Glærur Flashcards
(430 cards)
1
Q
Á hvaða formi geyma fitufrumur í undirhúðinni mikla orku?
A
Triglycerids
2
Q
Hvað er Leukemia
A
Hvítblæði
3
Q
Eyðufylling: Húðin myndar _______ sem er mikilvægt fyrir calcium búskap og beinmyndun.
A
vítamín D3
4
Q
Hvers konar kirtlar eru Brunnerskirtlar í skeifugörn?
A
Greinóttir pípukirtlar
5
Q
Tekur blóð þátt í stjórn á homeostasis?
A
Já.
6
Q
Hvert er ysta lag húðarinnar?
A
Epidermis (yfirhúð)
7
Q
Hvað er hematocrit?
A
Rúmmál rauðra blóðkorna í blóðsýni.
8
Q
Nefndu þrjár gerðir stoðkerfa í frumunni.
A
- Intermediate filament (hornþræðir)
- Aktín þræðir (örþræðir)
- Microtubuli (örpíplur)
9
Q
Hvað er það sem stuðlar að hreyfanleika bifhára?
A
Motorpróteinin dynein sem tengja microtubuli bifháranna saman.
10
Q
Hverju er verið að lýsa? - Allar frumurnar ná niður að grunnhimnunni en einungis sumar ná alla leið upp á yfirborðið.
A
Sýndarlagskiptri bifhærðri stuðlaþekju
11
Q
Rétt/rangt: Krabbameinsfrumur nýta sér blóðið til ferðalaga milli líffæra.
A
Rétt.
12
Q
Eyðufylling: _____ gefa frumunni mekanískan styrk þannig að hún þoli betur utanaðkomandi álag.
A
Intermediate filament (hornþræðir)
13
Q
Í hvaða fjögur lög skiptist epidermis (yfirhúð)?
A
- Basal layer (stratum basale)
- Prickle cell layer (stratum spinosum)
- Granular layer (stratum granulosum)
- Keratin layer (stratum corneum)
14
Q
Eyðufylling: ______ kirtlar ná ekki út á yfirborð en geta losað afurðir sínar (oftast hormón) út í blóðrásina.
A
Endocrine (innkirtlar)
15
Q
Hvers konar þekja finnst í nýrnapíplum og kirtilgöngum?
A
Einföld teningsþekja.
16
Q
Hvar má finna einfalda stuðlaþekju með bifhárum?
A
Í eggjaleiðurum
17
Q
Interfasi samanstendur af þremur fösum, nefndu þá.
A
G1 + S + G2 = Interfasi
18
Q
Rétt/rangt: Breytiþekja finnst í þvagblöðru og brisi.
A
Rangt, hún finnst eingöngu í þvagblöðru.
19
Q
Nefndu 5 mismunandi gerðir RNA.
A
- mRNA: messenger RNA
- rRNA: ribosomal RNA
- tRNA: transfer RNA
- snRNA: small nuclear RNA
- snoRNA: small nucleolar RNA
20
Q
Hvert er stærsta líffæri líkamans?
A
Húðin
21
Q
Hvaða þekju er verið að lýsa? - Sérhæfð þekja sem þolir mikið álag og getur varist skaða frá eiturefnum í þvagi.
A
Breytiþekju
22
Q
Lýstu frymisnetinu í einni setningu:
A
Himnubundnar píplur og pokar sem ná frá kjarna og út í umfrymið
23
Q
Keratinocytar eru afkomendur hvaða fruma?
A
Basalfruma
24
Q
Á hvaða formi eru slímkirtlar sem liggja út í þvagrásina, auk sebaceous glands (fitukirtlar í hársekk)?
A
Einfaldir acinar kirtlar
25
Eyðufylling: Goblet frumur eru _______ .
Einfrumukirtlar.
26
Skilgreindu apoptosis.
Stýrður frumudauði, undir skilvirkri genastjórnun.
27
Eyðufylling: Án hvatbera væru lífverur háðar ________ til myndunar á ATP.
loftfirrðri öndun
28
Hversu margir litningar eru í mannafrumum?
46 litningar, 23 litningapör.
29
Lýstu papillary layer dermis (leðurhúðar).
Lausgerður bandvefur sem inniheldur kollagen og elastíska þræði.
30
Nefndu tvær gerðir svitakirtla.
- Eccrine kirtlar
| - Apocrine kirtlar
31
Eyðufylling: ______ ákvarða staðsetningu himnu-bundinna líffæra og stjórna innanfrumuflutningi.
Microtubuli (örpíplur)
32
Hvaða þættir eru það sem mynda saman hið eiginlega keratín (hornþræði)?
Tonofilament og keratohyaline
33
Eyðufylling: Þekja öndunarfæra og eggjaleiðara inniheldur _______.
Bifhár (cilia)
34
Hvers konar þekja finnst m.a. í munnholi, koki, vélinda, endaþarmi, leghálsi, leggöngum og húð?
Lagskipt flöguþekja
35
Hverju er verið að lýsa? - Frumulíffæri sem tekur við próteinum og fitusýrum frá frymisnetinu á leið þeirra út úr frumunni eða í frumuhimnuna. Þar fer fram sortering, sykrun og pökkun próteina og fitusýra.
Golgikerfinu
36
Skilgreindu: Frumulínur
Ódauðlegar (immortalized) frumur sem hægt er að nýta til ýmissa rannsókna
37
Hvaða frumur mynda keratínþræðina (tonofilament)?
Keratinocytar
38
Þekjuvefir - uppruni: Hvað tilheyrir ectoderm (útlagi)?
Húð, mjólkurgangar, op líkamans (munnur, nef, endaþarmsop)
39
Eyðufylling: ______ rauðra blóðkorna er ábyrg fyrir disklaga formi þeirra.
Stoðgrind
40
Eyðufylling: Lýsósóm innihalda ca. ___ mismunandi niðurbrotsensím sem virkjast við ________.
- 50
| - lágt sýrustig.
41
Hvort eru það eccrine eða apocrine svitakirtlar sem framleiða svita með háu lípíð innihaldi?
Apocrine svitakirtlar
42
Hvert er hlutverk vöðvaþekjufrumna?
Samdráttur
43
Hverju er verið að lýsa? - Frumulíffæri sem aðskilur heilkjörnunga frá dreifkjörnungum. Inniheldur erfðaefnið (DNA) sem myndar litningana.
Kjarnanum
44
Nefndu allar gerðir lagskiptrar þekju.
- Lagskipt flöguþekja
- Lagskipt teningsþekja
- Breytiþekja
- (Sýndarlagskipt bifhærð stuðlaþekja)
45
Hverjir eru kostir frumuræktana úr ferskum vef (primary cell culture)?
- Endurspegla oft uppruna sinn
| - Verða sjaldnast brenglaðar eða illkynja
46
Hvaða frumur eru af langstærstum hluta í yfirhúðinni?
Keratinocytar
47
Hver er helsta staðsetning ríbósóma?
- Frí ríbósóm í umfrymi
| - Ríbósóm tengd frymisneti
48
Í hvaða þrjú megin lög skiptist húðin?
- Epidermis (yfirhúð)
- Dermis (leðurhúð)
- Hypodremis (undirhúð)
49
Gangakerfum útkirtla er hægt að skipta í tvo flokka, nefndu þá.
- Einfaldir gangar
| - Greinóttir gangar
50
Úr hverju er keratohyaline myndað?
Próteinunum cysteine og involucrin
51
Hvaða lag í húðinni inniheldur stórar æðar og taugar, fitufrumur og virkar sem einangrun, orkkuforði og stuðpúði?
Undirhúðin (hypodermis)
52
Til hvers henta ljóssmásjár?
Til að skoða:
- uppröðun og tengsl frumna
- stærð og lögun frumna
- hlutfall kjarna og umfrymis
53
Hvaða prótein má finna í plasma?
t.d. albumin, globulin og fibrinogen.
54
Eyðufylling: ______ kirtlar losa afurðir sínar út á yfirborðið.
Exocrine (útkirtlar)
55
Hvaða kirtlar hafa ganga með lagskiptri teningsþekju sem opnast ofan til í hársekki?
Apocrine svitakirtlar
56
Hvert er hlutverk bifhára í öndunarvegi og eggjaleiðara.
Flytja slím upp öndunarveginn.
| Flytja hið frjóvgaða egg í átt að leginu.
57
Reticulocytes eru forverar hvaða frumna?
Rauðra blóðkorna
58
Nefndu fjögur skynfæri húðar.
- Lausir taugaendar
- Pacinian corpuscle
- Meisner's corpuscle
- Ruffinis corpuscle
59
Hver eru hlutverk undirhúðar (hypodermis)?
Einangrun, orkuforði, stuðpúði.
60
Nefndu tvær tegundir frumudauða.
Necrosis: ósértækur frumudauði
Apoptosis: stýrður frumudauði
61
Litni (chromatin) er samsett úr?
DNA og histónum
62
Hvers konar kirtla má helst finna í ristli og smáþörmum?
Einfalda pípukirtla
63
Hverju er verið að lýsa? - Langar örtítur, óhreyfanlegar. Byggðar af actinþráðum og tengipróteinum. Hjálpa til við frásog.
Stereocilia.
64
Fruman er í raun einungis tvílitna í einum fasa, hver er hann?
G1
65
Eyðufylling: _____ sjá um þýðingu mRNA í prótein.
