Begrippen

Question 1

metafysica

Answer 1

bestudeert de aard en de structuur van de wereld, het wezen van de werkelijkheid en wat daarachter zit.

Question 2

epistemologie

Answer 2

kennisleer; bestudeert aard, structuur en mogelijkheid van kennis

Question 3

normatieve universum

Answer 3

verzameling van rechten, plichten, aanbevelingen, geboden en verboden; kunnen opgesplitst worden in ethische, juridische en esthetische.

Question 4

algemene wetenschapsfilosofie

Answer 4

fundamentele filosofische kwesties die verband houden met de wetenschap

Question 5

toegepaste wetenschapsfilosofie

Answer 5

filosofische vragen met betrekking op specifieke wetenschappen.

Question 6

sciëntisme

Answer 6

overtuiging dat natuurwetenschappen enige bron zijn van echte kennis over eender welk onderwerp

Question 7

intellectuele bescheidenheid

Answer 7

geloof legt grenzen op aan het weten; sommige waarheden zijn ‘van bovennatuurlijke origine’, en kunnen niet door menselijk verstand begrepen worden, ze moeten worden aanvaard.

Question 8

doeloorzaak

Answer 8

een oorzaak die in de toekomst ligt; oorzaak die tegelijk dienst doet als doel; alles in de werkelijkheid streeft ernaar doel te vervullen

Question 9

mechanische oorzaken

Answer 9

oorzaken die eigen zijn aan een bepaald voorwerp en die vooraf gaan aan beweging

Question 10

scholastiek

Answer 10

zien werkelijkheid als bezield geheel waarin alles eigen natuurlijke plaats heeft en die bezieling houdt werkelijkheid in beweging.

Question 11

principe van oorzakelijkheid

Answer 11

alles heeft oorzaak en die oorzaak moet minstens even groot zijn als het gevolg.

Question 12

rationalisme

Answer 12

gaat uit van het verwerven van kennis door het gebruik van verstand

Question 13

empirisme

Answer 13

• gaat uit van het verwerven van kennis door zintuigelijke waarnemingen.
• zintuigen van groot belang om tot waarheid te komen; zintuigen tonen de wereld zoals ze is.

Question 14

mechanisering van het wereldbeeld

Answer 14

vervangen van doeloorzaken door mechanische oorzaken.

Question 15

dualisme

Answer 15

opvatting dat hersenen en lichaam ( fysisch spul ) en mentale toestanden ( geestesspul ) fundamenteel van elkaar verschillen.

Question 16

wet van Lavoisier

Answer 16

fysische wereld is gesloten systeem, waarin totale hoeveelheid massa en energie constant blijft; causale processen binnen dat systeem zijn mogelijk, maar niet van niet-fysische aard.
- wet van behoud van de massa

Question 17

materialisme volgens Mettrie

Answer 17

• geest en hersenen zijn identiek
• lichaam is een machine, en elk onderdeel aangedreven door kracht die inherent is aan dat onderdeel
• denken = simpelweg eigenschap van de materie

Question 18

naturalisten ( context fysicalisme )

Answer 18

overtuiging dta mensen en hun mentale vermogens onderdeel uitmaken van de natuurlijke wereld beschreven door natuurwetenschappen.

Question 19

eliminativistisch fysicalisme

Answer 19

= eliminativisme
- mentale toestanden bestaan gewoon niet
- men basseert zich enkel op natuurwetenschappenb ( als hersenwetenschappen ) en fysica
- inspo : flongiston-theorie

Question 20

reductionistisch fysicalisme

Answer 20

= reductionisme
- mentale fenomenen bestaan, maar vallen samen met en zijn te herleiden tot fysische processen en beschrijvingen
- psychologische opvattingen, theorieën en waarnemingen worden gereduceerd tot een fysische variant

Question 21

niet-reductionistisch fysicalisme

Answer 21

= eigenschapsdualisme
- guldenmiddenweg tussen dualisme en fysicalisme
- psychologische beschrijvingen en verklaringen zijn correct, ook al zijn fysische beschrijvingen en verklaringen fundamenteler
- kijken naar waar we geïnteresseerd zijn -> wereld op verschillende manieren bekijken.

