7. Woordenlijst: Psychologische ontwikkeling

Question 1

Ontwikkelingspsychologie

Answer 1

De psychologie van groei, verandering en consistentie van de menselijke ontwikkeling gedurende het hele leven.

Question 2

Nature-nurturevraagstuk

Answer 2

Oud meningsverschil over de vraag of erfelijke factoren dan wel omgevingsfactoren de meeste invloed hebben op ons gedrag en psychische processen.

Question 3

Tweelingenonderzoek

Answer 3

Onderzoek naar tweelingen. Door hun ontwikkelingen met elkaar te vergelijken, hoopt men te ontdekken welke eigenschappen zijn aangeleerd en welke aangeboren.

Question 4

Adoptieonderzoek

Answer 4

Alternatief voor tweelingonderzoek waarbij eigenschappen van het geadopteerde kind worden vergeleken met de eigenschappen van de biologische gezinsleden.

Question 5

Aangeboren reflex

Answer 5

Gedrags- en reactiepatroon dat een kind al beheerst bij de geboorte; deel van de biologische erfenis.

Question 6

Prenatale periode

Answer 6

Ontwikkelingsperiode voorafgaand aan de geboorte.

Question 7

Zygote

Answer 7

Bevruchte eicel.

Question 8

Embryo

Answer 8

Het ongeboren kind gedurende de eerste acht weken na de conceptie.

Question 9

Foetus

Answer 9

Het ongeboren kind in de periode tussen het embryonale stadium en de geboorte.

Question 10

Placenta

Answer 10

Orgaan dat het embryo en later de foetus scheidt van de moeder. De placenta vormt een barrière tussen de bloedbanen, maar laat wel voedingstoffen en afvalstoffen door.

Question 11

Teratogeen

Answer 11

Substantie uit de omgeving (bijvoorbeeld een virus, drug of andere chemische stof) die schade kan toebrengen aan het ongeboren kind.

Question 12

Foetaal Alcohol Spectrum Stoornis (FASS)

Answer 12

Algemene term voor een reeks van geboortedefecten en hersenbeschadigingen veroorzaakt door prenataal alcoholgebruik.

Question 13

Foetaal Alcohol Syndroom (FAS)

Answer 13

Een aantal fysieke en mentale problemen die voorkomen bij kinderen van wie de moeders excessieve hoeveelheden alcohol dronken tijdens de zwangerschap.

Question 14

Neonatale periode

Answer 14

De eerste maand na de geboorte.

Question 15

Spiegelneuron

Answer 15

Zenuwcel die geactiveerd wordt als er een handeling wordt uitgevoerd, maar ook als je iemand anders een handeling ziet uitvoeren.

Question 16

Imitatie

Answer 16

Het imiteren van het gedrag van andere mensen.

Question 17

Synchroniciteit

Answer 17

De nauwkeurige coördinatie van de kijkrichting, stemgebruik, aanraking en glimlachen van baby en moeder of een andere verzorger.

Question 18

Zuigenlingentijd (infancy)

Answer 18

De periode tussen het einde van de neonatale periode (de geboorte) en het moment dat het kind kan praten, meestal rond achttien maanden tot twee jaar.

Question 19

Gevoelige (of sensitieve) periode

Answer 19

Een periode waarin het organisme bijzonder gevoelig is voor specifieke stimuli en het een bepaalde functie goed kan ontwikkelen, of waarin het juist nadelige effecten ondervindt door onvoldoende of slechte stimulatie.

Question 20

Synaptic pruning

Answer 20

Een proces waarbij ongebruikte verbindingen in de hersenen verloren gaan en neuronen beschikbaar komen voor toekomstige ontwikkeling.

Question 21

Rijping

Answer 21

Ook wel maturatie genoemd. Proces waarin het genetische programma in de loop van de tijd tot uiting komt. Biologische ontplooiing.

Question 22

Genetic leash

Answer 22

Term van Edward Wilson voor de beperkingen die erfelijke factoren opleggen aan ontwikkeling.

Question 23

Contactsteun

Answer 23

Stimulatie en steun die wordt verkregen door de fysieke aanraking van een verzorger.

Question 24

Hechting

Answer 24

Langdurige sociaal-emotionele relatie tussen het kind en een ouder of andere verzorger.

