Ćwiczenie 1: komórki, tkanki, połączenia międzykomórkowe, organizm jako całość, narządy i układy

Question 1

Co to jest komórka?

Answer 1

Komórka - najmniejsza, najdrobniejsza cząstka organizmu zdolna do samodzielnego funkcjonowania/ wykonywania samodzielnych funkcji życiowych. Jest to podstawowa struktura/ jednostka morfologiczno - czynnościowa ustroju

Question 2

Co to jest tkanka?

Answer 2

Tkanka - zespół komórek jednakowego pochodzenia i budowy, które spełniają tę samą funkcję; są zdeterminowane tzn., że mają ściśle określone właściwości, które w warunkach normalnych przejawiają się tymi samymi reakcjami morfologicznymi i czynnościowymi

Question 3

Wymień podstawowe elementy budowy komórki

Answer 3

Cytoplazma,
błona komórkowa,
jądro komórkowe,
pory jądrowe z pierścieniami,
chromatyna

Question 4

Co to jest cytoplazma?

Answer 4

Cytoplazma – galaretowata masa żywej substancji, składa się z cytosolu i organelli

Question 5

Z czego składa się chromatyna?

Answer 5

Chromatyna składa się z białek i DNA

Question 6

Wymień organelle występujące w komórce

Answer 6

1. Mitochondria
2. Rybosomy
3. Peroksysomy
4. Lizosomy
5. Aparat Golgiego
6. Siateczka endoplazmatyczna gładka
7. Siateczka endoplazmatyczna szorstka
8. Jądro komórkowe
9. Struktury podporowe komórki (cytoszkielet)
10. Centriole
11. Witki i rzęski
12. Centrosom

Question 7

Wymień rodzaje tkanek

Answer 7

1. Nabłonkowa
2. Łączna
3. Mięśniowa
4. Nerwowa

Question 8

Podaj charakterystykę morfologiczną tkanki nabłonkowej

Answer 8

a) Komórki ściśle obok siebie, spojone niewielką ilością substancji międzykomórkowej
b) Wyściełają jamy, naczynia, przewody
c) Wchłanianie substancji ze środowiska zewnętrznego (układ trawienia i oddechowy)
d) Wydalaniu zbędnych produktów przemiany materii (nerki, płuca, skóra)
e) Wytwarzanie dodatkowych tworów komórkowych - mikrokosmki, rzęski, wici, włoski
f) Ochrona przed szkodliwymi wpływami otoczenia

Question 9

Podaj charakterystykę morfologiczną tkanki łącznej

Answer 9

a) Przewaga substancji międzykomórkowej, w której komórki rozmieszczone są luźno
b) Zawiera 3 rodzaje włókien: kolagenowe, sprężyste, siateczkowe
c) Wytrzymałość na rozciąganie dzięki polisacharydom, białkom włóknistym, głównie kolagen
d) Inne cząsteczki obejmują przypominające gumę białko elastynę, które nadaje sprężystość ścianom arterii podczas pulsowania krwi, jak również mnóstwo wyspecjalizowanych polisacharydów

Question 10

Podaj charakterystykę morfologiczną tkanki mięśniowej

Answer 10

a) Długie włókna mięśniowe
b) Komórki zawierają liczne jądra i są zdolne do skurczów.
c) Dobrze unaczyniona, co zapewnia dostarczanie energii i oddech

Question 11

Podaj charakterystykę morfologiczną tkanki nerwowej

Answer 11

a) Składa się z neuronów, które są podstawowymi komórkami przewodzenia impulsów nerwowych
b) Komórki składają się z ciała komórkowego, dendrytów i aksonu
c) Może tworzyć gęste sieci neurony lub pojedyncze, długie aksony

Question 12

Jak można podzielić tkankę nabłonkową?

