2.KMP dhe Kostoja Oportune

Question 1

Si mund te ilustrohet problemi ekonomik themelor?

Answer 1

Problemi ekonomik themelor i nje shoqerie mund te ilustrohet me ane te kufirit te mundesive te prodhimit.

Question 2

Pse jane te kufizuara mundesit e prodhimit?

Answer 2

Mundesit e prodhimit, ne nje ekonomi te dhene, ne nje kohe te dhene, jane te kufizuara pershkak te kufizimit te burimeve.

Question 3

Qka shpreh KMP

Answer 3

Kostoja e mundesive te prodhimit shpreh kombinime te ndryshme te mallrave dhe sherbimeve qe mund te prodhoje nje vend gjate nje periudhe te dhene kohe, duker perdorur te gjitha burimet ne dispozicion dhe me teknikat me efiqente te prodhimit.
(shembulli: 15M t ushqim 5M t veshje)

Question 4

Qfar jane pikat qe ndodhen brenda vijes se KMP?

Answer 4

Gjdo pike qe ndodhet brenda vijes se KMP (siq eshte rasti i pikes M tek rasti yne) tregon se burimet nuk perdoren plotesisht, ose ato perdoren ne menyr joefiqente. Keto jane situata te arritshme, por te padeshirueshme.
~tkurrje

Question 5

Qfar jane pikat jashte kufirit te KMPs?

Answer 5

Gjdo pike jasht kufirit te KMPs(siq eshte rasti i pikes N), tregon kombinime te pamundshme ose te paarritshme me sasine e dhene te burimeve dhe shkallen e dhene te efiqences.
Keto situata jane te deshirueshme por te paarritshme.
~zgjerim

Question 6

Qka eshte e mundur ne rastet kur ekonomia ndodhet ne nje pik nen KMP

Answer 6

Eshte e mundur rritja e prodhimit te te dy mallrave njekohesisht, ose rritja e prodhimit te njerit mall, pa ulur prodhimin e mallit tjeter

Question 7

Pikat ne kufirin KMPs?

Answer 7

(Pikat a,b,c etj) nenkuptojn perdorimin maksimal te kapaciteteve prodhuese.

Question 8

Qka quajm rritje ekonomike?

Answer 8

Nje zgjerim i qendrueshem i mundesive te prodhimit quhet rritje ekonomike.

Question 9

Nga qka kushtezohet rritja ekonomike?

Answer 9

Rritja ekonomike kushtezohet nga rritja e burimeve:
•tokes
•kapitalit
•punes
•permirsimi cilsor i tyre

Question 10

Qka kuptojm me produktivitet?

Answer 10

Me produktivitet do te kuptojme sasine e produktit te prodhuar per njesi te inputeve te perdorura. Koncepti i produktivitetit eshte i lidhur ngusht me konceptin e efiqences

Question 11

Efiqenca ekonomike?

Answer 11

Efiqenca eshte nje koncept i gjere. Percaktimi me i gjere i efiqences eshte Efiqenca Ekonomike.

Me efiqenc ekonomike, do te kuptojm ate gjendje te ekonomis, ne te cilen askush nuk mund te rrit mireqenien e tij pa cenuar mireqenien e dikujt tjeter.

Efiqenc ekonomike nenkupton arritjen e efiqences prodhuese, alokative dhe ne shperndarje.

Question 12

Efiqenca prodhuese?

Answer 12

Nenkupton prodhimin e nje sasie te dhene produkti me minimumin e burimeve, pra nenkupton produktivitetin maksimal te mundshem

Question 13

Efiqenca alokative?

Answer 13

Nenkupton qe burimet jane alokuar ne prodhimin e atyre mallrave dhe sherbimeve qe kerkon shoqeria

Question 14

Efiqenca ne shperndarje?

Answer 14

Nenkupton nje shperndarje te tille te produktit te prodhuar, ne te cilin konsumatoret duke marr parasysh te ardhurat e disponueshme te tyre dhe qmimet e tregut, nuk do deshironin ti shpenzonin keto te ardhura ne ndonje menyr tjeter.

Question 15

Ekonomit e mbyllura?

Answer 15

Per ekonomit e mbyllura niveli i konsumimit eshte i percaktuar teresisht nga niveli i prodhimit; nuk mund te konsumohet me shume se nga qka prodhohet.

Question 16

Ekonomit e hapura?