Question 25

Inprenting

Answer 25

Primitieve vorm van leren waarbij sommige jonge dieren zicht hechten aan het eerste bewegende object dat ze zien.

Question 26

Veilige hechting

Answer 26

De hechtingsstijl van kinderen die - in tegenstelling tot kinderen die onveilig gehecht zijn - ontspannen en op hun gemak zijn bij hun verzorgers en die verdraagzaam zijn tegenover vreemden en nieuwe ervaringen.

Question 27

Verlatingsangst

Answer 27

Een veelvoorkomend patroon van angst dat wordt waargenomen bij jonge kinderen die worden gescheiden van hun verzorgers.

Question 28

Angstig-ambivalente hechting

Answer 28

Een van de twee primaire reactiepatronen bij onveilig gehechte kinderen, waarin een kind contact wil met de verzorger, extreem veel verdriet vertoont wanneer het wordt gescheiden van de verzorger en moeilijk te troosten is wanneer het is herenigd met de verzorger.

Question 29

Angstig-vermijdende hechting

Answer 29

Een van de twee primaire reactiepatronen bij onveilig gehechte kinderen, waarin een kind geen interesse toont in contact met de verzorger en geen verdriet vertoont wanneer het van de verzorger wordt gescheiden, noch blijdschap wanneer het wordt herenigd met de verzorger.

Question 30

Gedesorganiseerd en desoriënterend hechtingspatroon

Answer 30

Kinderen met dit reactiepatroon vertonen vaak inconsistent en tegenstrijdig gedrag.

Question 31

Psychosociale stadia

Answer 31

Volgens Erikson wordt de psychosociale ontwikkeling gekenmerkt door acht opeenvolgende stadia, waarin een individu verschillende ontwikkelingsproblemen ervaart en waarin hij zijn doelen en sociale relaties heroverweegt.

Question 32

Vertrouwen

Answer 32

Het belangrijkste ontwikkelingsdoel tijdens de eerste 18 maanden van het leven. Volgens Eriksons theorie moet het kind kiezen tussen het wel of niet vertrouwen van anderen.

Question 33

Taalverwervingssysteem (LAD)

Answer 33

Biologisch georganiseerde hersenstructuur die (volgens Chomsky) enkele elementaire grammaticale regels bevat waardoor het leren van taal gemakkelijker zou verlopen.

Question 34

Brabbelfase

Answer 34

Periode in het eerste levensjaar waarin een zuigeling een groot aantal verschillende geluiden produceert, maar geen bruikbare woorden.

Question 35

Grammatica

Answer 35

De regels van een taal die bepalen hoe met woorden, morfemen en syntaxis een begrijpelijke zin moet worden gevormd.

Question 36

Telegramspraak

Answer 36

Korte, eenvoudige zinnen, typerend voor jonge kinderen die meervoudsvormen, werkwoordstijlen en lidwoorden weglaten, net als in een telegram.

Question 37

Morfeem

Answer 37

Elk kleinste nog betekenisvolle eenheid binnen een woord. Sommige morfemen zijn hele woorden (bijvoorbeeld 'woord'), andere morfemen zijn grammaticale onderdelen die de betekenis van een woord veranderen (bijvoorbeeld -de en -te verleden tijd, -s en -en voor meervoud).

Question 38

Cognitieve ontwikkeling

Answer 38

Proces waarbij de manier van denken in de loop der tijd verandert.

Question 39

Theorie van de gefaseerde ontwikkeling

Answer 39

Een theorie die fases aanduidt in de cognitieve ontwikkeling en belangrijke veranderingen in denkprocessen benadrukt.

Question 40

Schema

Answer 40

In Piagets theorie: mentale structuur die of mentaal programma dat ontwikkeling van denken van het kind aanstuurt.

Question 41

Assimilatie

Answer 41

Mentaal proces dat nieuwe informatie in bestaande schema's opneemt.

Question 42

Accomodatie

Answer 42

Mentaal proces dat bestaande schema's aanpast om nieuwe informatie beter te kunnen opnemen.

Question 43

Sensomotorische fase

Answer 43

Eerste fase in Piagets theorie. Het kind is sterk afhankelijk van zijn aangeboren responsen op stimuli.