Ríbósóm
66
Hvert er hlutverk taugaþekjufrumna?
Skynjun
67
Hvað greina ruffinis corpuscle í húð?
tog og þrýsting
68
Hverstu stórt hlutfall er massi blóðs af líkamsmassanum?
7-8% líkamsmassans
69
Lýstu holocrine útskilnaðarmáta kirtilfruma.
Frumur rofna og deyja þegar seytunin losnar út úr frumunni.
70
Eyðufylling: Motorprótein sem kallast ______ tengja örpíplurnar saman og stuðla að hreyfanleika bifháranna.
dynein
71
Hvað er Carcinoma
Krabbamein í þekjuvef
72
Hvað er serum?
Plasma án storkuþátta.
73
Eyðufylling: _____ frumur framleiða slím og bifhærðu þekjufrumurnar flytja slímið upp eftir öndunarveginum.
Goblet (bikarfrumur)
74
Skilgreindu necrosis.
Tilviljunarkenndur dauði, ekki undir sérstakri genastjórn.
75
Rétt/rangt: kirtlar geta náð niður í undirhúðina.
Rétt.
76
Hverju er verið að lýsa? - Frumur með hemoglóbín, sérhæfðar til að flytja súrefni og CO2
Rauðum blóðkornum
77
Hvert er helsta hlutverk melanocyta?
Mynda melanin litarefni húðar og hárs sem verndar gegn útfjólublárri geislun.
78
Hvernig á myndun ATP sér stað í hvatberum? Lýstu með einföldum hætti.
Með rafeindaflutningi og oxun.
79
Hverjir eru gallar frumuræktana úr ferskum vef (primary cell culture)?
- Takmarkað aðgengi að vef úr mönnum
- Stuttur líftími kemur í veg fyrir notkun þeirra í langtíma rannsóknum
- Primary frumur sýna misleitni frá einu vefjasýni til annars
80
Hvað er plasma?
Vatnslausn sem inniheldur m.a. sölt og prótein (albumin, globulin, fibrinogen). 55% af rúmmáli blóðs
81
Eyðufylling: Í smáþörmum innihalda kirtlarnir m.a. ______ frumur sem framleiða lysozyme
Paneth frumur
82
Hvers konar kirtla má helst finna í maga?
Einfalda greinótta pípukirtla
83
Í hvaða vefjum er tilvist vefjastofnfruma best þekkt? Nefndu dæmi.
Í vefjum með hraða ummyndun:
- Blóðvefur
- Þarmar
- Húð/hársekkir
- Brjóskkirtill
84
Þýðing mRNA yfir í prótein gerist í þremur skrefum sem eru sífellt endurtekin. Hvert er þriðja skrefið?
3. mRNA þráðurinn færist áfram um 3 núkleótíð og er nú tilbúinn að taka á móti nýrri tRNA sameind
85
Eyðufylling: Hvít blóðkorn eru einungis __% af rúmmáli blóðsýnis.
1%
86
Hvað líður langur tími frá því að basalfruma skiptir sér og myndar Prickle frumur, granular frumur og utanáliggjandi keratínlag? Hvað er tíminn langur hjá psoriosis sjúklingum?
50-60 dagar.
| ca. 7 dagar
87
Með hvaða hætti geta frumulínur orðið til?
- Spontaneous immortalization
| - Ectopic immortalization
88
Í hvaða þrjá flokka er hægt að flokka þekjuvefi eftir fjölda laga?
- Einföld þekja (simple)
- Sýndarlagskipt þekja (pseudostratified)
- Lagskipt þekja (stratified)
89
Hvað er breytiþekjan í þvagblöðru margra laga?
4-5 laga en þegar hún er þanin sýnist hún vera 2-3 frumulög.
90
Stoðkerfi frumunnar: Nefndu helstu hluterk.
- Dregur litninga í sundur við mítósu
- Sér um að flutningur á frumulíffærum gangi greiðlega og skipulega fyrir sig.
- Styður við frumuhimnuna sem annars yrði mjög brothætt
- Gerir frumum kleyft að synda eða skríða
91
Rétt/rangt: Gen geta verið mismunandi mikið tjáð.
Rétt
92
Hvers konar litun hentar vel til að sýna fram á tilvist gobletfruma?
PAS litun.
93
Í berkjum öndunarfæra má finna
Sýndarlagskipta bifhærða stuðlaþekju.
94
Hvað greina pacinian corpuscle í húð?
Þrýsting og titring
95
Hvaða efni gefa sebaceous glands (fitukirtlar) frá sér?
tríglýceríð og vaxefni
96
Húðin starfar sem skynfæri, hvaða þætti skynjar hún?
Snertingu, þrýsting, verki, hita og kulda.
97
Hvaða lög húðarinnar aðskilur grunnhimnan?
Epidermis (yfirhúð) og dermis (leðurhúð)
98
Nefndu fjórar aðferðir í vefjafræðirannsóknum.
1. Frumuræktanir
2. Smásjárskoðanir
3. Vefjalitanir
4. Mótefnalitanir
99
Hvaða frumur eru teningslaga og sitja á grunnhimnunni sem aðskilur epidermis og dermis?
Basal frumur (grunnfrumur)
100
Hvernig tengjast basal frumur grunnhimnunni annars vegar og aðliggjandi basalfrumum hins vegar?
Tengjast grunnhimnunni með hemidesmosomum..
| Tengjast aðliggjandi basalfrumum með desmosomum.
101
Hverju er verið að lýsa? - Umlykur frumuna og aðskilur þar með umfrymi frá millifrumuefninu.
Frumuhimnunni
102
Hvert er helsta hlutverk microvilli (örtíta) og í hvaða frumum eru þær áberandi.
- Auka yfirborð frumunnar.
| - Áberandi í frumum sem stunda frásog.
103
Hvaða frumur innihalda Birbeck granúlur?
Langerhansfrumur
104
Á hvaða stöðum finnst einföld flöguþekja?
Þar sem passívur flutningur efna og gastegunda þarf að geta átt sér stað.
105
Rétt/rangt: Hvít blóðkorn fara greiðlega úr blóðrás í vefi.
Rétt.
106
Í smáþörmum, gallblöðru og meltingarvegi neðan vélinda má finna hvers konar þekju?
Einfalda stuðlaþekju
107
Eyðufylling: ______ er aðskilinn með grunnhimnu frá undirliggjandi _____.
- Þekjuvefur
| - stroma
108
Eyðufylling: ______ eru u.þ.b. 50% af heildarmassa frumuhimnunnar.
Fitusýrur
109
Krabbamein: Ef frumumassinn verður ífarandi inn í nálæga vefi er talað um?
Illkynja æxli
110
Nefndu fjóra útskilnaðarmáta kirtilfruma.
- Merocrine
- Apocrine
- Holocrine
- Endocrine
111
Eyðufylling: Gölluð prótein eru merkt í ______ og send til eyðingar í próteósomekerfi frumunnar.
Grófa frymisnetinu (ER)
112
Úr hverju eru frumuhimnan gerð?
Tvöföldu lípíðlagi og próteinum sem sinna samskiptum við umhverfið
113
Hvernig má lýsa seytunarhluta munnvatnskirtla?
Af þremur gerðum:
- Serous
- Mucus
- Serous/mucus
114
Hvers konar kirtlar eru exocrine hluti briskirtils og brjóstkirtlar?
Greinóttir acinar kirtlar.
115
Úr hvers konar þekjufrumum er epidermis (yfirhúðin) að mestu mynduð úr?
Keratínocytum.
116
Í hvaða frumum á algengasta húðkrabbameinið upptök sín?
Basal frumum - grunnfrumukrabbamein
117
Eyðufylling: Þrjú núkleótíð í mRNA röðinni eru lesin í einu og kallast _______.
Táknar
118
Frumuhringurinn og frumudauði
Í þroskaferlinu eru umfram/ónauðsynlegar frumur fjarlægðar með necrosis.
Rangt, umfram/ónauðsynlegar frumur eru fjarlægðar með apoptosis.
119
Húðin
Hvaða frumur í yfirhúð eru komnar frá monocytum og eru mikilvægar fyrir ónæmiskerfi húðarinnar?
Langerhansfrumur
120
Vefjafræði
Hvers konar þekja finnst í æðaþekju, mesotheli og lungnablöðrum?
Einföld flöguþekja.
121
Kirtlar
Eyðufylling: Slímið (mucin) í goblet frumum er gert úr _______.
Próteóglýkönum
122
Uppbygging frumunnar
Hverju er verið að lýsa? - Helsta orkustöð frumunnar. Þar fer fram myndun ATP sem er helsta flutningsform orku í frumunni.
Hvetberum
123
Vefjafræði
Hvert er hlutverk þekjuvefjar í húð?
Vörn
124
Vefjafræði
Hvers konar þekja finnst nær eingöngu í efri öndunarfærum (berkjum)?
Sýndarlagskipt bifhærð stuðlaþekja.
125
Uppbygging frumunnar
Hvaða tvö frumulíffæri sérhæfa sig í myndun ATP og hafa tvöfalt himnukerfi?
Hvatberar og grænukorn
126
Uppbygging frumunnar
Hver er algengasti sjúkdómurinn sem tengist lýsósómum og niðurbrots ensímum og af hverju orsakast hann?
