bazu Flashcards
(98 cards)
1
Q
budowa pochwy
A
mm. pochwy i przedsionka pochwy:
- m. constrictor vestibuli
- m. constrictor vulvae
- m. ischiocavernosus
- m. ischiourethralis
vagina rozciąga się od ostium uteri externum do ostium urethrae externum(tam rozpoczyna się przedsionek)
- sklepienie pochwy (fornix vaginae) w części pochwowej szyjki macicy (portio vaginalis cervicis) -brak u Su
- u Car - fornix ventrale
- u Ru - fornix dorsale
- u Eq - fornix dorsale et ventrale
- hymen - między pochwą a przedsionkiem (Su, Eq)
vestibulum vaginae rozciąga się od ostrium uteri externum (ujścia zewnętrznego pochwy) do vulva (sromu). Leży pomiędzy rectum a vesica urinaria
- stanowi wspólny odcinek układu rozrodczego i moczowego
- Su, Ru - diverticulum suburethrale przed ostium urethrae externum - GRANICA pochwy i jej przedsionka
- Su, Eq - hymen - GRANICA pochwy i jej przedsionka
- gll. vestibulares majores (Fe, Bo), minores (Ca, Su, mRu, Eq)
- Ca, Eq - bulbus vestibuli w przedsionku
2
Q
budowa napletka u Eq
A
pars externa preputii
-lamina externa
-lamina interna
pars interna preputii
-lamina externa
-fałd napletkowy (plica preputialis) tworzący pierścień napletka (anulus preputialis)
-lamina interna
-wędzidełko napletka (phrenulum preputii) - tylko u Eq
u Su uchyłek napletkowy (diverticulum preputiale)
3
Q
Budowa prącia u psa
A
jest typu ustalonego (penis affixus), skierowanego do przodu (penis anteversus) i mięśniowo-jamistego
BUDOWA:
radix penis
- 2 odnogi: crura penis, zbudowane z 2 ciał jamistych prącia (corpora cavernosa penis)
- opuszka prącia (bulbus penis), zbudowana z ciała gąbczastego prącia (corpus spongiosum)
corpus penis
- przegroda prącia (septum penis)
- ciała jamiste (corpora cavernosa)
- ciało gąbczaste (corpus spongiosum)
- bruzda dogrzbietowa prącia (sulcus dorsalis penis) z naczyniami i nerwami (a. v. et nn. dorsales penis)
- bruzda dobrzuszna prącia (sulcus ventralis penis) = cewkowa
- KOŚĆ PRĄCIA (os penis) - Ca
glans penis
- ciało gąbczaste żołędzi (corpus spongiosum glandis) - Ca, Eq (u pozostałych skąpa tk. gąbczasta)
- kość żołędzi (os glandis) - Fe
- wyrostek cewkowy (processus urethralis) - mRu, słaby u Eq
- collum, corona et fossa glandis - Eq, Ho
- pars longa glandis, bulbus glandis - Ca
4
Q
gruczoły dodatkowe płciowe męskie
A
- gruczoł krokowy (prostata)
- trzon (corpus prostatae) - brak u mRu
- cz. rozsiana (pars disseminata) - brak u Eq - gruczoł opuszkowo-cewkowy (glandula bulbourethralis) - brak u Ca
- gruczoł bańki (glandula ampullae)
- gruczoł pęcherzykowy (glandula vesicularis) - brak u Car
przewód wytryskowy (ductus ejaculatorius) to połączony końcowy fragment nasieniowodu oraz przewodu wyprowadzającego z gr. pęcherzykowego.
U Su uchodzą one samodzielnie, u Car brak gruczołu
5
Q
Unaczynienie jelit
A
a. coeliaca
- > a. hepatica
- > a. gastroduodenalis
- >a. pancreaticoduodenalis cranialis
a. mesenterica cranialis
- > a. pancreaticoduodenalis caudalis
- > aa. jejunales (j. czczego)
- > aa. ilei (j. biodrowego)
- > a. ileocolica
- > a. caecalis
- > a. colica dextra
- > a. colica media
a. mesenterica caudalis
- > a. colica sinistra
- > aa. sigmoideae
- > a. rectalis cranialis
6
Q
jak żebra łączą się z mostkiem i kręgami?
A
Z MOSTKIEM:
żebra mostkowe - ich chrząstki wchodzą między dwa odcinki mostkowe
żebra bezmostkowe - ich chrząstki łączą się i tworzą łuk żebrowy (arcus costalis)
Z KRĘGAMI:
główka żebra posiada dwie powierzchnie stawowe - doczaszkową i dogrzbietową do połączenia z dołkiem żebrowym doogonowym i doczaszkowym dwóch kolejnych kręgów piersiowych. Pomiędzy powierzchniami główki żebra - grzebień, do którego przyczepia się w. międzystawowe żebra
7
Q
Unaczynienie nerki
A
t. nerkowa (a. renalis)
t. międzypłatowa (a. interlobaris)
t. łukowata (a. arcuata)
t. międzypłacikowa (a. interlobularis)
splot naczyń włosowatych otaczających kanaliki nerkowe
żż. międzypłacikowe (vv. interlobulares)
ż. łukowata (v. arcuata)
ż. międzypłatkowa (v. interlobaris)
ż. nerkowa (v. renalis) -> v. cava caudalis
8
Q
wzór zębowy zwierząt
A
Ca : 313/313 ; 3142/3143 Fe: 313/312 ; 3131/3121 Su: 313/313 ; 3143/3143 Ru: 003/3(1)3 ; 0033/3(1)33 Eq klacz: 303/303 ; 3 0 3(4) 3 Eq ogier: 303/303 ; 3 1 3(4) 3
9
Q
budowa przełyku
A
rozpoczyna się w wejściu do przełyku (aditus oesophagei, u Car z progiem gardłowo-przełykowym (limen pharyngoesophageum)), kończy w ujściu wpustowym (ostium cardiacum)
- cz. szyjna (pars cervicalis) - od pharynx do apertura thoracis cranialis
- cz. piersiowa (pars thoracica) - do hiatus oesophageus
- cz. brzuszna (pars abdominalis) - do ostium cardiacum
histologicznie: błona śluzowa, błona podśluzowa (grr. przełykowe), błona mięśniowa, błona zewnętrzna (przydanka lub otrzewna)
UNACZYNIENIE: t. szyjna wspólna (a. carotis communis) i g. przełykowa aorty piersiowej (r. esophageus aortae thoracicae)
UNERWIENIE: n. błędny
10
Q
typy czaszki psów
A
dolichocefaliczne = długopyskie mazocefaliczne = średniopyskie brachycefaliczne = krótkopyskie
11
Q
Budowa makroskopowa wątroby
A
facies diaphragmatica - przednia
facies visceralis - tylna, posiada:
-wycisk przełykowy (impressio oesophagea)
-wycisk żołądkowy (impressio gastrica)
-wycisk czepcowy (impressio reticularis) - Ru
-wycisk księgowy (impressio omasica) - Ru
-wycisk dwunastniczy (impressio duodenalis)
-wycisk okrężniczy (impressio colica)
-wycisk nerkowy (impressio renalis)
-wycisk nadnerczowy (impressio adrenalis)
-wycisk j. ślepego (impressio caecalis) - Eq
- wrota wątroby (porta) - wpadają naczynia nerwy, wychodzą drogi żółciowe i naczynia chłonne, wyznaczają pole nagie (area nuda) wątroby
- pokryta otrzewną oraz torebką włóknistą
płat wątroby lewy (lobus heptis sinister)
->lateralis et medialis - Car, Su, Eq
płat wątroby prawy (lobus hepatis dexter)
->lateralis et medialis - Car, Su
płat ogoniasty (lobus caudatus)
->wyrostek brodawkowy (proc. papillaris) - Car, Ru
->wyrostek ogoniasty (proc. caudatus) - u wszystkich
płat czworoboczny (lobus quadratus)
-więzadła wątroby (8)
12
Q
Okrężnica u Ru
A
- rozpoczyna się w ujściu biodrowo-ślepo-okrężniczym (ostium ileocaecocolicum)
1. colon ascendens: - ansa proximalis
- ansa spiralis:
- gyri centripetales
- flexura centralis
- gyri centrifugales - ansa distalis
- > flexura coli dextra
2. colon transversum - > flexura coli sinistra
3. colon descendens
13
Q
zastawki w sercu
A
