D1H4: articulatie- en fonologische vaardigheden Flashcards
(24 cards)
spraakklankstoornis =
articulatiestoornis + fonologische stoornis
articulatiestoornis =
problemen bij produceren van spraakklanken
fonologische stoornis =
problemen met correct toepassen van fonologische regels
samenvatting prevalentiestudies
grote verschillen reflecteren in de verschillende manieren waarop stoornissen worden ge¨dentificeerd
ziektemodel
- alles wat afwijkt van de norm/ gemiddelde = ziekteverschijnsel/ symptoom
- articulatiestoornis = aandoening veroorzaakt door organische afwijking
- behandeling: eerst oorzaak wegnemen alvorens gedrag te wijzigen
leermodel
- er is een vage grens tussen normaal en afwijkend
- normaal en afwijkend articuleren zijn gedragingen die ontstaan obv leerprocessen
- menselijk gedrag wordt beoordeeld obv sociaal- culturele normen en waardeoordelen
indeling van spraakklankstoornissen
- dyslalie = functionele articulatiestoornis
- dysgossie = organische articulatiestoornis
- dysartrie
- apraxie
- dysaudie
- fonetische spraakklankstoornissen
- fonologische spraakklankstoornissen
dysglossie
afwijking thv articulatieorganen
dysartrie
problemen met bezenuwing en aansturing van articulatoren
apraxie
programmeringsstoornis die aangeboren of verworven kan zijn
vb door hersenletsel
dysaudie
articulatiestoornis is secundair aan gehoorprobleem
fonetische spraakklankstoornissen
aard
functioneel = geen duidelijk aanwijsbare oorzaak voor niet kunnen realiseren van spraakklanken
organisch of structureel
verklaring wordt gezocht in het leren
fonetische spraakklankstoornissen
Pena- Brooks en Hegde vs Stes
Pena- Brooks en Hegde: enkel articulatie- of fonetische stoornis als spraakklankproductie resulteert in realiseren van niet- standaard spraakklanken of malfonen
Stes: ruimer: onvermogen om bepaalde spraakklank te realiseren kan resulteren in verschillende soorten fouten en in verschillende ernstgradaties
fonetische spraakklankstoornissen
algemene bewegingsfouten
= stoornissen waarbij articulatiebewegingen niet overeenkomstig de doelpositie verlopen en het hele articulatiemechanisme aantasten
- gebruik foutieve articulatiebasis
- gebruik foutieve articulatiegebieden en articulatiepunten
- slappe articulatie
- gespannen articuleren
fonetische spraakklankstoornissen
specifieke articulatiestoornissen
- multiple dyslalie = er worden zodanig veel fouten gemaakt dat spreken zo goed als volledig onverstaanbaar wordt
- enkelvoudige stoornissen:
sigmatismen (/s/ en /z/)
rhotacismen (/r/ en /R/)
lambdacismen (/l/)
kappacismen (/k/)
gammacismen (/g/)
dysglossie
fonologische spraakklankstoornissen
gebruikt om fouten in spraakklankproductie te beschrijven waarbij onderliggende fonologisch systeem is aangetast
meest optredende fonologische processen
- clusterreductie
- stopping
- depalatalisering
- fronting
- gliding
- deletie finale consonant
- velare assimilatie
soorten gestoorde fonologische ontwikkeling
- vertraagde
- persisterende
- ongewoon/ afwijkend/ gestoord
- idiosyncratisch: processen die heel uitzonderlijk voorkomen
- chronologische mismatch: eerdere processen persisteren terwijl latere al verdwenen zijn
4 subgroepen spraakklankstoornissen
- articulatiestoornis
- fonologische vertraging
- typisch en atypisch
atypische inconsistente fouten
impact van articulatie- en fonologische stoornissen
belangrijkste variabele is de persoon met de stoornis zelf
bron van frustratie
impact van articulatie- en fonologische stoornissen
sociaal- emotionele effecten
- veel commentaren, worden uitgesloten, veel frustraties
- leiden tot laag gevoel van eigenwaarde met daarbij horende gevoelens
- kan leiden tot gedragsafwijkingen, onderpresteren op school, misdadigheid of delinquentie
- nood aan vroegtijdige behandeling ter preventie van secundaire problemen
impact van articulatie- en fonologische stoornissen
effecten op beroepsmatig vlak
- te vaak associatie met onkunde, incompetentie en beperkte intelligentie
- beleving van bestraffing is afhankelijk van een aantal factoren op 7 niveaus
impact van articulatie- en fonologische stoornissen
interpersoonlijke effecten
- verschillen tussen culturen
- 2 karakteristieken trekken het meeste aandacht en lokken meeste bestraffing uit: graad van opvallendheid en mate van onverstaanbaarheid
- negatieve reacties van omgeving
- reacties van kind kunnen leiden tot verveling, frustraties, schuld, schaamte en ontregelde/ vertraagde sommunicatieontwikkeling
impact van articulatie- en fonologische stoornissen
problemen kunnen voorkomen of verminderd worden
- ouders, leerkrachten en vriendjes bewustmaking, begrip en aanvaarding bewerkstelligen
- vroege en effectieve behandeling
- verbeteren van articulatie en hele communicatie
- optimaliseren psychosociaal functioneren
- positieve reacties aanmoedigen
