Coxartrose Flashcards
Wat is coxartrose?
Artrose is het verlies van kraakbeen in een deel van een synoviaal gewricht met daarbij veranderingen in het onderliggende (subchrondale) bot en een inflammatoire reactie van het synoviale membraan.
Het is de meest voorkomende chronische aandoening en kan in elk gewricht voorkomen. Coxartrose is specifieke artrose in het heupgewricht
Wat is de epidemiologie van coxartrose?
prevalentie mannen 3.2%
prevalentie vrouwen 1.8%
Wat zijn oorzaken van coxartrose?
- idiopathisch (primair)
- ten gevolge van onderliggende oorzaak (secundair); zoals RA, ziekte van Bertes etc.
reparatiemechanismen kunnen schade aan kraakbeen niet voldoende compenseren.
Wat zijn risicofactoren van coxartrose?
- hoge leeftijd
- vrouw zijn
- genetische factoren
- metabole factoren
- trauma
- afwijkende anatomie
- mechanische overbelasting
- overgewicht
Op jongere leeftijd zijn het overwegend mannen; op latere leeftijd overwegend vrouwen.
Wat zijn anamnestische klachten van coxartrose?
- (start)stijfheid vaak voorkomend
- bewegingsbeperking vaak voorkomend
- pijn ter plaatse van heup, lies en/of bil zeer vaak voorkomend;
- uitstralende pijn bovenbeen en/of knie minder vaak voorkomend;
- flexie gaat nog onder verhoogde benodigde inspanning; kracht is verminderd.
Wat zijn LO bevindingen bij coxartrose?
- Bewegingsbeperking bij met name endorotatie zeer vaak voorkomend;
- Drukpijn anterieure zijde heup vaak voorkomend;
- verlaagde kracht bij abductie —> positief teken van duchenne.
Wat is AO bij coxartrose?
- Röntgen wordt altijd gedaan; osteofyten, asymmetrische gewrichtsspleet, vernauwing, subchondrale sclerosering, subchondrale cysten, subluxatie of deformatie van het gewricht.
Röntgen geeft ook nog classificatie om mate van slijtage (1-4) aan te geven (Kellgren & Lawrence)
- MRI heeft lage specificiteit voor artrose; bovenstaand met vocht, botoedeem of meniscusletsel.
Hoe behandel je coxartrose?
- Afvallen bij overgewicht
- oefentherapie met wandelstok of rollator
- Analgetica (symptomatisch)
- heupprothese
Wat kan eventueel werken tegen coxartrose?
- Voedingssupplementen blijken niet effectief tegen artrose, maar kunnen een groot placebo-effect hebben met nagenoeg geen bijwerkingen.
- Intra-articulaire injectie met corticosteroïden en/of hyaluronzuur kan worden overwogen, maar het effect van deze injecties op lange termijn is nog onvoldoende bekend.
Wat is de classificatie van chondropathie?
Kraakbeenbeschadiging (chondropathie); Er wordt onderscheid gemaakt in vier gradaties bij slijtage:
- Graad I: Het kraakbeen is zacht geworden en de verende eigenschappen zijn verminderd. Soms is er een enkele osteofyt (botuitsteeksel) zichtbaar aan de randen van het gewricht. Deze graad I beschadiging is vaak niet waar te nemen op een röntgenfoto.
- Graad II: Er bevinden zich scheurtjes en onregelmatigheden in het oppervlak van het kraakbeen. Echter, deze schade zit vaak oppervlakkig en reikt nog niet door tot het bot. De kraakbeen laag is ook nog niet dunner geworden door de slijtagebeschadigingen. Soms zijn er duidelijke osteofyten zichtbaar op röntgenfoto’s. Ook graad II beschadigingen zijn niet altijd waar te nemen op een röntgenfoto.
- Graad III: De eerdergenoemde scheuren hebben diepe groeven of gaten in het kraakbeen geslagen. Deze schade reikt dieper richting het bot, maar het bot ligt vaak nog niet bloot. Wel is er soms een versmalde gewrichtsspleet te zien op de röntgenfoto. Ook zijn de randen van de botuiteinden vaak aangedaan.
- Graad IV: Het kraakbeen is bij een graad IV beschadiging (bijna) geheel verdwenen en het onderliggende bot ligt bloot. De gewrichtsspleet is versmald en soms bijna helemaal verdwenen. Ook hebben zich vaak grote botuitsteeksels gevormd en zijn de uiteinden van de botdelen misvormd.
Wat is marcaïnisatie?
Bij een Marcaïnisatie wordt een vloeistof in het heupgewricht gespoten. De injectievloeistof bestaat uit een mengsel van een verdovende vloeistof (Marcaïne®) en een ontstekingsremmer (Depo-medrol®).
Door de injectie wordt het heupgewricht tijdelijk gevoelloos gemaakt (verdoofd). Dit wordt gedaan om te testen of de pijn die u nu heeft, wel of niet uit uw heup komt. Als de pijn vermindert of verdwijnt komen de problemen waarschijnlijk uit het heupgewricht. Als de pijn niet vermindert of verdwijnt, komt de pijn niet uit de heup, maar bijvoorbeeld uit uw rug.
Wat is een nadeel van injecties met corticosteroïden etc of Marcaïnisatie?
Het mogelijk introduceren van een infectie doordat je met naald naar binnengaat —> infectie heup gewricht waardoor je niet meer heup prothese kan plaatsen
Welke soorten heupprotheses zijn er?
- Totale heupprothese (THP); zowel acetabulum als de femurkop worden vervangen. De kop van de prothese is gefixeerd op een steel die vast zit in het bovenbeen (femur). Dit is veruit het meest geplaatste type van prothese.
- Bipolaire heupprothese: het acetabulum wordt niet vervangen, enkel de femurkop. Dit type prothese is voorbehouden voor patiënten op hoge leeftijd met een breuk van de femurhals.
Hoe kunnen protheses gefixeerd worden?
De fixatie van de prothese kan op 2 manieren gebeuren:
- Met botcement; ruimte tussen de steel van de prothese en het bot wordt opgevuld met botcement.
In de praktijk wordt bij een eerste heupprothese de pan (acetabulum) van de prothese nagenoeg altijd zonder cement gefixeerd, eventueel met extra schroeven om de initiële stabiliteit te verhogen.
- Ongecementeerd; componenten worden “press-fit” in het bot vastgezet. Zij hebben een ruwe afwerking waardoor het bot hierop vast kan groeien. —> kan niet bij osteoporose; toekomstgericht handiger bij jongens om ongecementeerd te plaatsen.
De steel van de prothese kan zowel met als zonder cement geplaatst worden afhankelijk van de botkwaliteit en de voorkeur van de chirurg.
Hoelang gaat een prothese mee?
De kom van een heupprothese bestaat uit titanium met een laagje van slijtvast polyethyleen of keramiek. De kop van de nieuwe heup is ook van keramiek. Dankzij moderne materialen en een goede manier van plaatsen, kan een kunstheup wel 20 jaar mee.
Jongeren meer slijtage vanwege actieve levensstijl —> prothese gaat korter mee (10 jaar ongeveer).
