Endokrynologia Flashcards
(38 cards)
Niedoczynnosc kory nadnerczy - choroba Addisona
Cos tam
Przeło nadnerczowy
Nagly znaczny niedobor kortyzolu
1) nieleczona dluga niewyd. KN, uszkodzenie zdrowych nadnerczy(uraz, wylew) kryt. faza chorób o cieżkim przebiegu
2) znaczne oslabienie, duza hipotensja, wymioty, nudnosci, wstrzas, czasem rozlegle wylewy w skorze,
3) >K ficjvsnxn
Zespol Cushinga - gl przyczyny i objawy oraz leczenie
Endogenny (pierwotna nadcz. KN: guz, przerost nadnerczy, zmiany rozrostowe, wtórna: guz przysadki, ektopowe wydz. ACTH ) i Egzogenny - leki
Objawy: DM, NT, >LDL, oslabienie, scienczenie skory, infekcje, sklonnosc do depresji, zlamania patologiczne, otylosc, rozstepy, niska potencja, jaskra, zacma, ch wrzodowa, ChNS,
Rozp: hipoK, hipoP, >kortyzol, > wyd. Wolnego kortyzolu dobowo, stez Acth,
Leczyc gdy pelnoobjawy: operacja, ew. Metyrapon, ketokonazol
Hiperaldosteronizm pierwotny
Najczesciej gruczolak nadnerczy albo obustronny przerost, rzadziej hiperadosteronizm rodzinny i inne
Wysokie cisnienie, oporne na leczenie, hipoK, hiperNa, oslabienie, zmeczenie , wymioty, wielomocz
Test przesiewowy: wskaznik ARR (>20) , Test hamowania ald. Przez diete bogatosodowa (3dni) lub podanie fldrokortyzonu - potwierdzenie. Niskie ARO w spoczynku, bad TK i MR
Gdy gruczolak - operacja, ale czasem tez blok. Rec aldost. (Aldosteron, eplerenon), ew ACEI (obustronny przerost) lub Bblokery (rodzinna )
Hipoaldosteronizm przyczyny
Obustronna adrenalektomia, pierw. Nied. Nadnerczy, ACEI,
Hipoald. Hiporeninowy ( nefropatia cukrzycowa, zaaw wiek) niedobor 21 hydroksylazy (wzrost androgenow kosztem hipoald.) i niedobor syntazy aldosteronowej (izolowany hipoald)
Incydentaloma
Najczesciej gruczolaki z kory nadnerczy lub guz chromochlonny
HipoK, >glikemia, zrobic TK/MR , gdy <10 j.H. (duzo tluszczu- gruczolak) , gdy 10-30(sprawdzic wyplukiwanie kontrastu - gruczolaki lepiej)
Operowac gdy > 5 cm lub podejrzenie raka
Rak nadnercza
Najczesciej z KN, wyjatkowo zlosliwy , szybkie przerzuty
Objawy glownie ZC plus androgenizacja, hipoK, hiperglikemia, Rtg, scyntygrafia
Lecz operacyjnie, laparoskopowo do 6cm, przy duzych objawach podaj przed ketokonazol, po operacji mitotan
APS-1, 2,3
1: niedocz. KN + niedocz. Przytarczyc + kandydoza bł śluzowych
2: (najczestsza) niedocz. KN + ch. Autoimm. Tarczycy (Hashimoto) + DM t. I
3: ch. Autoimmun. Tarczycy + DM t.I / niedokrw. Zlosliwa / bielactwo
Przysadka - wydzielanie, przednia/ tylna czesc
Przod : TSH, FSH, LH, ACTH, GH, prolaktyna
Tyl: wazopresyna(ADH) , oksytocyna (magazynowane w przysadce, wydz w podwzgorzu)
Guzy przysadki- czestosc, postepowanie
PRL (40%) - dopamina (bronokryptyna), GH (20%) i reszta - operacyjnie, wczesniej przygotowac lekowo
Moczówka prosta- przyczyny postepowanie
centralna- niedobor ADH, ucisk lejka, zab neuronow jader nadwzrokowych
Nerkowe- mutacja gen. Receptorow wwzopresyny
Pragnienie, wielomocz (>4l), uwaga na odwodn hipertoniczne
Test odwodnieniowy: chory nic nie pije od rana, co 30 min wazenie- gdy mc spadnie o 3% - przerwac. Centralna - Adh niskie pod koniec, Nerkowa - wysokie
Test wazopresynowy: pod koniec testu odwodn. Podaje sie desmopresyne - gdy osmolalnosc i gestosc moczu idzie w gore - centralna
Zespol sheehana
Poporodowa niedocz przysadki, brak laktacji, brak owlosienia lonowego, inwolucja gruczolow sutkowych, niedocz gruczolow
Podistre zapalenie tarczycy
Wirusowe/ bakt zakazenie Faza nadczynnosci (bolesne powiekszenie tarczycy, goraczka, objawy), faza II ok, faza III (niedoczynnosc) , faza IV ok
Nlpz lub Asa ew prednizon
Rozp; OB podw + bolesne, tkliwe pow. Gruczolu + 2 z (USG, BAC, niska jodochwytnosc, niskie stez pcial ptarczycowych, rozumiem objawy nadczynnosci)
Niedoczynnosc tarczycy , podzial, leczenie
pierwotna( tsh wysokie, ft4 niskie) wtorna/3rzedowa (tsh niskie i ft4 niskie) - subkliniczna(tsh wysokie, ft4 norma) /jawna
Lecz lewotyroksyna, co 4-6tyg sprawdz leczenie, operuj gdy podejrzenie now. Lub wole uciska narzady
Lecz subkliniczna gdy tsh > 10 miu/l lub gdy >4,5 miu/l i rozpoznano wczesniej ch tarczycy
Gdy 5-10 miu/l + antyTPO/DM/HF
Niedoczynnosc w ciazy- postepowanie
Lecz gdy I trym (4-8hbd) TSH> 2,5, u wszystkich przed i w trakcie suplementu KI (jodek potasu -150)
Nadczynnosc tarczycy- podzial,definicja
Nadmiar horm. Tarczycy wyw. Objawy kliniczne spowodowany nieprww. Fcja tarczycy/ poza tarczycy
Subkliniczna: tsh <0,1 lub 0,1-0,4, ft3 i ft4 norma i brak objawow
Pierwotna: tsh<0,05, ft3 i ft4 wysokie
LECZ: tiamazol (po 3-6 tyg kontrol, uwaga na agranulocytoze) / jod (wykoucz ciaze, aktywna orbitopatie i now. Zlosliwy)- poprawa po 1,5-6 mies.