Gauchers's disease. Hann orsakast af stökkbreytingu í geni sem skráir fyrir ensími sem tekur þátt í niðurbroti glycolípíða.
127
Uppbygging frumunnar
| Teldu upp helstu hlutverk frumuhimnunnar.
- Einangrun
- Flutningur efna og rafeinda
- Innfrumun (endocytosis)
- Útfrumun (exocytosis)
- Samskipti við umhverfi
128
Uppbygging frumunnar
| Hverju er verið að lýsa? - Inniheldur ca. helminginn af öllum himnum frumunnar og ca. 10% af rúmmáli hennar.
Frymisnetinu
129
Inngangur
Krabbamein: Ef frumumassinn helst saman á þeim stað þar sem upphafsvöxturinn verður er talað um?
Staðbundið mein
130
Húðin
Nefndu tvö megin vefjalög sem finnast í dermis.
- Papillary layer
| - Reticular layer
131
Vefjafræði
Í hvaða fjóra flokka er hægt að flokka þekjuvefi eftir formi fruma.
- Flöguþekja (squamous)
- Teningsþekja (cuboidal)
- Stuðlaþekja (columnar)
- Breytiþekja (transitional)
132
Kirtlar
Hvar er seytihluti eccrine svitakirtla yfirleitt staðsettur?
Á mörkum leðurhúðar og undirhúðar.
133
Húðin
Nefndu helstu hlutverk húðarinnar.
- Vörn
- Mekanískur stuðningur
- Viðheldur vökva- og varmajafnvægi
- Tekur þátt í efnaskiptum
- Skynfæri.
134
Inngangur
Skilgreindu: Vefjastofnfrumur
"Ósérhæfðar" frumur sem finnast í vefjum og geta endurmyndað sjálfa sig og flestar eða allar þær frumugerðir sem finnast í viðkomandi vef.
135
Húðin
Grunnhimnan tengist dermis í gegnum filament þræði m.a. kollagen VII. Hvaða sjúkdóm valda gallar í þessum festingum?
Epidermolysis bullosa
136
Uppbygging frumunnar
Rétt/rangt: Allar fitusýrur í frumuhimnunni hafa einn vatnssækinn og einn vatnsfælinn enda
Rétt
137
Blóðið
Hvaða efni má finna í plasma?
Vatn, prótein, jónir, niðurbrotsefni, gös, hormón, ensím, næringarefni
138
Húðin
Hvaða frumur mynda melanin?
Melanocytar
139
Kirtlar
Í stærri göngum í munnvatnskirtlum og svitakirtlum er yfirleitt hvers konar þekja?
Lagskipt teningsþekja
140
Frumuhringurinn og frumudauði
Eyðufylling: Þéttlitni (heterochromatin) er _____ við eftirmyndun og umritun
óvirkt
141
Blóðið
Hvaða niðurbrotsefni má finna í plasma?
Urea, creatine og fl.
142
Kirtlar
Eyðufylling: Í ristli er mikið um slímseytandi ______ frumur.
Goblet frumur
143
Húðin
Lýstu undirhúðinni (hypodermis)
Lausgerður bandvefur með fitufrumum.
144
Inngangur
Á hverju byggir notkun ljóssmásjáa?
Mismunandi litunareiginleikum frumu-og vefjahluta
145
Húðin
Hvað greina Meisner's corpuscle í húð?
Látíðni titring í vörum og fingurgómum
146
Vefjafræði
Hvernig er kjarninn í einfaldri teningsþekju?
Hnöttóttur og liggur miðlægt.
147
Kirtlar
Hvaða kirtlar taka þátt í varmastjórnun líkamans?
Eccrine svitakirtlar
148
Uppbygging frumunnar
Hvert er stærsta frumulíffæri hverrar frumu?
Frymisnetið
149
Frumuhringurinn og frumudauði
Hverjir eru hinir tveir apoptósuferlar?
- Extrinsic (gegnum frumuviðtaka Fas og TNF-R)
| - Intrinsic (hvatberaháður)
150
Uppbygging frumunnar
Hverju er verið að lýsa? -Himnubundin frumulíffæri sem innihalda ensím sem taka þátt í niðurbroti próteina, kjarnsýra, kolvetna og lípíða.
Lýsósómum (meltiblöðrum)
151
Inngangur
Hverjir eru tveir helstu eiginleikar illkynja krabbameinsfruma?
Óheftar frumuskiptingar og ífarandi æxlisvöxtur
152
Húðin
Nefndu frumur yfirhúðar (epidermis)
Þekjufrumur: Basal frumur og keratinocytar
Melanocytar
Langerhans frumur
Merkel frumur
153
Uppbygging frumunnar
Hverju er verið að lýsa? - Frumulíffæri sem inniheldur meltingarensím sem virkjast í hinu súra umhverfi sem finnst í því.
Lýsósómum
154
Kirtlar
Af hverju samanstendur seytihluti eccrine kirtla?
Seytifrumum og myoepithelial frumum
155
Uppbygging frumunnar
Eyðufylling: Prótein þýðing hefst í _______.
Grófa frymisnetinu (ER)
156
Vefjafræði
Hvar má finna einfalda teningsþekju?
- Safnpípum í nýrum
- Gangakerfi í munnvatnskirtlum
- Brisi
157
Frumuhringurinn og frumudauði
Þýðing mRNA yfir í prótein gerist í þremur skrefum sem eru sífellt endurtekin. Hvert er fyrsta skrefið?
1. tRNA kemur inn í ríbósóm með nýja amínósýru og sest í A-sæti (amonoacyl tRNA)
158
Vefjafræði
Eyðufylling: Ytra borð lungna (pleura), hjarta (pericardium) og kviðarhols (peritoneal cavity) er þakið ______ frumum.
Mesothelial frumum.
159
Blóðið
Rétt/rangt: Rauð blóðkorn hafa stóran kjarna en engin frumulífæri.
Rangt. Rauð blóðkorn innihalda engan kjarna og engin frumulíffæri.
160
Kirtlar
Hvernig eru slímsekkir í apical hluta goblet fruma losaðir út á yfirborðið?
Með útfrumun.
161
Kirtlar
Hverju er verið að lýsa? -Himna seytikorna rennur saman við apical hluta frumuhimna og innihald losnar út með exocytosu (útfrumun).
Merocrine útskilnaðarmáta
162
Frumuhringurinn og frumudauði
Þýðing mRNA yfir í prótein gerist í þremur skrefum sem eru sífellt endurtekin. Hvert er annað skrefið?
2. Það myndast peptíðtengi milli tveggja amínósýra með ensíminu peptidyl transferasa
163
Húðin
Hvert er ysta lag epidermis (yfirhúðar) og hver eru einkenni þess?
Stratum corneum (keratin layer) er ysta lagið og er þétt próteinlag myndað af keratíni (hornþráðum)
164
Vefjafræði
Þekjuvefur - uppruni: Hvað tilheyrir mesoderm (miðlagi)?
Æðaþekja, klæðning brjósthols og kviðarhols.
165
Frumuhringurinn og frumudauði
Eyðufylling: Dreiflitni (euchromatin) er ______ við eftirmyndun og umritun
virkt
166
Uppbygging frumunnar
Eyðufylling: _____ flyst inn í hvatbera og er oxað af súrefni yfir í CO2 og H2O. Þetta ferli myndar ___ sinnum meira ATP en myndast með glýkólýsunni einnin sér.
- Pyruvat
| - 15
167
Kirtlar
Hvar finnast apocrine svitakirtlar helst?
Í holhöndum, við kynfæri, brjóst og kringum endaþarmsop.
168
Inngangur
Ef krabbbamein hefur dreifst frá stað þar sem upphafsvöxtur átti sér stað til fjarlægra líffæra er talað um?
Meinvarpandi æxli
169
Vefjafræði
Lýstu samsetningu bifhára.
Eru mynduð af örpíplum (microtubules) sem eru langir rörlaga strúktúrar og vaxa út úr microtubule organizing center MTOC í basal body.
170
Frumuhringurinn og frumudauði
Nefndu aðal svipgerðareinkenni apoptosis.
- Heterochromatin (þétt litni)
- Nuclear fragmentation (brotkjarnar)
- Plasma membrane blebbing (himnublöðrur)
- Samdráttur/rýrnun fruma
- Apoptoic bodies (upplausn frumunnar í litlar blöðrur)
171
Vefjafræði
Hverju er verið að lýsa? - Þekur venjulega smærri ganga sem sinna seytun eða upptöku efna.
Einfaldri teningsþekju.
172
Kirtlar
Seytunarhlutum útkirtla er hægt að skipta í þrjá flokka, nefndu þá.
- Pípu (rör) laga
- Acinar (perulaga)
- Pípuacinar
173
Inngangur
Á hverju byggir notkun rafeindasmásjáa?
Mismunandi rafeindagegndræpi frumu- og vefjahluta
174
Kirtlar
Í hvaða tvær megin gerðir má flokka kirtla?
- Exocrine (útkirtlar)
| - Endocrine (innkirtlar)
175
Uppbygging frumunnar
Eyðufylling: Annar endi _____ er alltaf bundinn ______ sem kallast geislaskaut (centrosome).
- microtubuli (örpípla)
| - microtubule-organizing center (MTOC)
176
Uppbygging frumunnar
Eyðufylling: Flokkun próteina og umbrot hefst í
______.
Grófa frymisnetinu (ERI
177
Uppbygging frumunnar
Hverju er verið að lýsa? - Kerfi próteinþráða í umfrymi sem ræður svipgerð frumunnar og stjórnar hreyfingu hennar.
