Overig deel 1

Question 1

Wat is de biologische beschikbaarheid? En wanneer is deze 100%?

Answer 1

De biologische beschikbaarheid (F) is de fractie van de toegediende dosis die onveran- derd de algemene circulatie bereikt. Na orale toediening kan een deel van de geabsorbeerde stof worden gemetaboliseerd door enzymen in darmen of lever voordat het in de circulatie komt (first- pass effect). Bij intraveneuze toediening is de biologische beschikbaarheid 100%.

Question 2

Wat is het first-pass effect?

Answer 2

Na orale toediening kan een deel van de geabsorbeerde stof worden gemetaboliseerd door enzymen in darmen of lever voordat het in de circulatie komt

Question 3

Wat is de klaring?

Answer 3

De hoeveelheid plasma die per tijdseenheid van een stof wordt ontdaan. Het is een maat voor de eliminatiecapaciteit door lever en nier.

Question 4

Waarvan is de onderhoudsdosis in steady state afhankelijk?

Answer 4

De onderhoudsdosis in steady state is alleen afhankelijk van de klaring.

Question 5

Noem voorbeelden van enzyminducers… Wat doen ze?

Answer 5

Rifampicine, carbamazepine, St. Janskruid.

Door enzyminducers worden medicijnen sneller afgebroken.

Question 6

Noem voorbeelden van enzyminhibitors… Wat doen ze?

Answer 6

Azolen, grapefruitsap, claritromycine, erythromycine en verapamil.

Ze zorgen voor een hogere bloedspiegel.

Question 7

Hoe snel treedt het effect van enzyminducers resp. enzyminhibitors op?

Answer 7

Van enzyminducers treedt het effect pas na dagen of weken op.

Bij enzyminhibitors treedt het effect meteen op.

Question 8

Waarvan is de tijd tot het ontwikkelen van de steady state afhankelijk?

Answer 8

Alleen van de halfwaardetijd. De halfwaardetijd bepaalt de noodzaak van een oplaaddosering

Question 9

Waardoor kan een lange halfwaardetijd ontstaan?

Answer 9

Een lange halfwaardetijd kan zowel door een geringe klaring als door een groot verdelingsvolume worden veroorzaakt.

Question 10

Hoe behandel je een anafylactische reactie?

Answer 10

Stoppen verdachte geneesmiddel en:
a) Adrenaline 0.5 i.m.
b) Clemastine (Tavegil) 2mg i.v.
c) Dexamethason 8mg i.v.
d) Bij (verdenking) brochospasmen salbutamol 5mg vernevelen

Question 11

Wat is anafylaxie?

Answer 11

Bij anafylaxie is er sprake van een acute en ernstige gegeneraliseerde reactie. Dit wordt meestal veroorzaakt door een acute (IgE gemedieerde) allergische reactie op voedsel, geneesmiddelen of insectengif. Zowel allergische als niet-allergische mechanismen kunnen hieraan ten grondslag lig- gen. De symptomen kunnen variëren van mild, zoals jeuk, urticaria, angio-oedeem en erytheem tot ernstig met levensbedreigende anafylactische shock . Niet-immunologisch gemedieerde mestcel- activatie geeft hetzelfde klinisch beeld als IgE-afhankelijke mestcelactivatie en kan onder andere worden geïnduceerd door aspirine, NSAID’s en opiaten.

Question 12

Wat zijn frequent verantwoordelijke geneesmiddelen van anafylaxie?

Answer 12

Betalactam-antibiotica, NSAID’s en spierverslappers zoals bij anesthesie worden gegeven zijn het meest frequent verantwoordelijk voor het ontstaan van een anafylactische/anafylactoïde reactie.

Question 13

Wat zijn risicofactoren voor het ontwikkelen van anafylaxie?

Answer 13

Frequente blootstelling, immuun activatie (chronische virale infecties) en astma/atopie (heftiger be- loop) zijn de meest voorkomende risicofactoren voor het ontstaan van een anafylactische/anafy- lactoïde reactie.

Question 14

Welke maatregelen kunnen worden genomen ter voorkoming van anafylaxie?

Answer 14

Ter preventie van het ontstaan van een anafylactische/anafylactoïde reactie is het belangrijk om medicatie rationeel voor te schrijven en te controleren op aanwezigheid van allergie voor het voor- schrijven.

Question 15

Wat is een anafylactische reactie?

Answer 15

Anafylactische reacties ontstaan pas nadat sensibilisatie is opgetreden. De reacties worden bij een eerste blootstelling pas manifest 7-21 dagen na start van het geneesmiddel. Bij herhaalde blootstel- ling kan een allergische reactie manifest worden binnen enkele minuten (type I, IgE-gemedieerde reactie) of na enkele dagen (type IV, T-lymfocyt gemedieerde reactie).

Question 16

Wat is een anafylactoïde reactie?

Answer 16

Anafylactoïde reacties lijken op IgE-gemedieerde reacties, maar worden niet veroorzaakt door spe- cifieke herkenning van een antigeen door cellen van het immuunsysteem. Opiaten kunnen via inter- actie met de mestcelmembraan histamine vrijmaken uit mestcellen. Acetylsalicylzuur en andere NSAID’s veroorzaken waarschijnlijk een reactie door inductie van een overwicht aan leukotriënen over de prostaglandinen. Deze reacties zijn dosisafhankelijk en kunnen optreden bij de eerste toe- diening.

Question 17

Wat zijn frequent veroorzakende geneesmiddelen van een trombocytopenie/hemolytische anemie?

