Antropologia Flashcards
(54 cards)
Co to jest antropologia filozoficzna?
filozofia człowiek i filozofia przyrody. Zaliczamy też do niej etykę i teorie poznania.
Chcąc zrozumieć człowieka należy zbadać składające się nań “elementy” oraz sposoby ich wzajemnego oddziaływania na siebie. Człowiek jako mechanizm, a zrozumienie jego “istoty” to zrozumienie działania tego mechanizmu.
Próba przedstawienia całościowej wizji człowieka.
Filozofia pyta o człowieka jako takiego, co sprawia, że różni się od całej reszty przyrody. Człowiek jako całość. Nauki szczegółowe pytają zaś jedynie o pewne zewnętrzne przejawy ludzkiej aktywności.
Jako odrębna dziedzina filozofii wyodrębniła się w XX wieku. Max Scheler
Jak człowiek był postrzegany historycznie?
Człowiek jako
- element przyrody
- istota racjonalna
- istota złożona z duszy i ciała
- istota zwrócona ku dobry
- istota posługująca się narzędziami
Kto podjął pierwsze rozważania o człowieku?
Pierwsze rozważania o człowieku podjęli w starożytnej Grecji SOFIŚCI (Protagoras). Nie była to jeszcze natomiast filozofia człowieka.
Sofiści uznali człowieka za “miarę wszystkich rzeczy”. Twierdzili, że skoro wszystko co wiemy o świecie jest naszym wytworem, to nie ma powodu, by postulować istnienia bytu od nas niezależnego.
Kto jako pierwszy zwrócił uwagę na odrębność człowieka od natury? dla kogo srał się głównym przedmiotem filozoficznych namysłów?
Sokrates
Sokrates uznał za najważniejsze dla filozofii odpowiedź na pytanie czym jest dobro i zło moralne. Co to jest dobre i jaka jest jego relacja wobec człowieka.
Od Sokratesa człowiek przestaje być częścią przyrody i staje się bytem zrozumiałym jedynie w odniesieniu do dobra.
Podstawowy współczynnikiem człowieczeństwa staje się zdolność do czynienia dobra.
Podejmował problemy etyczne. Pomijał rozważania metafizyczne.
Jak człowieka postrzegał Platon?
Uczeń Sokratesa. Uznał, że człowiek składa się z ciała i duszy. Ciał jako element niedoskonały, zmienny i przemijający. Dusza jako byt doskonały.
Każdy z tych elementów dąży do odrębnych celów. Stąd w naturze człowieka dwa pragnienia.
Uważał że powinniśmy dążyć do harmonii duszy i ciała. Przewaga jednego elementu jest źródłem chorób.
Uważał że rzeczywistość złożona jest z pierwiastka duchowego i materialnego. Zwierzęta i rośliny też posiadają duszę.
Co wg Arystotelesa wyróżnia człowieka od innych gatunków?
Dusza rozumna, dziękuj której jest zdolny do myślenia.
Zwierzęta i rośliny posiadają duszę warunkującą biologiczne przetrwanie.
Celem człowieka jest posługiwanie się rozumem, jako narzędziem poznania. Do doświadczania cielesnych przyjemności wystarczy dusza zwierzęca
Co to jest epistemologia?
teoria poznania – dział filozofii, zajmujący się relacjami między poznawaniem, poznaniem a rzeczywistością. Epistemologia rozważa naturę takich pojęć jak: prawda, przekonanie, sąd, spostrzeganie, wiedza czy uzasadnienie. „Co to jest poznanie i czym jest poznawanie? Wyjaśnianie praw dotyczących zarówno poznawania i tego, co jest poznane
Kto postrzegał materię jako całość zbudowaną z atomów?
Demokryt
Co to jest immoralizm?
Pogląd, który zakłada, że nie istnieje strefa wartości moralnych, a człowiek poszukujący odpowiedzi pytanie, jakimi zasadami ma się kierować w swoim postępowaniu, powinien odwołać się do kryteriów poza etycznych.
Stanowisko filozoficzne uważające za podstawę wszelkich ocen jedynie kryteria pozamoralne. Pogląd kwestionujący istniejące systemy etyczne i wzorce moralne, czasami wiążący się z zadaniem unieważnienia wszelkich wartości i postulatem stworzenia nowej etyki w miejsce starej. W wersji skrajnej (jako amoralizm) immoralizm domaga się w ogóle zniesienia wszelakiej etyki i moralnych ograniczeń jednostki.
Immoralizm współczesny postrzega człowieka jako istotę zależną jedynie od rzeczywistości przyrodniczej, a nie od świata wartości. Człowiek nie obowiązują zasady etyczne. Sam rozstrzyga co jest sprawiedliwe, sam ocenia.
Kto jako pierwszy spostrzegł, że człowieka od innych stworzeń odróżnia jego umiejętność odróżniania dobra od zła?
