begrippen

Question 1

actio

Answer 1

retoriek: laatste taak redenaar, de voordracht

Question 2

aitiologische mythe

Answer 2

hoofdwerk Kallimachos; Aitia - oorzaken - bestaat uit aaneenschakeling miniatuurtjes; verklaring vr allerlei feesten, gebruiken,… = verklaringsmythe

Question 3

anthologia palatina

Answer 3

onschatbare verzameling v duizenden epigrammen, met oa anacreontea

Question 4

antropomorfisme

Answer 4

toekennen van menselijke eigenschappen aan niet-menselijke wezens; bv. in Homerische epen, later kritiek

Question 5

Aoidos/barden

Answer 5

professionele zangers, vertellers aan aristocratische hoven, die als entertainment de herinnering levend houden aan grote daden uit tijd waarin goden en mensen nog met elkaar omgingen
=> half improviserend, met verzoeknummers uit flexibel repertoire

Question 6

asianisme

Answer 6

retorische stroming tijdens hellenisme: gezwollen, barokke stijl
=> naam: verschillende Klein-Aziatische steden waren belangrijke retorische centra

Question 7

atticisme

Answer 7

• als stijlrichting: reactie Asianisme: soberder
• als taalnorm: reactie op koinè: terugkeer nr taal uit klassieke periode => puur talige aangelegenheid

Question 8

bucolische poëzie

Answer 8

romantiserende en idealiserende blik op landleven, typisch vr stedelingen
- verschil tss onderwerp (gewone landman) en moeilijke vorm (door en voor intellectuelen) is ironisch

Question 9

dactylische hexameter

Answer 9

meest gebruikt versvoet epische gedichten bv. Ilias en Odyssee

Question 10

dialecten

Answer 10

Grieks = verzamelnaam dialecten
- eolisch en ionisch (klein-azië)
- attisch (latere standaardgrieks)
- dorisch (vaste land en Magna Graecia)
=> door dominante Attisch sterven dialecten langzaam uit, maar blijven wel behouden in boekentaal

Question 11

dialoog (Plato)

Answer 11

zijn oevre bestaat uit dialogen, niet uit eigen naam, maar laat meerdere personages aan het woord => nieuw genre

Question 12

dionusia

Answer 12

7-daags religieus feest in maart
- 3 dagen voor tragediewedstrijden
- dithyrambewedstrijd
- volksvergadering in Dionysos theater
- tragediestukken voor massapubliek (14.000 tot 17.000)

Question 13

dispositio

Answer 13

retoriek: 2e taak redenaar = ordening v gegevens

Question 14

dithyrambe

Answer 14

koorzangen vr Dionysos; oorsprong tragedie!

Question 15

eidyllion

Answer 15

“genretafereeltje”: schetsen uit dagelijks leven, dialoog of monoloog.
- nieuw genre hellenisme

Question 16

elegie

Answer 16

metrische benaming vr elegisch distichon
- overheersende taal: ionisch-episch dialect
- versch categorieën bv. krijgselegie, liefdeselegie,…

Question 17

elegisch distichon

Answer 17

bestaat uit dactylische hexameter en dactylische pentameter

Question 18

elocutio

Answer 18

retoriek: 3e taak redenaar = formulering

Question 19

epeisodion

Answer 19

tragedie: besproken door Aristoteles in zijn Poetica
- standaardstructuur uit prologos, parados, epeisodion, stasimon, exodos
=> epeisodion = bedrijf, acteurgedeelte (soms met interventie koor)

Question 20

epigram

Answer 20

aanvankelijk inscriptie (graf), niet voor performances
- oudste in hexameters, later elegisch distichon
- later ook fictieve epigrammen

Question 21

epische cyclus

Answer 21

epen uit orale traditie die opgeschreven werden, we kennen stof en inhoud door verwijzingen en samenvattingen
- sommigen circuleerden onder auteurschap v Homeros
- snel onderscheid Homerische epen en cyclische epen
- stof: Thebaanse cyclus (Oidipous), Trojaanse (Trojaanse oorlog), ‘losse’ epen (bv. sagen rond Herakles)

Question 22

epitheton

Answer 22

vaste typerende naamwoorden, vaak gebruikt door Homeros vb. snelvoetige Achilles

Question 23

epyllion

Answer 23

‘klein eposje’, mythologische stof in korte vormen, met ‘kleine’ invalshoek (randfiguren)
- populair hellenisme