Question 44

Sensomotorische intelligentie

Answer 44

Mentaal vermogen dat zichtbaar wordt in de eerste schema's die een kind gebruikt. Deze schema's bestaan voornamelijk uit motorische responsen op stimuli en hebben een sterk genetisch bepaald karakter.

Question 45

Objectpermanentie

Answer 45

Het besef dat een object onafhankelijk van de eigen handelingen of aandacht bestaat.

Question 46

Doelgericht gedrag

Answer 46

Een vaardigheid die naar voren komt tijdens de sensomotorische fase en waardoor kinderen het vermogen ontwikkelen om een enkel doel voor ogen te houden en dat na te streven.

Question 47

Mentale representatie

Answer 47

Vermogen om innerlijke beelden te vormen van objecten en gebeurtenissen.

Question 48

Preoperationele fase

Answer 48

De tweede fase in Piagets theorie. Wordt gekenmerkt door een goed ontwikkelde mentale representatie en het gebruik van taal.

Question 49

Egocentrisme

Answer 49

In Piagets theorie: op zichzelf gericht zijn, zich niet kunnen voorstellen dat er een ander standpunt mogelijk is dan het eigen.

Question 50

Animistisch denken

Answer 50

Preoperationele manier van denken waarbij het kind aanneemt dat objecten een leven hebben en mentale processen kennen.

Question 51

Centratie

Answer 51

Preoperationeel denkpatroon waarbij het kind zijn aandacht op niet meer dan één factor tegelijk kan richten.

Question 52

Irreversibiliteit (onomkeerbaarheid)

Answer 52

Het onvermogen bij het preoperationele kind om een serie gebeurtenissen of mentale stappen door te denken en vervolgens het verloop mentaal terug te draaien.

Question 53

Concreet-operationele fase

Answer 53

Derde fase van Piaget. Het kind begrijpt het principe van conservatie, maar is nog niet in staat tot abstract denken.

Question 54

Conservatie

Answer 54

Besef dat de fysieke eigenschappen van een object of substantie niet veranderen als het uiterlijk van het object verandert, maar er niets wordt toegevoegd of weggenomen.

Question 55

Logische operatie

Answer 55

Oplossen van problemen door beelden in gedachten te manipuleren.

Question 56

Theory of mind

Answer 56

Besef dat anderen opvattingen, verlangens en emoties kunnen hebben die verschillen van die van jezelf.

Question 57

Metafoor van de golf

Answer 57

Een manier om cognitieve ontwikkeling te conceptualiseren, als iets wat meer in fluctuaties gebeurt (in golven) dan abrupt, zoals de theorie van de gefaseerde ontwikkeling voorstelt.

Question 58

Scaffolding

Answer 58

Een leerstrategie waarin de nadruk ligt op de hulp ter ondersteuning van iemands leerproces.

Question 59

Temperament

Answer 59

De karakteristieke manier waarop een individu reageert en zich gedraagt; is vermoedelijk sterk genetisch bepaald.

Question 60

Socialisatie

Answer 60

Levenslange ontwikkeling van gedragspatronen, waarden, normen, vaardigheden, houdingen en motieven die volgens de eigen gemeenschap gewenst zijn.

Question 61

Autoritaire opvoedingsstijl

Answer 61

Een van de vier opvoedstijlen; deze wordt gekenmerkt door eisen van aanpassing en gehoorzaamheid, naleving van regels die wordt afgedwongen met geven van straf of dreigen met straf en een geringe verdraagzaamheid voor discussie.

Question 62

Autoritatieve opvoedingsstijl

Answer 62

Een van de vier opvoedstijlen; deze wordt gekenmerkt door hoge verwachtingen ten aanzien van kinderen en consequenties gerelateerd aan de mate waarin de verwachtingen uitkomen. Autoritatieve ouders combineren hoge normen met warmte en respect voor de opvattingen van het kind.

Question 63

Permissieve opvoedingsstijl

Answer 63

Een van de vier opvoedstijlen; deze wordt gekenmerkt doordat er weinig regels zijn en doordat kinderen hun eigen beslissingen mogen nemen. Hoewel permissieve ouders zorgzaam en communicatief zijn, geven ze de grootste verantwoordelijkheid voor de besluitvorming aan hun kinderen.

