feudalno doba Flashcards
srpske drzave u srednjem veku (5 cards)
Naseljavanje Juznih Slovena na Balkansko poluostrvo i njihovo prvobitno uređenje
Od raznih plemena čije je nadiranje ugrozilo Balkan (Istočni Goti, Huni, Gepidi, Sarmati) najznačajnija snaga u borbi protiv Vizantije bili su Sloveni. Oni su nastupali masovno i bili su dobro nauružani. Učestali upadi Slovena na Balkansko poluostrvo u vreme istočnorimskog cara Justinijana I i u Panoniju doveli su do trajnijeg naseljavanja na ovom prostoru. Naseljavanjem na Balkan tokom 6. i 7. veka Juzni sloveni su se rasirili na ogromnom prostoru od Alpa do Jadranskog i Crnog mora. Najbrojnija svedocanstva o ratovanju, uređenju, načinu života, verovanjima i običajima Juznih Slovena, zabeležili su vizantijski pisci. Iz njihovih svedocanstava zakljucujemo o Slovenima u 6. veku. Oni su nadirali ka Vizantiji organizovani, kao vesti i odlicno naoruzani ratnici. Slovensko drustvo karakterisalo je postojanje seoske (teritorijalne) faze od kolektivne (rodovske) ka individualnoj (privatnoj) svojini, dok je politicko uredjenje imalo sve oblike vojne demokratije kao prelazne faze od rodovsko-plemenske ka drzavnoj organizaciji. U vojnom pogledu unutar slovenskih plemena postojala je podela na manje jedinice, koja je doprinosila njihovim ratnim uspesima. Sloveni su dostigli najvisi stepenu razvoju religiozne svesti buduci da su izgradili veru o jednom glavn bozanstvu (Perunu). Uticaj Vizantije na juznoslovenska plemena u vreme doseljavanja i na njihov dalji drustveni i kulturni razvoj je velik.
Ranofeudalne drzave Juznih Slovena
Pojedina slovesnka plemena razvijala su se u razlicitim uslovima, nastalim delovanjem spoljnih i unutrasnjih cinilaca, te je i njihov drzavnopravnisistem bio nejednak. Hrvatska se oslovodila od zavisnosti od strane Franacke i uspela da se razvije u samostalnu drzavu, sa odlikama ranofeudalne drzave. Karantija i Makedonija su izgubile svoju samostalnost kao rane države i potpale su pod tuđinsku vlast i pre nego što su se u njima zaceli feudalni odnosi. Slovenska plemena koja su u borbi protiv vizantijskih i ugarskih pretenzija uspela da stvore svoje feudalne drzave, Srbiju i Bosnu, prekinuta su osmanskom najezdom u daljem razvoju sopstvene drzavne organizacije i pravnog sistema.
Raska
Na istoku su bile Raska i Duklja, u kojima su vladali zupani pod vizantijskom vrhovnom vlascu. One su bile sredista srpske drzave koja ce se rasiriti preko plemenskih granica obuhvatajuci velike oblasti. Najstarija knezevina nastala je u predelima Ibra i gorenjeg toka reke Bosne,a po gradu rasu na istoku, dobila je ime Raska. Granica na severu joj je bila Sava, na zapadu reka Vrbas, a na istoku Zapadna morava. Vladar im je bio zupan, a pokrsteni su za vreme cara Vasilija I, koji im je postavio arhonte(knezove) koje su hteli i izabrali. Na položaj kneza se dolazilo nasleđem. Posle vise godina od njih rodi se Viseslav, pa Radoslav, Prosigoj, Vlasimir. Po smrti Vlastimira njegovu vlast su nasledila tri sina Mutimir, Strojimir i Gojnik. Oni su podelili Rasku i uspesno odbijale bugarske napade koje je predvodio knez Boris. Nakon toga dolazi do sukoba gde Mutimir otpremljuje svoju braću u Bugarsku i samostalno nastavlja vladavinu skoro 30 godina. Zatim na presto, preotmetnuvsi Pribislavu vlast, dolazi Mutimirov sinovac petar Gojnikovic koji će vladati vise od 20 godina. Petar je uspesno odbio napade Mutimirovih sinova Brana i Klonimira i rasirio granice Raske prema drzavi zahumskog kneza Mihajla Visevića. On javlja bugarskom caru Simeonu o petrovim pregovorima sa Vizantijom. Iz tog razloga Simeon postavlja Mutimirovog unuka Pavla Brankovića kao kneza. Pavle odbacuje bugarsku vrhovnu