Биология 5ай 2апта Flashcards
(283 cards)
1
Q
Лимфоидті ұлпаның плазма жасушалары синтездейтін қан плазмасының нәруыздары?
A
антидене
Антиденелер иммундық жауаптың маңызды компоненті болып табылады.
2
Q
Антиденелерге тән қасиет көрсететін плазма нәруызының жиынтығы?
A
иммуноглобулиндер
3
Q
Қанда барлық антиденелердің 80% құрайтын иммуноглобулин?
A
Ig G
4
Q
Термотөзімді, фагоцитозды, лизисті бейтараптауды жеңілдететін иммуноглобулин?
A
Ig G
5
Q
Барлық антиденелердің 5 – 10% құрайтын иммуноглобулин?
A
Ig M
6
Q
Плазма мен секретте болатын иммуноглобулин?
A
Ig A
7
Q
Қан өндіретін ұлпалардың ісігі?
A
миелома
8
Q
Жұқпа жұқтырған соң пайда болатын иммуноглобулин?
A
Ig M
9
Q
Температураға қарай өзгереді, жылдам жүретін гиперсезімталдық реакциясына қатысатын иммуноглобулин?
A
Ig E
10
Q
Аллергиялық реакцияға қатыспайтын, плацентадан өте алмайтын иммуноглобулин?
A
Ig M
11
Q
Грам оң бактерияға әсер ететін, фагоцитозды белсендіретін иммуноглобулин?
A
Ig M
12
Q
Еріген антигендерді тұнбаға түсіретін қабілеті болмайтын, токсиндерді бейтараптау реакциясына қатысатын иммуноглобулин?
A
Ig A
13
Q
Қан плазмасындағы концентрациясы 1% артық емес болатын иммуноглобулин?
A
Ig D
14
Q
Гельминтоздар мен протозойлы ауруларда қорғаныс рөлін атқаратын иммуноглобулин?
A
Ig E
15
Q
Антиденелердің бір антигенді екіншісінен ажырата алатын қабілеті?
A
комплементарлық
16
Q
Антиденелер антигендермен әрекеттесу сипатына қарай түрлері?
A
- коагуляциялаушы
- лизисдейтін
- бейтараптандыратын
17
Q
Фагоцитозды оңайлататын антидене түрі?
A
коагуляциялаушы
18
Q
Антигеннің еруін туғызатын антидене түрі?
A
лизистейтін
19
Q
Антигеннің уытын қайтаратын антидене түрі?
A
бейтараптандыратын
20
Q
Тірі организмдерде жүретін химиялық реакциялардың катализаторы ретінде әрекет ететін зат?
A
ферменттер
21
Q
Ферменттер туралы ғылым?
A
энзимология
22
Q
Крахмалды қантқа айналдыратын фермент?
A
амилаза
23
Q
Ферменттің кілт құлып моделін тапқан ғалым?
A
Э.Фишер
24
Q
Ферменттің белсенді орталықтарының түрлері?
A
- субстратты
- катализдік
- аллостериялық
25
Сутектік және Ван дер ваальс сияқты әлсіз байланыстырады, гиброфобты өзара әрекеттесуді пайдаланатын белсенді орталық?
субстратты
26
Субстраттың өзгеруіне жауап беретін белсенді орталық?
катализдік
27
Төмен молекулалы заттарды қосып алуды қамтамасыз ететін белсенді орталық?
аллостериялық
28
Ферменттің кей ерімейтін тасымалдаушыға бекітілуі?
иммобилизация
29
Фермент белсенділігін төмендететін заттар?
ингибитор
30
Ингибитор түрлері?
* қайтымды
* қайтымсыз
31
Қайтымды ингибирлену түрлері?
* бәсекелес
* бәсекелес емес
32
Ферменттің белсенді орталығымен байланысқан және фермент субстрат кешенінің пайда болуына кедергі келтіретін ингибитор?
бәсекелес
33
Бәсекелес емес ингибитор ферментпен белсенді орталықтан ерекшеленетін аймақта әрекеттесетін ингибитор?
бәсекелес емес
34
Қайтымсыз ингибиторға жататын ауыр металдар?
* сынап
* күміс
* мышьяк
35
Несеп пен қандағы глюкоза мөлшерін анықтауда пайдаланатын фермент?
глюкозооксидаза
36
Несеп пен қандағы несепнәр мөлшерін анықтау үшін қолданылатын фермент?
уреаза
37
ДНҚ дан ақпаратты РНҚ түзілу процесі?
транскрипция
38
Аминқышқылдарынан нәруызды ақпараттық РНҚ матрицасында рибосомалар көмегімен синтездеу процесі?
трансляция
39
Трансляция процесінің кезеңдері?
* инициация
* элонгация
* терминация
40
Рибосоманың старттық кодонды тануы және синтездің басталуы?
инициация
41
Нәруыз синтезіндегі тізбектің ұзаруы?
элонгация
42
Терминациялаушы кодонды (стоп кодон) тануы мен өнімнің бөлінуі?
терминация
43
Нәруыз синтезі басталатын кодон?
АУГ
44
Рибосоманың мРНҚ бойымен бір триплетке орын ауыстыруы?
транслокация
45
Нәруыз синтезінің аяқталуы жүретін рибосомадағы стоп кодондар?
* УАГ
* УАА
* УГА
46
Информосоманы ашты?
М.Айтхожин
47
Геннің түрлері?
* реттеуші
* құрылымдық
48
Нуклеотид қалдықтарының орналасу реттілігінің көмегімен ДНҚ дағы нәруыз аминқышқылдарының орналасу реттілігі туралы ақпаратты жазу жүйесі?
Генетикалық код
49
Алғаш рет «код» терминін енгізген ғалымдар?
* М.Ниренберг
* Г.Маттеи
50
20 аминқышқылының көмегімен жазылған нәруыздық мәтін?
Генетикалық код
51
Гендердің арасындағы тыныс белгі?
стоп кодон
52
Кодтың триплеттігін және оның үздіксіздігін дәлелдеді?
* С.Бензер
* Ф.Крик
53
Генетикалық кодтың мРНҚ кодондары мен нәруыздағы аминқышқылдарының сызықтық реттілігінің сәйкестігі?
