1.2 Μικροοργανισμοί

Question 1

Ποιοι οργανισμοί ονομάζονται μικροοργανισμοί ή μικρόβια;

Answer 1

Εκείνοι που έχουν μέγεθος μικρότερο από 0,1 mm και δεν διακρίνονται με γυμνό μάτι.

Question 2

Πού ζουν οι νιτροποιητικοί βακτήριοι και άλλοι μικροοργανισμοί;

Answer 2

Στο φυσικό περιβάλλον, όπου περνούν όλη τους τη ζωή.

Question 3

Τι είναι τα παράσιτα;

Answer 3

Μικροοργανισμοί που ζουν μέσα σε πολυκύτταρους οργανισμούς για να επιβιώσουν και να αναπαραχθούν.

Question 4

Τι είναι ο ξενιστής;

Answer 4

Ο οργανισμός που «φιλοξενεί» ένα παράσιτο.

Question 5

Ποιοι μικροοργανισμοί λέγονται παθογόνοι;

Answer 5

Αυτοί που προκαλούν διαταραχές στην υγεία του ξενιστή τους.

Question 6

Είναι όλοι οι μικροοργανισμοί βλαβεροί;

Answer 6

Όχι, οι περισσότεροι είναι χρήσιμοι ή απαραίτητοι για τον άνθρωπο.

Question 7

Ποιος είναι ένας ρόλος των ωφέλιμων μικροοργανισμών στο περιβάλλον;

Answer 7

Η αποικοδόμηση νεκρής οργανικής ύλης.

Question 8

Σε ποιους τομείς χρησιμοποιεί ο άνθρωπος μικροοργανισμούς;

Answer 8

Στην υγεία, διατροφή και παραγωγή χρήσιμων ουσιών.

Question 9

Τι είναι η φυσιολογική μικροχλωρίδα;

Answer 9

Μικροοργανισμοί που ζουν στο ανθρώπινο σώμα χωρίς να προκαλούν ασθένειες, π.χ. E. coli στο έντερο.

Question 10

Ποια είναι δύο λειτουργίες της E. coli στο έντερο;

Answer 10

Παράγει βιταμίνη Κ και συμβάλλει στην άμυνα του οργανισμού.

Question 11

Πότε οι μικροοργανισμοί της μικροχλωρίδας γίνονται επικίνδυνοι;

Answer 11

Όταν αυξηθούν υπερβολικά ή μεταναστεύσουν σε άλλους ιστούς.

Question 12

Πώς λέγονται οι μικροοργανισμοί που μπορεί να γίνουν παθογόνοι υπό προϋποθέσεις;

Answer 12

Δυνητικά παθογόνοι.

Question 13

Ποιοι τύποι παθογόνων μικροοργανισμών υπάρχουν ανάλογα με τη δομή τους;

Answer 13

Ευκαρυωτικοί (πρωτόζωα, μύκητες), προκαρυωτικοί (βακτήρια) και ιοί.

Question 14

Τι είδους μορφές ζωής είναι οι ιοί;

Answer 14

Ακυτταρικές, μη αυτοτελείς μορφές ζωής.

Question 15

Τι είναι τα πρωτόζωα;

Answer 15

Μονοκύτταροι ευκαρυωτικοί οργανισμοί που αναπαράγονται κυρίως μονογονικά με διχοτόμηση και κινούνται με ψευδοπόδια, βλεφαρίδες ή μαστίγια.

Question 16

Ποια παθογόνα πρωτόζωα είναι σημαντικά και τι προκαλούν;

Answer 16

• Πλασμώδιο: Ελονοσία (μετάδοση από κουνούπια)
• Τρυπανόσωμα: Ασθένεια του ύπνου (μετάδοση από μύγα τσετσέ)
• Ιστολυτική αμοιβάδα: Αμοιβαδοειδής δυσεντερία
• Τοξόπλασμα: Τοξοπλάσμωση (προσβάλλει πνεύμονες, ήπαρ, σπλήνα – αποβολές σε εγκύους)

Question 17

Τι είναι οι μύκητες;

Answer 17

Ευκαρυωτικοί μονοκύτταροι ή κοινοκυτταρικοί οργανισμοί, συνήθως με νηματοειδείς δομές (υφές).

Question 18

Πού βρίσκονται οι μύκητες;

Answer 18

Ζουν ως παράσιτα σε οργανισμούς ή ελεύθερα σε έδαφος, νερό, αέρα, τρόφιμα.