Question 24

ethos

Answer 24

retoriek: technische overtuigingsmiddelen, geloofwaardigheid spreker

Question 25

fabel

Answer 25

korte, verzonnen vertelling die een zedenles voorstelt; in keizertijd heb je genre van fabeldicht

Question 26

figuurgedichten

Answer 26

gedicht waarbij uiterlijke vorm een belangrijke rol speelt, vorm beeldt inhoud/centrale gedachte uit

Question 27

hamartia

Answer 27

tragedie: belangrijke term die Aristoteles gebruikte ivm de tragedie in zijn poetica. = fout-vergissing-schuld die fataal blijkt te zijn

Question 28

homerische hymne

Answer 28

collectie van 33 hymnen ter ere vd Olympische goden die aan Homeros werden toegeschreven - soort van 'voorprogramma' Ilias en Odyssee - volgen vast patroon: aanroeping godheid met epitheta, afstamming god, daden god, afsluitend gebed

Question 29

hypokrites

Answer 29

tragedie: koorleider zou het koor van antwoord hebben gediend en zo eerste acteur zijn geworden => betekent antwoorder

Question 30

inventio

Answer 30

retoriek: eerste taak redenaar, vinden van info (argumenten)

Question 31

ironie

Answer 31

=> dramatische/tragische: verteltechniek waarbij toeschouwer meer dan een of meer personages weet => spanningseffect => sokratische: doet alsof hij redenering gesprekspartner volgt, terwijl later blijkt dat hij het niet eens is => op proef stellen opvattingen gesprekspartner

Question 32

jambe

Answer 32

metrum vd jambische trimeter, variant is hinkjambe - ook trocheïsche tetrameter - naam hangt samen met "psogos": scheldetirade, een gebruik te vgl met carnaval waarbij mensen publiekelijk belachelijk worden gemaakt

Question 33

jambografie

Answer 33

voornaamste: Archilochos, grondlegger spottende jamben

Question 34

Kanon

Answer 34

richtsnoer: in milieu v bibiotheken van Alexandrië opgesteld, zouden latere overlevering mee bepalen => belangrijk geachte teksten gekopieerd

Question 35

leerdicht

Answer 35

- formeel niet te onderscheiden van epos - belangrijkste versmaat: dactylische hexameter (soms elegisch distichon) - inhoudelijk: doel = didactisch, verschillend van heroïsche poëzie - 4 subsoorten: theologisch, praktisch-didactisch, filosofisch, wetensch - kan gezien worden als niet-apart genre, dan hoort het tot didactisch epos en didactische elegie - belangrijkste: Hesiodos

Question 36

logograaf (retoriek en historiografie)

Answer 36

=> retoriek: konden versch personen zijn die de redevoering schreven en uitspraken: retoren die teksten in opdracht schreven = logografen => historiografie: iem die proza gebruikt om feiten, data, gebeurtenissen en namen vast te leggen (soort van archivaris)

Question 37

logos

Answer 37

retoriek: technisch overtuigingsmiddel: logos = argumenten, boodschap

Question 38

LXX / septuagint

Answer 38

naam Griekse versie OT - bestaat uit novellen, verhalen over en van profeten, poëzie, ... - zou verricht zijn door 72 joodse geleerden, die onafhankelijk van elkaar op dezelfde vertaling uitkwamen (=> naam:70)

Question 39

lyriek

Answer 39

alle niet-hexametrische of niet-dramatische poëzie - betekent 'met de lier', door antieken zelf enkel gebruikt voor gezongen poëzie; gesproken / gezongen - weinig overlevering, wel onrechtstreeks

Question 40

memoria

Answer 40

retoriek: 4e taak redenaar: memoriseren

Question 41

mimiambe

Answer 41

korte pseudo-realistische scènes uit dagelijks leven vd lagere klassen, bestemd voor solo-voordracht - Herondas - nieuw genre hellenistische periode

Question 42

mouseion

Answer 42

- Alexandrië, hellenisme; plaats gewijd aan muzen (=> naam) - permanent centrum research and development, beste wetenschappers en kunstenaars - labo, dierentuin, observatorium etc - alles verzamelen wat in Grieks geschreven was in bib

Question 43

Nieuwe Komedie

Answer 43

tendens naar sitcom, over dagelijks leven modale Athener - hoogtepunt: Menandros - koor heeft niks meer met inhoud te maken, zijn stoet dronkelappen - thema: liefde, happy end

Question 44

oral poetry

Answer 44

vroeger was literatuur niet bedoeld om individueel te lezen, maar was een sociaal gebeuren

Question 45

orchestra

Answer 45

theater: "dansplaats", cirkelvormige vloer waar koor zong en danste

Question 46

paideia

Answer 46

alomvattende term voor opvoeding, opleiding en cultuur - grondlegger: Isokrates (pedagogisch project)

Question 47

parabasis (komedie)

Answer 47

belangrijkste verschil met tragedie: parabasis waarin koor zich rechtstreeks tot publiek richtte, 4e wand wordt doorbroken, acteurs worden spreekbuis auteur - maatschappijkritiek!