Sokrates
Co to jest relatywizm etyczny?
Przykład immoralizmu. Pogląd, że nie istnieje żadna racjonalna przesłanka pozwalająca uznać bezwzględne obowiązywanie reguł etycznych.
Teza mówiąca, że nie ma obiektywnych wartości.
Kto domagał się zniesienia wszystkich akceptowalnych dotychczas wartości i zastąpienia ich wartościami całkowicie nowymi?
Nietzsche. Był to przykład skrajnego immoralizmu.
Co to jest moralizm?
Podstawą moralizmu jest twierdzenie, że człowiek zależy nie tylko od otaczającego go przyrody, lecz także od świata wartości.
Obydwa te światy odkrywa dzięki zdolnościom poznawczym i obydwa wywierają na niego wpływ.
Kto sformułował definicję człowiek jako istoty myślącej (Animal rationale)?
Arystoteles
Co mówi koncepcja homo faber?
Homo faber, czyli człowiek wytwórczy. Istotą człowieczeństwa ma być zdolność do pracy, systematycznego, celowego wysiłku do przekształcania środowiska.
Jest to koncepcja dualistyczna - człowiek jest przeciwstawiony całej przyrodzie. Człowiek zmierza do podporządkowania świata.
Co zakłada monistyczna koncepcja mówiąca o stosunku człowieka do otaczającej go rzeczywistości przyrodniczej?
Koncepcja Monistyczna zakłada, ze człowiek stanowi element przyrody i może być zrozumiany jedynie jako taki właśnie element.
Człowiek ma zdolność myślenia, ale jest to jedynie różnica stopnia, a nie jakościowa. Jeśli eweolucja będzie postępować inne zwierzęta też mogą nabyć tą zdolność
Koncepcja przeciwna to dualizm.
Jak Sartre postrzegał człowieka?
Jako istotę wolną w sposób absolutny. Wolną też od wszelkich materialnych, cielesnych ograniczeń. Duch posiada prymat nad materią, bo żadne prawa fizyki i chemii na niego nie wpływają. Uważał, że znajomość fizycznej struktury człowieka, nie przyczynia się w żaden sposób do jego poznania. Jednie filozofia może dać na odpowiedzi.
Co to jest spirytualizm?
Przekonanie, że cała rzeczywistość zbudowana jest z substancji duchowe.
Platon.
Berkeley - istnieją tylko umysły ludzki oraz umysł Boga
Leibniz - uznawał wyłącznie istnienie monad, czyli cząstek posiadających świadomość
Spirytualizm zakładał, ze przedmioty materialne są jedynie zjawiskiem czy teś sposobem jawienia się substancji duchowej
Wywodzi się bezpośrednio z metafizyki. Tworzywem człowieka jest substancja duchowa.
Co to jest materializm?
Przekonanie, że w świecie iestnieje tylko materia. Zatem człowiek również składa się wyłącznie z materii.
Dusza może i istniej, ale jako specyficzny rodzaj materii
Newton - twierdził, że materia została stworzona przez Boga i że Bóg stworzył tylko jeden rodzaj materii”
Co to jest dualizm?
Dualizm przyjmuje istnienie dwóch odrębnych substancji - materii i ducha. Istnieją niezależnie i niepotrzebujący siebie wzajemnie to istnienia.
Dualizm radykalny - Platon, Kartezjusz - walka dobra ze złem
Dualizm umiarkowany - Arystoteles - harmonia duszy i ciała
Co to jest manicheizm?
Doktryna traktująca świat jako miejsce zmagania się dwóch równorzędnych sił, czyli dobra (ducha) i zła (materii).
Co różnicuje spirytualizm, materializm i dualizm?
Różne podejścia do ciała i ducha i ich relacji.
Co to jest świadomość?
Świadomość jest pewnym wewnętrznym, bezpośrednim przeżyciem, pewnym odczuciem własnego istnienia i własnej odrębności wobec otaczającego świata.
Świadomość przedrefleksyjna - czyli zdolność intelektualnego ujmowania określonych przedmiotów
Świadomość refleksyjna - czyli samoświadomość, świadomość drugiego rzędu.
Kto po raz pierwszy użył pojęcia wolność?
Giovanni Pico della Mirandola - w tekście “Mowa o godności”. Kładzie on duży nacisk na zdolność człowieka do stanowieniu o samym sobie, jako fundament ludzkiej godności.
Człowiek decyduje o doraźnych celach i środkach. Istotą tak pojętej wolności jest wybór pomiędzy duchowym wzrastanie, a stagnacją, regresem i w konsekwencji wyrzeczeniem się człowieczeństwa.
Człowiek jest wręcz zmuszony dokonywać wyboru samego siebie. Balansuje pomiędzy człowiekiem jakim może się stać, a zwierzęciem.