Question 19

Πώς πολλαπλασιάζονται οι μύκητες;

Answer 19

• Μονογονικά με διχοτόμηση
• Με εκβλάστηση (σχηματισμός εκβλαστήματος που είτε αποκόπτεται είτε παραμένει ενωμένο)

Question 20

Πώς ονομάζονται τα νοσήματα που προκαλούν οι παθογόνοι μύκητες;

Answer 20

Μυκητιάσεις.

Question 21

Τι είναι η Candida albicans και ποιες ασθένειες προκαλεί;

Answer 21

Παθογόνος μύκητας που προκαλεί πνευμονική καντιντίαση, κολπίτιδα, στοματίτιδα.

Question 22

Τι είναι τα δερματόφυτα;

Answer 22

Μύκητες που προσβάλλουν το δέρμα, κυρίως το τριχωτό της κεφαλής και τις μεσοδακτύλιες περιοχές των ποδιών, προκαλώντας ερυθρότητα και κνησμό.

Question 23

Τι είναι τα βακτήρια;

Answer 23

Προκαρυωτικοί οργανισμοί χωρίς οργανωμένο πυρήνα, που συχνά σχηματίζουν αποικίες.

Question 24

Ποια είναι τα βασικά σχήματα των βακτηρίων;

Answer 24

• Ελικοειδές (σπειρύλλια)
• Σφαιρικό (κόκκοι)
• Ραβδοειδές (βάκιλοι)

Question 25

Πού βρίσκεται το DNA των βακτηρίων;

Answer 25

Στην πυρηνική περιοχή (πυρηνοειδές).

Question 26

Τι είναι τα πλασμίδια;

Answer 26

Μικρότερα, επιπλέον μόρια DNA που υπάρχουν σε πολλά βακτήρια.

Question 27

Από τι αποτελείται το περίβλημα των βακτηρίων;

Answer 27

Πλασματική μεμβράνη, κυτταρικό τοίχωμα, και σε ορισμένα βακτήρια, επιπλέον κάψα.

Question 28

Ποιο οργανίδιο διαθέτουν τα βακτήρια για σύνθεση πρωτεϊνών;

Answer 28

Ριβοσώματα.

Question 29

Πώς αναπαράγονται τα βακτήρια;

Answer 29

Μονογονικά με απλή διχοτόμηση, συχνά πολύ γρήγορα (π.χ. κάθε 20 λεπτά).

Question 30

Τι είναι τα ενδοσπόρια;

Answer 30

Ανθεκτικές μορφές βακτηρίων που σχηματίζονται σε αντίξοες συνθήκες. Είναι αφυδατωμένα κύτταρα με ανθεκτικό τοίχωμα και χαμηλό μεταβολισμό.

Question 31

Τι συμβαίνει στα ενδοσπόρια όταν οι συνθήκες ξαναγίνουν ευνοϊκές;

Answer 31

Βλαστάνουν και δίνουν ένα νέο βακτήριο.

Question 32

Ποια παθογόνα βακτήρια αναφέρονται και ποιες ασθένειες προκαλούν;

Answer 32

* Vibrio cholerae: Χολέρα * Treponema pallidum: Σύφιλη

Question 33

Τι δεν έχουν τα βακτήρια;

Answer 33

* Οργανωμένο πυρήνα (προκαρυωτικοί οργανισμοί) * Οργανίδια

Question 34

Τι έχουν τα βακτήρια;

Answer 34

* Κυτταρικό τοίχωμα * Ελεύθερα ριβοσώματα * Πυρηνοειδές ή πυρηνική περιοχή (όπου εντοπίζεται το γενετικό τους υλικό)

Question 35

Τι μπορεί να έχουν τα βακτήρια;

Answer 35

* Kάψα * Μαστίγια * Βλεφαρίδες

Question 36

Πως μπορεί να είναι η μορφολογία των βακτηρίων;

Answer 36

Σφαιρικό σχήμα (κόκκος), ραβδοειδές σχήμα (βάκιλος), και ελικοειδές σχημα (σπειρύλλιο)

Question 37

Τι είναι οι ιώσεις;

Answer 37

Νοσήματα που προκαλούνται από ιούς, όπως το κρυολόγημα, η γρίπη, η πολιομυελίτιδα και το AIDS.

Question 38

Πότε ανακαλύφθηκαν οι ιοί και τι δυσκόλεψε τη μελέτη τους αρχικά;

Answer 38

Στα τέλη του 19ου αιώνα. Η μελέτη τους δυσκολεύτηκε λόγω του πολύ μικρού μεγέθους τους (20–250 nm).

Question 39

Ποιο όργανο βοήθησε στην καλύτερη μελέτη των ιών;

Answer 39

Το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο.