коллинеарлық
54
Генетикалық кодта әр аминқышқылына тек белгілі бір кодондардың сай келуі?
арнайылық
55
Генетикалық кодта кодондар қандай бағытта оқылады?
бірбағыттылық
56
Адам митохондриясында кодтың артықтығы ережесіне келетін мінсіз код ашқан?
Б.Г.Берелл
57
Хлоропласттың ішінде ішкі мембранадан қатпарлана өсіп шығатын құрылым?
тилакоид
58
Хлоропластты толтырып тұратын гель тәрізді зат?
строма
59
Тилакоидтің ішкі кеңістігі?
люмен
60
Тилакоидтар бірігетін құрылым?
грана
61
Тилакоидтер бір бірімен байланысатын құрылым?
ламелла
62
Фотосинтездің қараңғы кезеңінің реакциялары жүретін бөлім?
строма
63
Кальвин цикліне қатысатын еритін ферменттер болатын хлоропласт бөлімі?
строма
64
Фотосинтезге қажет газ алмасуды қамтамасыз ету үшін ашылып жабылып тұратын құрылым?
лептесік
65
Жетілмеген, жіктелмеген пластидтердің әртүрлі типтерінде дамитын жасушалардан пайда болатын құрылым?
пропластид
66
Граналар түзетін мембраналардың құрамына кіретін жасыл пигмент?
хлорофилл
67
Фотосинтездің жарық фазасында түзілетін заттар?
* су фотолизі
* АТФ
* НАДН*H2
68
Пластидтерде шоғырланған пигменттер?
* хлорофилл
* каротиноид
* фикобилин
69
Фотосинтез процесінде маңызды рөл атқаратын жасыл пигменттер?
хлорофилл
70
Жапырақтан жасыл затты бөліп алып, оны хлорофилл деп атаған ғалымдар?
* П.Ж.Пелетье
* Ж.Кавенту
71
Жоғары сатыдағы өсімдіктердің барлығында болатын хлорофилл?
* а
* в хлорофилі
72
Диатомды балдырларда болатын хлорофилл?
с хлорофилі
73
Қызыл балдырларда болатын хлорофилл?
д хлорофилі
74
Жасыл бактерия жасушасындағы бактериохлорофилдері?
* с
* д
75
Күлгін бактериялар жасушасында болатын бактериохлорофилдері?
* а
* в
76
Жоғары сатыдағы өсімдіктердің жасыл жапырағының пигменттері туралы ашқан ғалым?
М.С.Цвет
77
Бор н/е сахароза ұнтағы толтырылған шыны түтікше арқылы жапырақтан сорып тәжірибе жасаған ғалым?
М.С.Цвет
78
Хлорофиллді толық синтездеген ғалым?
Г.Вудворд
79
Хлорофиллдің пигменттік химиялық құрылысын алғаш анықтаған ғалым?
К.А.Тимирязев
80
Алифатикалық құрылысы бар сары мен қызғылт сары пигменттер, изопреннің туындылары?
каротиноид
81
Құрамында оттек бар каротиноидтар?
ксантофилл
82
Каротиноидтардың екі түрлері?
* каротин
* ксантофилл
83
Цианобактериялар мен кей балдырларда болатын қызыл мен көк пигменттер?
фикобилин
84
Фотосинтездің жарық кезеңінде жүзеге асатын процестер?
* АТФ синтезі
* НАДФ*Н2
* Бос оттек
85
Тотығу тотықсыздану процестерінің жүруін бағыттап, жылдамдататын табиғаты нәруыз емес биологиялық катализатор?
кофермент
86
Жарық энергиясы есебінен АДФ тен АТФ синтездеу процесі?
фотофосфорлану
87
Барлық фототрофты эукариоттар, бактериялар, архейлерде болатын фотосинтездің өте ежелгі формасы?
фотофосфорлану
88
Фотофосфорлану түрлері?
* циклді
* циклсіз
89
Циклсіз фотофосфорлануды ашқан?
Д.Арнон
90
Фотосинтездің қараңғы фазасы қайда жүреді?
строма
91
Фотосинтездің қараңғы фазасын ашты?
М.Кальвин
92
С4 фотосинтезді ашты?
* М.Хетч
* С.Слэк
93
Фотосинтездің қараңғы фазасына тән белгілер?
* Органикалық зат түзіледі
* АТФ АДФ айналуында энергия бөлінеді
* Көмірқышқыл газының сіңірілуі
94
Жапырақ мезофилінің түрлері?
* бағаналы паренхима
* борпылдақ паренхима
95
Эпидермистің астында жарыққа қарап орналасатын жапырақ хлоропласттың басым бөлігін құрайтын жасуша?
Бағаналы паренхима
96
Жасушааралық кеңістікте жүретін химиялық реакциялар есебінен жапырақ мезофиліне СО2нің жинақталуына қатысатын жасуша?
борпылдақ паренхима
97
Ксилема, флоэма, механикалық ұлпалардан (склеренхима, колленхима) тұратын жапырақ мезофилінде тармақталған күрделі жүйе?
өткізгіш шоқ
98
Жасуша қабырғасы қалыңдаған, созылыңқы өлі жасушалардан тұратын құрылым?
ксилема
99
Басты жасушалары түтікшелі элементтері болып табылатын құрылым?
ксилема
100
Жапырақ ұлпаларындағы зат алмасу процестеріне қатысатын су мен минералды тұздарды тасымалдайтын, бүйір қабырғаларына байланысты тірек ж/е механикалық қызмет атқаратын құрылым?
ксилема
101
Ксилема қандай қызмет атқарады?
Су мен минералды тұздарды тасымалдайды, тірек және механикалық қызмет атқарады
## Footnote
Ксилема - өсімдік тіндеріндегі су мен минералды заттардың тасымалдануын қамтамасыз ететін ұлпа
102
Флоэма қандай құрылымдардан тұрады?
Сүзгі тәрізді түтікшелер мен паренхималық жасушалардан тұрады
## Footnote
Флоэма фотосинтез өнімдерін жапырақтан өсімдіктің басқа мүшелеріне тасымалдайды
103
Ксилеманың басты жасушалары қандай элементтер?
