24.11. Flashcards
(30 cards)
Trójpodział władzy
-władza ustawodawcza (sejm/senat)
-władza wykonawcza (prezydent, rada ministrów)
-włądza sądownicza (sąd, trybunał konstytucyjny oraz stanu)
Podział prawa
-prawo karne (prewencja, kontrola)
-prawo cywilne
-prawo administracyjne (spory jednostka-państwo)
-konstytucja
Kategoria przedmiotowa
-gałęzie prawa karnego (funkcja prewencyjna, kontrolna)
-gałęzie prawa cywilnego (reguluje stosunki między podmiotami prawa cywilnego)
-gałęzie prawa gospodarczego (gospodarcze prywatne, publiczne)
-zazębianie sie różnych praw (zazębianie się prawa cywilnego i gospodarczego - kodeks cywilny)
Prawo karne
Przepisy prawa normujące kwestie odpowiedzialności karnej za czyny zabronione pod groźbą kary kryminalnej.
Funkcja: prewencja, kontrola
Prawo cywilne
Prawo obejmująće zespół norm prawnych regulujących stosunki między podmiotami prawa prywantego, stanowiąca zarazem trzon prawa prywatnego. Regulują stosunki między autonomicznymi podmiotami.
Prawo gospodarcze
Prawo regulujące działalność gospodarczą.
Określenie to obejmuje prawo gospodarcze prywatne oraz prawo gospodarcze publiczne.
Prawo gospodarcze prywatne dotyczy działalności gospodarcze.
Prawo gospodarcze publiczne dotyczy reakcje i mechanizmy państwa pozwalające na kontrole gospodarki państwa.
Prawo administracyjne
Gałąź prawa obejmująca ogół norm regulujących organizację i zachowanie się administracji publicznej oraz zachowanie się osób fiz. i innych podmiotów w zakresie nie unormowanym przez przepisy należące do innych działów prawa.
Dział prawa zaliczany do prawa publicznego.
Rozporządzenia
Akt normatywny wydawany na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie, które precyzuje podmiot i w jaki sposób ma wprowadzić zmiany określone w ustawie.
Rozporządzenie nie może istnieć bez ustawy.
Ustawa
Akt normatywny o charakterze ogólnym i abstrakcyjnym, powszechnie obowiązującym, uchwalany przez parlament (władzę ustawodawczą).
Jest to podstawowy akt tworzenia prawa.
System prawa w Polsce
Hierarchia:
1.konstytucja
2.ustawy i ratyfikowane umowy międzynarodowe
3.rozporządzenie
4.akty prawa miejscowego
Akty prawa miejscowego
Rodzaj aktu powszechnie obowiązującego. Posiada wszystkie akty tych organów, ale obowiązuje tylko na obszerze działania organu, który go wydał.
gmina-powiat-województwo
-różne ceny transportu miejskiego
Ratyfikacja
Jeden ze sposobów wyrażenia ostatecznej zgody na związanie się umową międzynarową przez upoważniony do tego organ państwowy.
Ustawa, wyrażająca zgodę na ratyfikacje umowy międzynarodowej, jest uchwalana przez Sejm większością 2/3 głośów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posół oraz przez senat (te same warunki).
Podpisana zostaje przez prezydenta.
System precedensowy
(common law) jest to typ systemu prawnego obowiązujący przede wszystkich w krajach anglosaskich.
Za źródło prawa poza ustawami, uznaje również orzekania sądowe. W tym przypadku tworzenia prawa wiążę się z oparciem norm prawnych i rozstrzygnięć na wcześniejszych precedensach.
-USA, UK, Australia, Nowa Zelandia
System kontynentalny
System funkcjonowania prawa typowy dla krajów Europy Kontynentalnej i kilku wyjątków.
Oparty jest na skodyfikowanych normach prawnych. Parlament jest jedynym prawodawcą, a rola sędziego ogranicza się ejdnynie do wykładni uchwalonych wcześniej przepisów i ich zastosowania w określonym stanie faktycznym.
W systymie kontynentalnym sędzia prawa nie tworzy, a jedynie je intereptuje. Zasada precedesnu nie działa.
Systemy prawne
-system kontynentalny
-system precedensowy
System sądownictwa
Składa się z sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądu najwyższego.
Sądy powszechnie dzielą się na:
-sądy rejonowe (1 instancja)
-sądy okręgowe (2 instancja)
-sądy apalecyjny (2 instancja)
Sądy rejonowe
-jeden z sądów powszechnych powołanych do rozpoznawania wszystkich spraw należących do sadów powszechnych (z wyjątkiem tych należących do sądów wyższych instancji)
-istnacją odwoławczą od orzeczeń sądu rejoneowego jest sąd okręgowy
-90% spraw pierwszej instancji, 1 sędzia)
Sądy okręgowe
-sąd drugiej instancji (orzekający zarówno w pierwszej, jak i drugiej instancji)
-pierwsza instancja: newralgiczne społecznie, e.g. rozszczenia majątkowe (>75k)
-druga instancja dla orzeczeń wydanych przez sądy rejonowe
Sądy apelacyjne
-organ wymiaru sprawiedliwości powołany do rozstrzygania w II instanji spraw z zakresu prawa cywilnego, prawa karnego, prawa pracy i buzpeiczeń społecznych
-sąd dyscyplianry dla sędziów 1 stopnia
Sąd najwyższy
-organ władzy sądownicznej sprawujący nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania
-zadanie jest zapewnienie zgodności z prawem i jednolitości orzecznictwa sądów powszechnych i sądów wojskowych
-konkrente przypadki naruszeń napotkanych na poprzenich stopniach
Nauka
-interpretacja pragmatyczna - uczenie się, zdobywania wiedzy
-interpretacja apragmatyczna - rezultat procesu zdobywania wiedzy, zespół twierdzeń spełniających określone kryteria
-prawo - nauka społeczna o konstrukcie stworzonym przez człowieka
-nauki się krzyżują, e.g. prawo z informatyką (legal tech)
Legal tech
(USA) System predykcji wyroków - dane zapisywane w systemie, system po 5 minutach stwierdza potencjał wygrania sprawy ta dany stan (NY). System stwierdza procent predykcji wygrania sprawy.
Klasyfikacja nauk
-nauki społeczne
-nauki przyrodnicze
-odmienny przedmiot badań
(społeczeństwo / przyroda)
-
-empiryczne - twierdzenie oparta na doświadczeniu (na obserwacji, na eksperymencie) - fizyka, geografia
-zasada indukcji - wprowadzenie uogólnień na podstawie eksperymentów i obserwacji faktów, formułowanie i weryfikacją hipotez
-formalne - twierdzenie bez odwoływania się do faktów i zdarzeń, na podstawie przyjętych reguł inferencyjnych (reguł wnioskowania) wywodzących się z innych twierdzeń - matematyka
zasada dedukcji - wyprowadzanie logicznych wniosków z założeń uznanych za prawdziwe
-nauki teoretyczne - opisywanie procesów, wyjaśnianie zjawisk (nauki deskryptywne)
“jak jest?”
-historia, ekonomia, fizyka, historia prawa
-nauki praktyczne - formułowanie norm, dyrektyw i wzorców (nauki normatywne)
Jak być powinno?
-inżynieria, nauki medyczne
Nauki prawne
-zbiór nauk społecznych, analizujących normy prawne i instytucje polityczno-prawne o mieszanym charakterze
*pojecie pokrewne - “jurysprudencja”
-ogół przepisów i norm prawnych regulujących stosunki między ludźmi danej społeczności zawierających zakazy, których naruszenie zagrożone jest określoną karą