Answer 12

1. Nabłonek jednowarstwowy
2. Nabłonek wielowarstwowy

Question 13

Wymień rodzaje nabłonka jednowarstwowego

Answer 13

1. Płaski
2. Walcowaty
3. Wielorzędowy
4. Sześcienny
5. Migawkowy
6. Gruczołowy

Question 14

Wymień rodzaje nabłonka wielowarstwowego

Answer 14

1. Płaski
2. Przejściowy

Question 15

Wymień cechy budowy nabłonka jednowarstwowego płaskiego

Answer 15

komórki: cienkie, spłaszczone
jądra: spłaszczone i eliptyczne,
brak wyraźnych warstw granicznych,
często unaczyniony

Question 16

Podaj miejsca występowania i fizjologiczne funkcje nabłonka jednowarstwowego płaskiego

Answer 16

Wymiana gazowa i dyfuzja substancji;
płuca,
naczynia krwionośne,
otrzewna

Question 17

Wymień cechy budowy nabłonka jednowarstwowego walcowatego

Answer 17

komórki: walcowate,
jądra komórkowe: wydłużone,
forma: walcowata lub cylindryczna,
przyczepienie do błony podstawnej,
często unaczyniony

Question 18

Podaj miejsca występowania i fizjologiczne funkcje nabłonka jednowarstwowego walcowatego

Answer 18

Wydzielanie i wchłanianie substancji;
jelita,
gruczoły wydzielania wewnętrznego,
żołądek,
jajowód;
w jego obrębie występują komórki kubkowe - jednokomórkowe gruczoły produkujące śluz

Question 19

Wymień cechy budowy nabłonka jednowarstwowego wielorzędowego

Answer 19

jądra komórkowe,
unaczynienie,
wszystkie komórki tego nabłonka spoczywają na błonie podstawnej, ale nie wszystkie docierają do powierzchni nabłonka, są różnej wysokości

Question 20

Podaj miejsca występowania i fizjologiczne funkcje nabłonka jednowarstwowego wielorzędowego

Answer 20

Ochrona przed uszkodzeniami mechanicznymi,
wydzielanie śluzu;
górne drogi oddechowe

Question 21

Wymień cechy budowy nabłonka jednowarstwowego sześciennego

Answer 21

komórki o kształcie sześciennej kostki,
jądra umieszczone centralnie

Question 22

Podaj miejsca występowania i fizjologiczne funkcje nabłonka jednowarstwowego sześciennego

Answer 22

Wchłanianie i wydzielanie substancji, ochrona przed uszkodzeniami;
cewka nerkowa, cewka moczowa

Question 23

Wymień cechy budowy nabłonka jednowarstwowego migawkowego

Answer 23

Wydłużone komórki wyposażone w migawki (rzęski) na ich powierzchni, migawki służą do ruchu i transportu śluzu

Question 24

Podaj miejsca występowania i fizjologiczne funkcje nabłonka jednowarstwowego migawkowego

Answer 24

Transport śluzu i cząstek po powierzchni; drzewo oskrzelowe;
drogi oddechowe,
jajowody

Question 25

Wymień cechy budowy nabłonka jednowarstwowego gruczołowego

Answer 25

Komórki walcowate lub sześcienne z komórkami gruczołowymi

Question 26

Podaj miejsca występowania i fizjologiczne funkcje nabłonka jednowarstwowego gruczołowego

Answer 26

Wydzielanie substancji gruczołowych; gruczoły wydzielania zewnętrznego (np. trzustce);
żołądek,
jelita,
wątroba,
nerki,
trzustka,
ślinianki,
macica,
skóra,
oskrzeliki

Question 27

Wymień cechy budowy nabłonka wielowarstwowego płaskiego

Answer 27

komórki wewnętrzne - spłaszczone i wydłużone
komórki zewnętrzne - cieńsze i bardziej spłaszczone,
jądra komórkowe wewnętrzne - centralnie umieszczone,
jądra komórkowe zewnętrzne - mogą być bliżej powierzchni

Question 28

Podaj miejsca występowania i fizjologiczne funkcje nabłonka wielowarstwowego płaskiego

Answer 28

Ochrona przed uszkodzeniami mechanicznymi i infekcjami;
skóra; rogowaciejący - naskórek
nierogowaciejący - jama ustna, gardło, przełyk, rogówka, pochwa, odbyt