Stoðkerfi frumunnar
178
Kirtlar
Hvaða kirtlar tæmast einkum undir adrenergu álagi?
Apocrine svitakirtlar
179
Húðin
Hverju er verið að lýsa? - Frumurnar í þessu lagi mynda mikið af keratinþráðum sem mynda svokölluð tonofilament.
Stratum spinosum í epidermis (yfirhúð)
180
Uppbygging frumunnar
Hvernig á myndun ATP sér stað í grænukornum?
Með ljóstillífun
181
Uppbygging frumunnar
Ríbósóm eru gerð úr tveimur einingum, nefndu hlutverk þeirra.
- Stærri einingin hvatar myndun peptíðtengja milli amínósýra.
- Minni einingin bindur mRNA þráðinn og tRNA
182
Blóðið
Eyðufylling: Plasma er ___% af rúmmáli blóðs.
55%
183
Frumuhringurinn og frumudauði
Rétt/rangt: Apoptosis er hluti af eðlilegri starfsemi líkamans.
Rétt
184
Kirtlar
Skilgreindu goblet frumur.
Goblet frumur eru umbreyttar stuðlaþekjufrumur sem mynda og seyta slími.
185
Húðin
Hvar finnast langerhans frumur helst?
Í stratum spinosum (prickle cell layer)
186
Kirtlar
Eyðufylling: Svitakirtlar eru oft _________kirtlar
Einfaldir hlykkjóttir pípukirtlar
187
Vefjafræði
Eyðufylling: - efst í microvilli eru ______ sem hindra affjölliðun actinþráðanna.
Bindiprótein (myosin og spectrin)
188
Uppbygging frumunnar
Eyðufylling: ______ taka meðal annars þátt í aðskilnaði litninga við mítósu.
Microtubuli (örpíplur)
189
Húðin
Hvað greina lausir taugaendar í húð?
Fína snertingu, hita og kulda
190
Kirtlar
Hvers konar kirtlar eru sebaceous glands (fitukirtlar) hvernig er útskilnaðarmáta þeirra háttað?
Greinóttir acinar kirtlar og hafa holocrine útskilnaðarmáta.
191
Vefjafræði
Hvar má finna breytiþekju?
Í þvagblöðru
192
Blóðið
Eyðufylling: Plasma er ____% vatn.
91-92%
193
Blóðið
Hvert er hlutverk blóðs?
- Flutningur á næringu og súrefni til vefja/fruma
- Flutningur á úrgangi og koldíoxíð frá vefjum
- Inniheldur storkuþætti
- Tekur þátt í varmaskiptum
- Stjórn á homeostasis
- Flutningur á homrónum og frumum ónæmiskerfisins.
194
Vefjafræði
Eftir hvaða tveimur þáttum er hægt að flokka þekjuvefi?
- Fjölda laga
| - Form fruma
195
Frumuhringurinn og frumudauði
Eyðufylling: Stjórn frumuhrings er ákvörðuð með ______.
Vaxtarþáttum
196
Húðin
Eyðufylling: _______ sitja basalt í yfirhúð og eru komnir frá nerual crest frumum í fósturþroska.
Melanocytar
197
Vefjafræði
Nefndi allar gerðir einfaldrar þekju.
- Einföld flöguþekja
- Einföld teningsþekja
- Einföld stuðlaþekja
- Einföld stuðlaþekja með bifhárum
198
Húðin
Hvað kallast granúlurnar (seyti blöðrurnar) sem frumur í stratum granulosum innihalda?
keratohyaline granules
199
Kirtlar
Stuðlaþekjufrumur sem framleiða HCL sýru og einnig pepsín má finna í _________ kirtlum sem finnast aðallega í ______.
- Einföldum greinóttum pípukirtlum
| - maga
200
Kirtlar
Rétt/rangt: Flest frumulíffæri eru staðsett apical í goblet frumunum.
Rangt, þau eru staðsett basalt.
201
Kirtlar
Hverju er verið að lýsa? - Kirtlar sem opnast sem útvöxtur frá ERS ofan til í hársekk.
Sebaceous glands (fitukirtlum)
202
Vefjafræði
Hvernig er kjarninn í einfaldri stuðlaþekju?
ílangur og liggur basalt.
203
Blóðið
Hver er líftími rauðra blóðkorna?
Um 120 dagar
204
Vefjafræði
Þekjuvefir - uppruni: Hvað tilheyrir endoderm (innlagi)?
Klæðning öndunarfæra og meltingarvegs, kirtlar tengdir þessum líffærakerfum.
205
Blóðið
Hvar er rauðum blóðkornum eytt?
Í milta, lifur og beinmerg.
206
Kirtlar
Lýstu apocrine útskilnaðarmáta kirtilfruma.
Apical hluti umfrymis lonsar með seytuninni.
207
Inngangur
Skilgreindu: Glioma
Krabbamein í heila
208
Frumuhringurinn og frumudauði
Hvað gerist ef skortur er á vaxtarþáttum í G1 fasa?
Þá fer fruman í G0 fasa
209
Vefjafræði
Hvert er hlutverk þekjuvefjar í þörmum?
Vörn og frásog.
210
Uppbygging frumunnar
Nefndu helstu hlutverk slétta frymisnetsins.
- Framleiðsla lípíða
- Framleiðsla fituleysanlegra sterahormóna
- Blöðruflutningur yfir til golgi
211
Kirtlar
Hver er helsta afurð innkirtla?
Hormón
212
Uppbygging frumunnar
Eyðufylling: Sykrun próteina hefst í ______.
Grófa frymisnetinu (ER)
213
Húðin
Skilgreindu basal layer (stratum basale) epidermis (yfirhúðar).
Teningslaga frumur sem sitja á grunnhimnunni og sjá um endurnýjun annarra keratinocyta.
214
Uppbygging frumunnar
Á hvaða þrjá vegu innlima lýsósóm efni til niðurbrots?
1. Frumuát (phagocytosis)
2. Innfrumun (endocytosis)
3. Sjálfsát (autophagy)
215
Inngangur
Skilgreindu: Sarcoma
Krabbamein í stoðvef
216
Blóðið
Eyðufylling: Lágt _______ bendir til blóðleysis (anemia)
Hematocrit
217
Uppbygging frumunnar
Hverju er verið að lýsa? - Frumulíffæri í umfyrmi heilkjörnunga þar sem fitusýrur eru nýmyndaðar. Ennfremur eru himnupróteinum og próteinum sem seytt eru út úr frumunni mynduð þar.
Frymisnetinu
218
Húðin
Hvaða lag húðarinnar inniheldur hársekki, fitukirtla, svitakirtla og neglur.
Epidermis (yfirhúðin)
219
Kirtlar
Hvar finnast goblet frumur helst?
Í öndunarfæra- og meltingarfæraþekjunni.
220
Uppbygging frumunnar
Með hvaða bindipróteinum eru actinþræðirnir í microvilli bundnir saman og við frumuhimnuna?
Mysosin og spectrin
221
Uppbygging frumunnar
Hverju er verið að lýsa? - Meltingarlíffæri frumunnar. Meltir bæði efni innlimuð utanfrá sem og efni frumunnar sjálfrar.
Lýsósómum (meltiblöðrum)
222
Húðin
Lýstu reticular layer dermis (leðurhúðar).
Þéttur óreglulegur bandvefur. Kollagen I og elastískir þræðir áberandi.
223
Uppbygging frumunnar
Eyðufylling: Þegar glúkósa er breytt í ______ losnar aðeins smá partur af þeirri fríu orku sem í glúkósanum býr.
Hvaða ferli er verið að lýsa hér að ofan?
- pyruvat
| - glýkólýsu
224
Vefjafræði
Hvar má helst finna stereocilia?
Í þekjufrumum í eystnalyppum, sáðrás, innra eyra.
225
Uppbygging frumunnar
Hverju er verið að lýsa? - Frumulíffæri sem ásamt hvatberum sér um oxunarferli frumunnar og er þar með hluti af orkustöðvum frumunnar. Er jafnframt afeitrunarstöð frumunnar.
Peroxisomes
226
Kirtlar
Lýstu eccrine svitakirtlum. Hvar finnast þeir helst?
Einfaldir hlykkjóttir pípukirtlar, sem opnast út á yfirborð. Þeir finnast alls staðar á líkamanum.
227
Húðin
Fyrir hvaða utanaðkomandi áreiti getur húð varið líkamann?
T.d. Bakteríusýkingum, geislun og kemískum efnum.
228
Blóðið
Nefndu þrjár gerðir blóðleysis (anemia).
- Hypochromic anemia - járnskortur
- Hemolytic anemia - afbrigðilegt form/gallar í stoðgrind.
- Sickle cell anemia - sigðkornablóðleysi.
229
Uppbygging frumuhimnunnar
Hvaða fitusýrur eru algengastar í frumuhimnunni? Eru þær flestar ómettaðar eða mettaðar?
Fosfórfitusýrur - flestar ómettaðar.
230
Húðin
Hvernig er frumutengslum í stratum spinosum (Prickle cell layer) háttað?
Tonofilament tengjast við desmosmomes sem mynda tengsl milli fruma.