Question 22

qualia

Answer 22

subjectieve aspecten van bepaalde mentale toestanden; niet-fysisch feit
-> vb: hoe het voelt om jeuk te hebben?

Question 23

zintuigelijke wereld

Answer 23

wereld die toegankelijk is met zintuigen; wereld waarin we geboren worden, leven => tijdelijk en veranderlijk

Question 24

ideeënwereld

Answer 24

wereld die essentie, sjablonen bevat van de zintuigelijke wereld => eeuwig en onveranderlijk.
toegankelijk voor mensen die afstand kunnen doen van zintuigelijke wereld.

Question 25

psychologisch essentialisme

Answer 25

universeel menselijke neiging om automatisch essentie, gelijkenis toe te kennen aan verzameling levende wezens.

Question 26

ressentiment

Answer 26

een reactieve psychologische toestand => emotie die ontstaat als reactie op een bepaalde stand van zaken die onaangenaam is en die desondanks niet op eigenhoutje opgelost kan worden. -> men creëert waarden en overtuigingen die negatieve en onvermijdelijke toestanden minimaliseren

Question 27

sofisten

Answer 27

groepje rondtrekkende leerkrachten ten tijde van Plato die onderwezen in ethiek, logica en retorica -> oneens met misprijzen van meningen en zintuigen

Question 28

realisme

Answer 28

werkelijkheid is onafhankelijk van ons denken en spreken, onverbloemde weergave van werkelijkheid ( onaangename en negatieve kant )

Question 29

dionysische

Answer 29

verwijst naar Griekse god Dionysus. ->wanorde en chaos

Question 30

apollonische

Answer 30

verwijst naar Griekse god Apollo -> orde en harmonie

Question 31

genealogie

Answer 31

methode of manier om onstaansgeschiedenis van begrip, theorie, overtuiging te achterhalen; vooral zoektocht naar niet-rationele elementen; soort ontmaskering

Question 32

übermensch

Answer 32

concept van hoogst mogelijke ontwikkelde mens. vaardig in alles, intellectueel, maar ook lichamelijk. Mens die volledig vrij en onafhankelijk is en het leven en universum bevestigd. - Term van Nietzsche

Question 33

zwak/ reactief nihilisme

Answer 33

resultaat van zwakte, niet in staat zijn van het ondergaan van de voortdurend veranderende realiteit. -> koortsachtig opzoek naar eenheid en stabiliteit -> ontvluchten de werkelijke leven en zoeken hun heil liever in een Hinterwelt, waaraan ze de waarheden en waarden ontlenen die ze vervolgens lijdzaam naleven.

Question 34

sterk / actief nihilisme

Answer 34

het nihilisme van de nieuwe mens die zich niet langer herkent in de heersende waarden en daarom uit en voor zichzelf nieuwe waarden schept

Question 35

fatalisme

Answer 35

de leer die aanneemt dat de mens geen enkele invloed heeft op zijn lot. -> pijn en lijden horen bij het leven

Question 36

nihilisme

Answer 36

ontkennen van betekenis of waarde in de wereld. -> Nietzsche: geen fundamenten voor onze normen en waarden ( god is dead ) => mens moet zichzelf scheppen

Question 37

utilitarisme

Answer 37

moraalfilosofische strekking waarbij wordt verondersteld dat de morele waarden van een handeling wordt bepaald door de som van het geluk van alle mensen die door die handeling worden beïnvloed. - stroming in normatieve ethiek die deel uitmaakt van consequentialisme - grondlegger jeremy Bentham

Question 38

deontologie

Answer 38

moraalfilosofische strekking waarbij wordt verondersteld dat de morele waarde van een handeling niet gebaseerd is op en gevolg, maar op de intentie van de handeling - grondlegger : Kant

Question 39

hypothetische imperatief

Answer 39

zegt ons wat we moeten doen in bepaalde omstandigheden, is dus afhankelijk van de omstandigheid.

