16. Sléttir vöðvar og hjartavöðvinn

Question 1

Dæmi um einingavöðva

Answer 1

• sléttvöðvalög í blóðæðum
• barki og berkjur
• sléttvöðvalög í meltingarvegi

Question 2

Margeiningavöðvar

Answer 2

• sléttir vöðvar sem eru háðir ertingu tauguna til að dragast saman
• það eru engin gatatengi milli þeirra eða sjálfvirkar frumur

Question 3

Dæmi um margeiningavöðgar (multi-unit)

Answer 3

• Sjáaldursvöðvar
• Linsuvöðvarnir í auganu
• Hárreisivöðvarnir

Question 4

Himnuholur

Answer 4

• Það sem sléttir vöðvar hafa í stað þverpípla, virka á svipaðan hátt og eru sennilega forverar þeirra.
• Innihalda mikið magn af spennustýrðum Ca++ göngum
• slétta frymisnetið (SR) liggur nálægt þessum himnuholum í mörgum sléttvöðvafrumum og tenging er þar á milli

Question 5

Frymisnet sléttvöðvafruma

Answer 5

• Frymisnetið liggur nálægt frumuhimnunni og tengist sums staðar við hana
• Pípulaga

Question 6

Samdráttarprótein í sléttum vöðvum

Answer 6

mýósín og aktín sem raðast ekki eins skipulega og í rákóttum vöðvafrumum, heldur meira á ská

engar greinilegar rákir sjáanlegar í smásjá

Question 7

Dense bodies

Answer 7

prótein sem tengja saman actinþræðina og eru því sambærileg við Z-línupróteinin í beinagrindarvöðvanum

dense bodies eru fest við frumugrind sem aftur er fest við himnuna

Question 8

Hvernig starfa samdráttarprótein í sléttum vöðvum?

Answer 8

• mýósín dregur actín yfir sig

sjá mynd

Question 9

Hlutfall actíns og mýósíns í vöðvaþræðlingum sléttvöðvafruma

Answer 9

það eru miklu fleiri actín í kringum hvert mýósín en í beinagrindarvöðvum

Hlutfall: 10 actín á móti 1 mýósíni

Question 10

Hlutverk utanfrumukalsíums í sléttum vöðvum

- Hvernig er losun Ca++ örvað?

Answer 10

1. mikilvægt að Ca++ komin inn í frumu utan frá í gegnum spennustýrð Ca++ göng
2. Það kalsíum losar meira Ca++ frá frymisneti með því að tengjast Ca++ stýrðum Ca++ göngum á því
3. Utanaðkomandi boðefni (taugaboðefni, hormónar, parakrínar) virkja IP3 til að örva losun á Ca++ frá frymisneti
4. Þegar frymisnet er orðið tómt af Ca++ sendir það boð til sérstakra geymslu-stýrðra Ca++ gangna í frumuhimnu um að opnast

Question 11

Er trópónín til staðar í sléttum vöðvafrumum?

Answer 11

ekkert trópónín er til staðar, heldur annað Ca++-stýrt prótein: calmódúlín

Question 12

Hvað gerir trópómýsín í sléttum vöðvafrumum?

Answer 12

gegnir samskonar hlutverki og í beinagrindarvöðvum (en þó ekki eins veigamiklu)

Question 13

Hvaða prótein tengjast bæði actíni og trópómýósíni og hindra sambandið milli actíns og trópómýósíns?

Answer 13

caldesmón og calpónín

Question 14

Hvað gerir Ca-CaM komplexinn?

Hvað er það?

Answer 14

Hemur áhrif caldesmóns og calpóníns

• Ca-CaM tengist við calpónín og virkjar jafnframt Ca-CaM-háðan kínasa, sem fosfórar calpónín. Það veldur því að hemjandi áhrif calpóníns minnka
• Tengist líka caldesmóni og temprar hemjandi áhrif þess

Question 15

Hvernig er mýósín í hvíld sléttvöðvafrumna?