Graves Basedow
Ok 60% wszystkich nadczynnosci, Pobudzanie rec TSH przez pciala anty TSHR, wirusy, zalamania
Wole/ orbitopatia tarczycowa/ nadkom. VT, niskie TSH, wys. Ft4 , ft3, scyntygrafia (rozlana zmiana), USG
1) NT + wole naczyniowe
2) NT + orbitopatia
3) NT + anty TSHR
4) orbitopatia + anty TSHR
Lecz min 12 msc tiamazolem, ew Jodem (1 dawka), ew operacyjnie (gdy cechy zlosliwosci, ucisk, gdy nie daje poprawy leczenie) , orbitopatie lecz GKS
Przed operacja wyrownaj kilka mies. hipertyreoze, ew plyn Lugola 5-10 dni przed, leki usp. , operuj po opanowaniu nadczynnosci!! - usun prawie cala tarczyce
Wole Guzkowe toksyczne
Guzki wydzielajace HT niezaleznie od TSH, min 2 guzki o fi 1cm + nadczynn. Tarczycy
Lecz tiamazolem+ bbloker
Chiriba Hashimoto -przewlekle zap. Autoimmun. Tarczycy
Rozp: anty TPO/antyTG + wole/ niedoczynnosc tarczycy
Nacieki limfocytarne, najczesteze zap. Tarczycy 95% u kobiet, czasem objawy nadczynnosci
Lecz tyroksyna
Wole guzkowe nietoksyczne
Najczesciej z niedoboru jodu, dziedzicznie lub zab. Hormonow, 5 stopniowa skala
Obserwacja, rozp gdy > 20 ml u kobiet i >25 ml u mezczyzn plus USG, ogniskowe zaburzenia struktury, scyntygrafia (guzki cieple i zimne)
Wsk do BAC: ryz. Zlosliwosci/ zmiany pow 1cm/ zwieksz kalcytonina lub Mut. RET
LECZ: tyroksyna (zmniejszy TSH), jod (40-66latkowie) , operowac gdy uciska drogi odd. , gdy nowotwor zlosliwy
Raki tarczycy
Z kom pecherzykowych (zrozn: brodawkowaty (najczestszy) i pecherzykowy; niezrozn: anaplastyczny (b zle rokowanie) / z kom C (okolopecherzykowych) ; rak rdzeniasty (wytw kalcytonine) i moze byc zw. Z mut RET
USG/ TK/ guzki zimne w scyntygrafii/ BAC
LECZ: tyreidektomia +linfadenektomia+ jodem w ciagu 3 msc od operacji i tyroksyna zeby uniknac wysokiego TSH
Rdzeniasty - mutacja RET
Jakibobrzek w niedocz tarczycy a jaki w nadczynnosci
Niedocz- sluzowaty
Nadcz- przedgoleniowy
Kiedy rozpoczac leczenie tarczycy?
- niedoczynnosc:
Gdy TSH>10 / gdy TSH 4-10 (jesli ChNs lub antyTPO lub niewyd. serca)
U kobiet w ciazy TSH 0,4-2,5 i lecz niedocz. zawsze(nawet gdy subkliniczna), sprawdz po 4-6 tyg
- nadczynnosc
U osob <65 rz gdy TSH <0,1 i ChNs / menopauza/ osteoporoza lub gdy <0,4 i powazna choriba serca
U osob >65 rz zawsze gdy TSH <0,4
U ciezarnych nie lecz subklinicznej, lecz tylko gdy wzmozone objawy
Przelom hiperkalcemiczny
Ca>3,75 mmol/l: Wielomocz, polidypsja, nudnosci , wymioty, zab rytmu serca, tachykardia, pragnienie nadmierne, bol brzucha