Түтікшелі элементтері
## Footnote
Ксилема - су мен минералды заттарды өсімдік бойымен тасымалдайтын тін
104
Механикалық ұлпаның құрамында не бар?
Склеренхима мен колленхимадан тұрады
## Footnote
Механикалық ұлпа өсімдіктердің беріктігін қамтамасыз етеді
105
Колленхима мен склеренхима қандай қызмет атқарады?
Жапырақтарға беріктік қасиет береді, тірек қызметін атқарады
## Footnote
Бұл механикалық ұлпалар өсімдіктің құрылымын қолдайды
106
Малат жолы дегеніміз не?
Карбон диоксиді байланысып, пируватқа айналатын жол
## Footnote
Малат жолы фотосинтез процесінде маңызды рөл атқарады
107
Кальвин циклінің маңызды ферменті?
Rubisco
## Footnote
Rubisco - фотосинтездің негізгі ферменті, көмірқышқыл газын фиксациялайды
108
Хемосинтезді ашқан ғалым?
С.Н. Виноградский
## Footnote
Хемосинтез - бактериялардың химиялық энергияны пайдаланып көмірсу бөлу қабілеті
109
Хемосинтетик бактериялардың түрлері?
* Күкірт бактериялар
* Темір бактериялар
* Азоттандырушы бактериялар
## Footnote
Бұл бактериялар қоректік заттарды синтездеу үшін химиялық энергияны пайдаланады
110
Транслокация дегеніміз не?
Еріген қоректік заттардың түтікшелі өсімдіктің бір бөлігінен екінші бөлігіне жылжуы
## Footnote
Транслокация өсімдіктерде қоректік заттардың тасымалдану процесі
111
Флоэма бойымен транслокацияның ерекшеліктері?
* Тасымалданатын еріген заттардың мөлшері көп
* Транслокация жылдамдығы жоғары
* Тасымалдау өте үлкен қашықтықта жүреді
* Флоэманы салыстырмалы массасы үлкен емес
## Footnote
Флоэма - фотосинтез өнімдерін тасымалдайтын жүйе
112
Су тасымалдану түрлері?
* Апопласттық
* Симпласттық
* Вакуольдық
## Footnote
Су өсімдіктерде әртүрлі жолмен тасымалданады, әр жолдың өз ерекшеліктері бар
113
Симпласттық тасымалдану жолы қандай?
Плазмодесмалары цитоплазмалық жолмен байланысатын су тасымалдану жолы
## Footnote
Симпласттық жол арқылы су мен қоректік заттар бір жасушадан екінші жасушаға өтеді
114
Енжар тасымалдың қандай түрлері бар?
* Қарапайым диффузия
* Жеңілдетілген диффузия
## Footnote
Енжар тасымал заттардың мембрана арқылы энергиясыз өтетін процесс
115
Белсенді тасымалдау дегеніміз не?
Заттарды градиентіне қарсы бағытта тасымалдау
## Footnote
Белсенді тасымалдау АТФ энергиясын талап етеді
116
Симпорт дегеніміз не?
Бір мезгілде, екі заттың бір бағытта тасымалдануы
## Footnote
Симпорт белсенді тасымалдау механизмі болып табылады
117
Антипорт дегеніміз не?
Екі заттың қарама қарсы бағытта тасымалдану процесі
## Footnote
Антипорт белсенді тасымалдау механизмі ретінде жұмыс істейді
118
Гормондардың негізгі қызметі неде?
Физиологиялық процестерді реттеу
## Footnote
Гормондар өсімдік және жануарлар организмдерінде физиологиялық қызметтерді басқаруда маңызды рөл атқарады
119
Ауксиннің қызметі?
Фототропизмді бастайды, жасушаларды созу арқылы өсіреді
## Footnote
Ауксин - өсімдіктердің өсуін реттейтін фитогормон
120
Гиббереллиннің рөлі?
Дәндердегі крахмалды ыдыратып, өсімдіктің өсуіне жұмсалады
## Footnote
Гиббереллин - өсімдіктердің өсуін ынталандыратын фитогормон
121
Цитокинин не істейді?
Жасушалардың бөлінуін стимулдайды, жапырақтардың қартаю процесін баяулататын фитогормон
## Footnote
Цитокинин - өсімдіктердің жасушалық бөлінуін ынталандырады
122
Этиленнің қызметі?
Жемістің пісуін стимулдайды, өсу процестерін тежейді
## Footnote
Этилен - жемістердің пісу процесінде маңызды рөл атқаратын фитогормон
123
Кальций ионының қызметі?
Басқару жүйесінде иондық сигналдар береді
## Footnote
Кальций ионы - жасушааралық сигнализацияда маңызды рөл атқарады
124
Колеоптиль неден шығады?
Жапырақты ж/е келесі жапырақты шығарады
## Footnote
Колеоптиль - өсімдіктердің өсуі мен дамуына қатысты маңызды құрылым.
125
Сперматогоний мен оогониялар түзілетін гаметогенез кезеңі?
Көбею
## Footnote
Гаметогенез - жыныс жасушаларының (гамета) қалыптасу процесі.
126
Жыныс жасушалары митозбен бөлінетін гаметогенез кезеңі?
Көбею
## Footnote
Митоз - жасушалардың бөлінуі, нәтижесінде генетикалық материалдың тең бөлінуі.
127
Тек сперматогенезде болатын үдеріс?
Түзілу (спермиогенез)
## Footnote
Спермиогенез - сперматидтердің сперматозоидтарға айналу процесі.
128
Жасушалардың көлемі ұлғайып, біріншілік овоцит пен сперматоцитке айналатын гаметогенез кезеңі?
Өсу
## Footnote
Бұл кезеңде жыныс жасушаларының көлемі мен құрылымы өзгеріске ұшырайды.
129
І мейоздың интерфазасы жүретін гаметогенез кезеңі?
Өсу
## Footnote
Интерфаза - мейоздың бірінші кезеңінің алдындағы дайындық кезеңі.