Question 40

Από τι αποτελείται η βασική δομή ενός ιού;

Answer 40

* Πρωτεϊνικό περίβλημα (καψίδιο) * Γενετικό υλικό (DNA ή RNA) * Σε κάποιους, και έλυτρο (λιποπρωτεϊνικής φύσης)

Question 41

Ποιος είναι ο ρόλος του γενετικού υλικού των ιών;

Answer 41

Περιέχει πληροφορίες για τη σύνθεση των πρωτεϊνών του περιβλήματος και ενζύμων απαραίτητων για τον πολλαπλασιασμό τους.

Question 42

Γιατί οι ιοί χαρακτηρίζονται ως υποχρεωτικά κυτταρικά παράσιτα;

Answer 42

Επειδή εξαρτώνται από τον ξενιστή τους για αντιγραφή, μεταγραφή, μετάφραση και τα περισσότερα ένζυμα.

Question 43

Ποια είναι τα είδη ξενιστών που προσβάλλουν οι ιοί;

Answer 43

Βακτήρια, φυτά και ζώα.

Question 44

Τι σημαίνει εξειδίκευση ιού;

Answer 44

Κάθε ιός προσβάλλει συγκεκριμένο είδος οργανισμού, κυττάρου ή ιστού. Π.χ. * Ιός πολιομυελίτιδας → νευρικά κύτταρα νωτιαίου μυελού * Ιός γρίπης → επιθηλιακά κύτταρα αναπνευστικής οδού

Question 45

Πώς διακρίνονται οι ιοί ανάλογα με το γενετικό υλικό τους;

Answer 45

Σε ιούς DNA και ιούς RNA, με διαφορετικό κύκλο ζωής ο καθένας.

Question 46

Τι είναι μόλυνση και τι είναι λοίμωξη;

Answer 46

* Μόλυνση: Η είσοδος παθογόνου μικροοργανισμού στον οργανισμό. * Λοίμωξη: Η εγκατάσταση και ο πολλαπλασιασμός του μικροοργανισμού.

Question 47

Πώς ονομάζονται οι ασθένειες που προκαλούνται από παθογόνους μικροοργανισμούς;

Answer 47

Λοιμώδη νοσήματα.

Question 48

Ποιος διατύπωσε τα «κριτήρια του Κοχ» και πότε;

Answer 48

Ο Ρόμπερτ Κοχ, το 1882, μελετώντας τη φυματίωση.

Question 49

Ποια είναι τα τρία κριτήρια του Κοχ;

Answer 49

1. Ο παθογόνος μικροοργανισμός ανιχνεύεται σε ιστούς ή υγρά ασθενούς. 2. Μπορεί να απομονωθεί και να καλλιεργηθεί στο εργαστήριο. 3. Προκαλεί την ίδια ασθένεια σε πειραματόζωα και απομονώνεται ξανά από αυτά.

Question 50

Τι είναι οι τοξίνες και σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται;

Answer 50

Ουσίες που παράγονται από παθογόνα μικρόβια. Διακρίνονται σε ενδοτοξίνες και εξωτοξίνες.

Question 51

Πού βρίσκονται οι ενδοτοξίνες και τι προκαλούν;

Answer 51

Βρίσκονται στο κυτταρικό τοίχωμα ορισμένων βακτηρίων. Προκαλούν πυρετό, πτώση αρτηριακής πίεσης κ.ά.

Question 52

Τι είναι οι εξωτοξίνες και πώς δρουν στον οργανισμό;

Answer 52

Εκκρίνονται από βακτήρια, διασπείρονται μέσω του αίματος και προσβάλλουν συγκεκριμένα όργανα.

Question 53

Ποιοι είναι οι τρόποι μετάδοσης παθογόνων μικροοργανισμών;

Answer 53

* Μέσω τροφής και νερού * Επαφή με μολυσμένα ζώα * Σταγονίδια βήχα * Άμεση ή έμμεση επαφή με μολυσμένα άτομα ή αντικείμενα

Question 54

Από πού εισέρχονται συνήθως οι παθογόνοι μικροοργανισμοί στον άνθρωπο;

Answer 54

Από ασυνέχειες του δέρματος ή βλεννογόνους (στόμα, στομάχι, κόλπος κ.ά.).

Question 55

Τι προϋποθέτει η πρόληψη και η αντιμετώπιση λοιμώξεων;

Answer 55

Τη γνώση των μηχανισμών ανάπτυξης και πολλαπλασιασμού των μικροβίων.