Question 40

categorische imperatief

Answer 40

zegt ons wat we moeten doen ongeacht de omstandigheden. - een soort onvoorwaardelijke eis

Question 41

deugdethiek

Answer 41

moraalfilosofische strekking waarbij wordt verondersteld dat moraliteit wordt bepaald door het karakter, door wie men is. - grondlegger: Aristoteles

Question 42

deugd

Answer 42

kwaliteiten die men bezit om goed persoon te zijn.

Question 43

karakter

Answer 43

neiging om op een bepaalde manier te handelen; zorgt voor gewoontevorming

Question 44

morele psychologie

Answer 44

psychologische theorie over hoe mensen tot ethisch handelen komen, vooral de mechanismen die erbij komen kijken.

Question 45

convergentie

Answer 45

de mate waarin een theorie aansluiting vindt bij andere succesvolle wetenschappelijke theorieën.

Question 46

natuurlijke selectie

Answer 46

conclusie van logische redenering waarvan 3 basisstellingen aantoonbaar zijn 1. er is schaarste 2. er is variantie 3. variantie is erfelijk

Question 47

adaptaties

Answer 47

eigenschap van een organisme die in bepaalde omgeving bepaalde functie vervult waardoor dat organisme groter aantal levensvatbare nakomelingen kan voortbrengen dan organismen zonder die eigenschap

Question 48

essentialisme

Answer 48

- lichamen van alle wezens op aarde zijn veranderlijk en vergankelijk - achter lichamen gaan eeuwige essenties schuil -> men wil essentie ( ideaal ) van het mens of dier-zijn benaderen => wereld blijft in beweging - doelgerichtheid en doelmatigheid van eigenschappen - werkelijkheid = bezield mechanisme - onderwerp X gezien als veruitwendiging van tijdloze en aangeboren essentie ( <-> sociaal constructivisme; seksuele geaardheid)

Question 49

doelgerichtheid

Answer 49

veel eigenschappen in natuur vervullen doel

Question 50

doelmatigheid

Answer 50

mate waarin eigenschappen geschikt zijn om doel te bereiken

Question 51

theologie

Answer 51

geheel van theorieën over doelmatigheid en doelgerichtheid.

Question 52

functies

Answer 52

verzameling van effecten die de aanwezigheid van een bepaalde eigenschap verklaren.

Question 53

kosmologische krenking

Answer 53

de leefwereld van de mens bevindt zich niet in het centrum van universum - heliocentrisme van copernicus

Question 54

psychologische krenking

Answer 54

mens is niet helemaal transparant voor zichzelf, want deel van mentale toestanden onttrekt zich aan het bewustzijn.

Question 55

biologische krenking

Answer 55

kloof tussen mens en dier niet zo groot, alle wezens zijn product van blind en historisch proces - evolutietheorie van Darwin

Question 56

convergente evolutie

Answer 56

evolutionair proces waarbij dieren die niet zo nauw met elkaar verbonden zijn toch zelfde eigenschappen ontwikkelen als gevolg van gelijkaardige omgevingsfactoren.

Question 57

adaptationisme

Answer 57

veronderstelling dat natuurlijke selectie centrale rol speelt in evolutie van het leven;

Question 58

empirisch adaptationisme

Answer 58

- natuurlijke selectie als enige mechanisme dat rol speelt bij evolutionair proces - uiterst krachtig, creatief en ongehinderd mechanisme dat voortdurend pareltjes van ontwerpen voortbrengt - heel optimistisch op vlak van perfectie van de natuur

Question 59

verklarend adaptationisme

Answer 59

- werking van natuurlijke selectie is niet oppermachtig, is ook onderhevig aan bepaalde beperkingen; alles behalve slimme ingenieur. - zijn van mening dat biologen zich moeten focussen op beschrijven en verklaren van adaptaties, want daar zit succes en uitdaging.