130
Мейоздың бөліну жүретін гаметогенез кезеңі?
Пісіп жетілу
## Footnote
Бұл кезеңде хромосомалар саны жартылай төмендейді.
131
Екінші реттік сперматоциттер мен овоциттер түзілетін гаметогенез кезеңі?
Пісіп жетілу
## Footnote
Бұл кезеңде гаметалардың дамуы жалғасады.
132
Сперматид жетілген сперматозоидке айналатын гаметогенез кезеңі?
Түзілу
## Footnote
Түзілу кезеңінде сперматидтер функционалдық сперматозоидтарға айналады.
133
Сперматогенездің ерекшеліктері?
Жетілу кезінде бір жасушадан 4 бірдей гаплоидті жасуша түзіледі; Түзілу кезінде ядро мен цитоплазма тығыздалып, өлшемі кішірейеді. Түзілу кезеңі тән
## Footnote
Сперматогенез - еркек жыныс жасушаларының қалыптасу процесі.
134
Оогенездің ерекшеліктері?
Жетілу кезінде бір жасушадан 4 бірдей емес гаплоидті жасуша түзіледі; Жетілу кезінде бір жұмыртқа жасушасы, үш полярлы денешік түзіледі; Өсу процесі ұзақ
## Footnote
Оогенез - әйел жыныс жасушаларының қалыптасу процесі.
135
Оогенезде болмайтын үдеріс?
Түзілу
## Footnote
Оогенезде тек жұмыртқа жасушасы ғана қалыптасады.
136
Гаметогенезде жыныс жасушалары үзіліссіз жүретін кезеңі?
Сперматогенез
## Footnote
Сперматогенез процессі үздіксіз жүреді.
137
Кішкентай қозғалғыш жасуша, митохондрияға бай жасуша?
Сперматозоид
## Footnote
Сперматозоид - еркек жыныс жасушасы.
138
Адам организміндегі ең ірі, матрицалық РНҚ болатын жасуша?
Жұмыртқа жасуша
## Footnote
Жұмыртқа жасушасы - әйел жыныс жасушасы.
139
Жыныс жасушаларының көпіршігі Графф көпіршіктері деп аталады?
Фолликул
## Footnote
Фолликул - жұмыртқа жасушасымен бірге дамитын құрылым.
140
Бағаналы жасушаларды «ересек» сүйек кемігінің мезенхимасында анықтады?
А.Я.Фриденштейн
## Footnote
Фриденштейн - бағаналы жасушаларды зерттеген ғалым.
141
Эмбрионды жасушалардың жиынтығы?
Эмбриоидті дене
## Footnote
Эмбриоидті дене - эмбрионалды дамудың алғашқы кезеңіндегі жасушалар жиынтығы.
142
Нейралды жасушалардың жиынтығы?
Нейросфера
## Footnote
Нейросфера - нейралды жасушалардың жинақталған құрылымы.
143
Бағаналы жасушалардың қасиеттері?
Өздігінен жаңару, потенттілік
## Footnote
Потенттілік - бағаналы жасушалардың әртүрлі жасуша типтеріне айналу қабілеті.
144
Организмдегі бағаналы жасушаларының популяциясын ұстап тұратын механизмдері?
Асимметриялық бөліну, Стохастикалық бөліну
## Footnote
Бұл механизмдер бағаналы жасушалардың өміршеңдігін қамтамасыз етеді.
145
Бұл кезде жасушалардың бір ғана жұбының бөлінуі?
Асимметриялық бөліну
## Footnote
Асимметриялық бөліну - бір жасушаның екі түрлі жасушаға бөліну процесі.
146
Бір бағаналы жасуша екі біршама арнайыланған жасушаға бөлінеді?
Стохастикалық бөліну
## Footnote
Стохастикалық бөліну - жасушалардың кездейсоқ бөлінуі.
147
Өсімдіктер мен жануарлар организмінде ұлпаның, жасушалардың көбеюі?
Пролиферация
## Footnote
Пролиферация - клеткалардың көбейю процесі.
148
Бағаналы жасушаларды алу көзіне байланысты түрлері?
Эмбрионалды, феталды, постнаталдық
## Footnote
Бағаналы жасушалардың әртүрлі көздері олардың қолдану саласына байланысты.
149
Иммундық тапшылығы бар жануарларға ауыстырып салу кезінде эмбрионалды бағаналы жасушалар?
Тератома
## Footnote
Тератома - эмбрионалды бағаналы жасушалардың атипті өсуі.
150
Сүтқоректілерде жасуша типінің кез келгенінен ересек организм түзу қабілеті?
Плюрипотенттілік
## Footnote
Плюрипотенттілік - жасушалардың әртүрлі типтерге айналу қабілеті.
151
Бағаналы жасушаларды организмге енгізгенде зақымдану аймағын тауып, сол жерге бекіп жойылған қызметін қалпына келтіруі?
Хоуминг
## Footnote
Хоуминг - зақымданған тіндерді қалпына келтіру механизмі.
152
Ұрықтанғаннан кейін 11 күн, тұтас организм түзіп жіктелу қабілеті?
Тотипотенттілік
## Footnote
Тотипотенттілік - жасушалардың барлық типтеріне айналу қабілеті.
153
Ұрықтың ерте дамуына жауап беретін барлық 3000 геннің мРНҚ болуы?
Бағаналы жасушалар
## Footnote
Бағаналы жасушалар - ұрықтың дамуы мен қалыптасуына қажетті генетикалық ақпарат.
154
Ұрықтың құрсақ ішіндегі дамуы қанша уақытты құрауы?
9 – 12 апта
## Footnote
Бұл кезең ұрықтың қалыптасу кезеңі.
155
Ересек организмнің кей ұлпаларында кездесетін бағаналы жасушалар?
Полипотентті
## Footnote
Полипотентті бағаналы жасушалар ересек организмде кездеседі.
156
Ересек адамның бағаналы жасушалардың топтары?
Гемопоэздік; Мультипотентті мезенхималық; Арнайы ұлпаға арналған ізашар жасушалар
## Footnote
Бұл топтар әртүрлі жасуша типтерін қалыптастыруға қабілетті.