Question 29

Wymień cechy budowy nabłonka wielowarstwowego przejściowego

Answer 29

Komórki wewnętrzne - większe i zaokrąglone, centralnie umieszczone jądra
komórki zewnątrzne - spłaszczone,
rozciągliwy i elastyczny

Question 30

Podaj miejsca występowania i fizjologiczne funkcje nabłonka wielowarstwowego przejściowy

Answer 30

Elastyczność i dopasowanie do zmiany objętości narządu; drogi moczowe

Question 31

Wymień rodzaje tkanki łącznej

Answer 31

1. Włóknista luźna
2. Włóknista zwarta
3. Siateczkowa
4. Chrzęstna
5. Kostna
6. Tłuszczowa

Question 32

Wymień cechy budowy tkanki łącznej włóknistej luźnej

Answer 32

Liczne szczeliny umożliwiające wędrówkę komórek,
liczne włókna sprężyste i kolagenowe; rozróżnia się:
fibroblasty,
fibrocyty,
makrofagi,
komórki tuczne,
tłuszczowe,
plazmatyczne,
barwnikowe

Question 33

Podaj miejsca występowania i fizjologiczne funkcje tkanki łącznej włóknistej luźnej

Answer 33

Wsparcie i elastyczność tkanek,
Wymiana substancji między krwią a tkankami,
skóra właściwa,
fagocytoza

Question 34

Wymień cechy budowy tkanki łącznej włóknistej zwartej

Answer 34

Gęsta struktura z gęstymi pęczkami włókien kolagenowych

Question 35

Podaj miejsca występowania i fizjologiczne funkcje tkanki łącznej włóknistej zwartej

Answer 35

Wytrzymałość i napięcie tkankom,
ścięgna i więzadła

Question 36

Wymień cechy budowy tkanki łącznej siateczkowej

Answer 36

Siatkowata struktura z luźnymi włóknami kolagenowymi;
fibroblasty - produkują białka, takie jak kolagen, elastyna i fibronectyna;
makrofagi, komórki plazmatyczne;
w tkance tej powstają składniki morfotyczne krwi, z komórek o czynności krwiotwóczej - hemocytoblastów

Question 37

Podaj miejsca występowania i fizjologiczne funkcje tkanki łącznej siateczkowej

Answer 37

Tworzy rusztowanie dla narządów limfatycznych i krwiotwórczych,
śledzionie i węzły chłonne;
wątroba,
szpik kostny

Question 38

Wymień cechy budowy tkanki łącznej chrzęstnej szklistej

Answer 38

Gładka i przezroczysta struktura z małą ilością włókien kolagenowych

Question 39

Podaj miejsca występowania i fizjologiczne funkcje tkanki łącznej chrzęstnej szklistej

Answer 39

Podparcie elastyczne i umożliwia ruch stawów,
na powierzchni stawów,
przymostkowych częściach żeber,
w ścianie tchawicy, oskrzeli i krtani

Question 40

Wymień cechy budowy tkanki łącznej chrzęstnej włóknistej

Answer 40

Składa się z chondrocytów osadzonych w przestrzeniach otoczonych włóknami kolagenowymi, co nadaje jej wytrzymałość i elastyczność,
substancja międzykomórkowa jest mniej gęsta niż w chrząstce szklistej i zawiera mniej włókien siarczanu
chondroityny, włókna kolagenowe tworzą sieć, nadając większą elastyczność,
jest lekko unaczyniona, co umożliwia dostarczanie składników odżywczych do komórek

Question 41

Podaj miejsca występowania i fizjologiczne funkcje tkanki łącznej chrzęstnej włóknistej

Answer 41

Zapewnia wytrzymałość i elastyczność, występuje w krążkach międzykręgowych; tworzy połączenia ścięgien i wiązadeł z kośćmi, spojenie łonowe, dyski w kręgosłupie