Question 64

Onverschillige opvoedingsstijl

Answer 64

Een van de vier opvoedstijlen; deze wordt gekenmerkt door onverschilligheid of afwijzing, soms in die mate dat van verwaarlozing of mishandeling sprake is.

Question 65

Autonomie

Answer 65

Vermogen om onafhankelijk te handelen. Volgens Erikson is dit de belangrijkste ontwikkelingstaak in de tweede fase van de kindertijd. Om autonomie te ontwikkelen is een gevoel van onafhankelijkheid nodig, in plaats van schaamte en twijfel.

Question 66

Initiatief

Answer 66

Volgens Erikson is initiatief de belangrijkste ontwikkelingstaak in de derde fase van de kindertijd. Initiatief wordt gekenmerkt door de mogelijkheid om zelf activiteiten te starten, in plaats van alleen op anderen te reageren of zich schuldig te voelen wanneer men niet aan andermans eisen kan voldoen.

Question 67

Vlijt

Answer 67

Eriksons term voor een gevoel van zelfvertrouwen die het belangrijkste doel van de vierde ontwikkelingsfase in de kindertijd kenmerkt. Kinderen die geen vlijt ontwikkelen, zullen wegglijden in een gevoel van minderwaardigheid.

Question 68

Adolescentie

Answer 68

In industriële landen: ontwikkelingsperiode die begint met de puberteit en (minder duidelijk) eindigt bij aanvang van de volwassenheid.

Question 69

Puberteit

Answer 69

Seksuele rijping.

Question 70

Overgangsritueel

Answer 70

Sociaal ritueel dat de overgang tussen twee ontwikkelingsstadia markeert, vooral die tussen de kindertijd en de volwassenheid.

Question 71

Lichaamsbeeld

Answer 71

De perceptie van en gevoelens over de eigen lichamelijke verschijning.

Question 72

Seksuele oriëntatie

Answer 72

De richting van iemands seksuele belangstelling (voor mensen van het andere geslacht, hetzelfde geslacht of beide geslachten).

Question 73

Formeel-operationele fase

Answer 73

Laatste fase uit Piagets theorie, waarin abstract denken ontwikkeld wordt.

Question 74

Confirmation bias (bevestigingsbias)

Answer 74

De neiging om informatie die niet bij je opvattingen aansluit te negeren of te bekritiseren en om in plaats daarvan informatie te zoeken waar je het wel mee eens bent.

Question 75

Identiteit

Answer 75

Volgens de theorie van Erikson het gevoel dat iemand heeft over wie hij is: een coherent zelf. Het ontwikkelen van een gevoel van identiteit is het belangrijkste doel van de puberteit.

Question 76

Revolutie van het ouder worden

Answer 76

Een verandering in de wijze waarop mensen in moderne geïndustrialiseerde landen denken over ouder worden. Dit nieuwe perspectief is ontstaan doordat ouderen langer leven, toegang hebben tot betere gezondheidszorg en meer keuzes hebben ten aanzien van hun leefwijze.

Question 77

Intimiteit

Answer 77

Volgens de theorie van Erikson de belangrijkste ontwikkelingstaak van de vroege volwassenheid, met inbegrip van het vermogen met iemand anders een volledige relatie aan te gaan: seksueel, emotioneel en moreel.

Question 78

Vroege volwassenheid

Answer 78

De overgangsperiode tussen puberteit en volwassenheid.

Question 79

Zorg voor de volgende generatie (generativiteit)

Answer 79

In Eriksons theorie: proces waarbij men zich betrokken voelt bij zaken buiten zichzelf, zoals gezin, werk, gemeenschap of toekomstige generaties.

Question 80

Overgang

Answer 80

Het herdefiniëren of transformeren van iemands rol in het leven.

Question 81

Integriteit

Answer 81

In Eriksons theorie: vermogen om zonder spijt en met een gevoel van heelheid op het leven terug te kijken.

Question 82

Ziekte van Alzheimer

Answer 82

Een degeneratieve aandoening van de hersenen, waardoor het denkvermogen achteruitgaat, geheugenproblemen ontstaan en de patiënt uiteindelijk overlijdt.