Question 56

Ποιες συνήθειες υγιεινής είναι απαραίτητες για την αποφυγή μετάδοσης παθογόνων μικροοργανισμών;

Answer 56

* Τακτικό πλύσιμο δέρματος, μαλλιών και ειδικά των χεριών. * Καλή πλύση τροφίμων όπως λαχανικών. * Παστερίωση τροφίμων όπως το γάλα. * Χλωρίωση και συνεχής έλεγχος του νερού. * Χρήση προφυλακτικού για την αποφυγή αφροδίσιων νοσημάτων.

Question 57

Τι είναι η παστερίωση και πώς εφαρμόζεται στο γάλα;

Answer 57

Θερμαίνεται το γάλα στους 62°C για μισή ώρα, καταστρέφοντας παθογόνα και τα περισσότερα μη παθογόνα μικρόβια, διατηρώντας όμως τη γεύση.

Question 58

Τι ρόλο παίζει η χλωρίωση στο νερό;

Answer 58

Εξασφαλίζει την καταστροφή παθογόνων μικροοργανισμών και αποτρέπει την ανάπτυξή τους.

Question 59

Ποια είναι η σημασία της χρήσης προφυλακτικού;

Answer 59

Προστατεύει από τη μετάδοση αφροδίσιων νοσημάτων κατά τη σεξουαλική επαφή.

Question 60

Τι είναι τα αντιβιοτικά και από πού προέρχονται;

Answer 60

Χημικές ουσίες με αντιμικροβιακή δράση που παράγονται από βακτήρια, μύκητες και φυτά.

Question 61

Ποιος ανακάλυψε την πενικιλίνη και πότε;

Answer 61

Ο Αλεξάντερ Φλέμινγκ το 1929, όταν παρατήρησε την αναστολή ανάπτυξης βακτηρίων από τον μύκητα Penicillium.

Question 62

Πώς δρουν τα αντιβιοτικά στους μικροοργανισμούς;

Answer 62

Αναστέλλουν ή παρεμποδίζουν ειδικές βιοχημικές αντιδράσεις, όπως: * Σύνθεση κυτταρικού τοιχώματος (π.χ. πενικιλίνη). * Αντίδραση μεταβολισμού. * Λειτουργίες αντιγραφής, μεταγραφής και μετάφρασης γενετικού υλικού. * Λειτουργία πλασματικής μεμβράνης.

Question 63

Γιατί τα αντιβιοτικά δρουν επιλεκτικά μόνο στους μικροοργανισμούς και όχι στα ανθρώπινα κύτταρα;

Answer 63

Επειδή τα αντιβιοτικά στοχεύουν βιοχημικές διεργασίες που υπάρχουν μόνο στους μικροοργανισμούς και όχι στα ανθρώπινα κύτταρα.

Question 64

Γιατί τα αντιβιοτικά δεν είναι αποτελεσματικά έναντι των ιών;

Answer 64

Οι ιοί δεν διαθέτουν δικό τους μεταβολικό μηχανισμό, αφού είναι υποχρεωτικά κυτταρικά παράσιτα.

Question 65

Ποια είναι η συνέπεια της αλόγιστης χρήσης των αντιβιοτικών;

Answer 65

Δημιουργούνται στελέχη βακτηρίων ανθεκτικά στα αντιβιοτικά, γεγονός που δυσκολεύει την αντιμετώπιση λοιμώξεων.

Question 66

Τι προβλήματα προκαλούν τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ);

Answer 66

Προκαλούν στειρότητα, νοσηρότητα και ακόμη και θνησιμότητα.

Question 67

Πόσα περιστατικά ΣΜΝ αναφέρονται ετησίως παγκοσμίως και ποιο ποσοστό αφορά εφήβους;

Answer 67

Περίπου 250 εκατομμύρια περιστατικά ετησίως, εκ των οποίων το 1/3 αφορά εφήβους.

Question 68

Ποιοι είναι οι κύριοι τρόποι μετάδοσης των ΣΜΝ εκτός της σεξουαλικής επαφής;

Answer 68

Μετάδοση μέσω αίματος ή παραγώγων του (π.χ. μετάγγιση, χρήση μολυσμένης σύριγγας) και από μολυσμένη μητέρα στο έμβρυο.

Question 69

Ποια είναι τα πιο κοινά βακτηριακά σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα;

Answer 69

Σύφιλη, γονοκοκκική ουρηθρίτιδα (γονόρροια) και λοίμωξη από χλαμύδια.

Question 70

Ποια ιικά ΣΜΝ αναφέρονται συχνότερα;

Answer 70

Απλός έρπητας, ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), AIDS, ηπατίτιδα Β και ηπατίτιδα C.

Question 71

Ποια πρωτόζωα και μύκητες προκαλούν ΣΜΝ;

Answer 71

* Πρωτόζωα: Τριχομονάδα. * Μύκητες: Κάντιντα.