231
Inngangur
Rétt/rangt: Krabbameinsfrumur brjóta allar hegðunarreglur eðlilegra frumna
Rétt
232
Inngangur
Hvers konar litun hentar vel til að sýna fram á microvilli (örtítur)?
PAS litun
233
Kirtlar
Hvaða kirtlum er lýst? - Kirtlarnir framleiða hlutlausa/súra vatnslausn sem inniheldur ýmis sölt.
Eccrine svitakirtlum
234
Blóðið
Nefndu þrjár mismunandi gerðir blóðfruma.
- Rauð blóðkorn (erythrocytes)
- Hvít blóðkorn (leucocytes)
- Blóðflögur (thrombocytes)
235
Kirtlar
Lýstu endocrine útskilnaðarmáta kirtilfruma.
Exocytosis basalt og seytið flyst yfir í blóðrásina.
236
Uppbygging frumunnar
Eyðufylling: ______ eru nauðsynlegir fyrir útlit frumunnar og aðstoða við frumuskrið.
Aktín þræðir
237
Húðin
Eyðufylling. Ofan á efstu flöguþekju húðarinnar er þykkt laf af __________.
Keratín próteinum.
238
Uppbygging frumunnar
Eyðufylling: _______ liggja um alla frumuna eins og reipi.
Intermediate filament (hornþræðir)
239
Húðin
Eyðufylling: _______ finnast í yfirhúð (epidermis) og teljast mikilvægar fyrir ónæmiskerfi húðarinnar. Þær meðhöndla sýkla og kynna það fyrir B og T frumum í eitlum.
Langerhansfrumur
240
Vefjafræði
Hverju er verið að lýsa? - Himnuklæddar totur með aktín þráðum sem ganga út á yfirborð fruma.
-Microvilli (örtítum)
241
Uppbygging frumunnar
Eyðufylling: _______ eykur stífleika frumuhimnunnar
Kólesteról
242
Húðin
Rétt/rangt: Þekjan í epidermis (yfirhúð) er einföld.
Rangt, hún er marglaga flöguþekja.
243
Inngangur
Til hvers henta rafeindasmásjár?
Til að skoða innri byggingu frumna (örgerð)
244
Húðin
Hvað einkennir efstu frumurnar í stratum granulosum?
Þær hafa misst kjarnann og umfrymið.
245
Vefjafræði
Í hvaða þekju gerist eftirfarandi: Frumufjölgun fer fram í basal frumum (grunnþekjufrumum) sem liggja að grunnhimnunni.
Lagskiptri flöguþekju.
246
Vefjafræði
Hvert er hlutverk þekjuvefjar í öndunarvegi og lungnablöðrum?
Gasskipti/leiðslukerfi og vörn.
247
Kirtlar
Hvers konar kirtlar eru munnvatnskirtlar?
greinóttir pípuacinar kirtlar.
248
Blóðið
Rétt/rangt: Disklaga form rauðra blóðkorna hámarkar súrefnisflutning.
Rétt.
249
Blóðið
Hvaða gös má finna í plasma?
O2, CO2 og N2
250
Húðin
Í hvaða fyrirbæri hleðst melanin upp?
Í melanósómum
251
Blóðið
Hvaða næringarefni má finna í plasma?
Glúkósa, amínósýrur og vítamín.
252
Vefjafræði
Hver eru helstu hlutverk grunnhimnu?
- Festir þekjuvef við stoðvef.
- Filter. Stjórnar m.a. filtrun í nýrum og æðum.
- Stuðlar að gasskiptum í lungum
- Stjórn á frumuvexti
253
Uppbygging frumunnar
Hvert er lykilskrefið í umbreytingu prótina á leið þeirrra í gegnum Golgi kerfið?
Breyting á sykrun
254
Húðin
Hvert er helsta hlutverk basal fruma?
Sjá um endurnýjun húðarinnar
255
Inngangur
Nefndu þrjár gerðir smásjáa.
- Ljóssmásjá
- Rafeindasmásjá
- Flúrljómandi smásjá
256
Frumuhringurinn og frumudauði
Hver eru mikilvægustu ensímin í apoptósuferlinu?
Caspasar
257
Kirtlar
Hvernig kirtlar eru oft á formi einfaldra hlykkjóttra pípukirtla.
Svitakirtlar
258
Kirtlar
Hvert er hlutverk þekjuvefjar í kirtlum?
Seytun
259
Húðin
Hvernig tengist grunnhimnan dermis?
Í gegnum filament þræði m.a. kollagen VII
260
Kirtlar
Hvernig seytun á sér stað í einföldum acinar kirtlum, svo sem slímkirtlum sem liggja út í þvagrsásina og sebaceous gland (fitukirtlum í hársekkjum)?
Holocrine seytun.
261
Húðin
Eyðufylling: ________ tengjast við desmosomes sem mynda tengsl milli fruma í stratum spinosum (Prickle cell layer)
-Tonofilament
262
Uppbygging frumunnar
Hver eru núkleótíðin fjögur og hversu margar eru mögulegar samsetningar á táknum?
A, U, G, C og mögulegar samsetningar eru 4*4*4=64
263
Blóðið
Nefndu fimm gerðir hvítra blóðkorna..
- Neutrophils
- Eosinophils
- Basophils
- Lymphocytes
- Monocytes
264
Blóðið
Hverjar eru tvær algengustu gerðir hvítra blóðkorna?
Neutrophils og lymphocytes
265
Blóðið
Hversu stórt hlutfall eru neutrophils af hvítum blóðkornum?
60-70%
266
Blóðið
Hvaða granúlur innihalda neutrophilar (tegund hvítra blóðkorna)?
- Primary granúlur
- Secondary granúlur
- Tertiary granúlur
267
Blóðið
Hverju er verið að lýsa? - Kleyfkirndar frumur - 3 eða fleiri lobar í kjarna. Innihalda 3 gerðir af granúlum og mikið glycogen en lítið af öðrum frumulíffærum.
Neutrophils - Kleifkyrningar
268
Blóðið
Hverju er verið að lýsa? - Kjarni venjulega tveggja loba. Inniheldur azurophil granúlur og stórar sértakar granúlur sem geta deytt sníkjudýr (frumdýr og orma).
Eosinophils
269
Blóðið
Eosinophilar gegna hlutverki við varnir gegn sníkjudýrum auk þess að draga úr ónæmisviðbrögðum. Hvernig gera þessar frumur það?
Þær innihalda stórar sértakar granúlur sem geta deytt sníkjudýr og sem innihalda histaminasa sem draga úr ónæmisviðbrögðum.
270
Blóðið
Hverju er verið að lýsa? - Kjarni venjulega tveggja loba. Innihalda azurophil granúlur og stórar sértakar granúlur sem valda útvíkkun og auknu gegndræpi smárra æða. Hafa viðtaka fyrir IgE og taka þátt í ónæmisviðbrögðum.
Basophils
271
Blóðið
Hversu stórt hlutfall af hvítum blóðkornum eru lymphocytar - eitilfrumur?
20-50%
272
Blóðið
Nefndu þrjár gerðir lymphocyta - eitilfruma.
- B eitilfrumur
- T eitilfrumur
- Natural killer frumur (NK)
273
Blóðið
Hvaða lymphocytar framleiða mótefni sem eru mikilvæg í vessabundum ónæmissvörunum og lokaþroskastig þeirra eru plasma frumur sem eru sérhæfðar til að seyta mótefnum.
B-eitilfrumur
274
Blóðið
Hvaða lymphocytar eru mikilvægar í frumubundum ónæmissvörunum og hversu stórt hlutfall af eitilfrumum eru þær?
T-eitilfrumur, ca. 70%
275
Blóðið
Hvaða lymphocytar eru sérhæfðar til að eyða frumum sem sýktar eru með veirum og æxlisfrumum?
Natural killer frumur
276
Blóðið
Eyðufylling: T-eitilfrumur: Virkjuð fruma gefur frá sér ________ sem virkja fleiri T frumur, B frumur og NK frumur.
Lymphokine
277
Blóðið
Nefndu þrjár gerðir T-eitilfruma.
- Cytotoxic (CD8+) frumur
- Hjálpar (CD4+) frumur
- Bæli (CD8+) frumur
278
Blóðið
Hlutverk Natural killer fruma og hvaða T-eitilfruma er svipað?
-Cytotoxic (CD8+) fruma
279
Blóðið
Hvaða T-eitilfruma gefur frá sér lymphokine sem virkjar fleiri T frumur, B frumur og NK frumur þegar hún er virkjuð?
-Hjálpar (CD4+) fruma
280
Blóðið
Hvaða T-eitilfrumur hafa bælandi áhrif á virkni B og T fruma?
Bæli (CD8+) frumur
281
Blóðið
Hverjar eru stærstu blóðfrumurnar?
Monocytar
282
Blóðið
Hverju er verið að lýsa?
- Stærstu blóðfrumurnar, mikið umfrymi með azurophil granúlum. Gegna phagocyta hlutverki - dragast að dauðum og sýktum vef. Mikilvægar fyrir apoptósuferlið.
Monocytum
283
Blóðið
Hvaða granúlur innihalda blóðflögur?
- Alfa granúlur
| - Dense granúlur
284
Blóðið
Eyðufylling: _______ eru alltaf til staðar í beinmerg. Senda sprota út í nálægar æðar þar sem blóðflögur brotna af á endunum.
