HC 2.3 de eeuw van de sigaret Flashcards
(23 cards)
Welke ontwikkeling ontstond er in de gezondheidszorg rond 1900?
het ontstaan van public health als collectieve actie ten aanzien van de gezondheid van populaties
- Staatsvorming en economische groei
- Schaalvergroting en integratie -> verandering van de medische markt, van kleinschalige activiteit in hippocratische driehoek (individuele patient, arts, ziekte) naar systeem van organisaties
Hoe veranderde de rol van de staat in de 20e eeuw?
state: logistiek, geld, organisatie, infrastructuur, macht van nationale staat voor:
- gezondheid als publieke verantwoordelijkheid van de overheid
- opbouw van infrastructuur volksgezindheid( bestrijding besmettelijke ziekten, jeugdgezondheidszorg, zwangerschapszorg)
health:
- van bestrijding ziekten naar gezondehid bevorderen
- mn. collectief niveau: sterk volk
context: moderne natiestaten+ volkskracht
- bvb eerste wereloorlog: fighting fit population
Hoe werd de verzorgingsstaat in de 20e eeuw gevormd?
- Moderne natiestaten
- Zorgverzekeringen: ongevallenwet (1901), ziektewet (1913), zorgverzekeringswet (1941)
- Consultatiebureaus en schoolartsen
- Screening tuberculose
Wat zijn kenmerken van surveillance medicine?
- Vroege opsporing in normale populaties
- Invloed van sociaal economische omstandigheden
- 1960: risicofactoren en individuele leefstijlfactoren
Wat zijn verschillende tussen het oude en het nieuwe zorgmodel in de 20e eeuw?
Pathologisch vs surveillance
- nadruk op oorzaken vs correlaties
- 1e/2e persoonsperspectief (symptomen) vs 3e persoonsperspectief (statistische afwijking)
- Heden (diagnose) vs toekomst (prognose)
- Lokalisatie in lichaam vs leefstijl/risicofactoren (multifactorieel)
Wat zijn belangrijke aspecten van surveillance?
- Disciplinering: initiatief bij artsen, toewijzingsmacht, sociale controle door artsen, staat-burger scheiding (paternalisme-autonomie, rechten en plichten), moreel aspect
- Medicalisering: preventie, vervaging grens ziek-gezond, risicocultuur
Welke aspecten bespelen een rol bij het nationaal preventieakkoord?
- Individueel gedrag/verantwoordelijkheid
- Moraal (schuld)
- Politieke verantwoordelijkheid
- Economische belangen
- Juridische aspecten
- Cultuur
Welke aspecten komen aan bod in het boek the cigarette century?
- Cultuur: betekenis creeëren
- Wetenschap: kennis afwegen
- Politiek: verantwoordelijkheid
- Regulatie: wetgeving en aansprakelijkheid
- Globalisering: wereldwijde erkenning
+ Economische belangen
Wat zijn kenmerken van de cultuur van roken?
- Vanaf 20e eeuw begin tabakscultuur
- WO I -> soldaten kregen sigaretten -> nieuwe rokers/verspreiding van roken via patriotten veteranen
- Productiesurplus door industrialisatie (mass marketing) -> vraag creeëren - branding + betekenis creëren: roken associeren met seksuele aantrekkingskracht, viriliteit, onafhankelijkheid, moderniteit en jeugd
- Culturele dominantie (1900-1950)
Wat zijn kenmerken van de wetenschap van roken?
- Toename longkanker
- na WO II Verschuiving naar chronische ziekte
- Moraal maakte roken modern en vrijgevochten
- 1950 wetenschappelijk bewijs uit collectieve data dat roken een relatie heeft met longkanker
- Twijfel/manipulatie door campagnes en extra onderzoek vanuit de industrie (TIRC)
roken werd normaal in de 20e eeuw:
veel artsen rookten
-> massa en elite
Wat zijn kenmerken van de politiek van roken?
- Verantwoordelijkheid maar twijfel door industrie
- 1964: onderzoekscommissie Surgeon General
- Paternalisme vs individuele verantwoordelijkheid en vrije keuze
- Geen prioriteit: alleen waarschuwende tekst
- Brandt: individuele vs publieke verantwoordelijkheid
dokters en roken in nl in de jaren 50 t/m 2000
- taak van arts= behandelen zieken, niet preventie
- patienten niet bang maken
- alleen enkelingen tegen roken: geen steun
- effectieve op medici gericht tabakslobby (o.a. gratis tijdschrift)
Welke argumenten gebruikt de antirooklobby?
- Roken is slecht voor de gezondheid en moet daarom worden gereguleerd door de
overheid - Roken doet schade aan niet-rokers (“meeroken”)
- Rokers doen schade aan onschuldige kinderen
Wanneer kwam het keerpunt in de geschiedenis van het roken?
- Sociaal-culturele verandering: verlies geloofwaardigheid industrie, samenleving over naar risicocultuur
- 1980: bedrijven namen op eigen initiatief maatregelen
- Stigma op roken: laag sociaal economische status
Wat zijn kenmerken van de regulatie van roken?
Aansprakelijkheid: zaak Cipollone 1987
- Verslaving geen geïnformeerde en vrijwillige keuze
- Verdediging: vrije wil/eigen keuze -> bewijs van andere dat ze waren gestopt
en burgers waren goed geïnformeerd over de risico’s
-> schadevergoeding voor nalatigheid leidde tot verlies van geloofwaardigheid industrie
Waardoor verloor de tabaksindustrie haar geloofwaardigheid?
Geheime documenten in openbaar door rechtszaken en onderzoeken
- PR strategie
- Geheimhouden onderzoekresultaten
- Sigaret niet veiliger maken
- Intentie sigaretten verslavender te maken
-> Congressen comittee
Uit welke stappen bestaat het model voor planmatige preventie?
de epidemiologische analyse (analysefase)
de analyse van de (gedrags)determinanten (analysefase)
interventiekeuze- en ontwikkeling (ontwikkelingsfase)
interventie implementatie (toepassen in de praktijk)
evaluatie van de interventie (evaluatiefase)
Hoeveel rokers zijn er in Nederland?
12 jaar en ouder: 22,7%
27% mannen, 18,5% vrouwen
Tieners: 10,6% waarvan 1% dagelijks
Uit welke fasen bestaat roken?
- Opvattingen over roken
- Probeer fase
- Experimenteer fase (herhaald, maar onregelmatig)
- Regelmatig gebruik
- Nicotine afhankelijk en verslaafd
Welke factorenen beïnvloeden de intentie tot gezond gedrag?
Attitude
Sociale invloeden: subjectieve norm, voorbeeldgedrag en sociale steun
Persoonlijke norm
Ervaren controle
+ Externe factoren: cultuur, sociaaleconomisch, biologisch
Welke sociaal demografische factoren vergroten de kans op rookgedrag?
Jonge leeftijd bij beginnen met roken, bepaalde etnische groepen, onvolledig gezin, lage SES van de ouders, relatief hoog inkomen van de jongere zelf, stress/depressiviteit
Wat zijn kenmerken van smoke free teams?
GVO project van GGD
- gezamenlijk niet-roken contract tussen leden sportteam