vlast, te će car Simeon poslati svog brata Zaharija koji je i zavladao Raskom. Ni on nije ostao veran Simeonu, pa se pred njegovom vojskom morao skloniti u Hrvatsku. Bugari su, namamivsi srpske staresine obecanjem da ce im predati novog vladara Caslava Klonimirovica, Strojimirovog unuka, pokorili Rasku 924. Nakon smrti cara Simeona, a tim i raspada Bugarske, knez Caslav obnavlja srpsku drzavu i prosiruje svoju vlast i nad Dukljom, Trebinjem, Konavlima, Neretvom, Bosnom i Solima. Zatim nakon što su ga Mađari bacili u Savu, raspada se drzava koju je Caslav stvorio. Cela Raska oblast ulazi u sastav makedonskog Samuilovog carstva, da bi 1018. pala pod vlast Vizantije. Srediste srpske drzave se pomera ka Duklji (Zeti), a njenim slabljenjem se opet uzdize Raska. Iz tog novog drzavnog sredista veliki zupan Stefan Nemanja u drugoj polovini 12 veka stvara jedinstvenu srpsku drzavu, koja se oslobadja vizantijske vlasti. Nastanak RAske je imao i unutrasnje i spoljne podsticaje. Unutrasnji su preplitanje starog rodovsko-plemenskog uredjenja sa novim feudalnim. Nastaje vlastela i crkveno plemstvo sa privilegijma, slobodni seljaci postaju zavisni. Jaca vladari vece (sabor vlastele i crkveno plemstvo), a slabi narodna skupstina. Spoljasnji uticaji su Vizantija (pokrstavanje i vizantijsko pravo), Bugarska i Ugarska
Duklja
Knezevina Duklja je nastala u drugoj polovini 10. veka. Njen teritorija obuhvatala je prostore izmedju Boke Kotorske i reka Bojane i Gorenje Morace. Ona je kao i Raska bila u stalnim sukobima sa Vizantijom, Bugarskom, Makedonijom. Nakon propasti Samuilovog carstva, Duklja potpada pod Vizantijsku vlast.. Njena moć pada, a samim tim pocinju ustanci za oslobodjenje. 1042. knez Stefan Vojislav se oslobodio vizantijske vlasti i Zeti pripoijio Travuniju i Zahumlja. Ovim je RAska postala centar okupljanja srpskih zemalja. Njegov sin je pripojio i Rasku, a od tadasnjeg pape Grgura 7. je dobio kraljevsko dostojanstvo. Za vreme vladavine KOnstantina Bodina Zeta je bila najjača i obuhvatala je Rasku, Bosnu, Travuniju, Zetu, Zahumlje) Nakon njegove smrti 1101. otcepljuju se Bosna, Raska i Zahumlje, nastaju unutrasnji sukobi, a samim tim drzava slabi i pada pod vlast Raske Feudalima se razvijao u Donjoj Zeti, ali u gornjoj je i dalje vlado rodovsko-plemenski odnos i ustanova. Kao zasebne politicke, kulturne i privredne celine, razvijali su se Ulcinj, Bar, Kotor, Skadar, Budva, Bar) usled razvijenosti na trgovniskom i zanatskom polju.
Организација српске државе у доба развијеног феудализма (XII-XV в.)
Srpska plemena su uspela da u 12. veku stvore nezavisnu drzavu. U razvoju feudalne Srbije uocava se nekoliko perioda.
Prvi do 1220. je doba sirenja i i izrastanja feudalizma u drzavi, gde dominira crkveni feudalini posedi i ucvrscuje se moc vladara i crkve. 1217. Stefan Nemanjic je krunisan za kralja od strane pape Honorija 3, a 1219. je nastala Zicka arhiepiskopija.
Drugi period je od 1220. do 1331. koji karakterise feudalno plemnstvo i njihova borba za posede, uticaj i regulisanje odnosa prema vladaru. Ranije posedi su bili crkveni, a sada se podsticali vojni sukobi radi sirenja poseda vlastele. S obzirom da vlasteoske povelje nisu sacuvane, pravni razvitak se moze pratiti na osnovu manastriskih povelja, koje su bile pravni zakonici
Treći period od 1331. do 1371. odlikuje uspon feudalne Srbije koji se odlikuje teritorijalnim sirenjima, jacanjem vlasti vladara i kodifikacijom prava. 1346. car Dusan je krunisan.
Poslednji, cetvrsti period predstavlja period rasapada i on traje od 1371 do 1459. Ovaj period odlikuju raspad, samovolja vlastele, podele drzave na delove i polako potpadanje pod tursku vlast do potpunog gubitna samostalnosti.