Megakaryocytes
285
Blóðið
Hverju er verið að lýsa? - Staður blóðmyndunar eftir fæðingu.
Blóðmyndandi stofnfrumum í beinmerg.
286
Taugavefur
Með tilliti til starfsemi er hægt að skipta taugakerfinu í tvo hluta. Hverjir eru þeir?
Viljastýrða taugakerfið (somatic nervous system)
| Ósjálfráða taugakerfið (autonomic nervous system)
287
Taugavefur
Í hvaða tvo hluta er hægt að skipta ósjálfráða taugakerfinu í?
- Sympatíska taugakerfið
| - Parasympatíska taugakerfið
288
Taugavefur
Í hvaða hluta skiptast taugafrumur?
- Frumubol (perikaryon)
- Griplur (dendrites)
- Síma (axon): axon hillock (upphaf), terminal boutons/end plate
289
Taugavefur
Hvað eru synapsar?
Frumumót sem miðlar samskiptum milli taugafruma og effector (starfs) fruma
290
Taugavefur
Eyðufylling: Gróft frymisnet og polyribosome í miklu magni í perikaryon og stærri dendritum kallast _______.
Nissl bodies
291
Taugavefur
Í hvaða þrjá flokka er hægt að skipta taugafrumum eftir svipgerð og hvers konar taugafrumur eru það yfirleitt?
- Multipolar: Hreyfitaugafrumur
- Bipolar: Millitaugafrumur (Interneurons)
- Pseudounipolar: Skyntaugafrumur
292
Taugavefur
Í hvaða þrjá flokka er hægt að skipta taugafrumum eftir starfi?
- Skyntaugafrumur, afferent (aðlægt)
- Millitaugafrumur
- Hreyfitaugafrumur, efferent (frálægt)
293
Taugavefur
Hvað eru stærstu taugafrumur líkamans langar?
Allt að 1 m að lengd
294
Taugavefur
Hvað er það sem orsakar boðspennu í traugafrumum?
Spennustýrð jónagöng
295
Taugavefur
Eyðufylling: Það á sér stað afskautun á frumuhimnunni, það er himnuspennan verður minna ______.
Neikvæð
296
Taugavefur
Eyðufylling: Boðefnin bindast _______ á "postsynaptic" frumu sem leiðir til þess að þau opnast og ________ myndast.
- jónagöngum
| - boðspenna
297
Taugavefur
Hverju er verið að lýsa? - Sérstök gerð af frumutengslum sem stýra samskiptum taugafruma við "target" frumur.
Synapses
298
Taugavefur
Nefndu helstu taugaboðefni.
- Acetylcholine
- Adrenalin og noradrenalin
- Dopamin
- Gamma amino butyric acid (GABA)
- Glycin
299
Taugavefur
Einangrun taugaþráða er mynduð af myelíni sem myndað er af stoðfrumum. Hvaða stoðfrumur er átt við í MTK annars vegar og ÚTK hins vegar?
- Oligodendrocytes í MTK
| - Schwann frumur í ÚTK
300
Taugavefur
Lýstu myndun myelíneringar.
- Scwann fruma umlykur axonþráð og myndar mesaxon.
- Mesaxon snýst um axonþráðinn og vefur frumuhimnu Schwann frumanna utan um axoninn.
- Umfrymi þrýst út og rinnri byrði frumuhimnunnar falla saman.
301
Taugavefur
Hvað kallast bilið á milli myelín bútanna á axon þræði?
Nodes of Ranvier.
302
Taugavefur
Hvað er Ganglion (taugahnoð)?
Samsafn af cell bodies (autonomic og sensory) í ÚTK.
303
Taugavefur
Eyðufylling: Úttaugakerfið er samansafn af ______ sem mynda taugar.
Axonum.
304
Taugavefur
Eyðufylling: _______ inniheldur nánast alla taugaboli og axonþræði sem tengjast þeim.
Gránan
305
Taugavefur
Eyðufylling: ______ inniheldur búnt af myelíneruðum taugaþráðum.
Hvítan
306
Taugavefur
Nefndu fjórar gerðir neuroglia stoðfruma í MTK.
- Astrocytes
- Oligodendrocytes
- Microglial frumur
- Ependymal frumur
307
Taugavefur
Hvaða stoðfrumur í miðtaugakerfinu mynda platform fyrir aðrar frumur og eru mikilvægar í myndun blood brain barrier?
Astrocytes
308
Taugavefur
Hvaða stoðfrumur í miðtaugakerfinu myelinera taugaþræði?
Oligodendrocytes
309
Taugavefur
Hvaða stoðfrumur í miðtaugakerfinu eru átfrumur?
Microglial frumur
310
Taugavefur
Hvaða stoðfrumur í miðtaugakerfinu mynda þekjulag sem klæðir holrúm í heila og mænu
Ependymal frumur
311
Taugavefur
Hvaða frumur í miðtaugakerfinu hafa eftirfarandi hlutverk?
- Mynda platform fyrir skrið nýmyndaðra taugaþráða í fósturþroska.
- Mynda stuðning við taugaþræði í fullvaxta einstakling.
- Flytja vökva og jóniir frá mllifrumuefni umhverfis taugaþræði og yfir í blóðrásina.
- Eru mikilvægar fyrir myndun og starfsemi blood-brain barrier.
Astrocytes
312
Taugavefur
Hvaða tvær týpur af astrocytum eru í heila?
- Protoplasmic astrocytes í gránu.
| - Fibrous astrocytes í hvítu
313
Taugavefur
Hvaða frumur framleiða myelín í MTK þar sem hver fruma umliggur nokkra aðlæga axonþræði.
Oligodendrocytes
314
Taugavefur
Hvaða frumum er verið að lýsa? - Eru ónæmisfrumur
miðtaugakerfis - átfrumur
Microglial frumum
315
Taugavefur
Hvaða frumur í MTK eru skautaðar,
- apical endi með bifhárum
- basal endi liggur upp að astrocytum.
Ependymal frumur
316
Taugavefur
Hvað heita heilahimnurnar þrjá og í hvaða röð koma þær fyrir, yst, mið og innst?
Dura mater, yst
Arachnoid, í miðju
Pia mater, innst.
317
Taugavefur
Hverju er verið að lýsa? - Sterkt kollagen lag sem myndar ytri kápu miðtaugakerfisins.
Dura mater
318
Taugavefur
Eyðufylling: Mænuvökvinn er í _______ space.
Subarachnoid space
319
Taugavefur
Hverju er verið að lýsa? - Frumuríkur vefur með lausum stoðvef. Inniheldur mikið af æðum. Liggur á grunnhimnu umlykur allt miðtaugakerfið.
Pia mater
320
Taugavefur
Hverju er verið að lýsa? - Floskenndur vefur í heilahólfum, myndar heila og mænuvökva
Choroid plexus.
321
Taugavefur
Eyðufylling: Heilinn fær blóð frá stórum slagæðum sem liggja í subarachnoid space og _______ space.
perivascular space.
322
Taugavefur
Nefndu 6 taugasjúkdóma.
- Motor neuron disease (MND)
- Multiple sclerosis
- Gliosis
- Parkinson disease
- Alzheimer disease
- Glioma, krabbamein í heila.
323
Hjarta og æðakerfið
Nefndu fjögur lög hjartaveggjarins.
- Endocardium
- Myocardium
- Epicardium
- Pericardium
324
Hjarta og æðakerfið
Hvað heitir þykkast lag hjartaveggjarins sem er gert úr hjartavöðvafrumum sem tengjast saman í gegnum intercalated disk?
Myocardium
325
Hjarta og æðarkerfið
Í hvaða hluta hjartans er myocardium lagið, sem er gert úr hjartavöðvafrumum, þykkast?
Í vinstri slegli vegna þess að hann þarf að pumpa með mestum krafti þar sem blóðið fer út um ósæðina og til flestra vefja líkamans.
326
Hjarta og æðakerfið
Hvað tvær gerðir æðakerfa er í líkamanum?
Blóðæðar og sogæðar.
327
Hjarta og æðakerfið
Nefndu dæmi um fjögur efni sem eru flutt með blóði.
- O2 og CO2 til og frá lungum.
- Næring og úrgangsefni
- Ónæmisfrumur
- Hormón
328
Hjarta og æðakerfið
Hverju er verið að lýsa? - Tekur við vökva frá millifrumuefninu og er hluti ónæmiskerfsisins.
Sogæðakerfinu
329
Hjarta og æðakerfið
Nefndu þrjár gerðir blóðrásarkerfa.
- Kerfisblóðrásin
- Lungnablóðrásin
- Portal blóðrásin
330
Hjarta og æðakerfið
Nefndu tvær mikilvægar og stórar slagæðar sem greinast út frá ósæðinni.
- Hálsslagæðin (carotid artery)
| - Viðbeinsslagæðin (subclavian artery)
331
Hjarta og æðakerfið
Nefndu lögin þrjú sem blóðæðar eru byggðar úr.
- Tunica intima
- Tunica media
- Tunica adventita
332
Hjarta og æðakerfið
Hvaða lag í veggjum blóðæða inniheldur smáar æðar og taugar ósjálfráða taugakerfisins?
-Tunica adventita
333
Hjarta og æðakerfið
Rétt/rangt: Slagæðlingar eru minni en 1 mm í þvermál.
