A14: De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden Flashcards
(41 cards)
Wat wordt bedoeld met ‘Blijde Inkomst’
Rituele intrede van een nieuwe landsheer in de belangrijkste steden van zijn nieuwe territorium, 14e – 16e eeuw gebruikelijk in de Zuidelijke Nederlanden.
4.2 De wedergeboorte van het verschijnsel stad
Met wegvallen van de Pax Romana en uiteenvallen van West-Romeinse Rijk, waren de Europese steden een marginaal verschijnsel geworden. Geen wat kenmerken van die periode weer.
Stedelijke elite teruggetrokken op haar grootgrondbezit, Productie was gericht op zelfvoorziening.
Belastingstelsel verschrompelde.
Geen overheidsgezag meer.
Enig stedelijk leven bleef bestaan. Waar dan nog?
Aantal Italiaanse steden wel zeehandel met de Byzantijnse wereld.
Soms kleine gemeenschappen rondom de bisschopkerk
11e eeuw herleefde de handel op regionaal niveau en langere afstanden. Er ontstonden groepen van gespecialiseerde ambachtslieden. Leg uit hoe dit kwam.
Opvoeren van de productiviteit van de landbouw.
Bevolkingsgroei.
Meeste handelsgemeenschappen ontstonden aan het water. Waarom dan?
Waterwegen belangrijk! Geen overheid die zorgde voor wegennetwerk zoals in de Romeinse Tijd.
Handelaren zochten elkaar ook op voor wederzijdse bescherming. Toch vestigden sommige handelsgemeenschappen zich in nabijheid van een kasteel of klooster. Welk voordeel had dit?
De extra bescherming.
Kapitaalkracht van de bewoners.
De gespecialiseerde handwerklieden.
Romeinse steden werkten planmatig, strikt in vierkanten. Hoe zat dat bij de vorming van de Middeleeuwse steden?
Hoeveel inwoners had een middeleeuwse stad eigenlijk?
Middeleeuwse steden groeien concentrisch vanuit de kern van de oorspronkelijke handelsgemeenschappen.
Middeleeuwse steden niet meer dan enkele duizenden inwoners.
Verstedelijking proces niet overal zelfde tempo. Leg dit uit.
Centraal- en Oost-Europa nauwelijks steden.
Italië en Zuidelijke Nederlanden concentratie steden opmerkelijk hoog. (Sleutelpositie in het internationale handelsnetwerk).
In steden ontstond een nieuwe groep. Welke?
De burgers
Wat is een commune?
De leden van handelsgemeenschappen die bij elkaar bescherming zochten,
Legden vaak een eed af waarmee ze onderlinge steun verzekerden.
Wat wordt bedoelt met ‘vrijheden’ voor deze gemeenschap?
Noem 3 vrijheden.
Voorrecht door vrijgesteld te worden van plichten.
Betalen van tollen.
Verrichten van herendiensten.
Vervullen van militaire opdrachten.
Wat wordt bedoeld met de uitdrukking ‘stadslucht maakt vrij’?
Wie burger werd van deze stad genoot dezelfde vrijheden.
Konden onvrije boeren ook burger worden door in de steden politiek asiel te zoeken?
Nee, alleen met instemming van de lokale heer.
Stedelijke privileges eerste instantie mondeling verleend. Hoe ontwikkelde dit zich later?
Stadsgemeenschappen gingen hun rechten vastleggen op bezegelde oorkonden.
Later geheel aan verkregen privileges in één oorkonde herbevestiging.
Voorkeur door vorst of hooggeplaatste geestelijke.
Het initiatief tot verlenen van stadsrechten lag bij gemeenschappen zelf. Als de vorst dit deed, welk doel lag hier dan aan ten grondslag?
Als vorsten zelf initiatief namen,
Hoopte zij de handel in een bepaald gebied te stimuleren.
Was het stadsrecht in alle steden hetzelfde, oftewel kwamen deze sterk overheen?
Soms het stadsrecht van één bepaalde stad model voor de oorkonden van andere steden in de
regio.
Maar meestal binnen een gebied grote verschillen tussen de rechten van steden.
Machthebber gaf met het verlenen van vrijheden groot deel van zijn zeggenschap aan een
commune. Steden en hun inwoners vormden een soort enclaves in de invloedssfeer van de vorst of heer.
Waarom werkten deze heren hieraan mee?
Meeprofiteren van de opleving van de handel.
Hogere inkomsten via tolheffing.
Hielden toch de nodige zeggenschap over steden.
(Vertegenwoordiger aanwijzen in de stedelijke rechtbank).
In staat belasting en soldaten af te dwingen van steden.
Invloed van het stadsbestuur strekte zich uit buiten de stadsmuren over het omringde
platteland. Geef daar een pakkend voorbeeld van.
Soms werden de adellijke heren uit de omgeving gedwongen hun burchten af te breken
zodat zij geen voorbijgaande handelaren konden afpersen.
Alleen Italië en Vlaanderen slaagden steden erin om de politiek te domineren. Waarom dan?
In Italië adel in de steden gevestigd.
Vlaanderen graafschap onderdeel van de invloedsfeer van de hertog van
Bourgondië.
Stadsrechten gaven een gemeenschap het recht om zichzelf te beschermen door:
Bouwen van een muur.
Organiseren van een eigen bestuur.
Organiseren van een eigen rechtspraak.
Burgers kozen zelf een raad van schepenen. Wat is dat?
zen zelf een raad van schepenen.
Behandelde rechtszaken.
Vaardigde regelementen uit voor openbare orde en veiligheid
Later kiezen of verkiesbaar stellen voor ambt van schepen voorbehouden aan patriciërs. Wat zijn dat, patriciërs?
Patriciërs = afstammelingen van de oorspronkelijke bewoners van de handelsgemeenschap,
welvarende handelsfamilies die alleen onderling trouwden.
Wanneer ontstond er een verzet tegen het monopolie van het patriciaat op het bestuur?
Toen stad in omvang groeide en ambachtslieden zich in gilden gingen organiseren.
Onder de ambachtslieden stond een grote groep stadbewoners met nauwelijks bezit. Noem twee kenmerken van deze groep.
Vaak niet volledige burgerschap.
Geen invloed op bestuur.
