farmakoloji

Question 1

Parkinson Hastalığındaki dopamin eksikliğinin giderilmesi amacıyla
neden dopamin prekürsörü olan L DOPA kullanılır.

Answer 1

çünkü dopamin kan

beyin bariyerini geçemez

Question 2

nerelerde kan beyin bariyeri bulunmaz

Answer 2

Area postrema’daki kusma merkezi ve dolaşıma nörohormonları
salgılayan bölgelerde (Sirkümventriküler organlar: Arka hipofiz, Epifiz bezi, Median eminensin ventral parçası, Area postrema, Lamina terminalisin organum vaskülozumu, Subfornikal organ, Subkomissirul organ.)

Question 3

Nöron membranında açılma mekanizmasına göre kaç çesit reseptör vardır nelerdir?

Answer 3

iki çeşit
•
Voltaj kapılı,
•
Ligand kapılı

Question 4

Voltaj kapılı kanallar

Answer 4

hücre potansiyelindeki değişim sonucu açılıp kapanırlar Akson ucunda yüksek miktarda bulunurlar
Voltaj kapılı sodyum kanalı aksiyon potansiyeli, hızlı etki, hep ya da hiç
şeklinde çalışma,
Voltaj kapılı kalsiyum kanalı yavaş etki,
Voltaj kapılı potasyum kanalı aksiyon potansiyelinin frenlenmesi, yavaş etki

Question 5

Ligand Kapılı (İyonotropik ) Kanalllar

Answer 5

Ligand bağlanması ile birkaç milisaniye içerisinde aktive olurlar
SSS yolaklarındaki nörotransmisyon bu reseptörler aracılığıyla
olmaktadır

Question 6

. Glutamat

Answer 6

nöron ateşleyici

Question 7

. L DOPA ;

Answer 7

dopamin prekürsörü

Question 8

Rezerpin ;

Answer 8

monoamin transmitterlerin depolanmasının azalması

Question 9

Amfetaminler;

Answer 9

katekolaminlerin salıverilmesinde artış

Question 10

Kokain;

Answer 10

katekolaminlerin geri alım inhibisyonu

Question 11

Asetilkolin esteraz inhibitörleri;

Answer 11

sinaptik aralıkta asetilkolin miktarında artış

Question 12

Ketamin;

Answer 12

NMDA reseptör blokörü

Question 13

Endokannabioidler;

Answer 13

retrograd iletim

Question 14

Asetilkolin

Answer 14

• Beyindeki esas etkisini muskarinik reseptörler üzerinden gerçekleştirir.
• M₁ reseptörünün aktive olması M tipi K⁺ kanallarını kapatarak uyarıcı gösterirken; M₂ ve M₄ reseptörlerinin uyarılması K⁺ kanallarını açarak ve voltaj duyarlı Ca⁺⁺ kanallarını kapatarak inhibe edici etki gösterir.
• Beyindeki en yaygın muskarinik reseptör olan M₁ reseptörü kognitif fonksiyonlar üzerine etkilidir.
• Öğrenme,
• Hafıza,
• Motor aktivite,
• Uyarılabilirlik.

Question 15

Monoamin Nörotransmitterler nelerdir

Answer 15

Dopamin,
Noradrenalin,
Serotonin,
Histamin (diamin)

Question 16

Noradrenalin

Answer 16

• Farkındalık,
• Uyanıklılık,
• Alarm sistemi,
• Stres tepkileri

Question 17

Serotonin nelere etkir?

Answer 17

• Algı,
• Duygu-durum,
• Anksiyete,
• Ağrı,
• Uyku,
• İştah,
• Vücut sıcaklığı,
• Nöroendokrin kontrol,
• Davranış

Question 18

Histamin

Answer 18

• Dikkat,
• İştah,
• Hafıza

Question 19

Nöropeptidler nelerdir

Answer 19

• Opioid peptidler (enkefalinler, endorfinler gibi),
• Nörotensin,
• Substans P (ağrı),
• Somatostatin,
• Kolesistokinin,
• Vazoaktif İntestinal Peptid,
• Nöropeptid Y,
• Tirotropin Salgılattırıcı Hormon

Question 20

nöropeptitler ne üstüne etki gösterir?