- zastawka trójdzielna (valva tricuspidalis) = przedsionkowo-komorowa prawa - TYPU ŻAGLOWEGO
- płatek ścienny (cuspis parietalis)
- płatek przegrodowy (cuspis septalis)
- płatek kątowy (cuspis angularis) - zastawka pnia płucnego (valva trunci pulmonalis) - TYPU PÓŁKSIĘŻYCOWEGO
- płatek półksiężycowaty prawy (valvula semilunaris dextra)
- płatek półksiężycowaty pośredni (valvula semilunaris intermedia)
- płatek półksiężycowaty lewy (valvula semilunaris sinistra) - zastawka mitralna (valva mitralis) = dwudzielna (valva bicuspidalis) = przedsionkowo-komorowa lewa - TYPU ŻAGLOWEGO
- płatek przegrodowy (cuspis septalis)
- płatek ścieny (cuspis parietalis) - zastawka aorty (valva aortae) - TYPU PÓŁKSIĘŻYCOWEGO
- płatek półksiężycowaty przegrodowy (valvula semilunaris septalis)
- płatek półksiężycowaty prawy (valvula semilunaris dextra)
- płatek półksiężycowaty lewy (valvula semilunaris sinistra)
14
Q
Nefron
A
ciałko nerkowe (corpusculum renale) =
- kłębek naczyniowy (glomerulus) - vas afferens, efferens
- torebka kłębka (capsula glomeruli) - biegun naczyniowy, kanalikowy
kanalik kręty bliższy (tubulus contortus proximalis) =
- część skłębiona (pars convoluta)
- część prosta (pars recta)
pętla nefronu (ansa nephroni) =
- część wąska
- część szeroka
kanalik kręty dalszy (tubulus contortus distalis) = wstawka
15
Q
mięśnie żwaczowe większe
A
m. żwacz (m. masseter)
m. skrzydłowy boczny (m. pterygoideus lateralis)
m. skrzydłowy przyśrodkowy (m. pterygoideus medialis)
mm. skroniowe (mm. temporales)
16
Q
budowa mięśnia
A
MIKROSKOPOWO:
sarkomer - jednostka funkcjonalna zbudowana z naprzemiennie ułożonych włókien miozynowych i aktynowych
MAKROSKOPOWO:
przyczep bliższy, brzusiec, przyczep dalszy
17
Q
budowa jajowodu
A
infundibulum tubae uterinae z :
- fimbriae tubae (ovaricae - przyrośnięte do jajnika)
- ostium abdominale tubae uterinae
ampulla tubae uterinae - przedłużenie lejka
isthmus tubae uterinae - z ostium uterinum tubae (u Car i Eq na wzniesieniu - papilla uterina)
18
Q
więzadła wątroby
A
w. trójkątne lewe (lig. triangulare sinistrum)
w. trójkątne prawe (lig. triangulare dextrum)
w. sierpowate (lig. falciforme)
w. obłe wątroby (lig. teres hepatis) - powstałe ze zobliterowanej ż.pępkowej (v. umbilicalis)
w. wieńcowe wątroby (lig. coronarium)
w. wątrobowo-nerkowe (lig. hepatorenale)
w. wątrobowo-dwunastnicze (lig. hepatoduodenale)
w. wątrobowo-żołądkowe (lig. hepatogastricum)
(8)
19
Q
jakie naczynia uchodzą do prawego przedsionka serca
A
- ż. główna doczaszkowa i doogonowa (v. cava cranialis et caudalis)
- zatoka wieńcowa (sinus coronarius) - ż. serca wielka i średnia (v. cordis magna et media) + ż. nieparzysta lewa (v. azygos sinistra - Su, Ru)
- żż. najmniejsze serca (vv. cordis minimae)
- żż. prawe serca (vv. cordis dextrae) - zbierające krew z prawej komory
- ż. nieparzysta prawa (v. azygos dextra) - Car, Eq
20
Q
więzadło karkowe u Eq
A
parzysty funiculus nuchae (od guzowatości potylicznej zewn., ponad C1 (oddzielony przez bursa subligamentosa nuchalis cranialis) i C2 (bursa subligamentosa nuchalis caudalis) do Th4-Th6 (pars cucullaris))
+lamina nuchae (dwie parzyste płytki za sobą - od C2 i C3-6 do p. cucullaris funiculi na skośnie w tył)
-> do kłębu i przechodzą w w. nadkolcowe
21
Q
gdzie uchodzi cewka moczowa żeńska?
A
do przedsionka pochwy na ostium urethrae externum, u Su i Ru podbudowanym przez zachyłek podcewkowy (diverticulum suburethrale)
22
Q
budowa okrężnicy u Su
A
- colon ascendens
- ansa spiralis- gyri centripetales
- flexura centralis
- gyri centrifugales
- colon transversus
- colon descendens
23
Q
u kogo występuje oskrzele tchawicze i dokąd prowadzi
A
u Su i Ru, prowadzi do płata doczaszkowego płuca prawego
24
Q
makroskopowa budowa jajnika
A
margo liber margo mesovarius
facies medialis facies lateralis
extremitas uterina - połączony przez lig. ovarii proprium z wierzchołkiem cornu uteri
extremitas tubaria - połączony przez lig. suspensorium ovarii z przeponą
- tunica albuginea oplata bezpośrednio
- u Ca i Su torebka jajnika (bursa ovarica)
zbudowane z zona vasculosa i zona parenchymatosa (obwodowo, u Eq przyśrodkowo - kontakt z j. brzuszną zapewnia fossa ovarii)
hilus ovarii - dla naczyń i nerwów
25
Drogi wyprowadzające żółć
DROGA DO PĘCHERZYKA:
*u Ru:
wątroba -> przewody wątrobowo-pęcherzykowe (ductus hepatocystici) uchodzące do pęcherzyka w mscu zespolenia z wątrobą -> vesica fella
*u pozostałych, brak u Eq:
wątroba -> przewód wątrobowy prawy i lewy (ductus hepaticus dexter et sinister) -> przewód żółciowy wspólny (ductus hepaticus communis) ->połączenie w p. przewodu żółciowego (ductus choledochus)-> przewód pęcherzykowy (ductus cysticus) -> vesica fella
DROGA DO DWUNASTNICY:
wątroba->
->przewodziki żółciowe (ductuli biliferi)
->przewody wątrobowe - prawy i lewy (ductus hepaticus dexter et sinister)
->przewód wątrobowy wspólny (ductus hepaticus communis) - dołącza przewód pęcherzykowy (ductus cysticus, brak u Eq) z pęcherza żółciowego
->przewód żółciowy (ductus choledochus, brak u Eq)
26
zstępowanie jąder
(descensus testiculorum)
- jądrowód (gubernaculum testis) biegnący między jądrami a wyrostkiem pochwowym ciągnie za sobą jądro przez kanał pachwinowy (canalis inguinalis)
- >jądra zstępują z positio abdominalis do positio scrotalis przez canalis inguinalis (positio inguinalis)
27
budowa krążka międzykręgowego
discus intervertebralis
- galaretowate jądro miażdżyste (nucleus pulposus) otoczone pierścieniem włóknistym (anulus fibrosus)
- naczynia krwionośne wnikają jedynie do zewnętrznego pierścienia włóknistego
28
Budowa płuc
-leżą w cavum thoracis i stanowią część śródpiersia (mediastinum) ; każde pokryte jest swoim workiem opłucnowym
-wierzchołek (apex pulmonis) i podstawa (basis pulmonis)
-3 POWIERZCHNIE:
- facies costalis (z impressiones costales)
- facies diaphragmatica (z impressio diaphragmatica)
- facies medialis - facies vertebralis i facies mediastinalis (z impressio cardiaca, aortica, esophagea, sulcus u Car (u Su, Ru, Eq - impressio) v. cavae caudalis na płucu prawym)
-korzeń płuc (radix pulmonis) - główne pnie oskrzeli, naczyń i nerwów wnikające do wnętrza płuc, tworzą wnękę płuc (hilus pulmonis)
-2 BRZEGI:
-brzeg tępy = dogrzbietowy
-brzeg ostry =pozostałe (dobrzuszny i doogonowy)
-UNACZYNIENIE : czynnościowe (vasa publica) - żż.płucne, pień płucny
odżywcze (vasa privata) - t. i ż. oskrzelowe
