10. Hypogonadisme - Antonio Flashcards
Hoe circuleert testosteron in ons bloed?
- het grootste deel is gebonden aan eiwitten: SHBG en albumine (seks hormoon bindend globuline)
- SHBG bindt aan testosteron op een sterke manier. Het vormt een voorraad voor ons lichaam maar is niet beschikbaar om biologisch actief te zijn 45%
- Albumine is een algemeen eiwit en bindt aan een verscheidenheid aan stoffen. Deze binding is wat losser, waardoor testosteron op sommige plaatsen kan loskoppen en biologisch actief zijn 53%
- Een heel klein deel is niet-gebonden en circuleert dus vrij. Deze fractie is biologisch actief en kan vanuit het bloed in de cellen worden opgenomen en zo actie in het lichaam veroorzaken 2%
Als het gehalte SHBG stijgt in het bloed, zal dit aandeel testosteron eveneens stijgen, terwijl het aandeel vrij testosteron constant blijft. Daarom is het belangrijk om alle drie levels na te gaan.
Welke factoren doen SHBG dalen of stijgen?
Stijgen
- ouderdom
Dalen
- obesitas
- diabetes
- metabool syndroom
Hoe werkt testosteron?
- testosteron kan meteen inwerken op de androgeenreceptor (in de spieren)
- testosteron kan omgezet worden naar DHT (in de prostaat of huid)
- testosteron kan omgezet worden naar oestradiol (in het brein of de beenderen)
- testosteron wordt afgebroken door de lever en uitgescheiden via de nier
Waar werken testosteron, DHT en oestrogenen op in?
Hersenen
- libido T E2
Huid en haar
- talgproductie T DHT
- baardgroei T DHT
- schaamhaar T
- kaalheid DHT
Bot
- lengtegroei T E2
- massa T E2
Beenmerg
- aanmaak rode bloedcellen T
Spieren
- spiermassa T
- spierkracht T
Geslachtsorganen
- sperma-aanmaak T E2
- erecties T E2
- prostaat DHT
Wat is primair hypogonadisme?
- hypergonadotroop hypogonadisme
- problemen in teelbal zelf
- hypofyse gaat meer LH en FSH aanmaken om de teelbaal aan te sporen meet testosteron te maken
- problemen met sperma-aanmaak
Wat is secundair hypogonadisme?
- hypogonadotroop hypogonadisme / centraal hypogonadisme
- probleem in de hypofyse; niet voldoende aanmaak van LH en FSH
- teelbal reageert niet dus tekort aan testosteron en zaadcelaanmaak
Hoe kan hypogonadisme verder ingedeeld worden?
- congenitaal (aangeboren) tegenover verworven
- organisch (aandoening testes of hypofyse) tegenover functioneel (door medicatie, obesitas,…)
Wat zijn mogelijke oorzaken van secundair hypogonadisme?
Organisch
- Congenitaal
Kallman syndroom
- Verworven
hypofysetumor
operatie aan hypofyse
radiotherapie
Functioneel
- drugs
- hyperprolactinemie
- obesitas (enorme impact op T)
- late-onset door obesitas, comorbiditeit of leeftijd
Wanneer spreken we van functioneel hypogonadisme?
Pas wanneer er laag testosteron is én klachten
- er zijn mannen met laag testosteron en geen symptomen
- er zijn mannen met een normaal testosteron en wel symptomen
Wat zijn symptomen van hypogonadisme?
Hersenen
- laag libido
- minder energie
Huid en haar
- minder baardgroei
- minder lichaamsbeharing
Borst
- gynaecomastie
Bot
- afname botmassa
Beenmerg
- anemie
Spieren
- afname spiermassa en -kracht
Vet
- toename vetmassa
Geslachtsorganen
- verminderde vruchtbaarheid
- erectiele dysfunctie
- prostaat kan verkleinen
Opvliegers kunnen eveneens voorkomen maar is zeldzaam
Wat is de diagnose van hypogonadisme?
Testosteron meten in bloed
- minstens twee bepalingen met 2 weken tussen
- > 12 nmol/L: hypogonadisme onwaarschijnlijk tenzijn hoog SHBG
- < 8 nmol/L: hypogonadisme waarschijnlijk
- 8-12 nmol-L: grijze zone, SHBG en vrij T meten
Wat is de behandeling bij primair en secundair hypogonadisme?
Primair
- testosteron replacement therapy
- geen oplossing voor infertiliteit
Secundair
- gonadotropinen (bij kinderwens)
- testosteron replacement therapy
- functioneel: levensstijl, medicatie aanpassen, hyperprolactinemie behandelen
Wat zijn de voor- en nadelen van TRT?
Voordelen
- positief humeur
- seksuele motivatie en opwinding
- spierkracht
- lichaamsvet neemt af
- botdichtheid
- hemoglobine stijgt
Nadelen
- prostaat groeit
- acne
- testiculaire atrofie
- gynaecomastie
- slaapapneu
- onderdrukking sperma-aanmaak
Hoe werkt TRT? Wat zijn de contra-indicaties?
Transdermaal
- dagelijks smeren ‘s ochtends
- wordt niet terugbetaald
Injecties
- 1 injectie om de 2-3 weken of 1 injectie om de 10 weken
Testosteron kan je niet in pilvorm geven omdat het dan in de darmen terechtkomt wat schadelijk is.
We zien een snelle verbetering.
Contra-indicaties:
- kinderwens
- borstkanker
- onbehandelde prostaatkanker
- onbehandelde slaapapneu
- hartfalen
Hoe werkt een behandeling met gonadotropinen?
- enkel bij secundair hypogonadisme
- bij kinderwens
- bij contra-indicatie TRT
- subcutane injecties, 2-3 keer per week
- minstens 6 maanden wachten om spermatogenese te beoordelen
