Frans Flashcards
Welke datum wordt door velen als begin van Frankrijk gezien en waarom niet door iedereen?
Waarom is de datum van hierboven wel aanvaardbaar?
843: verdrag van Verdun (= kleinzonen KdG splitsen het rijk op in kader van nalatenschap, deel van het rijk wordt West-Frankische rijk, voorouder van Frankrijk)
Anderen vinden dat FR is ontstaan na de Fr.Rev. (maar je kan eender welke datum kiezen i.f.v. hoe je een land definieert - sinds 843 in FR zekere continuïteit)
Wat zijn de kenmerken van het Ancien Régime?
- van feodaliteit (klemtoon bij lokale heren en Kerk) naar geleidelijke centralisatie onder de Karolingen, de Capetingers, de Valois en de Bourbons (klemtoon bij koning) (FR vandaag = gecentraliseerd land)
- monarchie v. goddelijk recht, het gezag komt van boven (wet = wil koning = wil god) (maar voortdurende spanning tussen Kerk en koning)
- lois fondamentales du Royaume
- Gewoonterecht (casuïstiek) theoretisch onderschikt aan wet
- verlichting: drang naar rationaliteit (zal leiden tot geschreven, continentaal recht - Franse traditie)
Waaruit leid je af dat de Koning in FR in de vroege periode goddelijk recht had?
Hij werd gezalfd te Reims
Wat zijn de kenmerken van de staat van de Fr.Rev. tot 1958?
- légicentrisme: wet centraal = wil van de natie = macht aan het volk
- Déclaration des Droits de l’Homme et du Citoyen (préambule 1789 - Grondwet 1791)
- van grondwettelijke monarchie (1791) naar Republiek (1793) (veel achtereenvolgende, meestal vrij kortstondige regimes)
- geen grondwettelijke controle: wet de facto boven de grondwet (extreem legicentrisme, bijna almachtige WgM)
- 3e/4e Republiek = parlementaire, weinig stabiele regimes, met nadruk op WgM (en niet UvM)
Wat werd na de Fr.Rev. niet omvergeworpen?
de centralisatie (alles werd in Parijs beslist en centralisatie werd niet in vraag gesteld)
Hoe wisselden de regimes tussen de Fr.Rev. en 1958?
- 1e Republiek
- 2e Republiek
- 1e Empire, Restauration, Monarchie de Juillet
- 2e Empire
- 3e Republiek (1870-1940)
- 4e Republiek (1946-1958)
- 5e Republiek (va. 1958: huidige republiek)
Wie kwam er in 1958 aan de macht en in welke context en wat was de grote verandering?
Charles de Gaulle (opnieuw) (wou efficiëntie, geloofde niet in de logheid v/h parlementarisme)
CONTEXT
- onafhankelijkheidsoorlog Algerije (1954-1962)
- zwakheid 4e Republiek
GROTE VERANDERING = nieuwe Gw
- 4 oktober 1958
- nadruk op UvM
- Président de la Republique wordt staatshoofd (rechtstreeks verkozen sinds 1962) = semi-presidentieel regime
- residuaire bevoegdheid bij UvM
- grondwettelijke controle: Conseil constitutionnel
Hoe zijn de machten verdeeld sinds de 5e Republiek?
POUVOIR LEGISLATIF (WgM)
- domaine de la loi
- restrictief vastgelegd
POUVOIR EXECUTIF (UvM)
- domaine du règlement
- residuaire bevoegdheid
POUVOIR JUDICIAIRE (ReM)
Wat zijn kenmerken van de politieke verhoudingen sinds de 5e Republiek?
- heel verticaal
- door nadruk op UvM
- één figuur aan de macht
- sterke polarisering (cf. veel administratieve RC)
Hoe zijn de bevoegdheden van de Conseil constitutionnel geëvolueerd?
oorspronkelijk: toezichthouder beperking domaine de la loi (of Wg niet buiten zijn macht ging)
sinds 1971: werkelijk grondwettelijke waakhond v/d bloc de constitutionnalité (nu ook conformiteit aan Gw toetsen, inhoudelijk)
Wat waren de 2 belangrijke recente evoluties voor het huidige regime in Frankrijk?