Answer 20

• Üreme,
• Davranış,
• İştah,
• Uyarılma,
• Ağrı,
• Ödül,
• Öğrenme,
• Hafıza.

Question 21

Oreksin (Hipokretin)

Answer 21

• Peptid nörotransmitter,
• Lateral ve posterior hipotalamustaki nöronlarda üretilirler ve
buradan beyine yayılırlar.
• Nöronları glutamat da salıverdikleri için eksitatör
özelliktedir.
• Uyku, enerji hemostazı, beslenme, otonom fonksiyon, ödül
mekanizması üzerine etkilidir.

Question 22

Oreksin sistemindeki bozukluklar neye yol açar?

Answer 22

narkolepsiye ve uyku bozukluklarına

Question 23

Endokannabioidlerin özellikleri

Answer 23

• SSS’deki etkilerinin çoğu CB1 reseptörü üzerinden olmaktadır.
• CB2 reseptörü periferde konsantre olmuştur.
• Hafıza, kognisyon, ağrı üzerine etkileri mevcuttur.

Question 24

Nitrik Oksit

Answer 24

• Retrograd iletim,

* Sinaptik plastisite

Question 25

Adenozin:

Answer 25

• ATP ‘den üretilir.
• Taşıyıcı aracılığıyla hücre içine taşınır.
• A1
, A2
a-b, A3 olmak üzere inhibitör reseptörleri tüm SSS ‘de
yaygındır.
• Sedasyon, analjezi, antikonvülzan etkileri vardır.
• Kafein, adenozin reseptörlerini (A2
) inhibe ederek etki gösterir.

Question 26

Melatonin

Answer 26

Sentezi: 5-HT’den asetilasyon ve O-metilasyon ile pineal bezde
üretilir.
• Sinaptik İletimi: Gece salıverilir.
• Etki Mekanizması: MT (1, 2, 3) olmak üzere 3 G-protein bağlı
reseptörü vardır.
• Etkileri: Sirkadyen ritmi düzenleyen temel mediyatördür. JetLag
benzeri uyku bozukluklarının tedavisinde kullanılmaktadır.
• Bulunduğu Bölgeler: Pineal bez ve diğer sirkadyen ritmi düzenleyen
bölgeler (retina, SCN, hipotalamus gibi) başta olmak üzere tüm
beyinde bulunur

Question 27

Majör depresyon

Answer 27

belirgin bir hastalık veya durum olmaksızın
hayatın normal akışı ile başa çıkamama ve çökkün duygu-durum
olmasıdır

Question 28

Majör depresyonun tedavisinde kullanılan ilaçlar nasıl ilaçlardır?

Answer 28

norepinefrin,
serotonin ya da her ikisinin birden santral sinir sistemindeki
etkilerini arttırmaya yönelik ilaçlardır.

Question 29

DSM V’e göre Majör Depresyon

Answer 29

• İki haftalık dönem boyunca aşağıdaki belirtilerden en az 5’i (birisi biri çökkün
duygu durum olmak şartıyla), işlevsellik düzeyinde değişiklik, ilgisini yitirme ya
da zevk alamama;
• Çökkün duygu durum,
• Anhedoni,
• Kilo verme/alma,
• Uykusuzluk/aşırı uyuma,
• Ajitasyon / yavaşlama,
• Anerji,
• Değersizlik/suçluluk düşünceleri,
• Düşünmek/odaklanmakta zorluk, kararsızlık,
• Ölüm, intihar düşünceleri.

