(OUD) Hoofdstuk 1: Psychiatrische stoornis en diagnostiek

Question 1

Wat zijn de drie hoofdgroepen van psychische functies?

Wat is de verzamelnaam hiervan?

Answer 1

Denken (cognitieve functie), voelen (affectieve functie) en willen (conatieve functie).

De trias psychica.

Question 2

Wat is de definitie van een psychiatrische ziekte?

Answer 2

Een stoornis in de cognitieve, affectieve en/of conatieve functies, die gepaard gaat met significante lijdensdruk of beperkingen in het sociaal functioneren.

Question 3

Wanneer is het gerechtvaardigd om van een ziekte te spreken?

Answer 3

Wanneer er sprake is van abnormaal functioneren van de hersenen, waardoor de opname en verwerking van informatie en de invloed daarvan op het uiteindelijke gedrag ernstig verstoord wordt.

Question 4

Noem de symptomen van stoornissen van de psychische functies?

Answer 4

Psychische klachten en verschijnselen.

Question 5

Waarom wordt er vaak van een stoornis in plaats van een ziekte gesproken?

Answer 5

Omdat de subjectieve ervaringen en het sociale disfunctioneren bij het diagnosticeren erg belangrijk zijn.

Question 6

Wat is het waarde-aspect van de psychische stoornis?

Answer 6

Of psychische klachten en verschijnselen beschouwd worden als teken van
psychiatrische ziekten hangt af van sociale en culturele normen.

Question 7

Wat is het praktische onderscheid tussen lichamelijke en psychische ziekten?

Answer 7

Dit is een kwestie van afspraak. Sommige ziektebeelden liggen op het grensgebied: dementie kan zowel als een neurologische als een psychiatrische ziekte worden beschouwd.

Question 8

Wat is een stemming?

Hoe lang houdt deze aan?

Answer 8

De subjectief ervaren grondtoon van
het gevoelsleven.

Het kan fluctueren, maar in de regel houdt deze uren tot dagen aan.

Question 9

Wanneer spreken we van een stemmingsstoornis?

Welke drie stemmingen kunnen dit zijn?

Answer 9

Wanneer de stemming langdurig afwijkt van de normale fluctuatie.

Dit kan een dysfore, een eufore of een depressieve stemming zijn.

Question 10

Wat is een affect?

Answer 10

Dit is de directe emotionele reactie op een gebeurtenis (extern) of gedachten en herinneringen (intern).

Question 11

Wat is het verschil tussen een affect en een stemming?

Answer 11

Affecten zijn meestal zichtbaar of hoorbaar en staan op de voorgrond, terwijl de stemming op de achtergrond staat en vooral door de betrokkene zelf wordt ervaren.

Question 12

Wat is het doel van de psychiatrische diagnostiek?

Answer 12

Het doel van diagnostiek is het vaststellen van de volgende dingen:
1. Is er sprake van een stoornis?
2. Zo ja, welke stoornis?
3. Wat zijn de mogelijke oorzaken?
4. Wat is de aangewezen behandeling?

Question 13

In welke twee delen kan je de psychiatrische diagnostiek in grote lijnen opdelen?

Beschrijf de delen?

Answer 13

De anamnese en het eigenlijke onderzoek.

Anamnese is het vragen naar psychiatrische klachten en mogelijke oorzaken. En het eigenlijke onderzoek is het vaststellen van psychiatrische
symptomen.

Question 14

Hoe kunnen subjectieve symptomen worden vastgesteld (door bijvoorbeeld een psychiater)?

Answer 14

De psychiater kan door naar de klachten van de betrokkene te vragen de symptomen vaststellen die
door de betrokkene worden ervaren.

Question 15

Hoe kunnen objectieve symptomen worden vastgesteld (door bijvoorbeeld een psychiater)?

Answer 15

Door de betrokkene te observeren.

Question 16

Wat is het doel van de psychiatrische diagnose?

Answer 16

Psychiatrische diagnose heeft als doel het verklaren en begrijpen van de toestand van de betrokkene om een doeltreffende behandeling te kunnen kiezen.

Question 17

Beschrijf de syndroomdiagnose?

Hoe worden symptomen in deze diagnose geordend?

Answer 17

De syndroomdiagnose oftewel descriptieve diagnose: deze diagnose is alleen beschrijvend en geeft geen informatie over het ontstaan.

De symptomen worden geordend tot groepen van samen optredende symptomen.

Question 18

Beschrijf de structuurdiagnose?

Op welke drie oorzaken gaat het in (welk model)?

Answer 18

De structuurdiagnose oftewel diagnostische formulering: deze diagnose beschrijft behalve de symptomen ook waardoor het syndroom ontstaan is.