157
Қан жасаушы жасушалар?
Гемопоэздік
## Footnote
Гемопоэздік жасушалар қан клеткаларын өндіреді.
158
Жедел лейкоздар?
Жедел лимфобласты лейкоз; Жедел миелобласты лейкоз; Жедел сараланбаған лейкоз
## Footnote
Лейкоз - қанның қатерлі ісігі.
159
Миелоидті өскіннің пролиферациясының патологиясымен байланысты аурулар?
Жедел миелофиброз; Идиопатикалық миелофиброз; Шынайы полицитемия
## Footnote
Бұл аурулар қан жасушаларының қалыптасуына әсер етеді.
160
Фагоцитарлық дисфункция?
Чедиак Хигаси ауруы. Ретикуляциялық дисгенезия
## Footnote
Бұл аурулар фагоцитоз процесіне кедергі келтіреді.
161
Зат алмасудың бұзылуынан тұқым қуалайтын аурулар?
Мукополисахаридоз, Гурлер ауруы, Гюнтер ауруы; Моркио ауруы, адренолейкодистрофия, Краббе ауруы; Метахромды лейкодистрофия, Вольман ауруы
## Footnote
Бұл аурулар зат алмасу процестерінің бұзылуымен байланысты.
162
Иммундық жүйенің бұзылуынан тұқым қуалайтын аурулар?
Атаксия телеангиоэктазия, Костманн ауруы. Лимфоцит адгезиясының тапшылығы. Диджордж ауруы
## Footnote
Иммундық жүйенің бұзылуы инфекцияларға қарсы тұру қабілетін төмендетеді.
163
Созылмалы лейкоздар?
Созылмалы миелоидті лейкоз. Ювенилді миеломоноцитарлық лейкоз. Созылмалы лимфоцитарлық лейкоз
## Footnote
Созылмалы лейкоздар ұзақ уақыт бойы дамиды.
164
Бағаналы жасушаалрдың патологиясымен байланысты аурулар?
Апластикалық анемияның ауыр түрі. Фанкони анемиясы, пароксизмалды түнгі гемоглобинурия. Маркиафав Микели ауруы, парциалды қызыл жасушалы аплазия
## Footnote
Бұл аурулар бағаналы жасушалардың қызметін бұзады.
165
Лимфопролиферативті аурулар?
Ходжкиндік емес лимфома, Ходжкин лимфомасы (лимфогранулематоз)
## Footnote
Лимфопролиферативті аурулар лимфоидты тіндердің қатерлі өсуімен сипатталады.
166
Гистиоцитарлық дисфункциялар?
Отбасылық эритрофагоцитарлы лимфогистиоцитоз, Гистиоцитоз Х. Гемогфагоцитоз
## Footnote
Гистиоцитарлық дисфункциялар иммундық жүйенің бұзылуымен байланысты.
167
Эритроциттердің тұқым қуалайтын аномалиялары?
Ауыр бетаталассемия. Орақ тәрізді жасушалы анемия
## Footnote
Бұл аномалиялар қанның қалыпты қызметіне әсер етеді.
168
Мутагендердің әсерінсіз организмде мутацияның пайда болу процесі?
Кезейсоқ мутагенез
## Footnote
Кезейсоқ мутагенез - генетикалық материалдың спонтанды өзгеруі.
169
ДНҚ молекуласы құрылымының өзгеруінен пайда болатын мутация?
Гендік
## Footnote
Гендік мутациялар генетикалық ақпараттың өзгеруіне әкеледі.
170
ДНҚ молекуласы тізбегінде белгілі бір орынды білдіретін компоненті?
Сайт
## Footnote
Сайт - генетикалық кодтың нақты бөлігін білдіреді.
171
Бағытын өзгертпейтін (АТ ЦГ) жұбының орын алмасуы, пурин мен пиримидин жұптары арасындағы қарапайым алмасушылық болып табылатын гендік мутация түрі?
Транзиция
## Footnote
Транзиция - нуклеотидтердің бір түрінің екінші түріне ауысуы.
172
Бағытын өзгертетін нуклеотидтер (АТ ЦГ, АТ ТА, ГЦ ЦГ) жұбының орын алмасулары, яғни пурин мен пиримидин нуклеотидтерінің қиғаш алмасушылық болып табылатын гендік мутация?
Трансверсия
## Footnote
Трансверсия - нуклеотидтердің құрылымының күрделі өзгеруі.
173
Нуклеотидтердің артық жұбын қою?
Инсерция
## Footnote
Инсерция - ДНҚ тізбегіне жаңа нуклеотидтердің қосылуы.
174
Нуклеотидтер жұбының түсіп қалуы?
Делеция
## Footnote
Делеция - ДНҚ тізбегінен нуклеотидтердің жоғалуы.
175
Мутация тудыратын үш «Р» қателігі?
Репликация, репарация, рекомбинация
## Footnote
Бұл қателіктер мутациялардың пайда болуына әкеледі.
176
Молекуладағы сутек жағдайының өзгеруіне байланысты химиялық қасиеттерінің өзгеруі?
Таутомерлену
## Footnote
Таутомерлену - молекуланың құрылымындағы динамизм.
177
ДНҚ молекуласындағы нуклеотидтердің реттілігін анықтауға мүмкіндік беретін әдістердің жалпы атауы?
Секвенирлеу
## Footnote
Секвенирлеу - ДНҚ реттілігін анықтау процесі.
178
ДНҚ секвенирлеудің әдістері?
Химиялық, ферменттік
## Footnote
Бұл әдістер ДНҚ реттілігін анықтау үшін қолданылады.
179
Жасушаға қатты бөлшектердің енуі?
Фагоцитоз
## Footnote
Фагоцитоз - жасушаның сыртқы заттарды жұту процесі.
180
Жасушаға сұйық заттардың тамшы түрінде енуі?
Пиноцитоз
## Footnote
Пиноцитоз - сұйық заттардың жасушаға енуі.
181
Кальций оксалатының көптеген ұсақ өсірілген кристалдарынан тұратын шар тәрізді түзілімдер?