Answer 17

Heparines en β-lactam-antibiotica zijn de het meest frequent verantwoordelijk voor het ontstaan van een trombocytopenie/hemolytische anemie.

Question 18

Wat zijn risicofactoren voor een trombocytopenie/hemolytische anemie?

Answer 18

Frequente blootstelling, immuun activatie (chronische virale infecties) en astma/atopie (heftiger be- loop) zijn de meest voorkomende risicofactoren voor het ontstaan van een trombocytopenie/hemo- lytische anemie.

Question 19

Hoe kan trombocytopenie/hemolytische anemie voorkomen worden?

Answer 19

Ter preventie van het ontstaan van een trombocytopenie/hemolytische anemie is het belangrijk om medicatie rationeel voor te schrijven en te controleren op aanwezigheid van allergie voor het voor- schrijven.

Question 20

Wat is een HIT?

Answer 20

De door heparine geïnduceerde trombopenie (HIT) is een relatief weinig voorkomende, maar wel gevreesde complicatie van heparine. Hierbij ontstaat bij een met heparine behandelde patiënt een antistof tegen het complex van heparine en de in bloedplaatjes voorkomende plaatjesfactor. Binding van deze antistof aan het bloedplaatje leidt tot krachtige plaatjesactivatie, hetgeen leidt tot verbruik van trombocyten (met als gevolg trombocytopenie) en in veel gevallen ernstige arteriële of veneuze trombose. Omdat deze trombose voorkomt bij patiënten die reeds met heparine worden behandeld, spreekt men van paradoxale trombose. Er worden twee typen HIT onderscheiden.

Question 21

Beschrijf de twee typen HIT…

Answer 21

Type I is een niet immuungemedieerde trombocytopenie, terwijl type II de immuungemedieerde vorm betreft HIT treedt meestal op bij gebruik van ongefractioneerde heparine, maar kan ook optreden bij gebruik van LMWH (minder frequent). Hoewel HIT bij minder dan 1% van de met heparine behandelde patiënten voorkomt, is het toch geïndiceerd bij heparinebehandeling wekelijks het trombocytengetal te controleren. Bij HIT type II moet de toediening van heparine onmiddellijk worden gestaakt.

Question 22

Welk type HIT is immuungemedieerd?

Answer 22

Type 2

Question 23

Bij welk soort heparine treedt HIT meestal op?

Answer 23

HIT treedt meestal op bij gebruik van ongefractioneerde heparine, maar kan ook optreden bij gebruik van LMWH (minder frequent).

Question 24

Waarom moet bij een heparinebehandeling wekelijks het trombocytengetal worden gecontroleerd?

Answer 24

Ivm HIT

Question 25

Wat is een belangrijke geneesmiddelen groep die kan zorgen voor een hemolytische anemie? Na hoe lang treedt het effect op?

Answer 25

β-lactam antibiotica.

Een voorbeeld is de door penicilline De hemolytische anemie treedt na circa een week na start van het sensitiserende geneesmiddel op. Na staken van het veroorzakende geneesmiddel treedt doorgaans binnen enkele dagen herstel op.

Question 26

Wat is de meestvoorkomende geneesmiddelen eruptie? Welke middelen zijn beruchte veroorzakers?

Answer 26

De maculopapuleuze eruptie is de frequentst voorkomende geneesmiddeleneruptie en wordt vooral gezien bij penicillinen, carbamazepine en allopurinol.

Question 27

Wat zijn het syndroom van Stevens-Johnson (SJS) en toxische epidermale necrolyse (TEN)

Answer 27

Deze ernstige huidreacties zijn relatief zeldzaam. Bij SJS is <10% van het lichaamsoppervlak aangedaan. Naast de huid zijn vaak ook meerdere slijmvlieslokalisaties aangedaan. Het gaat meestal gepaard met conjunctivitis en orale mucositis.

Bij uitbreiding van SJS, wanneer >30% lichaamsoppervlak is aangedaan, spreekt men van TEN. Hierbij bestaat er een klinisch beeld vergelijkbaar met ernstige brandwonden. Er is een groter huidoppervlak aangedaan en de huid laat vaak in grote plakkaten los.

Zowel SJS als TEN worden gekarakteriseerd door necrolyse van slijmvlies en huid. De patient is ziek, waarbij er vaak een prodromaal stadium met koorts en algehele malaise. TEN en SJS zijn levensbedreigend, waardoor vroege herkenning van groot belang is.

Question 28

Wat zijn frequent verantwoordelijke geneesmiddelen voor SJS en TEN?

Answer 28

Verschillende antibiotica, carbamazepine en allopurinol zijn het meest frequent verantwoordelijk voor het ontstaan van ernstige huidreacties zoals Stevens Johnson Syndroom (SJS) en Toxische Epi- dermale Necrolyse (TEN).

Question 29

Wat zijn risicofactoren voor een SJS of TEN?

Answer 29

Frequente blootstelling, immuun activatie (chronische virale infecties) en astma/atopie (heftiger be- loop) zijn de meest voorkomende risicofactoren voor het ontstaan van ernstige huidreacties zoals Stevens Johnson Syndroom (SJS) en Toxische Epidermale Necrolyse (TEN).

Question 30

Hoe behandel je een SJS of TEN?

Answer 30

Verdachte geneesmiddel direct stoppen en:
- Pijnbestrijding
- Infectiebestrijding
- Indien >30% van lichaamsoppervlak aangedaan doorverwijzing naar brandwondencentrum