Het gaat in op de somatische, psychologische en sociale oorzaken. Daarom spreekt men wel van het biopsychosociale model.

Question 19

Beschrijf de drie factoren waar in de structuurdiagnose aandacht aan wordt geschonken?

Answer 19

Daarin wordt aandacht geschonken aan:
a. Predisponerende factoren: factoren die iemand kwetsbaar maken
b. Precipiterende factoren: factoren die de stoornis uitlokken
c. Onderhoudende factoren: factoren die de stoornis onderhouden of versterken

Question 20

Wat zijn predisponerende factoren?

Bij welke soort diagnose hoort dit?

Answer 20

Factoren die iemand kwetsbaar maken.

Structuurdiagnose (diagnostische formulering).

Question 21

Wat zijn precipiterende factoren?

Bij welke diagnose hoort dit?

Answer 21

Factoren die de stoornis uitlokken.

Structuurdiagnose/diagnostische formulering.

Question 22

Wat zijn onderhoudende factoren?

Bij welke diagnose hoort dit?

Answer 22

Factoren die de stoornis onderhouden of versterken.

Structuurdiagnose/diagnostische formulering.

Question 23

Waar is een classificatie idealiter op gebaseerd?

Answer 23

Op de beschrijving van het syndroom, de oorzaken, het ziekteproces en de prognose van het ziektebeeld.

Question 24

Op welke soort diagnoses berusten de huidige psychiatrische classificatiesystemen grotendeels?

Answer 24

Syndroomdiagnoses.

Question 25

Waar gaat een categoriale classificatie van uit?

Uit wat voor categorieën bestaat dat systeem?

Answer 25

Van een kwalitatief onderscheid tussen gezondheid en ziekte.

Dat systeem bestaat uit categorieën die elkaar niet overlappen. Elke categorie heeft kenmerkende symptomen.

Question 26

Waar gaat een dimensionele classificatie van uit?

Waar wordt de aandoening binnen deze classificatie op geplaatst?

Answer 26

Bij deze classificatie beschouwt men ziekte als een uitsluitend kwantitatief afwijkende variant van gezondheid.

De aandoening wordt geplaatst op een continuüm, onder of boven een afgesproken grens spreken we van een stoornis.

Question 27

Wat voor classificatiesysteem wordt in de huidige psychiatrie gebruikt op dit moment?

Answer 27

Een categoriaal classificatiesysteem.

Question 28

Noem het eerste kritiekpunt op het huidige categoriale classificatiesysteem in de psychiatrie?

Hoe wordt dit ook wel genoemd?

Answer 28

Kritiek hierop is dat er ten onrechte een te groot waarheidsgehalte wordt toegekend aan de betreffende indeling in ziektebeelden.

Alsof ze als werkelijke entiteiten bestaan, buiten de patiënten en artsen om. Dit noemt men wel de reïficatie: het tot ‘dingen’ terugbrengen van psychiatrische stoornissen.

Question 29

Wat is reïficatie?

Answer 29

Het tot ‘dingen’ terugbrengen van psychiatrische stoornissen.

Question 30

Wat is het tweede kritiekpunt op het huidige categoriale classificatiesysteem in de psychiatrie?

Answer 30

Een tweede kritiekpunt is dat de psychiatrische stoornissen daarin zijn opgesplitst in grote aantallen verschillende categorieën. Als gevolg hiervan krijgen veel betrokkenen meer dan één diagnose.

(Het bestaan van dergelijke comorbiditeit is grotendeels een artefact ten gevolge van onze wijze van classificeren.)

Question 31

Geeft de DSM classificaties of diagnoses?

Answer 31

Classificaties.

Question 32

Als wat voor boek wordt de DSM wel eens naar verwezen als kritiekpunt?

Answer 32

Kritiek die op de DSM gegeven wordt is dat het een soort diagnostische bijbel is die eigenlijk niet gebruikt zou moeten worden.

Question 33

Waar is de classificatie voor bedoeld m.b.t. de psychiatrische stoornis?

Answer 33

Om de psychiatrische stoornis onder te brengen in een groep met vergelijkbare kenmerken.

Question 34

Is het mogelijk om direct een diagnose vast te stellen door in de DSM aan te kruisen waar iemand aan voldoet?

Waarom wel/niet?

Answer 34

Nee.

Er is grote kennis van de psychiatrie en veel ervaring nodig om daartoe te
komen.

Question 35

Leg uit hoe in de vijfde versie van de DSM (sinds 2017) de eerste stap is gezet richting een meer dimensionale classificatie?

Answer 35

Daarin wordt onderscheid gemaakt in de ernst van de stoornissen.

Question 36

Waar gaan Monistische filosofen van uit?

