HC.2 - Het ontstaan van chromosomale afwijkingen Flashcards

1
Q

Hoeveel procent van het totale DNA bestaat uit coderend materiaal?

A

Ongeveer 2%

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Waar zit het DNA omheen gewikkeld?

A

nucleosomen die bestaan uit histonen

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Benoem de 4 (5) celcyclus fasen?

A
  1. G1-fase: celgroei en groei organellen –> hierin zitten de meeste cellen
  2. S-fase: DNA replicatie (tijdens deze fase heb je van elk gen 4 kopieën)
  3. G2-fase: klaarmaken voor mitose, er wordt gecontroleerd of alles goed verdubbeld is
  4. M-fase: mitose –> alleen in deze fase chromosomen zichtbaar
    G0-fase: cel is niet bezig met delen
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Noem de 6 fasen van de mitose en wat er gebeurt tijdens deze fasen

A
  1. profase: condensatie DNA –> chromosomen worden zichtbaar
  2. Prometafase: kernenvelop wordt afgebroken –> chromosomen los in cytoplasma (chromosomen vast aan tubuline draden)
  3. Metafase: cellen gaan in midden op een lijn liggen = equator vlak
  4. Anafase: chromatiden worden naar twee kanten van cel getrokken (verdeling chromosomen over twee dochtercellen)
  5. telefase: nieuwe kern aangelegd, DNA gaat weer decondenseren (concentreren)
  6. Cytokinese: vorming van twee cellen
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Wat is het kinetochoor?

A

Verbinding tussen de microtubuli en de chromatiden (ter hoogte van centromeer)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Wat is het centromeer?

A

De verbindingsplaats waar de twee zusterchromatiden aan elkaar verbonden zijn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Wat zijn de centrosomen?

A

= spoellichaampje
Betrokken bij het uit elkaar trekken van de chromatiden en ze naar de twee polen van de cel trekken

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Waaruit komen de microtubuli draden?

A

spoelfiguur in de buurt van centrosomen

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Wanneer begint de anafase?

A

Als alle chromatiden vastzitten aan een microtubuli

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Noem 4 manieren om chromosomen te kunnen zien?

A
  1. Allemaal aankleuren = R-banding
  2. FISH is fluorescentie in situ hybridisatie = specifieke DNA-sequentie bekijken (gen aankleuren door middel van fluorescerend kleurende probe)
  3. FISH is in Chromosoom specifieke probes = chromosoom bekijken (translocatie zichtbaar maken)
  4. Speciale karyotypering = alle chromosomen eigen kleur
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Noem 4 structurele chromosoom afwijkingen

A
  1. Deleties: verdwijnt een stuk chromosoom
  2. translocaties
  3. Dicentrische chromosomen: twee centromeren op 1 chromosoom
    ACentrisch: geen centromeren op een chromosoom
    tricentrisch: 3 centromeren
  4. ring vormen aannemen
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Wat is het gevolg van een dicentrisch chromosoom?

A

Er wordt op 4 plekken aan chromosoom getrokken –> uiteindelijk breekt het –> kan leiden tot een deletie of een translocatie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Wat ontstaat er automatisch ook bij een dicentrisch chromosoom?

A

Ook een centrisch chromosoom (dus zonder centromeer)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

In hoeveel gevallen breekt het chromosoom?

A

50%

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Waardoor ontstaan chromosoom afwijkingen?

A

Door dubbelstrengsbreuken in het DNA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

In welke fase ontstaat aneuploidie?

A

meta fase

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Hoe zorgt een cel ervoor dat chromosomen nog niet uit elkaar worden getrokken als nog niet alles vastzit?

A

Geven signalen af

18
Q

Hoe kan aneuploidie ontstaan?
Hoe heet dit?

A

De signalen dat niet niet alles goed vastzit komen niet goed over
Er wordt wel al getrokken aan de chromosomen
Hierdoor kan er in een dochtercel een te veel of te weinig aan chromosomen komen
= non-disjunctie

19
Q

Wat is non-disjunctie?

A

Is het niet op de juiste manier uiteengaan van chromosoomparen tijdens de celdeling,

20
Q

Wat zijn drie manieren om numerieke afwijkingen in chromosomen in kaart te brengen?

A
  1. karyogram
  2. Analyse van (CA)n repeats
  3. NGS: verlies van singlee nucleotide polymorphisme
21
Q

Wat is de analyse van (CA)n repeats?