-UNERWIENIE : plexus pulmonalis (przywspółczulne włk z n. błędnego, współczulne z pnia sympatycznego)
-wcięcia międzypłatowe (fissurae interlobares) dzielą płuca na płaty
29
gruczoły ślinowe większe
1. przyuszna (gl. parotis) - w dole zażuchwowym (fossa retromandibularis) ; ductus parotideus uchodzi na ->papilla parotidea na śluzówce policzka
2. żuchwowa (gl. mandibularis) - w dole zażuchwowym ; ductus mandibularis uchodzi na ->caruncula sublingualis(mięsku podjęzykowym)
3. podjęzykowa jednoprzewodowa (gl. sublingualis monostomatica, brak u Eq) ; ductus sublingualis major uchodzi na ->caruncula sublingualis
4. podjęzykowa wieloprzewodowa (gl. sublingualis polystomatica) ; ductus sublinguales minores uchodzą do->recessus sublinguales laterales(zachyłki podjęzykowe boczne)
5. jarzmowa (gl. zygomatica) - Car
30
więzadło karkowe z różnicami gatunkowymi
- stanowi dogłowową kontynuację w. nadkolcowego
- > Su, Fe - brak
- > Ca- parzysty powrózek karkowy (funiculus nuchae) (od proc. spinalis axis do Th1 - nie łącząc się z tymi po drodze)
-> Ru - parzysty powrózek karkowy (od guzowatości potylicznej zewnętrznej (protuberantia occipitalis externa) do proc. spinalis Th2-Th4 (cz. kłębowa-pars cucullaris))
+ lamina nuchae (parzyście od łuków C2-4, nieparzyście od C5-7 ku tyłowi w p. cucullaris funiculi)
-> Eq - parzysty funiculus nuchae (od guzowatości potylicznej zewn., ponad C1 (oddzielony przez bursa subligamentosa nuchalis cranialis) i C2 (bursa subligamentosa nuchalis caudalis) do Th4-Th6 (pars cucullaris))
+lamina nuchae (dwie parzyste płytki za sobą - od C2 i C3-6 do p. cucullaris funiculi na skośnie w tył)
-> do kłębu i przechodzą w w. nadkolcowe
31
budowa stawu
- powierzchnie stawowe (facies articulares) pokryte chrząstkami stawowymi (cartill. articulares) - bez naczyń, nerwów, z: 1. zona superficialis 2. zona intermedia 3. zona radiata 4. zona calcificans
- jama stawowa (cavum articulare), w której obecna jest torebka stawowa (capsula articularis) - zbudowana z błony włóknistej (tunica fibrosa) i maziowej (tunica synovialis) i wypełniona mazią (synovia). Torebka tworzy kosmki i fałdy maziowe (villi et plicae synoviales),
- niestałe elementy stawu: ligamenta, obrąbki stawowe (labra), krążki stawowe (disci), łąkotki (menisci)
- stawy dzielimy ze względu na złożoność, zgodność powierzchni oraz ich kształt
32
jakie nerwy unerwiają mięśnie nadgarstka i palców?
NADGARSTKA:
| m. extensor carpi radialis
33
przewody nosowe
1. przewód nosowy dogrzbietowy (meatus nasi dorsalis) =węchowy
- prowadzi do regio olfactoria nasi
- leży między małżowiną nosową dogrzbietową (concha nasalis dorsalis) a sklepieniem jamy nosowej
2. przewód nosowy środkowy (meatus nasi medius) =zatokowy
- prowadzi do zatok przynosowych (sinus paranasales)
- leży między concha nasalis dorsalis a ventralis
3. przewód nosowy dobrzuszny (meatus nasi ventralis) =oddechowy
- prowadzi do nozdrzy tylnych (choanae)
- między concha nasalis ventralis a dnem jamy nosowej
4. przewód nosowy wspólny (meatus nasi communis)
- łączy się z pozostałymi
- od sklepienia do dna jamy nosowej, po bokach przegrody nosa
34
żołądek Ru
-składa się z trzech przedżołądków (proventriculi) stanowiących przedłużenie przełyku: żwacza (rumen), czepca (reticulum) i ksiąg (omasum) oraz żołądka właściwego, gruczołowego - trawieńca (abomasum)
1. Rumen
- wypełnia lewą połowę jamy brzusznej, zbudowany z filarów (PILAE RUMINIS)
- powierzchnia ścienna (lewa) styka się z przeponą, trzewna (prawa) z wątrobą, jelitami, księgami i trawieńcem
- krzywizna dogrzbietowa i dobrzuszna
- wyróżniamy worki (5):
-> przedsionek żwacza (atrium ruminis) - do którego wpada przełyk
-> worek dogrzbietowy (saccus ruminis dorsalis)
-> worek dobrzuszny (saccus ruminis ventralis)
-> worek ślepy doogonowo-dogrzbietowy (saccus caecus caudodorsalis)
-> worek ślepy doogonowo-dobrzuszny (saccus caecus caudoventralis
-wyróżniamy bruzdy (10):
-> bruzda doczaszkowa (sulcus cranialis)
-> bruzda przedsionkowo-żwaczowa (sulcus atriorumenalis) - bez odp.filara
-> bruzda podłużna prawa (sulcus longitudalis dexter)
-> bruzda dodatkowa prawa (sulcus accessorius dexter) - między nią a prawą występuje wyspa żwacza (insula ruminis)
-> bruzda podłużna lewa (sulcus longitudalis sinister)
-> bruzda dodatkowa lewa (sulcus accessorius sinister)
-> bruzda żwaczowo-czepcowa (sulcus ruminoreticularis) - bez odp.filara
-> bruzda wieńcowa dogrzbietowa (sulcus coronarius dorsalis)
-> bruzda wieńcowa dobrzuszna (sulcus coronarius ventralis)
-> bruzda doogonowa (sulcus caudalis)
posiadające odpowiedniki po wewnętrznej stronie - filary (pilae)
2. Reticulum
- wciśnięty między przeponę a przedni koniec worka dobrzucznego żwacza, -kształt kulisty
- zbudowany z listewek czepca
- powierzchnia przeponowa, powierzchnia trzewna - do żwacza
- łączy się ze żwaczem przez ujście żwaczowo-czepcowe (ostium ruminoreticulare)
- rozpoczyna się tu rynienka poprzez rynienkę czepca (sulcus reticuli)
3. Omasum
- podstawa ksiąg (basis omasi) ku dołowi i krzywizna dogrzbietowa (curvatura dorsalis) ku górze
- łączą się z czepcem za pomocą ujścia czepcowo-księgowego (ostium reticuloomasicum), a z trawieńce, przez ujście księgowo-trawieńcowe (ostium omasoabomasicum)
- zbudowane z blaszek ksiąg
- przez oba ujścia biegnie rynienka ksiąg (sulcus omasi)
4. Abomasum
- curvatura major - dolna i minor - górna
- dzieli się, jak żołądek jednokomorowy na:
- >pars cardiaca (z ostium omasoabomasicum)
- > corpus abomasi (z rynienką trawieńca (sulcus abomasi) i fałdami okrężnymi (plicae spirales abomasi))
- >fundus abomasi (z gll. gastricae propriae)
- > pars pylorica (z m. sphincter pylori)
35
unerwienie i unaczynienie żołądka
```
UNERWIENIE: n. vagus, plexus coeliacus, plexus gastricus
UNACZYNIENIE:
-a. coeliaca
-> a. gastrica sinistra
-> a. hepatica
-> a. gastrica dextra
-> a. gastroduodenalis
-> a. gastroepiploica dextra
-> a. lienalis
-> aa. gastricae breves
-> a. gastroepiploica sinistra
```
36
narząd żuciowy
- dentes et gingivae
- art. temporomandibularis (kłykciowy niezgodny - z discus articularis) - łączy fossa mandibularis (na wyr. jarzmowym k. skroniowej (processus zygomaticus ossis temporalis), ograniczony przez tuberculum articulare i processus retroarticularis) oraz caput mandibulae
- mięśnie żuciowe :
1. m. żwacz (m. masseter)
2. m. skrzydłowy przyśrodkowy (m. pterygoideus medialis)