Answer 15

í óvirku ástandi

Question 16

Hvernig er virkjun krossbrúa í sléttum vöðvafrumum?

mýósínvirkjun

Answer 16

• Ca++ binst við calmódúlín (CaM), sem virkjar kínasa á mýósíninu (myosin light-chain kinase, MLCK)
• Mýósín kínasinn fosfórar mýósínið, sem við það verður virkt og getur tengst actíninu.
• Jafnframt eykst virkni mýósín-ATPasans

Question 17

Aktín er alltaf í ástandi til að tengjast en mismikið eftir því hve virk ákveðin prótein eru. Hver eru þau?

Answer 17

caldesmón og calpónín

Það ræðst m.a. af því hve mikið Ca-CaM komplexinn afvirkjar þessi prótein

Question 18

Hvernig er virkjun aktíns í sléttum vöðvafrumum m.v. beinagrindarvöðvum?

Answer 18

þetta ferli er mun hægvirkara en virkjun actíns í beinagrindarvöðvum

Question 19

Krossbrúarhringur í sléttvöðvafrumum

Answer 19

• Í hvíld eru krossbrýrnar (mýósínhausarnir) í orkuríku ástandi með ADP og P tengd við sig
• Við fosfórun mýósínsins getur það tengst actíninu og dregið actínið yfir sig aftur og aftur á meðan Ca++ styrkurinn helst hár og ATP er til staðar
• ATP þarf til að losa mýósínið frá actíni svipað og í beinagrindarvöðvum
• Á meðan mýósínið er fosfórað getur þessi krossbrúarhringur gengið nokkuð hratt fyrir sig, en þó mun hægar en í beinagrindarvöðvum
• NB. Það er ekki sama ATP sem fer í að fosfóra mýósínið, og það sem fer í að losa orku fyrir samdráttinn

Question 20

cAMP stjórnun á MLCK

Answer 20

Áreiti sem örva myndun cAMP inni í sléttvöðvafrumunni, örva cAMP-virkjaðan prótein kínasa, sem fosfórar MCLK
Við það minnkar sækni MCLK fyrir Ca-CaM komplexinum og þar með minnkar virkni MCLK

Question 21

Hvaða áhrif hefur cAMP stjórnun á MLCK?

Answer 21

dregur úr eða hemur samdráttinn

Question 22

Hvaða hlutverki gegnir Ca++ í samdrætti sléttra vöðvafrumna?

Answer 22

innanfrumustyrkur Ca++ er meginstjórnþáttur í samdráttarferlinu

Question 23

Eðli samdráttar fer eftir hverju?

Answer 23

hve hratt innanfrumustyrkur Ca++ eykst og hve lengi hann helst hár

Question 24

Lokuvöðvar (spinchters) - hvernig er samdrátarástand?

Answer 24

í stöðugu krækjuástandi, viðhalda stöðugum samdrætti sem utankomandi stjórnþættir slaka síðan á eftir þörfum

Question 25

Vöðvar í þvagblöðru

Answer 25

í slöku ástandi, sem við og við fara í samdrátt

Question 26

Sléttir vöðvar í blóðæðum og meltingarvegi

Answer 26

alltaf í samdrætti en hann er sveiflukenndur

Question 27

Sameiginlegt einkenni sléttra vöðva

Answer 27

aldrei fullkomlega slakir, heldur er samdráttarástandi þeirra stjórnað upp og niður með utanaðkomandi stjórnþáttum

Question 28

Slökun sléttra vöðva

Answer 28

Ca++ er dælt í burtu í tvær áttir:
- Ca++ ATPasi eða Ca++/Na+ skiptiferja dæla Ca++ úr frumunni eða inn í frymisnetið

Þá óvirkjast MLCK og hættir að fosfóra mýósínið

Mýósín fosfatasi nær yfirhödninni og óvirkjar mýósínið með því að affosfóra það

Mýósínið losnar síðan frá actíninu þegar nýtt ATP hefur tengs við mýósínið

Question 29

Hvers vegna eru margir sléttir vöðvar af einingargerð sjálfvirkir?

Answer 29

frumurnar eru með óstöðuga himnuspennu og mynda boðspennur sjálfkrafa