abortuswet Flashcards
Bijzondere strafrechtelijketechniek (na wetswijziging 1990)
- Behoud van delictsomschrijving en straffen
- Vruchtafdrijving blijft strafbaar (alinea 1 van artikel 350 Strafwetboek)
- Maar « er is geen misdrijf » bij een zwangerschapsafbreking die voldoet aan precieze voorwaarden (alinea 2)
Voorwaarden voor niet-strafbare zwangerschapsafbreking
•Vrouw moet in noodsituatie verkeren
•Noodsituatie verschilt van noodtoestand
–Klassieke strafrechtelijke noodtoestand legitimeerde vòòr wetswijziging de zogenaamde ‘therapeutische abortus’ (om leven van moeder te redden) of soms ruimer (bij verkrachting van moeder of zware handicap van fœtus)
- Noodsituatie is (bewust) niet gedefinieerd in wet
- Noodsituatie is subjectieve toestand (eigen aan de vrouw). Omvat het geheel van (persoonsgebonden) psychologische, emotionele, fysieke, sociale en economische problemen die leiden tot volgehouden wil om zwangerschap te beëindigen
•Zelfde combinatie van externe factoren kan dus voor ene vrouw noodsituatie vormen en voor ander niet
Wie beslist?
•Vrouw beslist alleen over aanvraag en appreciatie van noodsituatie
•Instemming partner is wenselijk, maar niet nodig
•Rechtspraak
–Voorz. Kg. Gent, 7 augustus 1992 (bevestigd in beroep): vermoedelijke vader heeft geen veto-recht
–Arbitragehof, 19 december 1991
•Mogelijkheid van vrouw om alleen te beslissen over zwangerschapsafbreking schendt gelijkheidsbeginsel niet
•Recht op bescherming van privé- en gezinsleven van (vermoedelijke) vader verschaft geen veto-recht tegen voornemen van zwangere vrouw om zwangerschap te laten beëindigen omwille van noodsituatie
•In praktijk
–Zal vrouw steeds alleen gezien worden om haar vaste wil te kennen
–Kunnen bijkomende gesprekken over verwerking (of bij twijfel) met partner (of andere vertrouwenspersoon) verlopen
•Rol van vermoedelijke vader wordt wel anders bij abortus voorbij 12 weken omwillen van handicap bij kind
•Ingreep vindt plaats vòòr het einde van de twaalfde week na de bevruchting
•Ingreep gebeurt
–Door arts
–In medisch verantwoorde omstandigheden
–In instelling voor gezondheidszorg
–Met bijzondere voorlichtingsdienst
•Instelling voor gezondheidszorg is niet noodzakelijk ziekenhuis
–Is vaak geofficialiseerde versie van vroegere illegale (maar niet clandestiene) centra
–Worden thans gefinancierd via bijzondere conventie met RIZIV
•In 2011
–81,27 pct. van de ingrepen in abortuscentra
–18,73 pct. in ziekenhuizen
•Voorlichtingsdienst
–Moet informatie geven over opvangmogelijkheden en mogelijkheden tot adoptie
–Moet hulp en raad geven voor psychologische en maatschappelijke problemen ten gevolge van ongewenste of ongeplande zwangerschap
Verplichtingen van arts
- Vrouw inlichten over risico’s
- Opvangmogelijkheden voor kinderen ‘in herinnering brengen’ of hulp en raad laten geven door bijzondere voorlichtingsdienst
- ‘Zich vergewissen van de vaste wil van de vrouw’
- ‘De appreciatie van de geneesheer over de vaste wil en de noodsituatie van de zwangere vrouw, op basis waarvan hij aanvaardt de ingreep uit te voeren, kan niet meer worden aangevochten indien voldaan is aan de in dit artikel bepaalde voorwaarden’
- (na ingreep) voorlichting over contraceptiva geven of laten geven
Wachttijd en bevestiging
•Zwangerschapsafbreking mag pas na wachttijd van zes dagen ‘na eerste raadpleging ’
•Discussie over aanvang wachttijd
–Bij eerste consultatie over ongewenste zwangerschap bij een arts ?
–Bij contact met arts die de ingreep uitvoert ?
•Met schriftelijke bevestiging op dag van ingreep
Uitzonderingsregeling
•Grens van 12 weken mag uitzonderlijk overschreden worden
•Indien zwangerschap ‘ernstig gevaar inhoudt voor de gezondheid van de vrouw’
•Of indien vast staat dat kind zal lijden aan
–‘Uiterst zware kwaal’
–Die als ongeneeslijk wordt erkend op ogenblik van diagnose
- Steeds advies van tweede arts nodig
- Advies moet in dossier opgenomen worden
- Rol van (vermoedelijke) vader is hier anders. Besluitvorming gebeurt immers niet op grond van noodsituatie van vrouw, maar als potentiële ouders
•Gebeurt omwille van
–Chromosomale aandoeningen (o.m. trisomie 13, 16, 18, 21)
–Erfelijke aandoeningen (o.m. Turnersyndroom, congentinale cardiopathie)
–Malformatieve aandoeningen (o.m. hydrocefalie, anencefalie, spina bifida…)
–Teratogene aandoeningen (o.m. rubella, cytomegalovirus, gebruik roaccutane)
Complexe discussie over zwangerschapsafbreking in derde trimester
•Wet voorziet geen uitdrukkeljke eindtermijn voor uitzonderingsregeling
•Kan zwangerschapsafbreking voorbij grens van levensvatbaarheid (24 weken) ?
–Geen eenduidig standpunt tijdens parlementaire bespreking
–Sterkt betwist in rechtsleer
–Geen rechtspraak
•Rechtspraak:
–Rb. Brussel, 21 april 2004: abortus kan tot einde van zwangerschapstermijn
–Rb. Kortrijk, 18 februari 2010: het niet vermelden van de mogelijkheid van abortus op 34 weken (bij een laat ontdekt neuraalbuisdefect) is geen fout
Gewetensvrijheid en voorlichtingsplicht
•Niemand kan gedwongen worden medewerking te verlenen aan zwangerschapsafbreking
•Arts moet weigering meedelen bij ‘eerste bezoek’
–Wel geen doorverwijzingverplichting
Registratie en evaluatie
•Wet van 13 augustus 1990 regelt
–Registratie per zwangerschapsafbreking
–Jaarlijks verslag door elk centrum
–Oprichting van nationale evaluatiecommissie
Registratie
•Registratie van elke ingreep is verplicht
•Gebeurt via anoniem registratiedocument met
–Codenummer instelling
–Leeftijd, burgelijke staat en aantal kinderen van vrouw
–Provincie of land van woonplaats
–Datum verzoek en datum uitvoering
–Beschrijving noodsituatie
•Met codenummers (lichamelijke problemen / verkrachting / financiële problemen / verbroken relatie / ‘voelt zich te jong’ / ‘voelt zich te oud’ / occasionele relatie / …)
•Met mogelijkheid tot gebruik van drie codenummers samen
–Datum gesprek met voorlichtingsdienst
–Verklaring over contraceptiva en reden van falen
–Vermelding van methode van zwangerschapsafbreking en eventuele complicaties