3. m. skrzydłowy boczny (m. pterygoideus lateralis)
4. m. skroniowy (m. temporalis)
37
splot lędźwiowo-krzyżowy
splot lędźwiowy:
- n. iliohypogastricus (biodrowo-podbrzuszny)
- n. ilioinguinalis (biodrowo-pachwinowy)
- n. genitofemoralis (płciowo-udowy)
- n. cutaneus femoris lateralis (skórny uda boczny)
- n. femoralis (n. udowy)
- n. saphenus (n. odpiszczelowy)
- n. obturatorius (n. zasłonowy)
splot krzyżowy:
cz. doogonowa:
- nn. rectales caudales (nn. odbytowe doogonowe)
- n. pudendus (n. sromowy)
cz. doczaszkowa:
- n. cutaneus femoris caudalis (skórny uda doogonowy)
- n. gluteus cranialis (pośladkowy doczaszkowy)
- n. gluteus caudalis (pośladkowy doogonowy)
- n. ischiadicus (n. kulszowy)
- n. tibialis (n. piszczelowy)
- n. fibularis communis (n. strzałkowy wspólny)
38
rdzeń kręgowy i jego opony
- kolor białawy i kształt wydłużonego cylindra
- dzieli się na część szyjną, piersiową, lędźwiową, krzyżową i ogonową
- podzielony na 2 symetryczne połowy przez : bruzdę pośrodkową dogrzbietową oraz szczelinę pośrodkową dobrzuszną
- na przekroju poprzecznym wyróżniamy:
- >wewnętrzną istotę szarą z przechodzącym przez środkiem kanałem środkowym, wypełnionym płynem mózgowo rdzeniowy
- >zewnętrzną istotę białą
- rdzeń kręgowy od zewnątrz okryty jest oponami: twardą, pajęczynówką i miękką
39
trzustka
wydziela succus pancreaticus egzokrynowo oraz insulinę, glukagon i somatostatynę endokrynowo
- lobus pancreatis sinister et dexter
- corpus pancreatis
- u Car, Ru tworzy incisura pancratis z v. portae
- u Su, Eq tworzy anulus pancreatis z v. portae
> przewody wyprowadzające:
- przewód trzustkowy (ductus pancreaticus) - brak u Su, Bo - uchodzi na papilla duodeni major (wyj. Eq - diverticulum duodeni)
- przewód trzustkowy dodatkowy (ductus pancreaticus accessorius) - brak u Fe, mRu - uchodzi na papilla duodeni minor (wyj. Eq - papilla duodeni)
40
otwory w przeponie
1. foramen venae cavae caudalis
- v. cava caudalis
2. hiatus oesophageus
- oesophagus
- truncus vagalis dorsalis et ventralis
3. hiatus aorticus
- aorta
- nn. trzewne (nn. coeliaci)
- v. azygos (sinistra - u Su,Ru / dextra - u Car, Eq)
- przewód piersiowy (ductus thoracicus)
41
płaty wątroby u zwierząt domowych
Car:
lobus hepatis sinister : lateralis , medialis
lobus caudatus : proc. papillaris , proc. caudatus
lobus quadratus
lobus hepatis dexter : lateralis, medialis
Su:
lobus hepatis sinister : lateralis , medialis
lobus caudatus : proc. caudatus
lobus quadratus
lobus hepatis dexter : lateralis, medialis
```
Ru:
lobus hepatis sinister
lobus caudatus : proc. papillaris, proc. caudatus
lobus quadratus
lobus hepatis dexter
```
```
Eq:
lobus hepatis sinister : lateralis, medialis
lobus caudatus : proc. caudatus
lobus quadratus
lobus hepatis dexter
```
42
staw kolanowy
- > staw udowo-piszczelowy (art. femorotibialis)
- utworzony przez kłykcie k. udowej (condyli ossis femoris) i kłykcie piszczeli (condyli tibiae)
- spiralny, niezgodny - z łąkotką boczną i przyśrodkową (meniscus lateralis et medialis)
- flexio/extensio i ograniczone ruchy rotacyjne
- u Car obecne trzeszczki Vesala (m. brzuchatego)
- więzadła: 1. w. poboczne boczne i przyśrodkowe (lig. collaterale laterale et mediale); 2. w. krzyżowe kolana doczaszkowe i doogonowe (lig. cruciata genus cranialis et caudalis) ; 3. w. podkolanowe skośne (lig. popliteum obliqum)
- > staw udowo-rzepkowy (art. femoropatellaris)
- utworzony przez kłykcie k. udowej (condyli ossis femoris) i powierzchnię stawową rzepki (facies articularis)
- saneczkowy, zgodny
- rzepka w ścięgnie m. czworogłowego uda
- więzadła: 1. w.udowo-rzepkowe boczne i przyśrodkowe (lig. femoropatellare laterale et mediale); 2. w. rzepki (lig. patellae - u Bo i Eq potrójne); 3. troczek rzepki (retinaculum patellae); 4. kaletka podrzepkowa (bursa infrapatellaris)
43
nerka krowy
nerka wielobrodawkowa pobrużdżona, brak miedniczki nerkowej
44
Uzębienie konia, krowy, świni i psa
Ca:
anelodontyczne, brachydontyczne, difiodontyczne, heterodontyczne, sekodontyczne, tekodontyczne
313/313 ; 3142/3143 (P4/M1 - łamacze (dentes sectorii)
Fe:
-||-
313/312 ; 3131/3121 (P4/M1 - dentes sectorii)
Su:
anelodontyczne, brachydontyczne, difiodontyczne, heterodontyczne, bunodontyczne, tekodontyczne
313/313 ; 3143/3143
Ru:
anelodontyczne, hypselodontyczne, difiodontyczne, heterodontyczne, selodontyczne, tekodontyczne
003/3(1)3 ; 0033/3(1)33 (kły dołączają do siekaczy)
Eq:
anelodontyczne, hypselodontyczne, difiodontyczne, heterodontyczne, lofodontyczne, tekodontyczne
303/303 ; dorosła samica: 303(4)3/3033 ; dorosły samiec: 313(4)3/3133 (P1-(4)w nawiasie = ząb wilczy czasem występujący (dens lupinus))
45
unaczynienie wątroby
```
ODŻYWCZE:
->a. coeliaca -> a. hepatica
CZYNNOŚCIOWE:
->v. portae:
-v. mesenterica cranialis
- v. mesenterica caudalis
- v. gastroduodenalis
- v. lienalis
- vv. cysticae (pęcherzykowe)
-uchodzi do v. cava caudalis
```
46
kanał odbytu
1. strefa słupowa (zona columnalis) :
- słupy odbytowe (columnae anales)
- zatoki odbytowe (sinus anales)
- gll. anales (Ca, Su)
2. strefa pośrednia (zona intermedia)
3. strefa skórna (zona cutanea):
- sinus paranalis (Car) z
- gll. paranales (Car)
- gll. circumanales (Car)
KRESY:
1. linea anorectalis (nabł. jednow.cylindr.->wielow.płaski) - rozpoczyna zona columnalis
2. linea anocutanea - między pośrednią a skórną
zakończony przez m. zwieracz odbytu zewnętrzny i wewnętrzny
47
zachyłki otrzewnej
- zachyłek łonowo-pęcherzowy (excavatio pubovesicalis)
- zachyłek pęcherzowo-płciowy (excavatio vesicogenitalis)
- zachyłek odbytowo-płciowy (excavatio rectogenitalis)
+wyrostek pochwowy (processus vaginalis)
48
zachyłki opłucnej
1. zachyłek żebrowo-śródpiersiowy (recessus costomediastinalis)
2. zachyłek żebrowo-przeponowy (recessus costodiaphragmaticus)
3. zachyłek lędźwiowo-przeponowy (recessus lumbodiaphragmaticus)
4. zachyłek śródpiersiowy (recessus mediastinalis)
5. zachyłek przeponowo-śródpiersiowy (recessus diaphragmaticomediastinalis)
6. sklepienie opłucnej (cupula pleurae) tworzone przez worki opłucnowe
49
żebra
```
costae sternales (u Car 9, Su 7, Ru 8, Eq 8)
costae asternales (u Car 3, Su 7, Ru 5, Eq 10)
costae fluctuantes - ostatnia para u Ho i Car
```
50
nerw węchowy
n. olfactorius, rozpoczyna się w okolicy węchowej j. nosowej (regio olfactoria) i biegnie jako nici węchowe (fila olfactoria) do blaszki sitowej (lamina cribrosa), którą dostaje się do wnętrza czaszki i biegnie do opuszki węchowej (bulbus olfactorius) w kresomózgowiu (telencephalon)