Друздар
## Footnote
Друздар - өсімдіктерде кальций оксалатының кристалдық формасы.
182
Өсімдік жасушаларында кездесетін бумаларға қосылған кальций оксалатының инелі кристаллдары?
Рафидтер
## Footnote
Рафидтер - кальций оксалатының ерекше түрі.
183
Нысанды жарық өрісінде өтпелі сәуле арқылы зерттеуге мүмкіндік береді?
Жарық өрісті микроскопия
## Footnote
Жарық өрісті микроскопия - нысандарды жарық арқылы көру әдісі.
184
Микроскоптың оптикалық жүйелері?
Объектив, окуляр
## Footnote
Бұл компоненттер микроскоптың негізгі функционалды элементтері.
185
Микроскопияның бұл түрі жасуша морфологиясын, көлемін, олардың өзара қатар орналасуын, жасушаның құрылымдық ұйымдасуы, басқа да ерекшеліктерін зерттеуге арналған?
Жарық өрісті микроскопия
## Footnote
Жарық өрісті микроскопия - биологиялық үлгілерді зерттеу үшін жиі қолданылады.
186
Тірі мөлдері нысанды анық бақылауға мүмкіндік береді, олардың сындыру коэффициенті ортаның сындыру коэффициентіне жақын?
Фазалы контрасты микроскопия
## Footnote
Фазалы контрасты микроскопия - тірі организмдерді зерттеу үшін тиімді.
187
Жасушалардың пішіні, көлемі, өзара орналасуы, қозғалысы, көбеюі, микроорганизмдердің спораларының өсуі зерттелетін микроскопияның түрі?
Фазалы контрасты микроскопия
## Footnote
Бұл әдіс микроорганизмдердің динамикасын зерттеуге мүмкіндік береді.
188
Микроскопияның бұл түрін қолдануға байланысты боялмаған тірі микроорганизмдердің контрасты бірден артады, олар жарық фонда күңгірт н/е күңгірт фонда ашық түсті болып көрінеді?
Фазалы контрасты микроскопия
## Footnote
Бұл әдіс тірі клеткаларды бақылау үшін жиі пайдаланылады.
189
Нысанды жарықтың қисық сәулелерімен жарықтандыруға негізделген микроскопия?
Қараңғы өрісті микроскопия
## Footnote
Қараңғы өрісті микроскопия - нысандарды жарықтың ерекше әдісімен көру.
190
Бірқатар биологиялық заттардың шығу тегіне н/е көзге көрінбейтін ультракүлгін н/е көк түсті жарық түсіргенде кей жарқыраған бояулардың қабілетіне негізделген микроскопия?
Люминесценттік микроскопия
## Footnote
Люминесценттік микроскопия - флуоресцентті заттарды зерттеу үшін қолданылады.
191
Микроскопияның осы түрін жасушалардың тіршілік қабілетін анықтау үшін цитологиялық ж/е иммунологиялық зерттеулерде қолдануға мүмкіндік береді?
Люминесценттік микроскопия
## Footnote
Бұл әдіс жасушалардың тірі немесе мерт екенін анықтауға көмектеседі.
192
Кескінді анық көрсетіп, барлық өріс бойынша фокуста нысандарды бақылауға мүмкіндік береді?
Конфокалды лазерлік микроскопия
## Footnote
Конфокалды лазерлік микроскопия - жоғары сапалы кескіндер алуға мүмкіндік береді.
193
Субжасушалық құрылымдарды бақылауда жоғары контрасты кескін алуға мүмкіндік беретін, көп жағдайда тірі жасушаны зерттеуге қолданылатын микроскопия?
Компьютерлік интерференциялық микроскопия
## Footnote
Бұл әдіс субжасушалық құрылымдарды терең зерттеуге мүмкіндік береді.
194
Нысандарды микроорганизмдер толықтай жоятындай етіп өңдеу?
Стерильдеу
## Footnote
Стерильдеу - микроорганизмдерді жою процесі.
195
Бактериологиялық ілмектерді, металл мен шыны заттарды стерильдеудің сенімді әдісі?
Отта қыздыру
## Footnote
Отта қыздыру - стерильдеу әдісі, әсіресе лабораторияларда қолданылады.
196
Зертханалық ыдысты, құрал жабдықтарды, минералды майларды, вазелинді стерильдейді?
Құрғақ ыстық қызған ауамен стерильдеу
## Footnote
Бұл әдіс ұзақ уақыт бойы стерильділікті қамтамасыз етеді.
197
Киімді, резеңкені, таңғыш материалдарды, сүтті стерильдеп, сақтау үшін қолданылады?
Автоклавта стерильдеу
## Footnote
Автоклав - жоғары қысым мен температурада стерильдеу әдісі.
198
Бактериялық фильтр сұйықтықты бактериялардан тазарту үшін қолданылады?
Фильтрлеу арқылы стерильдеу
## Footnote
Фильтрлеу - микробтарды жоюдың тиімді әдісі.
199
Қоршаған ортадағы ауру тудыратын микробтарды жою?
Дезинфекция
## Footnote
Дезинфекция - инфекциялардың таралуын болдырмау үшін жүргізіледі.
200
Жұқпалы ауру қоздырғыштарды таратушыларды жою?
Дезинсекция
## Footnote
Дезинсекция - жәндіктер мен паразиттерді жою әдісі.
201
Кеміргіштерді жою үшін қолданылады?
Дератизация
## Footnote
Дератизация - кеміргіштермен күресу әдісі.
202
Дезинфекция түрлері?
Профилактикалық, ошақтық
## Footnote
Бұл әдістер жұқпалы аурулардың таралуын болдырмау үшін пайдаланылады.
203
Тұрғындар арасында жұқпалы аурулар таралуының алдын алуға мүмкіндік береді, азық түлік өнімдерін сататын орындарда, жануар шикізатын өңдейтін кәсіпорында, қоғамдық орындарда, сумен жабдықтау құрылысында, медициналық мекемелерде жүргізілетін дезинфекция түрі?
Профилактикалық
## Footnote
Профилактикалық дезинфекция аурулардың алдын алу үшін маңызды.