Question 42

Wymień cechy budowy tkanki łącznej kostnej

Answer 42

Substancja międzykomókowa jest przesycona solami wapnia (fosforany, węglany),
tworzy wokół kanałów naczyniowych koncentrycznie ułożone blaszki, między blaszkami, w jamkach kostnych, rozlokowane są komórki tworzące tkankę kostną: osteocyty, osteoblasty, osteoklasty, komórki osteogenne

Question 43

Podaj miejsca występowania i fizjologiczne funkcje tkanki łącznej kostnej

Answer 43

Wspomaga ciało, przechowuje minerały, produkuje krwinki czerwone, umożliwia ruch i ochronę narządów; w szkielecie, szpiku kostnym, skórze, zębach, krwi, stawach, uchu środkowym, kostkach nosowych

Question 44

Wymień cechy budowy tkanki łącznej tłuszczowej

Answer 44

Duże rozmiary komórek,
tłuszcze w postaci drobnych pęcherzyków, występuje w niej glikogen, cholesterol i barwniki

Question 45

Podaj miejsca występowania i fizjologiczne funkcje tkanki łącznej tłuszczowej

Answer 45

Magazynuje energię,
izoluje ciało,
ochrona narządów wewnętrznych, dostarcza ciepło; gruczoły przytarczyczne, nerki, gruczoły nadnerczy

Question 46

Wymień rodzaje gruczołów

Answer 46

Cewkowe (potowe)
Pęcherzykowe (łojowe)
Cewkowo-pęcherzykowe

Question 47

Jak zbudowane są gruczoły cewkowe?

Answer 47

Składają się z cewek, które toczą się wokół jednego centralnego przewodu wyprowadzającego. Komórki wydzielnicze wokół cewek produkują i wydzielają swoje produkty do przewodu wyprowadzającego

Question 48

Gdzie występują gruczoły cewkowe?

Answer 48

Przykładem gruczołów cewkowych jest trzustka, która produkuje enzymy trawienne i wydziela je do przewodu trzustkowego

Question 49

Jak zbudowane są gruczoły pęcherzykowe?

Answer 49

Składają się z kulistych lub owalnych pęcherzyków, które są otoczone komórkami wydzielniczymi. Produkty wydzielania gromadzą się wewnątrz pęcherzyków, a następnie są uwalniane do przewodu wyprowadzającego

Question 50

Gdzie występują gruczoły pęcherzykowe?

Answer 50

Przykładem gruczołów pęcherzykowych są gruczoły tarczycy, które wytwarzają hormony tarczycy i przechowują je w pęcherzykach

Question 51

Jak zbudowane są gruczoły cewkowo-pęcherzykowe?

Answer 51

Łączą w sobie cechy gruczołów cewkowych i pęcherzykowych. Składają się zarówno z cewek, które wytwarzają produkty wydzielania, jak i pęcherzyków, które gromadzą te produkty przed ich wydaleniem do przewodu wyprowadzającego

Question 52

Gdzie występują gruczoły cewkowo-pęcherzykowe?

Answer 52

Przykładem gruczołów cewkowo-pęcherzykowych są gruczoły potowe, które wytwarzają pot i wydzielają go na powierzchnię skóry

Question 53

Wymień rodzaje połączeń międzykomórkowych

Answer 53

Połączenia desmosomalne
Połączenia komunikujące, szczelinowe (gap junctions)

Question 54

Jakie jest znaczenie połączeń dosmosomalnych?

Answer 54

Nie stykają się ze sobą, lecz są utrzymywane za pośrednictwem białek wiążących. Połączenia takie zapobiegają separacji komórek i występują w tkankach narażonych na duży stres mechaniczny (skóra, serce, macica)

Question 55

Jakie jest znaczenie połączeń komunikujących?

Answer 55

Połączenia dwóch sąsiadujących komórek przez wypełnienie wodą cylindryczne kanały między ich błonami, przez które przechodzą swobodnie jony, cukry i inne drobne molekuły. Połączenia takie występują w sercu i mięśniach gładkich, w których pobudzenie elektryczne rozchodzi się od komórki do komórki