Równolegle biegnie n. terminalis, rozpoczynający się w organon vomeronasale -> również przebija lamina cribrosa, a we wnętrzu czaszki tworzy zwój końcowy (ganglion terminale)
51
aorta piersiowa
pierwsza część aorty zstępującej
- a. bronchoesophagea
- r. bronchalis
- r. oesophageus
- rr. pericardiaci
- rr. mediastinales
- a. phrenica cranialis- Eq
- aa. intercostales dorsales
- a. costoabdominalis dorsalis
52
więzadła kręgosłupa
KRÓTKIE:
- ww. międzyłukowe (ligg. interarcualia)
- ww. międzykolczyste (ligg. interspinalia)
- ww. międzypoprzeczne (ligg. intertransversaria)
- połączenia lędźwiowo-krzyżowe u Eq
DŁUGIE:
- w. karkowe (lig. nuchae) - brak u Fe, Su
- w. nadkolczyste (lig. supraspinale) - biegnie nad proc.spinales Th-L-S zlewając się z międzykolczystymi
- w. podłużne dobrzuszne (lig. longitudale ventrale) - biegnie na dobrzusznych powierzchniach trzonów kręgów, od Th8 do kości krzyżowej ; przymocowuje się do każdego krążka międzykręgowego
- w. podłużne dogrzbietowe (lig. longitudale dorsale) - biegnie wewnątrz kanału kręgowego, od zębu obrotnika do kości krzyżowej
53
jelito ślepe u zwierząt
Pierwszy odcinek jelita grubego, ślepo zakończony
- rozpoczyna się w ujściu biodrowo-ślepo-okrężniczym (ostium ileocaecocolicum), u Eq - ujściu biodrowo-ślepym (ostium ileocaecum)
- Car, Ru, Eq - po prawej stronie jamy brzusznej
- Su - po lewej stronie jamy brzusznej
- Car - przecinkowate, świderkowate, bez taśm (gładkościenny)
- Su - stożkowate, o tępym wierzchołku, 3 taśmy
- u Ru walcowate, gładkościenne
- u Eq rozbudowany, basis caeci, corpus et apex, 4 taśmy
54
moczowód
- umięśniony rurowy przewód
1. część brzuszna (pars abdominalis)
2. część miedniczna (pars pelvina) - po osiągnięciu jamy miednicy skręca przyśrodkowo wchodząc: u samicy - w w. szerokie macicy, u samsa - w fałd płciowy.
- uchodzi na granicy szyjki i trzonu pęcherza moczowego skośnie od strony grzbietowo-doczaszkowej, w ujściach moczowodu (ostium ureteris). W śluzówce pęcherza tworzy (trigonum vesicae urinariae) wzniesienia - słupy moczowodowe (collumnae uretericae), przedłużające się w fałdy moczowodowe (plicae uretericae), które następnie przedłużają się w grzebień cewkowy (crista urethralis)
- u Bo rozgałęziony - rekompensuje brak miedniczki nerkowej
55
otwory w gardle
- z jamą ustną -> cieśń gardzieli (isthmus faucium)
- z jamą nosową -> nozdrza tylne (choanae)
- z krtanią -> wpust krtani (aditus laryngis)
- z przełykiem -> wpust przełyku (aditus oesophagei)
- z narządem słuchu -> ujście gardłowe trąbki słuchowej (ostium pharyngeum tubae auditivae)
56
odgałęzienia t. trzewnej
- a. gastrica sinistra
- a. hepatica
- > a. gastrica dextra
- > a. gastroduodenalis
- > a. pancreaticoduodenalis cranialis
- > a. gastroepiploica dextra
- a. lienalis
- > aa. gastricae breves
- > a. gastroepiploica sinistra
57
budowa zastawki trójdzielnej
Valva tricuspidalis w ujściu przedsionkowo-komorowym prawym (ostium atrioventricularis dexter) TYPU ŻAGLOWEGO
-trzy płatki: ścienny (valvula parietalis), kątowy (valvula angularis), przegrodowy (valvula septalis)
Każdy płatek przymocowany strunami ścięgnistymi (chordae tendineae) do odp. mięśnia brodawkowego (m. papillaris) prawej komory
-zapobiega cofaniu się krwi do prawego przedsionka podczas skurczu serca
-szkielet - pierścień włóknisty przedsionkowo-komorowy prawy (anulus fibrosus atrioventricularis dexter)
58
płaty płuc u zwierząt
Car, Su:
- pulmo dexter: lobus cranialis ; medius ; caudalis ; accessorius
- pulmo sinister: lobus cranialis (pars cranialis et caudalis) ; lobus caudalis
Ru:
- pulmo dexter: lobus cranialis (pars cranialis et caudalis) ; lobus medius ; lobus caudalis ; lobus accessorius
- pulmo sinister: lobus cranialis (pars cranialis et caudalis) ; lobus caudalis
Eq:
pulmo dexter: lobus cranialis, lobus caudalis, lobus accessorius (BRAK MEDIUSA)
pulmo sinister: lobus cranialis ; lobus caudalis
59
budowa języka
-radix, corpus et apex linguae
-wędzidełko języka łączące z dnem jamy ustnej (phrenulum linguae)
-przegroda języka (septum linguae) u Car odznacza się powierzchownie w p. bruzdy pośrodkowej języka (sulcus medianus linguae)
-podjęzycze (lyssa) u Car na dobrzusznej części języka
grzbiet języka (dorsum linguae
u Car - septum medianus linguae
u Bo - torus et fossa linguae
u Eq - cartil. dorsi linguae
brodawki języka
- papillae mechanicae:
->papillae filiformes
->papillae conicae - Ru
-> papillae lenticulares - Ru
-papillae gustatoriae:
->papillae fungiformes
->papillae vallatae
->papillae foliatae
mięśnie języka
własne:
włókna podłużne powierzchowne i głębokie (fibrae longitudales superficiales et profundae)
włókna poprzeczne (fibrae transversae)
włókna pionowe (fibrae perpendiculares
cudze:
m. rylcowo-językowy (m. styloglossus)
m. gnykowo-językowy (m. hyoglossys)
m. bródkowo-gnykowy (m. genioglossus)
unerwienie + unaczynienie
aa. linguales et sublinguales, pochodzące z pnia językowo-twarzowego (truncus linguofacialis), na dobrzusznej str języka widoczna v. sublingualis
60
budowa powrózka nasiennego i z czego pochodzi m. cremaster
```
fałd naczyniowy (plica vasculosa)
-a. testicularis
-v. testicularis
-n. spermaticus internus
fałd nasieniowodu (plica ductus deferens)
-ductus deferens
-a. ductus deferens
-v. ductus deferens
-plexus deferentialis
```
m. dźwigacz jądra (m. cremaster) wchodzi w skład osłonek jądra i powrózka, wywodzi się z m. skośnego brzucha wewnętrznego
61
klasyfikacja stawów
ze względu na liczbę powierzchni stawowych:
-prosty - 2(art. simplex)
-złożony - więcej (art. compositum)
ze względu na ruchomość:
-1 osiowe - ruchy w jednej płaszczyźnie (art. condylaris, art.trochoidea)
-2 osiowe - ruchy w dwóch płaszczyznach (art. ellipsoidea, art. sellaris)
-wieloosiowe - ruchy w wielu płaszczyznach (art. spheroidea, art. planum)
62
neuromer
jest to odcinek rdzenia kręgowego, od którego odchodzi jedna para nerwów kręgowych
63
łuki aorty
Car:
- truncus brachiocephalicus
- > a. subclavia dextra
- > a. carotis communis dextra
- > a. carotis communis sinistra
- a. subclavia sinistra
Su:
- truncus brachiocephalicus
- > a. subclavia dextra
- > truncus BICAROTICUS
- > a. carotis communis dextra
- > a. carotis communis sinistra
- a. subclavia sinistra
Ru, Eq:
- truncus brachiocephalicus
- > a. subclavia dextra
- > truncus BICAROTICUS
- > a. carotis communis dextra
- > a. carotis communis sinistra
- > a. subclavia SINISTRA (odchodzi od truncusa brachiocephalicusa)
64
podniebienie twarde
- palatum durum rozpoczyna się za arcus dentalis superior (u Ru pulvinus dentalis) i przechodzi w palatum mole
- wsparte jest na rusztowaniu kostnym, utworzonym przez trzon k. siekaczowej (corpus ossis incisivi), wyrostki podniebienne k. siekaczowej (processus palatines ossis incisivi), k. szczękowej (processus palatines ossis maxillae) i blaszkę poprzeczną k. PODNIEBIENNEJ(lamina horyzontalis ossis palatini)
- śluzówka przyśrodkowo tworzy szew podniebienia (raphe palatini, brak u Fe), a poziomo marszczki podniebienne (rugae palatinae, u Su i Eq na całej śluzówce)
- gruczoły podniebienne (gll. palatinae) u Ca i Bo doogonowo, u Su donosowo
- za siekaczami górnymi brodawka siekaczowa (papilla incisiva) - ujście przewodów siekaczowych prowadzących do narządu lemieszowo-nosowego (organon vomeronasale)
65
budowa opłucnej
jest to błona surowicza klatki piersiowej, tworzy w przeciwieństwie do otrzewnej dwa worki surowicze - worek surowiczy prawy i lewy, przylagając do siebie tworzące przegrodę - śródpiersie (mediastinum)
- zbudowana z 2 warstw: opłucnej płucnej (pleura pulmonalis) i opłucnej ściennej (pleura parietalis - costalis, diaphragmatica, mediastinalis (->pleura pericardiaca))
- między workami jama opłucnej (cavum pleurae) wypełniona płynem opłucnej (liquor pleurae)
66
ogałęzienia aorty brzusznej z podziałem na trzewne i ścienne
trzewne parzyste:
- a. renalis
- aa. adrenales mediae
- a. testicularis / ovarica
trzewne nieparzyste:
- a. coeliaca
- a. mesenterica cranialis
- a. mesenterica caudalis
ścienne:
- a. phrenica caudalis
- a. abdominalis cranialis
- aa. lumbales
- a. circumflexa ilium profunda
- a. sacralis mediana
- a. caudalis mediana
67
jelito ślepe u Eq
jest to ślepo zakończony przecinkowaty twór, tworzony przez podstawę (basis caeci), trzon (corpus caeci) i wierzchołek (apex caeci) skierowany do przodu
krzywizna mniejsza -górno-przednia i większa -tylno-brzuszna
-rozpoczyna się w ujściu biodrowo-ślepym (ostium ileocaecum) - wyraźnie oddzielonym od ujścia ślepo-okrężniczego (ostium caecocolicum)
-posiada biegnące podłużnie 4 taśmy - nagromadzenia podłużnie biegnących włókien mięśniowych
68
klasyfikacja kości
pod względem morfologicznym:
- kości długie (ossa longa)
- kości krótkie (ossa brevia)
- kości płaskie (ossa plana)
- kości różnokształtne (ossa irregularia)
- kości spneumatyzowane (ossa pneumatica)
- kości trzewne (ossa visceralia)
pod względem rozwojowym:
- kości zastępcze - powstają przez kostnienie pośrednie (stadium błoniaste->chęstne->kostne), większość kości ciała
- kości pokrywowe - powstają przez kostnienie bezpośrednie, większość kości czaszki i trzewioczaszki
69
najądrze
-narząd ściśle przylegający do jądra
-głowa (caput epididymis), trzon (corpus epididymis), w którym plemniki dojrzewają i ogon (cauda epididymis), w którym magazynowane są plemniki do ejakulacji
-z jądra na teren najądrza wchodzą przewodziki wyprowadzające (ductuli efferentes testis), które tworzą następnie przewód najądrza (ductus epididymis), który opuszczając już najądrze przechodzi w nasieniowód (ductus deferens) uchodzący na cz. miednicznej cewki moczowej męskiej
-jego ogon łączy się za pomocą w. ogona najądrza (lig. caudae epididymis) z dnem wyrostka pochwowego
a z pomocą w. jądra właściwego (lig. testis proprium) z końcem ogoniastym jądra
70
unerwienie płuc
brak włókien czuciowych w płucach, za to obecne są w opłucnej ściennej.
-nerwy współczulne i przywspółczulne pochodzą ze splotu płucnego (plexus pulmonalis), który początek swój bierze w splocie sercowym (plexus cardiacus)
71
cieśń gardzieli
- isthmus faucium, stanowi przejście jamy ustnej w część ustną gardła (piętra dolnego)
- leży dobrzusznie od palatum mole, dogrzbietowo od korzenia języka, a przyśrodkowo od łuków podniebienno-językowych
72
dwunastnica u psa
-cz. doczaszkowa (pars cranialis duodeni)
-zgięcie doczaszkowe dwunastnicy (flexura duodeni cranialis)
-cz. zstępująca dwunastnicy (pars descendens duodeni)
-zgięcie doogonowe dwunastnicy (flexura duodeni caudalis) = cz. poprzeczna dwunastnicy (pars transversa duodeni)
-cz. wstępująca dwunastnicy (pars ascendens duodeni)
-zgięcie dwunastniczo-czcze (flexura duodenojejunalis)
na brodawce dwunastnicy większej (papilla duodeni major) uchodzi przewód żółciowy (ductus choledochus) i trzustkowy (ductus pancreaticus)
na brodawce mniejszej (papilla duodeni minor) uchodzi przewód trzustkowy dodatkowy (ductus pancreaticus accessorius)
73
kość długa
- okryta okostną dwuwarstwową, wyścielona śródkostną
- składa się z dwóch nasad - epiphysis proximalis et distalis zbudowane z tk. kostnej gąbczastej (substantia spogniosa), której beleczki są okryte śródkostną i pooddzielane szpikiem kostnym czerwonym (medulla ossium rubra)
- trzon kości zbudowany z tk. kostnej zbitej (substantia compacta), zawiera we wnętrzu szpik kostny żółty (medulla ossium flava)
74
kość płaska
- okryta okostną (periosteum) złożoną z warstwy wewnętrznej - kościotwórczej (stratum osteogenicum) oraz zewnętrznej - włóknistej (stratum fibrosum)
- zbudowana z dwóch warstw istoty zbitej (substantia compacta) oraz warstwy istoty gąbczastej (substantia spongiosa) pomiędzy lub zatoki powietrznej (sinus). Beleczki pokryte są śródkostną (endosteum).
- np. żebra, mostek
75
jajnik klaczy
-kształt nerkowaty; kora jajnika = strefa miąższowa (zona parenchymatosa) z pęcherzykami jajnikowymi znajduje się wewnątrz jajnika, jej kontakt z jamą brzuszną zapewnia dół jajnika (fossa ovarii), przez który zachodzi owulacja. Rdzeń jajnika = strefa naczyniowa (zona vasculosa) leży na zewnątrz jajnika.
76
krążenie małe i duże
MAŁE: krążenie małe rozpoczyna się w prawej komorze serca, skąd krew przez zastawkę pnia płucnego (valva trunci pulmonalis) przepływa do pnia płucnego. Naczynie rozgałęzia się na tętnice płucne (aa. pulmonalia - dexter et sinister) biegnące do prawego i lewego płuca. Naczynia włosowate oplatają pęcherzyki płucne, dzięki czemu krew zostaje utlenowana. Zebrana zostaje w żż. płucne (vv. pulmonales) odpowiadające liczbie płatów płucnych. Żyły te poprzez ujście żył płucnych (ostium venarum pulmonarum) wpadają do lewego przedsionka serca.