Question 30

Amin Hipotezi

Answer 30

• Amin hipotezine göre beyin aminleri, özellikle norepinefrin (NE)
ve serotonin (5-HT), duygu-durumu düzenleyen yolaklarda etkilidir
ve aminlerin miktarında azalma olması depresyona yol açarken
miktar artışı duygu-durumda yükselmeye (öfori) neden olmaktadır.
• NE ve 5-HT miktarında artışa yol açan ilaçların depresyonu
düzeltmesi bu hipotezi desteklemektedir.
• Ancak majör depresyon hastası kişilerin postmortem beyin
analizlerinde NE ve 5-HT miktarlarında azalma tespit edilmemiştir.
• Ayrıca antidepresanlar beyin amin aktivitesi saatler içerisinde
değiştirirken duygu-durum üzerine etki göstermeleri haftalar
almaktadır.
• Ek olarak, çoğu antidepresan ilaç amin reseptörlerinin downregülasyonuna yol açar.
• NE ve 5-HT üzerinde etkisi olmayan bupropionun antidepresan
etkisi bulunmaktadır.
• Antidepresanların kronik kullanımında beyin glutaminerjik
aktivitesinde azalma olmaktadır ve NMDA reseptör antagonisti
ketamin hızlı bir biçimde antidepresan etki gösterir.
• Bahsedilen bu noktalar amin hipotezi ile çelişmektedir

Question 31

Antidepresanların Sınıflandırılması

Answer 31

Trisiklik Antidepresanlar (TCA): 
Selektif Serotonin Geri Alım İnhibitörleri (SSRI)
Heterosiklik (Atipik) Antidepresanlar:
Monoamin Oksidaz İnhibitörleri (MAOI)
Diğer Antidepresan İlaçlar:

Question 32

Trisiklik Antidepresanlar (TCA)

Answer 32

İmipramin, amitriptilin gibi
fenotiazin antipsikotiklere yapıca benzeyen ilaçları kapsar. Oral yoldan
emilimleri iyidir ancak karaciğerde ilk geçiş metabolizmasına maruz
kalırlar. Vücut sıvılarına dağılımları yaygındır ve zehirlenmelerinde diyaliz
ile temizlenmeleri zor olur. Plazma yarı ömürleri 8 ile 36 saat arasında
değişiklik göstermektedir ve genellikle günde tek doz kullanılmaları
yeterlidir. İmipramin (aktif metabolit; desipramin) ve amitriptilin (aktif
metabolit; nortriptilin) ön ilaçtır

Question 33

Selektif Serotonin Geri Alım İnhibitörleri (SSRI)

Answer 33

Fluoksetin
bu gruptaki ilaçların prototipidir. Karaciğerde metabolize olurlar ve
yarı ömürleri 18-24 saattir. İstisnai olarak fluoksetin günlerce yarı
ömrü olan aktif metabolite dönüşür. Bu gruptaki diğer ilaçlar olan
sitalopram, essitalopram, fluvaksamin, paroksetin ve sertralin
uzun süre etkili aktif metabolitlere dönüşmezler.

Question 34

Heterosiklik (Atipik) Antidepresanlar:

Answer 34

Serotonin-norepinefrin
geri alım inhibitörleri (SNRI; duloksetin, venlafaksin,
levomilnacipran), 5-HT2
reseptör antagonistleri (nefazodon,
trazodon) ve amoksapin, bupropion, maprotilin, mirtazapin
gibi diğer heterosiklik ajanlar bu gruptadır. Nefazodon ve trazodon
dışında farmakokinetikleri TCA ’lara benzerdir. Bu iki ilacın yarı
ömrü kısadır (2-3 saat) ve günde iki veya üç defa alınmaları gerekir

Question 35

Monoamin Oksidaz İnhibitörleri (MAOI)

Answer 35

NE, 5-HT ve
tiramini (beyaz peynir ve kırmızı şarapta bulunur) metabolize eden
MAO-A ve dopamini metabolize eden MAO-B enzimi olmak üzere
iki adet MAO enzimi bulunmaktadır. Fenelzin, tranilsipromin gibi
MAO inhibitörleri yapıca amfetaminlere benzerdir, oral yoldan
aktiftir ve her iki MAO enzimi inhibe ederler. MAO inhibitörlerinin
etki süreleri uzundur (2-3 hafta). Tranilsiprominin etki süresi 1
haftadır, en hızlı etki gösteren MAO inhibitörü bu ilaçtır. Uzun etki
sürelerine rağmen günlük kullanılırlar. Selektif MAO-B inhibitörü
selejilin Parkinson Hastalığının yanı sıra cilt yaması şeklinde
depresyon tedavisinde de kullanılmaktadır.