Question 48

pathos (tragedie/retoriek)

Answer 48

=> tragedie: Aristoteles haalt dit aan in zijn Poetica: betekenis= lijden-pijn; tonen ervan roept medelijden en angst op en verwekt typische 'genot' vd tragedie, dankzij identificatiemogelijkheid vanop veilige afstand => retoriek: technisch overtuigingsmiddel: emotie oproepen bij toehoorder (sympathie etc)

Question 49

performance (belang van)

Answer 49

stukken waren bedoeld voor uitvoering, collectief en sociaal gebeuren - vb. Dionusia festival

Question 50

peripetie

Answer 50

tragedie: term die Aristoteles gebruikte in Poetica; betekenis = ommekeer, plot neemt wending, volgens Aristoteles is beste plot omslag van geluk nr ongeluk

Question 51

poeta doctus

Answer 51

toont indrukwekkende kennis verfijnd taalgebruik, hellenisme

Question 52

polisdemocratie

Answer 52

iedereen moest woord kunnen nemen en standpunt zo overtuigend mogelijk verdedigen (rechtszaken en pol) - retoriek leidde tot macht => sofisten

Question 53

psogos

Answer 53

scheldtirade, gebruik te vgl met carnaval waarbij mensen publiekelijk belachelijk worden gemaakt - ivm oorsprong genre vd jambe, zelfde directe en agressieve toon

Question 54

rapsode

Answer 54

rondtrekkende zangers, in vgl met barden werken rapsoden met gefixeerde gememoriseerde teksten => Homeros-uitvoerders: Homeriden

Question 55

roman (antieke)

Answer 55

narratieve prozateksten, centraal thema: liefdesgesch tss man en vrouw, relatie wordt bedreigd door reeks spannende avonturen, vaak gepaard met zeereizen en exotische bestemmingen - fictie tekst + nieuw genre keizertijd

Question 56

rechtstreekse/onrechtstreekse tekstoverlevering

Answer 56

=> rechtstreeks: tekst van oorspronkelijke auteur => onrechtstreeks: via citaten , commentaren, vertalingen door andere schrijvers

Question 57

retorische genres

Answer 57

=> genus iudicale: gerechterlijke redevoering: VERLEDEN, gaat over schuld en onschuld + aanklacht/verdediging en jury als publiek => genus deliberatium: politieke redevoering: TOEKOMST, voordeel en nadeel + aanraden/ontraden en politiek beslissingsorgaan als publiek => genus demonstrativum: gelegenheidstoespraak: HEDEN, over kwaliteiten/gebreken + lof/blaam en publiek dat bewondert

Question 58

sofistiek

Answer 58

rondtrekkende leraren die tegen betaling burgers les gaven in retoriek

Question 59

tweede sofistiek

Answer 59

keizertijd samen met opbloei atticisme, terugkeer nr taal klassieke periode => ook literaire en retorische traditie wordt geïmiteerd 'sofist' staat voor - professoren retoriek - "concertredenaars": redenaars die als sterren op tournee gaan en in theaters fictieve redevoeringen over onderwerpen uit klassieke tijd brengen => nostalgie nr hoogtepunt v Hellas LOUKIANOS

Question 60

stasimon

Answer 60

tragedie: besproken door Aristoteles in Poetica standaarstructuur uit prologos, parados, epeisodion, stasimon, exodus => stasimon = koorzangen

Question 61

symposion

Answer 61

bijeenkomst vrije mannen, een gastmaal waarbij liederen werden gezongen verbonden met rituelen en de goden

Question 62

theater

Answer 62

tragedie en komedie - belangrijkste theater Attische drama: Dionusostheater Athene meestal halve cirkel rond het midden

Question 63

trilogie

Answer 63

theater: tijdens Dionusia werden 3 dagen voorbehouden vr tragediewedstrijden => 3 tragici presenteren elk 4 stukken, 3 tragedies en 1 saterspel => aanvankelijk: 3 tragedies in 1 (bv. Oresteia van Aischulos)