DUŻE: krew utlenowana biegnie z lewej komory serca, przepływając przez zastawkę aorty (valva aortica) wpadając do aorty. Pierwszy odcinek aorty -
1. AORTA WSTĘPUJĄCA (a. ascendens, oddaje t. wieńcową prawą i lewą) okryta przez osierdzie, biegnie ku przodowi i wchodzi w zakręt -
2. ŁUK AORTY (arcus aortae, oddaje tt. podobojczykowe i tt. szyjne wspólne) i przedłuża się w -
3. AORTA ZSĘTPUJĄCA (a. descendens, dzieli się na AORTĘ PIERSIOWĄ I BRZUSZNĄ) biegnie pod kręgosłupem
77
staw ramienny
staw zgodny, kulisty kontaktujący, 3 stopnia ruchomości
- buduje go głowa k. ramiennej (caput humeri) oraz dół panewkowy łopatki (fossa glenoidalis scapulae) powiększony przez włóknisty obrąbek stawowy (labrum glenoidale)
- funkcje więzadeł pełnią mięśnie - podłopatkowy, podgrzebieniowy i nadgrzebieniowy
- więzadła jedynie stabilizują luźną torebkę stawową - w. panewkowo-ramienne boczne i przyśrodkowe (lig. glenohumerale laterale et mediale) ; w. kruczo-ramienne (lig. coracohumerale) ; w. ramienno-poprzeczne (lig. humerotransversum - u Car)
78
żołądek
- facies parietalis (w stronę przepony i wątroby) / visceralis (w stronę jelit)
- curvatura ventriculi major / minor (górna, u Car posiada wcięcie kątowe (incisura angularis))
1. część wpustowa (pars cardiaca) - po lewej stronie ciała, kształt lejka
- ostium cardiacum
- m. sphincter cardiae
- gll. cardiacae
2. trzon (corpus ventriculi) - od fundus ventriculi do cz.odźwiernikowej
- dno żołądka u Eq tworzy worek ślepy (saccus caecus) -bezgruczołowy , u Su tworzy zachyłek żołądka (divertivulum ventriculi) - gruczołowy
3. część odźwiernikowa (pars pylorica) - po prawej, do dwunastnicy
- jama odźwiernikowa (antrum pyloricum)
- kanał odźwiernikowy (canalis pyloricus) - przedłuża się w ostium pyloricum
- m. sphincter pylorici
79
unerwienie języka
czuciowo ⅔ przednie
80
budowa nerki
ext. cranialis, caudalis
margo medialis, lateralis
facies dorsalis, ventralis
u Bo lewa nerka przemieszcza się na prawą stronę
-Przez wnękę nerki (hilus lienis) wchodzi t. nerkowa (a. renalis) i naczynia limfatyczne, wychodzi natomiast ż. nerkowa (v. renalis) i moczowód (ureter)
-pokryta przez otrzewną (peritodeum), torebkę tłuszczową (capsula adiposa) i włóknistą (capsula fibrosa)
-capsula fibrosa tworzy więzadła: w. nerkowo-śledzionowe (lig. renolienale), w. wątrobowo-nerkowe (lig.hepatorenale), w. nerkowo-jajnikowe (lig.renoovaricum), w.nerkowo-dwunastnicze (lig. renoduodenale)
-u Bo brak miedniczki nerkowej (pelvis renalis), u Ca, Eq brak kielichów nerkowych (calices renales)
-kora nerki (cortex renis) = cz. skłębiona (pars convoluta) + cz. promienista (pars radiata)
-rdzeń nerki (medulla renis) = brodawki nerkowe (papillae renales, u Car, mRu, Eq tworzą grzebień nerkowy (crista renalis))
TYPY NEREK: Car, mRu, Eq - jednobrodawkowa gładka (brak kielichów); Su - wielobrodawkowa gładka (miedniczki tworzące kielichy) ; Bo - wielobrodawkowa pobróżdżona (brak miedniczek)
81
od czego zależy lizcba żył płucnych
od liczby płatów płuc u różnych gatunków
82
mechanizm wzwodu
Następuje rozszerzenie naczyń tętniczych, przez co wzmaga się napływ krwi do ciał jamistych prącia (corpora cavernosa penis), jednocześnie utrudniony zostaje odpływ krwi z prącia przez żyły. Dzięki temu wzrasta ciśnienie i możliwy jest wzwód (erectio)
83
dwunastnica
(duodenum) , posiada 4części:
1. część czaszkową dwunastnicy (pars duodeni cranialis) - najkrótszą, u Ru, Eq i Su tworzy pętlę esowatą dwunastnicy (ansa sigmoidea duodeni). U Eq tworzy dodatkowo bańkę dwunastnicy (ampulla duodeni). To do tej części uchodzą przewody wyprowadzające trzustki i wątroby, objęte w.wątrobowo-dwunastniczym (lig. hepatoduodenale). Pars cranialis duodeni kończy się zgięciem dwunastnicy doczaszkowym (flexura duodeni cranialis)
2. część zstępująca dwunastnicy (pars descendens) -najdłuższa. Kończy się zgięciem dwunastnicy doogonowym (flexura duodeni caudalis)
3. część poprzeczna dwunastnicy (pars transversa duodeni)
4. część wstępująca dwunastnicy (pars ascendens duodeni, brak u Eq) - kończy się zgięciem dwunastniczo-czczym (flexura duodenijejunalis), na którym układa się fałd dwunastniczo-OKRĘŻNICZY (plica duodenocolica)
Do światła dwunastnicy uchodzi:
*przewód wątrobowy wspólny (ductus hepaticus communis) - u Eq
*przewód żółciowy (ductus choledochus) - brak u Eq
*przewód trzustkowy (ductus pancreaticus) - brak u Su, Bo
*przewód trzustkowy dodatkowy (ductus pancreaticus accessorius) - brak u Fe, mRu
wszystkie zawarte są w w.wątrobowo-dwunastniczym
84
budowa pęcherza moczowego
Wierzchołek pęcherza (apex vesicae urinariae) skierowany doczaszkowo), trzon pęcherza moczowego (corpus vesicae urinariae), szyjka pęcherza moczowego (cervix vesicae urinariae). Leży w jamie miednicznej, ale już przy małym wypełnieniu przesuwa się do jamy brzusznej. Błona śluzowa w jego obrębie tworzy trójkąt pęcherza moczowego (trigonum vesicae urinariae), ograniczony przez słupy moczowodowe (collumnae uretericae), otwory moczowodów (ostia ureterum) oraz fałdy moczowodowe (plicae uretericae), które przedłużają się w grzebień cewkowy (crista urethralis)
Istnieją 2 mięśnie związane z pęcherzem moczowym:
- m. zwieracz pęcherza (m. sphincter vesicae urinariae)
- m. wypieracz moczu (m. detrusor urinae)
3 więzadła związane z pęcherzem moczowym to:
- w. pęcherza boczne prawe i lewe (lig. vesicae laterale dexter et sinister)
- w. pęcherza przyśrodkowe (lig. vesicae medianum)
- w. obłe pęcherza (lig. teres vesicae)
85
budowa jamy nosowej
rozpoczyna się nozdrzami zewnętrznymi (nares) objętymi przez skrzydła nosa (alae nasi) i prowadzącymi do przedsionka nosa (vestibulum nasi). U Eq w jego obrębie znajduje się uchyłek nosa (diverticulum nasi). Granicę przedsionka nosa wyznacza ujście przewodu nosowo-łzowego (ostium nasolacrimale) prowadzącego z woreczka łzowego (saccus lacrimalis). Cavum nasi proprium jest symetrycznie przedzielona przez przegrodę nosa (septum nasi) oraz zawiera małżowiny nosowe (concha nasalis dorsalis, media et ventralis), które tworzą przewody nosa (meatus nasi dorsalis, medius, ventralis et communis).
Jama nosowa właściwa (cavum nasi proprium) dzieli się na część węchową (p. olfactoria) i część oddechową (pars respiratoria)
Jama nosowa biegnie do k. sitowej, a w kierunku tyło-dobrzusznym poprzez nozdrza tylne (choanae) łączy się z częścią nosową gardła
86
klasyfikacja macic
macica prosta pojedyncza (uterus simplex)- naczelne
macica prosta dwurożna przegrodowa (uterus bicornis subseptalis) - Car, Su, Ru
macica prosta dwurożna bezprzegrodowa (uterus bicornis nonsubseptalis) - Eq
macica podwójna (uterus duplex) - królik
87
kostnienie
- bezpośrednie - na podłożu błoniastym. Z komórek mezenchymy bezpośrednio powstają osteoblasty syntezujące kość. W ten sposób powstają kk. pokrywowe czaszki i trzewioczaszki.
