

Answer 22

Kort, open en concreet.

Question 23

Drie typen samenwerkingsrelatie

Answer 23

• Bezoekerstypische samenwerkingrelatie. De cliënt heeft geen probleem of hulpvraag.
• Klaagtypische samenwerkingsrelatie. De cliënt heeft wel een probleem maar ziet zichzelf niet als oplossing.
• Klanttypische samenwerkingsrelatie. De cliënt heeft een probleem en ziet zichzelf als onderdeel van de oplossing.

Question 24

Protocol eerste gesprek

Answer 24

• Kennismaking: afstemmen welke aanpak iemand prefereert. Probleemgericht of oplossingsgericht.
• Probleemonderhandeling. Wat brengt u hier. Het gaat bij oplossingsgerichte therapie voor om erkenning van het probleem.
• Doelformulering. De gewenste toekomst (wondervraag)
• Uitzonderingen.
• Schaalvraag.
• Volgend teken van vooruitgang
• Complimenten-brug-boodschap. Een doe-suggestie of let op- denk na-suggestie, afhankelijk van de samenwerkingsrelatie. Een klanttypische relatie kan allerlei verschillende suggesties aan, bij een klaagtypische enkel let op- en denk na en bij bezoekerstypische relatie kan alleen complimenten worden gegeven.
• Wordt er een vervolgafspraak gemaakt? Zo ja, wanneer?

Question 25

Protocol vervolggesprek

Answer 25

• Nieuwe uitzonderingen.
• Schaalmeting
• Complimenten-brug-boodschap
• Vraag voor volgend gesprek.

Question 26

Oplossingsgerichte therapie bij ouderen is helpend omdat

Answer 26

• De aandacht ligt op het versterken van krachten en wensen van ouderen door gebruik te maken van wat al aanwezig is.
• Het is een kortdurend en minder zware behandeling
• Het doet recht aan de autonomie van de cliënt.
• Het daagt de professional uit om de oudere te zien als een persoon die verantwoordelijkheid kan nemen ipv als iemand met kwetsbaarheid en problemen.

Question 27

Aanpassingen oplossingsgerichte therapie voor ouderen

Answer 27

• Er moet een biopsychosociale visie worden gehanteerd zodat ook medicatiegebruik, mate van ondersteuning onderdeel kan worden van het
veranderproces.
• Bij rouw moet meer gelet worden op de omgang met emoties en minder op de gedragsmatige kant. Erkenning geven, empathische ondersteuning en
copingvragen stellen dragen bij aan het opbouwen van een succesvolle samenwerkingsrelatie.
• Fysieke en cognitieve achteruitgang maakt het behalen van doelen mogelijk lastiger maar door levensverandering zijn ouderen vaak in staat een passend alternatief te kiezen. Van deze kracht wordt optimaal gebruik gemaakt.
• Cognitieve stoornissen vraagt een aanpassing van de werkwijze. Een gebrek aan ziekte-inzicht en beperkingen in het geheugen hoeven geen belemmering te zijn.

Question 28

Evocatie

Answer 28

Bestaande informatie in de cliënt wordt naar boven gebracht door open vragen te stellen.

Question 29

Aangepaste wondervraag

Answer 29

In plaats van de wondervraag wordt de hoop-en-verschil-vraag gesteld. Waar hoopt u op, en als alles waar u op hoopt uitkomt, wat maakt dat voor verschil? De wondervraag is vaak te abstract bij mensen met cognitieve stoornissen. Daarnaast leidt de hoopvraag tot middelen die (weer kunnen lopen) en de verschilvraag leidt tot een waarde zoals zelfstandigheid of rust wat het doel formuleert.

Question 30

Rerouten

Answer 30

Een andere manier zoeken om het doel dichterbij te brengen als een doel of middel niet haalbaar blijkt te zijn. Dit doe je nadat je met de cliënt hebt onderzocht of het gedrag daadwerkelijk niet meer mogelijk is.