1) verdere afzwakking v/d centrale rol door internationalisering
2) grondwetswijziging 2008: poging gedeeltelijk herstel macht Wg door:
- proposition de loi référendaire
- toezicht op de regering (kan door Parlement omver geworpen worden zoals in BE) (dus: zelfde politieke kleur, eventuele cohabitation)
Wat is cohabitation en hoe proberen ze dat tegen te gaan?
meerderheid in parlement en president andere politieke kleur
tegengaan: o.a. parlement 2 maand na president verkiezen (als kiezer weet wie president is gaan ze zich bij volgende verkiezing minder tegenspreken)
Uit welke 2 kamers bestaat de WgM en hoe heten de leden (+ aantal)?
(bicameralisme)
ASSEMBLEE NATIONALE
- députés (volksvertegenwoordigers)
- één per kiesdistrict
- 577 (waarvan 10 door de Fransen wonende in overzeese gebieden)
SENAT
- sénateurs
- 348
Hoe worden de volksvertegenwoordigers in Frankrijk verkozen?
- rechtstreeks
- om de 5 jaar of na dissolution (ontbinding) door de president
- in de praktijk (sinds 2 decennia): +/- één maand na de presidentsverkiezing (om cohabitation te vermijden)
- système majoritaire (winner takes all) = kandidaat die de absolute meerderheid haalt van de stemmen krijgt de zetel (soms 2 stemrondes nodig)
Welke president ontbond voor het laatst de kamer van volksvertegenwoordigers in Frankrijk?
1997: Chirac
Worden Fransen die buiten Frankrijk wonen zowel in de Assemblée nationale als in de Sénat vertegenwoordigd?
ja
Hoe wordt de Sénat verkozen?
- onrechtstreeks door collèges électoraux (kiescolleges) in elk département (lokaal bestuursniveau tussen de Staat en de Gemeenten)
- dus: samengesteld door diverse, rechtstreeks verkozenen
- senator = 6 jaar
- om de 3 jaar senaatsverkiezingen (door de kiescolleges), met telkens helft van de departementen aan de beurt
Wat is een belangrijke functie van de Senaat?
vertegenwoordiging territoriale collectiviteiten
Wat wordt bedoeld met ‘la loi détermine les principes fondamentaux’ en ‘la lois fixe les règles concernant’?
principes fondamentaux = wet bepaalt het kader, de UvM moet alle details uitwerken
fixe les règles: WgM moet alles uitwerken
Wat is een ‘loi organique’ + plaats in de hiërarchie der normen?
- bijzondere wet die de Gw aanvult
- vandaag een 30-tal (verschillende daarvan regelen het statuut van de overzeese gebieden)
- bijzondere totstandkomingsprocedure: tussenkomst beide kamers, wachttermijn (15 d.), tussenkomst Conseil constitutionnel,…
- staat tussen bloc constitutionnel en loi
Welke 2 wetgevende processen zijn er in Frankrijk?
PROCEDURE REFERENDAIRE (referendum)
- initiatief: president (op voorstel van de regering of van gezamenlijk voorstel van de 2 kamers) of 1/5 parlementsleden
- stemming: referendum bij het Franse volk
PROCEDURE PARLEMENTAIRE
- initiatief: Assemblée nationale/Sénat (proposition de loi) of 1ste Minister (projet de loi)
stemming: Assemblée nationale + Sénat
afkondiging door president na 15 dagen (kan binnen die 15 dagen nieuwe deliberatie vragen)
Waarover kan een referendum gaan?
- organisatie v. publieke machten
- hervorming van de economische, sociale en omgevingspolitiek
- publieke diensten die hiermee te maken hebben
- ratificatie van een verdrag die invloed kan hebben op het functioneren van de instellingen
Wat moet er plaatsvinden als een referendum wordt georganiseerd op voorstel van de regering?
verklaring voor elke kamer + debat
Wat moet er gebeuren vooraleer een wetsontswerp kan worden neergelegd bij één van de twee kamers?
Kan elk wetsontwerp voor één van de twee kamers worden voorgelegd?