Rangt, þeir eru minni en 0,5mm í þvermál.
334
Hjarta og æðakerfið
Nefndu þrjár gerðir háræða.
- Continous "samfelldar" háræðar
- Fenestsrated "gloppóttar" háræðar
- Sinusoidal háræðar
335
Hjarta og æðakerfið
Hvar má helst finna continous "samfelldar" háræðar?
Víða, m.a. í vöðvavef, bandvef, útkirtlum og taugavef.
336
Hjarta og æðakerfið
Hvar má helst finna fenestrated "gloppóttar" háræðar?
Á stöðum þar sem hraður efnaflutningur fer fram
| -m.a. í nýrum, mjógirni og í innkirtlum.
337
Hjarta og æðakerfið
Hvar má helst finna sinusoidal háræðar?
M.a. í lifur, beinmerg, milta, eitlum, heiladingli og nýrnahettum.
338
Hjarta og æðakerfið
Nefnu leið í gegnum æðarnar frá háræðum til hjartans.
Háræðar - post capillary bláæðlingar - söfnunar bláæðlingar - vöðva bláæðlingar - bláæðar - hjarta.
339
Hjarta og æðakerfið
Hvaða æðar líkjast háræðum en hafa fleiri pericyta í kringum sig?
Bláæðlingar.
340
Hjarta og æðakerfið
Eyðufylling: Bláæðlingar líkjast háræðum en hafa fleiri ______ í kringum sig.
Pericyta
341
Hjarta og æðakerfið
Eyðufylling: Eftir því sem bláæðlingarnir verða stærri þá er _______ skipt út fyrir sléttvöðvafrumur.
Pericytum
342
Hjarta og æðakerfið
Hvort hafa bláæðar eða slagæðar af sambærilegri stærð stærra holrými?
Bláæðar hafa stærra holrými en slagæðar af sambærilegri stærð.
343
Hjarta og æðakerfið
Í hvaða líffærum finnst ekki sogæðakerfi?
Í miðtaugakerfi, beinmerg og beinum.
344
Hjarta og æðakerfið
Af hverju samanstendur sogæðakerfið?
Sogæðum og eitlum.
345
Hjarta og æðakerfið
Hverju er verið að lýsa? - Eru klæddar æðaþeli, engin þéttitengi, sléttvöðvafrumur til staðar, óþroskuð grunnhimna og innihalda blöðkur sem hindra bakflæði.
Sogháræðum.
346
Stoðvefur og fituvefur
Hvaða vefir styðja við formbyggingu og starfsemi annarra vefja og innihalda æðar, sogæðar og frumur ónæmiskerfisins?
Stoðvefir/bandvefir
347
Stoðvefur og fituvefur
Nefndu tvær megin gerðir stoðvefja.
- Laus stoðvefur
| - Þéttur stoðvefur
348
Stoðvefur og fituvefur
Millifrumuefni stoðvefja - samsetning. Nefndu þrjá megin flokka.
- Glycoaminoglýkön (GAG)
- Tefjaprótein
- Glycoprótein
349
Stoðvefur og fituvefur
Skilgreindu glycoaminoglycan, GAG.
Fjölsykrukeðjur byggðar úr endurteknum röðum af tvísykrum.
350
Stoðvefur og fituvefur
Eyðufylling: GAG sameindirnar eru mjög neikvætt hlaðnar og binda því mikið af _______ og ______.
Na+ og vatni
351
Stoðvefur og fituvefur
Eyðufylling: ______ sameindir stýra sveimi efna í gegnum millifrumuefnið í stoðvef.
Glycoaminoglýkön GAG sameindir
352
Stoðvefur og fituvefur
Hverjir eru fjórir megin flokkar glycoaminóglýkan (GAG) sameinda?
- Hyaluronic acid
- Chondroitin sulfate og Dermatan sulfate
- Keratan sulfate
- Heparan sulfate.
353
Stoðvefur og fituvefur
Hvaða þrír flokkar glycoaminoglýkana (GAG) mynda próteóglýkön?
- Chondroitin sulfate og Dermatan sulfate
- Keratan sulfate
- Heparan sulfate
354
Vefjafræði
Hver er skilgreiningin á æðaþeli (endothelium)?
Einfaldur flöguþekjuvefur sem myndast úr miðlægi (mesoderm) fósturs og klæðir æðar og hjarta að innan
355
Stoðvefur og fituvefur
Nefndu þrjár gerðir trefjapróteina og úr hverju þau eru gerð.
- Kollagen: kollagen prótein
- Reticular þræðir: kollagen prótein, próteóglýkön og glycoprótein
- Elastískir þræðir: Elastín og fibrillin
356
Stoðvefur og fituvefur
Hvað eru glycoaminoglýkön (GAG)?
Fjölsykrukeðjur
357
Stoðvefur og fituvefur
Hvert er helsta trefjaprótein í líkamanum?
Kollagen
358
Stoðvefur og fituvefur
Hvers vegna er kollagen lykilprótein í stoðvefjum?
Því það þolir mikið álag
359
Stoðvefur og fituvefur
Eyðufylling: Því er seytt út úr frumum sem _______, sem fjölliðast síðan í __________ og myndar kollagen.
- Tropocollagen
| - millifrumuefninu
360
Stoðvefur og fituvefur
Hverju er verið að lýsa? -Uppbyggðir af kollagen III sem er í tengslum við glycoprótein og próteóglýkön.
Reticular þráðum
361
Stoðvefur og fituvefur
Eyðufylling: _____ er vatnsfælið prótein sem myndar þræði.
Elastín
362
Stoðvefur og fituvefur
Samsetning hvaða efna mynda elastískar trefjar?
elastín og fibrillin
363
Stoðvefur og fituvefur
Hverju er verið að lýsa? - Finnast í vefjum sem þurfa á miklum teygjanleika að halda.
Elastískum trefjum
364
Stoðvefur og fituvefur
Í hvaða vefjum finnst mikið af elastískum trefjum?
Í vefjum sem þurfa á miklum teygjanleika að halda
- Lungum
- Húð
- Þvagblöðru
- Æðum
365
Stoðvefur og fituvefur
Hvað eru glycoprótein?
Prótein með stuttum sykrukeðjum
366
Stoðvefur og fituvefur
Hverju er verið að lýsa? - Er mjög útbreitt í bandvef. Stórt glycoprótein með bindiset fyrir frumur, kollagen og GAG.
Fibronectin glýkópróteini
367
Stoðvefur og fituvefur
Hvar finnst chondronectin glycoprótein aðallega?
Í brjóski
368
Stoðvefur og fituvefur
Hvar finnst laminin glycoprótein aðallega?
Í grunnhimnu
369
Stoðvefur og fituvefur
Nefndu þrjú algeng glycoprótein.
- Fibronectin
- Chondronectin
- Laminin
370
Stoðvefur og fituvefur
Eyðufylling: _______ er netlaga himna sem aðskilur starfsvef og stoðvef.
Grunnhimnan
371
Stoðvefur og fituvefur
Úr hverju er grunnhimnan samsett?
Úr GAG og próteinum
372
Stoðvefur og fituvefur
Hvað er samsett úr eftirfarandi efnum?
- Heparan sulfate
- Kollagen IV
- Glycopróteinum
- Laminin, tenascin, fibronectin og entactin
Grunnhimnan
373
Stoðvefur og fituvefur
Í hvaða þrjú lög skiptist grunnhimnan?
- Lamina lucida
- Lamina densa
- Fibroreticular lamina
374
Stoðvefur og fituvefur
Eyðufylling: _______ er glycoprótein í grunnhimnunni sem hefur gríðarlega mikla líffræðilega virkni tengt frumuskriði, frumusérhæfingu og frumudauða.
Laminin
375
Stoðvefur og fituvefur
Hvað eiga þessir sjúkdómar sameiginlegt?
- Alports disease (nýrnasjúkdómur)
- Sykursýki
- Congenital muscular distrophy (vöðvasjúkdómur)
- Junctional Epidermolysis Bullosa (húðsjúkdómur)
- Goodpastures syndrome (glomeruli og lungu)
Þeir tengjast grunnhimnunni
376
Stoðvefur og fituvefur
Nefndu tvær helstu gerðir bandvefsfruma
Fibroblasts og fibrocytes
377
Stoðvefur og fituvefur
Hverju er verið að lýsa? - Spólulaga frumur sem mynda trefjaþræði, próteóglýkön og glýkóprótein
Fibroblöstum
378
Stoðvefur og fituvefur
Hvert er yfirheiti eftirfarandi fruma:
- Fibroblasts og fibrocytes
- Myofibroblasts
- Adipocytes
- Chondroblasts og chondrocytes
- Osteoblasts, osteocytes og osteoclasts
- Bandvefsfrumur
- Vöðvabandvefsfrumur
- Fitufrumur
- Brjóskfrumur
- Beinfrumur
379
Stoðvefur og fituvefur
Hvað frumur er átt við? - Seyta frá sér helstu byggingarpróteinum í millifrumuefni flestra vefja s.s. collagen og elastín, framleiða auk þess collagenasa.
-Bandvefsfrumur (fibroblasts og fibrocytes)
380
Stoðvefur og fituvefur
Hvaða frumur er átt við? - Geyma lípíð og eru uppspretta orkuforða?