204
Эпидемия ошағында, науқас орналасқан ауруханада, үй ағымдағы дезинфекция, науқас сауыққаннан кейін жүргізілетін дезинфекция түрі?
Ошақтық
## Footnote
Ошақтық дезинфекция - жұқпалы аурудың таралуын шектеу үшін жүргізіледі.
205
Қоректік ортаның бастапқы компоненттер бойынша жіктелуі?
Табиғи орталар, жасанды орта
## Footnote
Бұл жіктеу қоректік орталардың табиғатына байланысты.
206
Дайындау ережесі бойынша қоректік орта түрлері?
Құрғақ қоспа, дайын қоректік орта
## Footnote
Бұл түрлер қоректік ортаның дайындау әдісіне байланысты.
207
Консистенциясы бойынша қоректік орта түрлері?
Сұйық, жартылай сұйық, тығыз
## Footnote
Бұл жіктеу қоректік ортаның физикалық күйіне байланысты.
208
Құрамы бойынша қоректік орта түрлері?
Күрделі, қарапайым
## Footnote
Күрделі орта - құрамында бірнеше компоненттері бар қоректік орта.
209
Көптеген микроорганизмдерді өсіру үшін қолданылады, ет пептонды сорпа, ет пептонды агар, сорпа, шоколадты агар, пептонды су жататын қоректік ортаның түрі?
Негізгі
## Footnote
Негізгі қоректік орта микроорганизмдердің өсуі үшін қолайлы.
210
Қарапайым орталарды өспейтін микроорганизмдерді бөліп алып, өсіру қызметін атқарады, белгілі бір антибиотиктерді, тұздарды қосқанда, рН ортасын өзгерткенде элективтіге айналатын қоректік орта түрі?
Арнайы
## Footnote
Арнайы қоректік орта микроорганизмдердің белгілі бір түрлерін өсіруге арналған.
211
Белгілі бір микроорганизмдердің түрлерін бөліп алып, олардың өсуіне қолайлы жағдай туғызып, микроорганизмдердің өсуін тоқтататын қоректік орта түрі?
Элективті
## Footnote
Элективті орта микроорганизмдердің ерекше түрлерін өсіруге арналған.
212
Микробтардың бір түрін басқа түрлерден ферменттік белсенділігі бойынша ажыратуға мүмкіндік береді?
Дифференциалды диагностикалық
## Footnote
Дифференциалды диагностикалық орта микроорганизмдердің ферменттік қасиеттерін зерттеуге мүмкіндік береді.
213
Алғашқы себіндіге ж/е зерттелетін материалды тасымалдауға арналған қоректік орта түрі?
Транспорттық
## Footnote
Транспорттық орта зертханалық анализ үшін материалдарды тасымалдау үшін пайдаланылады.
214
Фракциялық сұйылту әдістерін ұсынды?
Л.Пастер
## Footnote
Л.Пастер - микробиологияның негізін қалаушылардың бірі.
215
Қатпарлы сұйылту әдісін ұсынған, желатин мен агар агар негізіндегі тығыз қоректік ортаны қолданған ғалым?
Р.Кох
## Footnote
Р.Кох - бактерияларды зерттеуде маңызды үлес қосқан ғалым.
216
Өсіріндіні белгілі бір температурада не өзге жағдайларда белгілі бір уақыт аралығында ұстау?
Инкубация
## Footnote
Инкубация - микроорганизмдердің өсуі үшін қажетті жағдайларды қамтамасыз ету.
217
Жасушалар кристалл күлгінді жинап, көк түске боялатын бактериялар?
Грам оң
## Footnote
Грам оң бактериялар кристалл күлгінмен боялады.
218
Кристалл күлгін этанолмен шайылып, жасуша түссізденеді?
Грам теріс
## Footnote
Грам теріс бактериялар кристалл күлгінді жоғалтады.
219
Сұйылту әдісін ұсынған ғалым кім?
Р.Кох
220
Инкубация дегеніміз не?
Өсіріндіні белгілі бір температурада не өзге жағдайларда белгілі бір уақыт аралығында ұстау.
221
Грам оң бактериялар қандай түске боялады?
Көк түске боялады.
222
Грам теріс бактериялардың кристалл күлгінмен шайылуынан кейінгі күйі қандай?
Жасуша түссізденеді.
223
Грам оң бактериялардың жасуша қабықшасының құрамына не кіреді?
* Мукопептидтер
* Тейхой қышқылы
224
Грам оң бактерияларға тән ерекшеліктер қандай?
* Қалың пептидогликан
* Липидтер мөлшері аз
* Эндотоксиндері жоқ
225
Грам теріс бактерияларға тән ерекшеліктер қандай?
* Жұқа пептидогликан
* Липидтер мөлшері көп
* Құрамында липополисахаридтері бар сыртқы мембрана
226
Грам оң бактериялар қандай микроорганизмдерге жатады?
* Стрептококк
* Стафилококк
* Бацилла
* Клостридия
* Коринобактериялар
* Listeria
227
Грам теріс бактериялар қандай микроорганизмдерге жатады?
* Диплококк
* Спирохета
* Сальмонелла
228
Кокка жасушаларының тізбектері қалай аталады?
Стрептококк
229
Кокка жасушаларының түрлі агрегаттары қалай аталады?
Стафилококк
230
Аэробты таяқшаларға қандай бактериялар жатады?
Бацилла
231
Анаэробты таяқшаларға қандай бактериялар жатады?
Клостридия
232
Грам оң микрофлораның эндотоксин бөлетін жалғыз өкілі?
Listeria
233
Коккалардың формасының екі типі қандай?
* Стрептококк
* Стафилококк
234
Спора түзуші таяқшалардың екі типі қандай?
* Бацилла
* Клостридия
235
Спора түзбейтін таяқшалардың екі типі қандай?
* Коринобактериялар
* Listeria
236
Коккалардың грам теріс бактерияларға жататын жалғыз тобы қандай?
Диплококк
237
Мерез қоздырғышы қандай бактерия?
Спирохета
238
Сыртқы ортада тіршілігін ұзақ уақыт сақтай алатын қозғалғыш майда бактериялар?