- advies Conseil d’Etat
- deliberatie in ministerraad
- wetsontwerpen over financiën en financiering v/d sociale zekerheid worden eerst voorgelegd aan de Assemblée nationale
- wetsontwerpen over collectivités territoriales eerst aan de Senaat
Welke soort wet bepaalt aan welke voorwaarden een wetsvoorstel dat wordt voorgelegd aan de Assemblée nationale of de Sénat moet voldoen en wat is het gevolg als aan deze voorwaarden niet is voldaan en hoe kan dit worden opgelost?
een loi organique
indien niet voldaan: wetsvoorstel kan niet op de ordre du jour worden ingeschreven.
oplossing: als de kamers en de regering niet overeenkomen kan de voorzitter van de gevatte kamer of eerste minister de zaak voorleggen aan Conseil constitutionnel die uitspraak doet binnen 8 dagen
Wat is de navette parlementaire?
heen-en-weer gaan tussen Assemblée nationale et Sénat die elk 2 lezingen kunnen hebben
als kamers geen akkoord bereiken –> commission paritaire
maar Assemblée nationale zal altijd laatste woord hebben (als rechtstreeks verkozen orgaan)
Wat is het doel van de lezingen in beide Assemblées?
een identieke tekst kunnen aannemen
Waaruit bestaat de UvM in Frankrijk?
PRESIDENT
- rechtstreeks verkozen voor 5 jaar (grote legitimiteit)
- Emmanuel Macron (sinds mei 2017)
REGERING
- benoemd door president
- vertrouwen parlement
- thans geen cohabitation
- premier: Edouard Philippe (meer ceremoniële functie)
Hoe kan het voorkomen dat er toch wetgeving bestaat over zaken waar eigenlijk de UvM bevoegdheid over had en hoe kan men daar toch een reglementair karakter aan geven?
dan oude wetgeving toen het nog bevoegdheid v/d WgM was (bv. tijdens 3e/4e Republiek)
aanpassing bij decret (handeling UvM) na advies van Conseil d’Etat. Indien het om tektsen gaat van na de huidige Gw is een verklaring van Conseil constitutionnel nodig dat het gaat om reglementaire karakter
Welke materies hebben een reglementair karakter?
die niet tot de domaine de la loi behoren
Wat is het verschil tussen een BE en FR decreet?
BE: handeling WgM (gelijk niveau met federale wet)
FR: handeling UvM
Op welke manier heeft de president een echt vetorecht?
contreseing ministeriel vaak nodig, maar niet zoals in BE want veel aangelegenheid waarin mede-ondertekening niet is vereist
dan: bij cohabitation handeling meestal resultaat v. compromis tussen regering/parlement (maar president heeft echt vetorecht)
Hoe wordt de president aangeduid?
- rechtstreeks met absolute meerderheid (2 rondes, maar geen stemplicht)
- 5 jaar en max. 2 opeenvolgende mandaten
- (vroeger: 7 jaar en geen beperking aantal mandaten)
- bijzondere politieke legitimiteit (ook t.a.v. parlement)
Wat gebeurt er wanneer de president overlijdt of afgezet wordt tijdens zijn ambt? Is dat al gebeurd in de 5e Republiek?
- overlijden (Pompidou 1974)
- ontslag (de Gaulle 1969)
- onmogelijkheid uitoefening ambt (nog niet gebeurd, ook nog geen criteria vastgesteld)
=> president ad interim met beperkte macht (referendum en ontbinding kamers niet mogelijk)
=> organisatie nieuwe verkiezingen
Wie stelt vast dat de president in de onmogelijkheid is zijn ambt uit te oefenen?
Conseil constitutionnel, gevat door de regering
Hoeveel leden zetelen in de Conseil constitutionnel?
- 9 leden
- levende gewezen presidenten = 13
In welke soort wet worden de modaliteiten van de verkiezingen geregeld?
loi organique
In welke soort wet worden de modaliteiten van de verkiezingen geregeld?
loi organique
Wanneer wordt de tweede stemronde gehouden bij de presidentsverkiezingen?
14 dagen na de eerste ronde
Wanneer wordt de nieuwe president verkozen:
- in normale omstandigheden?