A
  • In veel chromosomen wordt de sequentie CA meerdere keren herhaald dit is per individu anders
  • Bij een lange (CA)n repeat is er een lange band in de PCR reactie te zien, bij een korte repeat is er een korte band te zien
  • Als er maar 1 band te zien is bij de PCR, betekent dit dat er maar 1 allel en dus maar 1 chromosoom is
  • Kijken of beiden kopieën van chromosoom nog aanwezig zijn en welke delen iet meer aanwezig zijn
22
Q

Hoe ontstaan deleties van chromosomen?

A
  1. Dubbelstrengs DNA breuk
  2. Mitose: stukje chromosoom zonder centromeer (als niet gerepareerd)
  3. stukje zwerft rond in cel/cytoplasma (niet naar equatorvlak)
  4. er worden kern enveloppen gevormd rond stukken DNA in cytoplasma = micro-nucleus
  5. Is niet goed beschermd DNA –> vaak afgebroken
23
Q

Wat kan er gebeuren met het stukje DNA na een deletie van een chromosoom?

A

Chromothripsis
Chromosomen in kleine stukjes breken en weer random aan elkaar gezet worden –> stukken verloren en verkeerd aan elkaar gezet worden
Dit kan met een of meerdere chromosomen gebeuren

24
Q

Waar vindt chromothripsis vaak plaats?

A

Vaak in laat stadium tumoren –> kunnen groeivordeel krijgen (of juist dood gaan)

25
Q

wat is een gen amplificatie?

A

1 of meerdere genen meerdere keren per cyclus verdubbeld
Bvb C-myc gen 10/20x achter elkaar liggen

26
Q

Wat voor gen zet een cel aan tot veel deling?

A

C-myc gen laat een cel zich gedragen als een stamcel

27
Q

Wat gebeurt er met het DNA normaal gesproken in de S-fase?

A

Wordt 1 keer verdubbeld vanuit Origin of replication per celcyclus

28
Q

Wat kan een reden zijn van therapie resistentie bij een tumor?

A

een amplificatie waarbij een gen heel vaak verdubbeld is

29
Q

Hoe kan een gen amplificatie in beeld worden gebracht?

A
  • in situ hybridisatie met c-myc probe
  • r-bandering
30
Q

Wat voor genetische afwijkingen kunnen zorgen voor activering van oncogenen?

A
  1. translocaties: genen ontstaan waardoor cel blijft groeien/delen
  2. verdubbeling chromosomen
  3. genamplificaties
31
Q

Wat voor genetische afwijkingen kunnen zorgen voor inactiveren van tumor supressor genen?

A
  • Deletie van chromosoom arm
  • verlies van chromosoom –> LOH
32
Q

Hoe weet een cel dat hij niet meer kan delen?

A

Telomeren steeds korter bij elke celdeling
tot te kort waardoor ze signaal afgeven
= M1 Hayflick limit

33
Q

Hoe zorgt een tumor dat een cel toch (oneindig) kan blijven delen?
Hoe vaak komt dat voor bij tumoren?

A

Door telmoeren langer te laten maken door telomerase
85-90% tumoren hebben dit nu

34
Q

Wat zijn de twee functies van telmoeren?

A
  • voorkomen genomische instabiliteit
  • beperken van de groei van cellen
35
Q

Uiteinden van chromosomen (telomeren) kunnen verward worden met een fout in het DNA, welke fout is dit?

A

Dubbelstrengs breuk

36
Q

Wat zou er gebeuren als een uiteinde van een chromosoom onterecht wordt aangezien als een dubbelstrengs breuk? Wat kan hier het gevolg van zijn?

A

Dit kan gerepareerd worden door NHEJ waardoor dicentrische chromosomen ontstaan
Gevolg: Genomische instabiliteit

37
Q

Wat gebeurt er na het afgeven van het M1 Hayflick limit signaal?

A

Cel zou nog een paar kunnen delen tot echt te kort (komen in m2-crisis)

38
Q

Wat gebeurt er als telmoeren echt serieus te kort worden?

A

M2 crisis –> chromosomale instababiliteit met celdood als gevolg

39
Q

Waarom werkt een telomerase remmer niet bij tumoren?

A

Tumor vindt een alternatieve manier
Vaak mutatie in telomerase waardoor remmer niet meer bindt

40
Q

Hoe voorkomen cellen dat de uiteinden van een chromosoom worden gezien als ds breuk?

A

Telomeer opgerold in T-loop
wordt gestabiliseerd mbv eiwitten