Answer 16

Me ekonomit qe hapen ndaj njera tjetres lidhur me shkembimin e mallrave dhe te sherbimeve, nje vend mund te konsumoj edhe mallra te prodhuara ne vende te tjera, duke i zgjeruar mundesite e konsumimit tej mudesive te prodhimit

Question 17

Nga qka perfiton nje vend?

Answer 17

Vendet perfitojn nga tregtia, nga shkembimi i mallrave dhe sherbimeve. Ai perfiton duke importuar mallra dhe sherbime qe prodhohen me kosto relativisht te larte brenda vendit ne shkembim te mallrave apo sherbimeve me kosto relativisht te ulet brenda vendit.

Question 18

Qka kuptojm me specializim?

Answer 18

Perfitimi nga tregtia nenkupton edhe specializimin ne prodhimin e mallrave me kosto relativisht te ulet.
Me specializim do te kuptojm perqendrimin ne prodhimin vetem te nje produkti apo te disa produkteve.

Question 19

Avantanzhet krahasuese?

Answer 19

Individet specializohen ne prodhimin e atyre produkteve apo kryerjen e atyre sherbimeve per te cilat ata kan avantazhe krahasuese.

Nje individ apo vend ka anvantazh krahasues ne prodhimin e nje malli te caktuar ne qofte se ai e prodhon ket mall me kosto oportune me te ulet se sa te tjeret.

Question 20

Qka paraqet kosotoja oportune?

Answer 20

Rrallesia e burimeve dhe domosdoshmeria e zgjedhjes paraqet koston oportune. Ne rast te burimeve te kufizuara njerzit jane te detyruar te zgjedhin mes alternativave te ndryshme, pra zgjedhja gjithnje eshte e shoqeruar me kosto oportune.
( si shembulli i ushqimeve dhe stofrave. Nese jemi ne KMP, nuk mund te rritet prodhimi i njerit mall pa pakesuar prodhimin e mallit tjeter)
Pikerisht pra sasia per te cilen hiqet dore paraqet koston oportune te prodhimit.

Kuptohet si sakrific e bere- heqja dore nga nje e mire dhe zgjedhja e nje te mire te prodhuar me te vlefshme.

Question 21

Me qka mund te shprehet Kosotoja Oportune?

Answer 21

Mund te shprehet ne njesi natyrore te mallit apo sherbimit te paprodhuar, dmth te alternatives nga e cila eshte hequr dore, por ajo mund te shprehet edhe ne para, ne vlere.

Question 22

Qka sherben per matjen e kostove oportune?

Answer 22

Per matjen e kostove oportune sherben kurba e kufirit te mundesive te prodhimit.

Raporti OA/OB tregon se nga sa njesi ushqimesh duhet hequr dore per te prodhuar nje njesi shtes veshje. Pra raporti OA/OB,dmth pjerresia e drejtezes AB, qe sherben si kufi i KMP, mat koston oportune te prodhimit te nje njesie shtes veshje.

Raporti anasjellt OB/OA do ta maste koston oportune te prodhimit te nje njesie shtes ushqimi

Question 23

Qka paraqet norma marxhinale e transformimit?

Answer 23

Ne kushtet kur ekonomia prodhon ne kmp te saj, psh te veshjeve, do te kerkonte qe nje pjes e burimeve te kalonte nga prodhimi i ushqimeve ne prodhimin e veshjeve,dmth qe ushqimi do ‘transformohej’ ne veshje. Ne keto kushte vija KMP sherben edhe per te shprehur normen marxhinale te transformimit (MRT)

Question 24

Qka mat pjerresia e KMP?

Answer 24

Pjerresia e vijes KMP mat koston oportune dhe normen marxhinale te transformimit.

Question 25

Kur eshte kurba e kmp e pjerret/drejt e kur ne form te barkut?

Answer 25

Eshte ne forme te drejt kur shkalla e adaptimit eshte e lart. Eshte ne form te barkut kur shkalla e adaptimit esht e vogel.

Question 26

Qka paraqet ligji i kostove oportune rritese?

Answer 26

Sipas ketij ligji per te prodhuar me shume njesi nga nje mall i caktuar ne nje periudhe te dhene kohore , shoqeria duhet te heq dore nga nje sasi gjithnje e me e madhe mallrash tjer. Ky ligj lidhet me karakteristikat e specializuara te burimeve. Burimet nuk jane plotesisht te adaptueshme ndaj perdorimeve alternative, pra nuk jane zevendsues te plote te njeri tjetrit

Question 27

Qka paraqet ligji i te ardhurave zbritese?