- wanneer de regerende president overlijdt of in de onmogelijkheid verkeerd, …?
NORMALE OMSTANDIGHEDEN
tenminste 20 dagen en maximum 35 dagen voor het einde van het mandaat van de regerende president
ANDERE OMSTANDIGHEDEN
tenminste 20 dagen en max. 35 dagen na de opening of na de verklaring van het definitieve karakter van de onmogelijkheid te regeren
Wie oefent de functie uit van president als de president het niet kan doen (overlijden, onmogelijkheid,…)?
de voorzitter van de Senaat
als die niet kan: de regering
Wat zijn de rol en de bevoegdheden van de president?
STAATSHOOFD (symbolisch, ceremonieel)
- opperste garant Gw, nationale onafhankelijkheid en continuïteit v/d Staat
- ontvangt buitenlandse ambassadeurs
- Hoofd v/h leger en voorzitter militaire comités
- verleent gratie
HOOFDCOMPONENT UITVOERENDE MACHT
- benoemt en ontslaat ministers
- zit ministerraad voor (ook bij cohabitation)
- ondertekent ordonnanties en decreten die door de Regering werden aangenomen
- benoemt bekleders v. alle openbare, burgerlijke en militaire ambten (kan via loi organique gedelegeerd worden of na bevoegde Commissie v. elke Kamer)
LID (en verhouding tot andere leden) WETGEVENDE MACHT
- wetten afkondigen
- bij referendum: wetgevend initiatief
- kan Assemblée nationale ontbinden (niet Senaat!) en nieuwe parlementsverkiezingen veroorzaken
- kan verklaringen laten voorlezen voor de Kamers of ze persoonlijk afleggen (maar debat dat daarop volgt moet buiten zijn aanwezigheid plaatsvinden = geen interactie met parlement)
Waarom mag er tussen de president en de Assemblée nationale geen interactie plaatsvinden?
geen verantwoording = geen verantwoordelijkheid (want zelf legitimiteit door rechtstreeks verkiezing, anders dan regering)
Wat wordt bedoeld met de bijzondere bevoegdheden van de president?
Alle nodige maatregelen (niet nader gespecifieerd) die hij kan nemen in uitzonderlijke omstandigheden
Voorwaarden:
- onmiddellijke en ernstige bedreiging voor het land (onafhankelijkheid, grondgebied, instellingen)
- normaal functioneren v/d instellingen is onderbroken
- voorafgaande raadpleging eerste minister, voorzitter beide kamers en Conseil constitutionnel
- assemblée nationale kan niet ontbonden worden tijdens deze periode
Duur:
- na 30 dagen: Consteil constitutionnel kan worden gevat
- na 60 dagen: Conseil constitutionnel gevat van rechtswege
Wie benoemt de regering?
president (zit regering ook voor)
vertrouwen parlement nodig
Wat zijn de bevoegdheden van de eerste minister?
(beperkt opgesomd)
- bepalen en voeren nationale politiek
- beschikt over de administratie en het leger
- verantwoordelijk t.a.v. parlement
- uitvoering wetten
- benoemt ‘emplois civiles et militaires’
- kan machten aan ministers delegeren
- kan in bepaalde raden en comités de president ‘supléer’
- kan bij uitzondering de president ‘suppléer’ en de ministerraad voorzitten na een ‘délégation expresse’ en voor een bepaalde orde van de dag
Hoe zit de verhouding tussen de machten?
REGERING/PRESIDENT
- zwaartepunt bij president (benoemt en ontslaat eerste minister, zit ministerraad en comités voor,…)
PARLEMENT/REGERING & PRESIDENT
- president kan de Assemblée nationale ontbinden (eensluidend advies Senaat)
- regering bepaalt deels agenda v/h parlement
- Assemblée nationale controleert de regering
Hoe controleert het parlement de regering?
ASSEMBLEE NATIONALE
- motion de censure (1/10 moet ondertekenen, stemming na 48u)
- engagement de la responsabilité (sur son programme ou déclaration de politique générale)
SENAT
- onrechtstreeks: steun ontbinding
- déclaration politique: geen gevolg (alleen politieke invloed)