- pośrednie - na podłożu chrzęstnym. Z komórek mezenchymy najpierw powstają chondroblasty syntezujące tkankę chrzęstną. Potem tkanka ta zostaje zniszczona i zastąpiona tkanką kostną. Obejmuje trzy fazy: 1. synteza modelu chrzęstnego; 2. kostnienie odochrzęstnowe i 3. kostnienie śródchrzęstnowe. W ten sposób powstaje większość kości ciała.
88
gruczoły w żołądku prostym i ich funkcja
- grr. wpustowe (gll. cardiacae) - w części wpustowej żołądka, u Su najbardziej rozbudowanej, wydzielają wydzielinę śluzową
- grr. właściwe (gll. gastricae propriae) -w okolicy gruczołów właściwych, produkują kwas solny i enzymy trawienne. KOMÓRKI GŁÓWNE - produkcja pepsynogenu, podpuszczki i lipazy; KOMÓRKI OKŁADZINOWE - HCl
- grr. odźwiernikowe (gll. pyloricae) - w części odźwiernikowej żołądka, wydzielają wydzielinę śluzową
89
gruczoły ślinowe mniejsze
1. grr. wargowe (gll. labiales)
2. grr. językowe (gll. linguales)
3. grr. podniebienne (gll. palatinae) - u Su donosowo, u Ca i Bo dogardłowo
4. grr. policzkowe (gll. buccales) - dogrzbietowe (dorsales- brak u Car), dobrzuszne (ventrales), pośrodkowe (intermediae - u Ru)
5. grr. przymięskowe (gll. paracarunculares - Eq, Cap)
90
budowa krtani
Rozpoczyna się poprzez wpust krtani (aditus laryngis), który prowadzi do przedsionka krtani (vestibulum laryngis) podbudowanego od dołu przez nagłośnię (epiglottis), z boków wybrzuszoną w postaci fałdów nalewkowo-nagłośniowych (plicae aryepiglotticae). Zachyłek krtani środkowy (recessus laryngis medianus) - po stronie dobrzusznej, występuje u Su, Eq. Przedsionek krtani prowadzi do głośni (glottis), dzielącej się na pars intercartilaginea - między chrz.nalewkowatymi i pars intermembranacea (inaczej szpara głośni - RIMA GLOTTIDIS) - między fałdami głosowymi (plicae vocales). W głośni występują kieszonki krtani boczne (ventriculus laryngis lateralis)- Ca, Su, Eq. Głośnia prowadzi do jamy podgłośniowej (cavum infraglotticum). Kolejne chrząstki krtani to chrząstka tarczowata (cartil. thyroidea), pierścieniowata (cartil. cricoidea) oraz nalewkowate (cartill. arytaenoideae).
91
unaczynienie płuc
krew nieutlenowana wypływa z prawej komory serca (ventriculus dexter) do pnia płucnego (truncus pulmonalis) poprzez ostium trunci pulmonalis, przepływając przez zastawkę pnia płucnego (valva trunci pulmonalis) -> tętnice płucne biegną do płuc -> naczynia włosowate oplatają pęcherzyki płucne i krew zostaje utlenowana -> wraca żż. płucnymi do lewego przedsionka serca, wpadając przez otwory żż. płucnych (ostia venarum pulmonarum)
92
klasyfikacja prącia u zwierząt
prącie ustalone (penis affixus) - u większości zwierząt, prącie zwisające (penis pendulus) - u naczelnych
prącie skierowane do przodu (penis anteversus) - u większości / prącie skierowane do tyłu (penis retroversus) - u Fe
prącie mięśniowo-jamiste - u Car, Eq / prącie włóknisto-sprężyste - Su, Ru
93
budowa tchawicy
Dzieli się na część szyjną (pars cervicalis) -sięgającą do aperthura thoracis cranialis oraz część piersiową (pars thoracica) - sięgającą do wnęki płuc (hilus pulmonis)
trachea biegnie od chrząstki pierścieniowatej krtani (cartilago cricoidea), na wysokości Th4-5 tworzy rozwidlenie tchawicy (bifurcatio tracheae) z fałdem śluzówki - ostrogą (carina) i przedłużające się w dwa oskrzela główne - prawe i lewe (bronchus principalis dexter et sinister) biegnące do korzenia płuc (radix pulmonis). Jej rusztowanie tworzą chrząstki tchawicze (cartillagines tracheales) połączone między sobą przez więzadła pierścieniowe (ligg. anularia). Wolne końce każdej chrząstki łączy m. tchawiczy (m. trachealis), który u Car znajduje się na zewnątrz tchawicy a u Su, Ru, Eq wewnątrz, tworząc spatium retromucosum. U Su i Ru od tchawicy odchodzi oskrzele tchawicze (bronchus trachealis) prowadzące do doczaszkowego płata płuca prawego.
Liczba pierścieni tchawiczych: Ru, Eq 48-60; Car 42-46; Su 30-36
Kształt pierścieni tchawiczych: Ru - spłaszczone bocznie, Eq - spłaszczone grzbieto-brzusznie ; Car - spłaszczone grzbieto-brzusznie ; Su -owalne
Zamknięte u ptaków
Drzewo oskrzelowe: oskrzela główne (bronchi principales dexter et sinister) -> oskrzela płatowe (bronchi lobares) -> oskrzela segmentowe (bronchi segmentales)->oskrzela międzypłacikowe (bronchi interlobulares)
Drzewo pęcherzykowe: -> oskrzeliki śródpłacikowe (bronchioli intralobulares)->oskrzeliki końcowe (bronchioli terminales) ->oskrzeliki oddechowe (bronchioli respiratorii) -> przewody pęcherzykowe (ductus alveolares) -> woreczki pęcherzykowe (saccus alveolares) -> pęcherzyki płucne (alveoli pulmonales)
94
różnice międzygatunkowe dwunastnicy
na samym początku u Eq bańka dwunastnicy (ampulla duodeni)
w części doczaszkowej u kopytnych - pętla esowata (ansa sigmoidea)
brak części wstępującej u Eq
94
budowa żołądka psa - zewn i wewn
1. pars cardiaca
- ostium cardiacum
- gll. cardiacae
- m. sphincter cardiae
2. fundus ventriculi
- gll. gastricae propriae
3. corpus ventriculi
- SULCUS VENTRICULI
4. pars pylorica
- jama odźwiernikowa (antrum pyloricum)
- kanał odźwiernikowy (canalis pyloricus)
- ostium pyloricum
- gll. pyloricae
- u su i eq - torus pyloricus (od wewnątrz)
facies parietalis - przednio-prawa
facies visceralis - tylno-lewa
curvatura minor z INCISURA ANGULARIS - Car
curvatura major
94
cewka moczowa psa
1. pars pelvina
- pars preprostatica
- > ostium urethrae internum (przy pęcherzu)
- > grzebień cewkowy (crista urethralis)
- pars prostatica
- > wzgórek nasienny (colliculus seminalis) - ostium ejaculatorium
- > macica męska (uterus masculinus)
- > zatoka krokowa (sinus prostaticus)
- warstwa gąbczasta (stratum spongiosum)
- cieśń cewki (isthmus urethrae) - zwężenie w okolicy gr. opuszkowo-cewkowego
2. pars penina
- dół łódkowaty cewki (fossa navicularis urethrae)
- wyrostek cewkowy (processus urethralis) - mRu
- ostium urethrae externum
94
narządy pomocnicze mięśni
1. powięzie (fasciae)
2. kaletki maziowe (bursae synoviales)
3. pochewki ścięgien (vaginae tendinum)
4. bloczki mięśni (trochleae musculares)
5. trzeszczki (ossa sesamoidea)
6. troczki (retinacula)
94
Budowa macicy
dwurożnej:
- rogi macicy (cornua uteri)
- połączone przez w. międzyrożne (lig. intercornuale uteri) - brak u Eq
- dno (fundus uteri) podzielone przez żagielek macicy (velum uteri) - brak u Eq
- trzon macicy (corpus uteri) z cavum uteri et gll. uterinae
- szyjka macicy (cervix uteri) z ostium uteri internum et externum
histologicznie= endometrium + myometrium + perimetrium
