Mengelmoesje aan vragen Flashcards
Wat is volgens Heidegger de mens als geworpen ontwerp?
De mens als geworpen object heeft te maken met het Dasein van de mens, het verzin. Dit houdt in dat de mens niet opgesloten zit in zijn hoofd, maar open is voor de wereld. De mens is altijd buiten zichzelf en betrokken op de wereld. Daarom is het eerste existentieel (zijnskenmerk) van de mens het Dasein: in-de-wereld-zijn. Dit komt doordat de mens volgens Heidegger een geworpen ontwerp is. De mens wordt ongevraagd de wereld in geworpen waar hij zijn leven zelf verder moet ontwerpen.
Welke dubbele ontkenning heeft de mens als geworpen ontwerp?
Aan de ene kant is de mens als geworpen ontwerp ongevraagd geworpen in een wereld, waar hij zijn eigen bestaan moet ontwerpen. Je komt op een wereld die al bestaat, waar al bepaalde verhoudingen zijn waartoe je je kunt verhouden. Dit is een pijl richting de geschiedenis. Aan de andere kant is er een pijl van het ontwerp: het feit dat we altijd geworpen worden in de wereld, betekent niet dat onze keuzes al vastliggen. Je moet je eigen bestaan vorm geven in de wereld door keuzes te maken. Je wordt dus geworpen in een wereld als object, waar je jezelf moet ontwerpen.
Wat bedoelt Gabriel met bestaan?
Bestaan betekent verschijnen in een zinveld. Een zinveld is een objectgebied waarbinnen bepaald soort objecten verschijnen. Je kan er eindeloos voorbeelden van noemen: de politiek, het universum, de filosofie, de keuken. Belangrijk is dat het universum niet het overkoepelende zinveld is. Het universum is een zinveld van een ander zinveld. Alle wetenschapsgebieden hebben een zinveld en staan naast elkaar. Er zijn dus veel objecten die wel bestaan, maar die het universum niet bevat: landgrenzen, bureaulampen, het songfestival. Die vinden we nergens terug in het universum. Ook fictieve entiteiten kunnen bestaan, bijv. draken.
Waarom bestaat de wereld niet volgens Gabriel?
De definitie van de wereld: het zinsveld waarin alle andere zinsvelden verschijnen. Dus niet het universum; dat is ontologisch provinciaal. Bestaat er een alomvattend zinsveld? Bestaan is verschijnen in een zinsveld. Als de wereld het overkoepelende zinveld is, dan kan het niet verschijnen in een zinveld en dan kan het niet bestaan. Het kan ook niet het overkoepelende zinveld zijn, want dan zou het weer moeten verschijnen in een ander zinveld. Doordat de wereld nergens in kan verschijnen, bestaat de wereld niet.
Hoe moeten we die fundamentele ontologie van de wereld voor ons zien, als we geen wereld mogen definiëren?
Gabriel noemt zijn wereldloze ontologie een fractale ontologie. Het geheel moeten we voorstellen als een zinveld dat bestaat uit kleinere zinvelden die weer behoren tot grotere zinvelden. Alles bestaat uit een oneindige lappendeken van elkaar overlappende zinvelden. Er is nooit een uiteindelijk allesomvattende zinveld.
Waarom is het universum ontologisch provinciaal?
Het zijn dingen die wel tot de wereld behoren, maar niet tot het universum. Als we door een telescoop kijken vinden we geen staten, kunstwerken, etc. We zien wel zaken waar de natuurkunde zich mee bezighoudt. We kunnen de Mona Lisa moeilijk oplossen in een of ander natuurkundig goedje om te kijken welke moleculen het heeft. Het universum is dus tamelijk provinciaal. Je kunt er niet alles tot herleiden, daarom kan het universum ook niet het alomvattende zinsveld zijn.
Het beeld van macht is door de jaren heen verandert volgens Foucault, leg dit uit aan de hand van een voorbeeld van gevangenissen.
Je hebt klassieke gevangenissen, waarbij geen individuele cellen zijn. Er is een grote kerker, waar alle gevangenen in een hoekje worden weggestopt. In die situatie ben je als individu onzichtbaar. Je bent in een duistere kerker weggestopt met anderen. Wat jij als individu doet is niet zichtbaar. In de moderen gevangenis (het panopticon) wordt iedere gevangenen in een cel gezet. Er kan de hele tijd naar binnen worden gekeken door de bewaker. Je wordt geindivudaliseerd van een root geheel, doordat je als individu zichtbaar bent. Hier gaat het om de verschuiving van een machtsverhouding over wie zichtbaar is.
Wat is de disciplinering van de macht?
De macht is precies zoals het model van het panopticum, de macht is zichtbaar en tegenlijk ondoorzichtig. Het is de normalisering van het individu. De machtsstructuren kunnen overal gelden, waardoor we onszelf al op een wenselijke manier gaan gedragen. Dit komt doordat we onszelf die machtsstructuren opleggen. In dat besef moeten we onszelf de normen opleggen en onszelf disciplineren; het maakt dus niet meer uit wie de macht heeft. Terwijl bij de soevereine macht, de macht duidelijk zichtbaar is, waardoor we de machtsstructuren minder snel bij onszelf opleggen.
Wat is het belangrijkste effect van het panopticum?
De gedetineerde wordt bewust gemaakt van zijn permanente zichtbaarheid, waardoor de macht automatisch kan functioneren. Daarbij komt dat hij onophoudelijk door de bewaker in de gaten gehouden wordt, zelfs op het moment dat de bewaker hem niet in de gaten houdt lijkt het alsof hij wel in de gaten wordt gehouden. De macht is dus zichtbaar, maar ondoorzichtig. Het is zichtbaar, want ten alle tijden ziet de gevangenen het silhouet van de bewaker en het is onzichtbaar, want de gedetineerde mag nooit weten of er daadwerkelijk naar hem gekeken wordt. Hij moet het idee hebben dat hij ten alle tijden bewaakt wordt. Het is een systeem dat de macht automatiseert en ontindividualiseert. Het maakt weinig uit wie de macht uitoefent, ieder wilekeurig individu kan de machine in gang houden. Ook de motieven zijn niet belangrijk.
Hoe kun je het onderscheid tussen analytische en continentale filosofie afbakenen?
- Geografisch: Continentale filosofie is Frans-Duitse traditie en analytische filosofie is Engels. Maar Wittgenstein en Carnap zijn Duitse analytische filosofen.
- Methodisch: analytische filosofie is heel wetenschappelijk en continentale filosofie is veel vrijer. Maar Husserl schrijft erg wetenschappelijk, terwijl hij bij de continentale filosofen hoort.
- Stilistisch: analytische filosofen zijn helder en continentale filosofen niet.
- Institutioneel/feitelijk: als je Heidegger wil studeren moet je naar Duitsland of Frankrijk. In Engeland gaan ze die echt niet behandelen. En zo geldt het ook voor analytische filosofie. Dus per institutie is er groot verschil.