Answer 27

Sipas ketij ligji, eventualisht, me shtimin e njesive te perdorura nga nje input kur inputet tjera mbahen konstante, sasia e produktit te prodhuar nga njesia e fundit e tij do te jet gjithmone e me e vogel.

Question 28

Qfar mjet ilustrimi eshte para se gjithash kurba e kmp?

Answer 28

Eshte nje mjet ilustrimi i problemit ekonomik te alokimit te burimeve, i rallesis te ketyre burimeve dhe zgjedhjes midis mundesive alternative te perdorimit te tyre.

Question 29

Qka paraqet rallesia?

Answer 29

Rallesia shprehet me faktin se pikat (kombinimet) jasht KMP nuk mund te arrihen.

Question 30

Qka paraqet zgjedhja?

Answer 30

Zgjedhja shprehet ne kombinimet e ndryshme ne vijen e KMP. | Kur eshte e dhene sasia e nje produkti, kmp tregon sasin maksimale te mundshme te produktit tjeter.

Question 31

Qka perfaqeson mekanizmi i tregut?

Answer 31

Mekanizmi i tregut perfaqeson nje metode te alokimit te burimeve, pra te percaktimit te llojit dhe sasie se mallrave dhe sherbimeve te prodhuara, menyres se prodhimit dhe shperndarjes se tyre, duke u bazuar ne zgjedhjet individuale te kordinuara permes tregut.

Question 32

Qka paraqet tregu?

Answer 32

Perfaqeson nje vend ku shiten dhe blehen mallrat po ne nje kuptim te gjere ekonomik, Tregu paraqet nje marreveshje bashkveprimi midis bleresve dhe shitesve te nje malli per percaktimin e qmimit dhe sasise se tregtuar te tij.

Question 33

Qka esht element esencial i tregut?

Answer 33

Eshte paraja, e cila sherben para se gjithash si mjet kembimi dhe si mase e vleres, dmth si mjet per llogaritjen e cmimit te nje malli.

Question 34

Qka jane qmimet?

Answer 34

Qmimet jane bartese informacioni per agjentet ekonomik,perquese te sinjaleve te tregut te individet,firmat apo qeveria.

Question 35

Qka paraqet ekonomia e tregut?

Answer 35

Ekonomia e tregut nenkupton pavaresin e agjenteve ekonomik, aftesin e tyre per te vendosur ne menyr te pavarur mbi veprimtarin e tyre ekonomike, pra siperrmarjen e lire.

Question 36

Qka eshte ekonomia e tregut te lire?

Answer 36

Ekonomit e vendeve qe hapen ndaj njera tjetres lidhur me shkembimin e mallrave dhe sherbimeve paraqesin ekonomin e tregut te lire.

Question 37

Qka e ben mallin ne treg konkurrent?

Answer 37

Minimizimi i kostove per prodhimin e atij malli duke perdorur metoda me efiqente per prodhimin e tij e ben konkurrent mallin ne treg.

Question 38

Pse jane te rendesishme informatat e shitesve dhe te blersve? Kujt i interesojn ato?

Answer 38

Informatat e shitsve dhe blersve jane te rendsishme per te perfeksinuar parashikimet ne lidhje me qmimet dhe sasit e produkteve dhe sherbimeve ne treg, per te cilat tregu shkon ne ekuiliber. Keto informata i interesojne subjekteve ekonomike si individeve, firmave, qeverise- pra agjenteve ekonomik.

Question 39

Qka paraqet sipermarrja e lire?

Answer 39

Sipermarrja e lire nga ana e saj nenkupton pronen private mbi faktoret e prodhimit. Prona private esht nje tipar esencial i ekonomis se tregut.

Question 40

Si zgjidhet qeshtja se CFARE prodhohet?

Answer 40

Qeshtja cfare te prodhohet zgjidhet ne tregun e produkteve, nepermjet votimit te perditshem te konsumatoreve. Kjo varet nga zgjedhjet e konsumatoreve dhe vendimeve e prodhuesve

Question 41

Si zgjedhet qeshtja SI?

Answer 41

Zgjedhet nga konkurrenca midis prodhuesve.

Question 42

Si te zgjidhet qeshtja PER KE?

Answer 42

Zgjidhet ne tregjet e faktoreve.