Question 36

Diğer Antidepresan İlaçlar:

Answer 36

Disosiyatif anestezik ilaç ketaminin
de antidepresan etkisi bulunmaktadır. Diğer antidepresan ilaçların
aksine duygu-durum üzerine etki göstermesi haftalar sürmez, etkisi
hızlı açığa çıkar. Haftalık iv enjeksiyon şeklinde majör depresyon
tedavisi için kullanımına yönelik klinik çalışması bulunmaktadır.
Ancak hastaların yaklaşık üçte ikisinde hemodinamiyi bozduğundan
dolayı depresyon tedavisinde kullanımı onaylanmamıştır.

Question 37

Antidepresanların Etki Mekanizmaları

Answer 37

Antidepresan ilaçlar norepinefrin, serotonin veya her ikisinin birden
etkisin arttırarak etki gösterirler. Sinaptik aralıktaki amin miktarında
artışa yol açarlar.
• Nefazodon ve trazodon NE, 5-HT taşıyıcılarını zayıf inhibe ederler,
etkilerinin çoğunu 5-HT2A
reseptörünü bloke ederek gösterirler.
• Trisiklik antidepresanların ve MAO inhibitörlerinin uzun süreli kullanımı
β adrenerjik reseptörlerde down-regülasyona sebep olur.

Question 38

Antidepresanların Etkileri

Answer 38

• Sinaptik aralıktan NE geri alımını inhibe eden TCA ve venlafaksin gibi ilaçlar otonom
sinir sisteminde NE miktarında artışa neden olarak sempatik aktivitede artışa
neden olurlar. MAOI ’ların uzun süreli kullanımı hipotansiyona neden olabilir.
• Başta mirtazapin, 5-HT2
reseptör antagonistleri olmak üzere
heterosiklik antidepresanlar ve trisiklik antidepresanlar sedasyon
yapar.
• Sedasyon yapan antidepresan ilaçlar uykusuzluk tedavisinde
kullanılmaktadır (Trazodon, 50-100 mg).
• MAOI ’lar, SSRI ’lar ve bupropion SSS stimülan etki
göstermektedir.
• TCA ’lar (özellikle amitriptilin ve doksepin), 5-HT2
reseptör
antagonistleri ve maprotilin (tetrasiklik antidepresan)
antimuskarinik etki (atropin benzeri etkiler) gösterir. Diğer
heterosiklik antidepresanların ve SSRI ‘ların antimuskarinik etkisi
minimaldir.
• TCA ‘lar α adrenerjik reseptör blokajı yaparak kardiyak iletimi
yavaşlatırlar ve hipotansiyona neden olabilirler.
• Venlafaksinin aşırı doz alınması aritmilere neden olabilir.
• Aşırı dozda TCA, MAOI, SSRI ve maprotilin alınması nöbetlere
neden olabilir.

Question 39

Antidepresanların Klinik Kullanımı

Answer 39

Majör Depresyon: Daha iyi tolere edilebildiğinden dolayı SSRI,
SNRI, 5-HT antagonistleri ve bazı heterosiklik antidepresanlar
tedavide tercih edilmektedir. Uyku bozukluğu, psikomotor
reterdasyon, iştahı az ve kilo kaybı olan hastalarda TCA ‘lar tercih
edilmektedir. Belirgin anksiyetesi, fobisi olan ve hipokondriyak
(hasta olma korkusu) hastalarda MAOI ‘leri tercih edilmektedir.
MAO-B inhibitörü selejilinin de tedavide kullanımı onaylanmıştır.
SSRI ‘ların, SNRI ‘ların ve bazı heterosiklik antidepresanların
tedavinin başlangıç döneminde adölesanlarda intihar girişimi riskini
arttırdığı göz önünde bulundurulmalıdır.
• TCA ’lar migren, bipolar bozukluk, akut panik atak, fobik
hastalıklar, enürezis, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu
ve kronik ağrı tedavisinde kullanılabilir.
• SNRI ‘lar nöropatik ağrı ve fibromiyalji tedavisinde kullanılabilir.
Diabetik nöropati tedavisinde duloksetin kullanımı onaylanmıştır.
• Klomipramin ve SSRI ’lar obsesif-komsulsif bozukluğun
tedavisinde etkilidir.
• SSRI ’lar anksiyete bozukluğu, panik atak, post-travmatik
stres bozukluğu, bulimia nevroza ve premenstrüel sendrom
tedavisinde etkilidir.
• Sigara bırakma tedavisinde bupropion kullanılmaktadır.