Question 60

methodologisch adaptationisme

Answer 60

beste manier om biologische systemen te bestuderen = op zoek gaan adaptationistische verklaringen ( zijn vaak onjuist, maar het gaat enkel om heuristiek, een methode )

Question 61

Panglossianisme

Answer 61

- term van Stephen Jay Gould - verwijst naar dr. Pangloss van Candide ou l'optimisme ( voltaire ) - naïef en onredelijk optimisme ( ten aanzien van natuurlijke selectie en natuur )

Question 62

maximalisten ( modules )

Answer 62

- Fodor - vermogen is modulair als het 6 kenmerken bevat : functioneel, domeinspecifiek, automatisch, aangeboren, ondoorzichtig, ingekapseld + snel, dissocieerbaar, lokaliseerbaar

Question 63

minimalisten ( modules )

Answer 63

- o.a evolutiepsychologen - beschouwen modules als functionele informatieverwerkingsmechanismen, die snel, min of meer automatisch en domeinspecifiek maar zeker niet ingekaspeld zijn. -> veel minder voorwaarden

Question 64

kanalisatie

Answer 64

een bepaald vermogen ontwikkelt zich in verschillende context en omgeving en heeft toch dezelfde uitkomst. = aangeboren

Question 65

mental passe-partout

Answer 65

veronderstelling dat de geest verschillende problemen oplost volgens vaste set procedures

Question 66

genome lag model

Answer 66

- bedacht door Michael McGuire en Alfonso Troisi - adaptionistisch verklaringsmodel: mismatch tussen huidige omgeving en voorouderlijke.

Question 67

adaptationistisch model

Answer 67

- adaptionistisch verklaringsmodel waarbij gezegd wordt dat sommige geestesziekten een adaptieve functie/ evolutionaire functie ( vroeger en nu) hebben

Question 68

disfunctie- model

Answer 68

alternatief verklaringsmodel van Matthew Keller en Geoffrey Miller - geestesziekten zijn geen uit de hand gelopen adaptaties, maar schadelijke disfuncties. - hoe meer mutaties; hoe groter kans op geestesziekten -> psychiatrische patiënten verschillen niet wezenlijk van normale mensen enkel in gradatie

Question 69

sociaal constructivisme

Answer 69

onderwerp X gezien als veranderlijke en contingente sociale constructie. - classificeren = construeren

Question 70

natural kinds / natuurlijke soorten

Answer 70

een groep van een bepaalde entiteit vormt homogene, begrensde groep, en alle leden bezitten gemeenschappelijke ( natuurlijke, interne ) eigenschappen. -> natuurlijke soort wordt ontdekt, niet gecreëerd; heeft dus verklarend potentieel.

Question 71

causaal construeren

Answer 71

X wordt veroorzaakt door sociale en culturele factoren.

Question 72

constructief construeren

Answer 72

Dingen bestaan pas als ze gedefinieerd worden door de samenleving -> sociale en culturele factoren zijn nodig om X te definiëren.

Question 73

logisch atomisme

Answer 73

- Bertrand Russel - theorie over verband tussen werkelijkheid en taal omgangstaal omzetten in logische uitspraken => opdelen in atomaire uitspraken => komen overeen met dingen en eigenschappen uit werkelijkheid

Question 74

creationisme

Answer 74

Bijbelse scheppingsleer gezien als wetenschappelijke theorie over ontstaan van het leven - young earth creationism

Question 75

intelligent design

Answer 75

- onreduceerbare complexe eigenschappen zijn werk van intelligente ontwerper; in staat stappen over te slaan om uiteindelijke functie van eigenschap te realiseren

Question 76

the symptom view

Answer 76

" symptomen stoornis bepaald aard van de stoornis - essentialistische visie

Question 77

the internal cause view

Answer 77

" oorzaken van een stoornis bepalend voor onderscheid" - essentailistische visie

Question 78

the pluralist view / nihilist view

Answer 78

- geen theoretisch onderscheid tussen psychische en neurologische stoornissen ( overlapping -> kijken naar prototypes ( Wittgenstein )

Question 79

methodische twijfel

Answer 79

trok alles in twijfel (descartes)