Сальмонелла
239
Гендік инженерия әдісін қолдана отырып, in vitro жағдайында алынған ДНҚ молекуласы қалай аталады?
Рекомбинантты ДНҚ
240
Гендік инженерия әдісімен алынған препараттар қандай?
* Адам инулині
* Вирусқа қарсы препараттар
* Интерферон
241
Организмнің вирустық инфекцияға қарсы жауап ретінде синтездейтін нәруызы қандай?
Интерферон
242
Клондау түрлері қандай?
* Толық (репродуктивті)
* Ішінара (жартылай)
243
Емделушінің бағаналы жасушасынан алынатын клондай түрі қалай аталады?
Терапиялық
244
Клондалған адамдардан қорқу қандай терминмен аталады?
Бионализм
245
Тірі организмнің дәл генетикалық көшірмесі қалай аталады?
Клон
246
Бақа уылдырығының ядроларын алып, орнына соматикалық жасушаларынан алынған ядролар салған ғалым кім?
Г.В.Лопашев
247
Ядроны ауыстыру әдісінің көмегімен қойды клондаған ғалым кім?
Я.Уилмут
248
Клон терминін ұсынған ғалым кім?
Уэбстер
249
Жүгері эмбриондарына жасаған тәжірибелері қандай нәтижелер көрсетті?
Каллус пен тамыр түзетінін көрсетті.
250
Өсімдіктерді субстратқа егу клонды микрокөбеюді аяқтайтын жауапты кезең қандай?
Регенерант
251
Өсімдіктерді клонды микрокөбейтуде қолданылатын негізгі әдіс қандай?
Меристеманы белсендіру
252
Жіктелмеген жасушалар, тотипатентті ж/е бейімделгіш, өсімдіктің толық өнуіне бастама беретін жасушалар қандай?
Каллус
253
Жасушаның бөліну арқылы организмнің кез келген жасуша типін тудыруы дегеніміз не?
Тотипотенттілік
254
Шырғанақ өсімдігінің көбейту жолы қандай?
Қалемше арқылы
255
Радионы ойлап тапқан ғалым кім?
А.С.Попов
256
Радиотолқындардың биологиялық әсеріне тәжірибе жүзінде зерттеу жүргізген ғалым кім?
В.Я.Данилевский
257
Адам есту аппараты арқылы қабылданатын сыртқы ортаның механикалық тербелістері қандай?
Дыбыс
258
Жағымсыз шығарылған дыбыстардың бірігуінен туындайтын қатты дыбыстар қандай?
Шу
259
Биология ғылымының салыстырмалы түрде жаңа бағыты қандай?
Эпигенетика
260
Эпигенетика терминін ұсынған ғалым кім?
К.Уоддингтон
261
Эпигенетикалық маркерлердің жиынтығы қалай аталады?
Эпигеном
262
Әкелік 15 хромосоманың делециясы қандай синдромды тудырады?
Прадера Вилли синдромы
263
Аналық 15 хромосоманың делециясы қандай синдромды тудырады?
Ангельман синдромы
264
Прадера Вилли синдромының белгілері қандай?
* Бас бет сүйек дисморфизмі
* Аласа бой
* Семіздік
* Бұлшықет гипотониясы
* Гипогонадизм
* Гипопигментация
* Ақыл ойының кешеуілденуі
265
Ангельман синдромының белгілері қандай?
* Микробрахицефалия
* Астыңғы жақтың ұлғаюы
* Шығыңқы тіл
* Макростомия
* Сирек тістер
* Гипопигментация
266
11 хромосоманың қысқа иығындағы метилденудің бұзылуы қандай синдромды тудырады?
Беквит Видеман
267
Жасушаның генетикалық материалының эпигенетикалық өзгерістерінің толық жиынтығын зерттеу қандай терминмен аталады?
Эпигеномика
268
ДНҚ метилденуін бақылайтын процестер қандай?
* Репликация
* Репарация
* Рекомбинация
* Транскрипция
269
Химиялық ацетил – топтарының гистонның бос бөлігімен қосылуы қандай процесс?
Ацетилдену
270
Цитоплазма мен ядро арасындағы өзара әрекеттесу механизмдерінің бірі қандай?
Дифосфорлану
271
Фосфорлану анықталған алғашқы нәруыздар қандай?
Гистондар
272
Ата – анасынан тұқым қуалаған аллельді гендердің тек біреуінің ғана эпигенетикалық таңдамалы экспрессиясы қандай терминмен аталады?
Геномдық импринтинг
273
Биологиялық деректерді басқару ж/е талдау кезінде туындайтын деректер базасын, алгоритмдерді, есептеу ж/е статистикалық әдістерді, тәжірибелік ж/е теориялық мәселелерді шешуге арналған теория не деп аталады?
Биоинформатика
274
Қазақстандық биоинформатика мектебін құрған ғалым кім?
А.Т.Иващенко
275
Экстракорпоралды ұрықтандыру алғаш жасалған ел қандай?
Англия
276
ЭКО негізін салушылар кімдер?
* Р.Эдвартс
* П.Стептоу
277
Қазақстанда құтыдағы сәбидің дүниеге келуінің авторы кім?
С.Байқошқарова
278
Моноклоналды антидене маңызы қандай?
* Қатерлі ісікті емдеу
* Дифтерия
* Сіреспе
* Жылан уын қайтару
* Қанға түскен вирустарды бейтараптандыру
279
Гибридома әдісін шығарған ғалымдар кімдер?
* Келер
* Мильштейн
280
Экологиялық пирамиданың түрлері қандай?
* Энергиялық
* Биомассалық
* Сандық
281
Экологиялық пирамиданың негізін құрайтындар кімдер?
* Продуценттер (өсімдік)
* Бірінші реттік консумент (шөпқоректі)
* Екінші реттік консумент (жыртқыштар)
282
Кез келген экожүйенің әр келесі буындағы биомасса алдыңғы буындағы биомассадан қанша есе аз болады?
10 есе
283
Берілген экожүйенің трофикалық деңгейлерінің әрқайсысындағы даралар санын көрсететін пирамида қалай аталады?
Сандық пирамида