Question 40

TCA ’ların Yan Etkileri

Answer 40

Yan etkileri; aşırı sedasyon, halsizlik, konfüzyon, taşikardi, ajitasyon,
terleme, uykusuzluk, ortostatik hipotansiyon, EKG değişiklikleri,
kardiyomiyopati, tremor, parestezi, kilo alımı.
• Aşırı dozda TCA alımının ölümle sonuçlanması riski yüksektir.
TCA zehirlenmesi ajitasyon, deliryum, nöromusküler irritabilite,
konvülziyon, koma, solunum-dolaşım depresyonu ile seyreder.
Ölüm fatal aritmiler neticesinde olur.
• TCA ’lar etanol, benzodiazepinler, opioidlerin depresan etkisinde
artışa neden olur. Metildopa ve klonidinin antihipertansif etkisi
bozabilirler.

Question 41

SSRI ’lar yan etkileri

Answer 41

Yan etkileri; bulantı, baş ağrısı, anksiyete, ajitasyon, uykusuzluk,
libido kaybı, impotans.
• Tedavinin başlangıcında akatizi, diskenizi, distoni gibi
ekstrapramidal yan etkilere neden olabilirler.
• Aşırı dozda alınmaları durumunda nöbet gelişebilir.
• SSRI ’ların geri çekilme bulguları bulantı, baş dönmesi, anksiyete,
tremor ve çarpıntıdır.
• Bazı SSRI ’lar sitokrom p450 enzimlerini inhibe ederek TCA ‘ların
ve varfarinin aktivitesinde artışa neden olur.

Question 42

Serotonin Sendromu

Answer 42

• Ağır kas rijiditesi, miyoklonus, hipertermi kardiyovasküler
instabilite ve nöbetler ile seyreden hayatı tehdit eden bir durumdur.
• SSRI ’ların aşırı doz veya MAOI gibi SSRI aktivitesinde artışa
neden olan ilaçlarla birlikte alımında ortaya çıkabilir.
• Antikonvülzan, kas gevşetici ve siproheptadin gibi 5-HT reseptör
blokörleri serotonin sendromunun tedavisinde kullanılır

Question 43

• SNRI ’lar, 5-HT2
reseptör antagonistleri ve Heterosiklik
Antidepresanlar yan etkileri

Answer 43

Mirtazapin ve trazodon aşırı sedasyona ve kilo alımına neden
olabilir.
• Amoksapinin dopamin reseptörlerini bloke edici etkisi
bulunmaktadır ve Parkinson Hastalığına benzer bulgulara sebep
olabilir.
• Bupropion anksiyete, ajitasyon, baş dönmesi, bulantı, ağız
kuruluğu, psikozun şiddetlenmesine ve yüksek dozlarda nöbet
gelişimine neden olabilir.
• Venlafaksin hipertansiyona yol açabilir. Tedavide doz atlanmasında
geri çekilme semptomları ortaya çıkabilir.

Question 44

Atipik Antidepresanların Yan Etkileri

Answer 44

• Nefazodon CYP3A4 enzimini inhibe ederek karbamazepin,
klozapin, statinler ve TCA ’ların etkisinde artışa neden olabilir.
• Duloksetin karaciğer hasarı yapabilir.

Question 45

MAOI yan etkileri

Answer 45

Yan etkileri; hipertansiyon, hipertermi, ajitasyon, konvülziyon.
• Tiramin içeren yiyeceklerle birlikte kullanılması durumunda
hipertansif krize neden olabilir.
• SSRI ’lar ile birlikte kullanılmaları durumunda serotonin sendromu
görülebilir.