-Fitufrumur
381
Stoðvefur og fituvefur
Hvaða frumur er átt við? - Seyta frá sér þáttum millifrumuefnis, hafa samdráttar hlutverk og eru áberandi í mörgum þekjuvefskrabbameinum.
Vöðvabandvefsfrumum, myofibroblasts
382
Stoðvefur og fituvefur
Hvaða frumur er átt við? -mynda millifrumuefni í brjóski
Brjóskfrumur, chondroblasts og chondrocytes
383
Stoðvefur og fituvefur
Hvaða frumur eru átt við? -mynda/eyða millifrumuefni í beinum
Beinfrumur, osteoblasta, osteocyta og osteaoclasta
384
Stoðvefur og fituvefur
Nefndu tvær gerðir fituvefja.
- Hvít fita
| - Brún fita
385
Stoðvefur og fituvefur
Hverju er verið að lýsa?
- Orkuuppspretta
- Einangrari
- Hindrar mekanískt álag á líffæri
Hvítri fitu
386
Stoðvefur og fituvefur
Hverju er verið að lýsa?
- Kemur fyrst og fremst fyrir í nýfæddum einstaklingum
- Stýrir líkamshita
Brúnni fitu
387
Stoðvefur og fituvefur
Eyðufylling: ______ er hormón sem seytt er af fitufrumum. Binst viðtaka í undirstúku á svæði sem kallast mettunar center. Stökkbreytingar í ______ geninu veldur offitu.
- leptin
| - leptin
388
Stoðvefur og fituvefur
Nefndu fjórar frumugerðir í stoðvef sem vinna að varnarviðbrögðum.
- Macrophagar - átfrumur
- Mast frumur
- Plasma frumur
- Hvít blóðkorn (granulocytar, lymphocytar-eitilfrumur)
389
Stoðvefur og fituvefur
Hvaða tvær gerðir hvítra blóðkorna vinna að varnarviðbrögðum í stoðvef?
Granulocytar og lymphocytar (eitilfrumur)
390
Stoðvefur og fituvefur
Hvaða frumum er verið að lýsa? - Ferðast greiðlega úr blóði í bandvef, þar sem þau taka þátt í ónæmis-og bólgusvörunum.
Hvít blóðkorn (granulocytar, lymphocytar-eitilfrumur
391
Stoðvefur og fituvefur
Eyðufylling: Hlutverk macrophaga-átfruma í bandvef er ________ og niðurbrot agna og uppleystra efna.
Phagocytosis
392
Stoðvefur og fituvefur
Hvaða frumum er verið að lýsa? - Eiga þátt í bráðum ofnæmissvörunum í bandvef og hefur fjölda basophil granula í umfrymi sínu.
Mast frumur
393
Stoðvefur og fituvefur
Hvaða frumum er verið að lýsa? - Hlutverk í bandvef er myndun og seytun mótefna.
Plasma frumur
394
Vöðvar
Hvað eru vöðvar stórt hlutfall líkamsmassans?
30-50%
395
Vöðvar
Hver eru helstu hlutverk vöðva?
- Framköllun hreyfinga
- Stuðningur, viðhald réttrar líkamsstöðu
- Geymsla efna innan líkamans með hringvöðvum
- Færsla á efnum í meltingarvegi
- Hitaframleiðsla
396
Vöðvar
Lýstu útliti beingrindarvöðva.
- rákóttir
- fjölkjarna
- þræðir samsíða
397
Vöðvar
Lýstu útliti hjartavöðva
- rákóttur
| - einn miðlægur kjarni
398
Vöðvar
Lýstu útliti sléttra vöðva
- engar rákir
| - miðlægur kjarni
399
Vöðvar
Hvernig verða beinagrindavöðvar til?
Við samruna margra forverafruma
400
Vöðvar
Lýstu uppbyggingu vöðva frá smæstu einingu til stærstu.
Vöðvatrefjar
Vöðvaþræðir/vöðvafrumur, umluktar endomysium
Vöðvaknippi, umlukið perimysium
Vöðvi, umlukinn epimisum
401
Vöðvar
Eyðufylling: ______, ______ og _______ liggja djúpt í bandvefsreifum (fascia) á milli vöðva í lærinu.
Bláæðar, slagæðar og taugar
402
Vöðvar
Eyðufylling: Vöðvafrumuumfrymið (sarcoplasm) er stútfullt af samdráttarpróteinum sem er raðað saman í ________.
Vöðvatrefjar
403
Vöðvar
Hvað heita stjórnpróteinin sem fela bindisetin á aktín í vöðva í hvíld?
Troponin og tropomyosin
404
Vöðvar
Eyðufylling: Skilyrðin fyrir því að samdráttur í vöðvafrumu geti átt sér stað er að nóg sé af _____ og styrkur _____ sé hár í sarcoplasm.
- ATP
| - Calcium
405
Vöðvar
Skilgreindu hreyfieiningu.
Hreyfieining samanstendur af hreyfitaug og öllum þeim vöðvafrumum sem hún ítaugar.
406
Vöðvar
Í beinagrindavöðva eru frumur af tveimur megin gerðum, hverjar eru þær?
- Slow oxidative
| - Fast glycolitic
407
Vöðvar
Lýstu því hvernig slow oxidative taugafrumur í beinagrindavöðva dragast saman.
Dragast hægt saman, nota loftháð efnaskipti
408
Vöðvar
Lýstu því hvernig fast glycolitic taugafrumur í beinagrindavöðva dragast saman.
Dragast hratt saman, nota loftfirrð efnaskipti.
409
Vöðvar
Hvar eiga upptök samdráttar hjartavöðvans sér stað?
Í SA node
410
Vöðvar
Lýstu samdrætti hjartans.
- Upptök samdráttar í SA node
- Boðin berast um gáttir
- Ná niður til AV node sem ber þau áfram
- Boðspennan leidd niður fyri slegla, svo samdráttur þeirra dæli blóði í rétta átt.
411
Vöðvar
Skilgreindu agonista.
Ráðandi vöðvi, sá sem er að valda hreyfingunni.
412
Vöðvar
Skilgreindu antagonista
Mótvöðvi við vöðva sem er að valda hreyfingu.
413
Vöðvar
Hvert er hlutverk synergista?
Vöðvar sem hjálpa til við að halda liðamótum sem vöðvar liggja yfir stöðugum.
414
Vöðvar
Hvert er hlutverk festa (fixator)?
Koma í veg fyrir óþarfa hreyfingu nálægt upptökum vöðva.
Axlarvöðvar halda öxl stöðugri þegar framhandleggur hreyfist.
415
Brjósk og beinvefur
Hvert er innihald brjósks?
```
Vatn
Kollagen
Próteóglýkön
Glýkóprótein
Frumur
```
416
Brjósk og beinvefur
Hvað eru próteóglýkön?
Sameindir sem samanstanda bæði af próteinum og sykrum.
- Prótein veita styrk
- Sykrur draga til sín vatn, auka rúmmál og minnka viðnám.
417
Brjósk og beinvefur
Nefndu fjórar gerðir próteóglýkana.
- Aggrecan
- Versican
- Decorin
- Syndecan
418
Brjósk og beinvefur
Hvaða próteóglýkan er algengast í brjóski?
Aggrecan
419
Brjósk og beinvefur
Eyðufylling: _______ er GAG sem tengist mörgum próteóglýkönum og myndar risavaxna strúktúra í millifrumuefninu.
Hyaluronan
420
Brjósk og beinvefur
Hvaða gerð brjósks má gjarnan finna í liðum, nefi, barkanum og í fósturþroska?
Glærbrjósk
421
Brjósk og beinvefur
Hvaða gerð brjósks er ósérhæfðari en hinar gerðirnar, er umlukið brjóskhimnu, inniheldur mikið vatn og gefur sveigjanleika og þrýstiþol?
Glærbrjósk
422
Brjósk og beinvefur
Eyðufylling: Í fóstrinu þroskast mörg bein frá líkani úr ______.
Glærbrjóski
423
Brjósk og beinvefur
Hvaða gerð brjósks má m.a. finna í barkakýlisloki og ytra eyra?
Fjaðurbrjósk
424
Brjósk og beinvefur
Hvaða gerð brjósks er umlukið brjóskhimnu, inniheldur teygjanlegar trefjar, og kalkar ekki með aldri.
Fjaðurbrjósk
425
Brjósk og beinvefur
Hvaða gerð brjósks getur skemmst við högg, t.d. "cauliflower ear"
Fjaðurbrjósk
426
Brjósk og beinvefur
Hvaða gerð brjósks er ekki umlukið brjóskhimnu?
Trefjabrjósk
427
Brjósk og beinvefur
Hvaða gerð brjósks samanstendur af þéttum reglulegum bandvef, gefur gríðarlega mikinn styrk og finnst í hryggþófum, kjálkalið og klyftarsambryskju.
Trefjabrjósk
428
Brjósk og beinvefur
Eyðufylling: Ef glær- eða fjaðurbrjósk skemmist er ______ sett í staðinn.
Trefjabrjósk
429
Brjósk og beinvefur
Teldu upp helstu hlutverk beina og beinagrindar.
- Stuðningur
- Vernd
- Hjálp við hreyfingar
- Geymsla og losun steinefna
- Framleiðsla blóðfruma
- Geymsla fituefna
430
Brjósk og beinvefur
Hvaða beinfrumur eru um 95% fruma í beinum?
Osteocytar