Answer 36

Monistische filosofen gaan ervan uit dat er maar één werkelijkheid is en dat lichaam en geest verschillende verschijningsvormen daarvan zijn.

Question 37

Waar gaan Dualistische filosofen van uit?

Answer 37

Dualistische filosofen menen dat er twee werkelijkheden zijn, die van de geest en die van het stoffelijke.

Question 38

Wat is de gen-omgevingsinteractie?

Answer 38

De aanleg bepaalt in wat voor omgeving je terecht komt, en dat bepaalt weer welke invloed genen uitoefenen.

Question 39

Van welke twee wetenschappelijke methoden gaat de psychiatrie uit?

Hoe worden deze methoden gebruikt?

Answer 39

De natuurwetenschappelijke en geesteswetenschappelijke methode.

Deze twee methoden worden door elkaar gebruikt. Er wordt op een materiewetenschappelijke
manier verklaard waarom de psychiatrische stoornis is ontstaan, en op een betekeniswetenschappelijke manier begrepen waardoor.

Question 40

Leg de natuurwetenschappelijke methode uit?

Hoe wordt het ook wel genoemd als wetenschap?

Answer 40

De natuurwetenschappelijke methode gaat uit van meetbare materie die zich gedraagt volgens de natuurwetenschap.

Dit wordt ook wel de materiewetenschap genoemd.

Question 41

Leg de geesteswetenschappelijke methode uit?

Hoe wordt dit genoemd als wetenschap?

Answer 41

De geesteswetenschap gaat uit van gebeurtenissen die een betrokkende beïnvloeden omdat ze een bepaalde betekenis hebben.

Dit wordt ook wel de betekeniswetenschap genoemd.

Question 42

Waarom spreekt men in de psychiatrie ook wel van methodisch dualisme?

Answer 42

De psychiatrie heeft gekozen voor het tegelijkertijd en geïntegreerd toepassen van twee methoden om de werkelijkheid te benaderen. Daarom spreekt men van methodisch dualisme.

Question 42

Naast een eventuele aanwezige stoornis kunnen ook contextuele factoren medebepalend zijn bij het
gedrag van een betrokkene.

Leg dit uit in het kader van de omgeving bij psychotische symptomen?

Answer 42

Een chaotische en/of emotionele omgeving kan ervoor zorgen dat psychotische symptomen meer naar voren komen dan in een gestructureerde omgeving.

Question 43

Ook de eigenschappen van de betrokkene zelf hebben invloed op hoe de stoornis zich manifesteert.

Noem twee voorbeelden die een rol kunnen spelen bij het niet overgaan tot delictgedrag.

Answer 43

Een goede intelligentie of zelfbeersing kunnen een compenserende rol spelen bij het niet over gaan tot delictgedrag.

Question 44

Waarom wordt binnen de psychiatrie gedrag geanalyseerd vanuit een multifactorieel perspectief?

Answer 44

Gedrag wordt vrijwel nooit door één enkele factor bepaald.

Question 45

Waarom is het DSM-classificatiesysteem ontwikkeld?

Answer 45

Om de mogelijke aanwezigheid van een stoornis met een grote mate van betrouwbaarheid vast te stellen.

(Toch kunnen onderzoekers tot verschillende conclusies komen, bijvoorbeeld omdat ze zich baseren op andere informatie, onderzoek in andere context, andere vertrouwensrelatie, andere manier van interviewen, etc.)

Question 46

Waarom wordt soms het begrip gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestesvermogen door gedragsdeskundigen, in kader van rapportage pro Justitia, gelijkgeschakeld aan één of meer in de DSM omschreven stoornissen?

Answer 46

Door de dominante positie van de DSM-classificatie.

Question 47

Is het mogelijk dat er bij een individu sprake is van een psychiatrische stoornis waarbij de kenmerken hiervan zich niet laten onderbrengen in een
specifieke DSM-classificatie?

Answer 47

Ja, dit is zeer goed mogelijk.

Question 48

Waar wordt naar gekeken om te zien welke psychische klachten en/of verschijnselen er zijn?

Answer 48

Het gedrag van de betrokken.

Question 49

Van welk psychiatrische meetinstrument wordt veel gebruik gemaakt?

Licht deze toe en noem twee voordelen?

Answer 49

Routine Outcome Monitoring (ROM).

Er wordt veel gebruik gemaakt van gestructureerde interviews en vragenlijsten om symptomen vast te leggen. Daardoor worden belangrijke vragen niet snel over het hoofd gezien. Ook is daardoor de
tussenbeoordelaarsbetrouwbaarheid hoog.

Question 50

Naast de symptomen, om welke drie oorzaken gaat de diagnose nog meer?

Answer 50

Om mogelijke lichamelijke, psychische en sociale oorzaken van de aandoening.