HC'S WEEK 3 Flashcards
(102 cards)
1
Q
Iedere patiënt met chronische myeloïde leukemie (CML) heeft …?
A
9;22 translocatie = Philadelphia chromosoom
Ontstaan nieuw fusiegen BCR-ABL, dus ook nieuw fusie-eiwit
2
Q
Het fusie-eiwit, het product van het fusiegen BCR-ABL, is een…?
A
Tyrosine kinase dat, als ATP gebonden, eiwitten fosforyleert, waardoor cellen veel neutrofielen maken en gaan delen
3
Q
Welk medicijn zorgt dat BCR-ABL gen geen leukemie meer veroorzaakt & hoe werkt dit medicijn?
A
Imatinib = tyrosine kinase inhibitor: bindt op plek waar ATP zou moeten binden aan BCR-ABL eiwit, eiwit dan inactief
4
Q
Behandeling chronische myeloïde leukemie?
A
- Imatinib
- Dasatinib, nilotinib
- Stamceltransplantatie
5
Q
Chromosoomafwijkingen die acute myeloïde leukemie veroorzaken?
A
Inv(16)
t(8;21)
t(15;17)
Monosomie 7
6
Q
Wat is werkingsmechanisme bij AML dat zorgt voor klachten?
A
Door ophoping van niet-functionele cellen (meestal blasten) in het beenmerg/bloed, wordt de normale bloedcelvorming en bloedcelwerking onderdrukt
7
Q
Wat gebeurt er bij de celcyclus in de G1-fase?
A
Celgroei
Restrictiepunt: besluit om replicatie te starten
8
Q
Wat gebeurt er bij de celcyclus in de S-fase?
A
Verdubbeling van DNA
Eindproduct = 92 zusterchromatiden
9
Q
Wat gebeurt er bij de celcyclus in de G2-fase?
A
Klaarmaken voor mitose
10
Q
Wat gebeurt er bij de celcyclus in de M-fase?
A
Verdeling van de chromosomen over de 2 dochtercellen
11
Q
Wat gebeurt er bij mitose in de Profase?
A
Condenseren van DNA
12
Q
Wat gebeurt er bij mitose in de Prometafase?
A
Afbraak kernenvelop
Chromosomen los in cytoplasma en vast aan tubulinedraden
13
Q
Wat gebeurt er bij mitose in de Metafase?
A
Oplijning van chromosomen in middenlijn van de cel
14
Q
Wat gebeurt er bij mitose in de Anafase?
A
Chromosomen naar twee tegenovergestelde polen van de cel getrokken
15
Q
Wat gebeurt er bij mitose in de Telofase?
A
Chromatiden weer decondenseren, nieuwe kernenveloppen aangelegd
16
Q
Wat gebeurt er bij mitose in de Cytokinese?
A
Vorming van twee cellen door in tweeën splitsen van cytoplasma
17
Q
Wat is de rol van het centrosoom bij de mitose?
A
Is centra van waaruit microtubuli worden gestuurd
Wordt verdubbeld in S-fase
18
Q
Wat is het kinetochoor?
A
De structuur van de microtubuli die vastgehecht raken aan de chromosomen
19
Q
4 technieken om chromosomale afwijkingen op te sporen?
A
- R-bandering: alle chromosomen
- FISH: specifiek gen op een chromosoom
- FISH: heel chromosoom - translocaties
- Spectrale Karyotypering (SKY): elk chromosoom eigen kleur - translocaties
20
Q
3 chromosomale afwijkingen - structureel?
A
Deletie van stuk chromosoom
Tranlocatie
Dicentrisch chromosoom
21
Q
2 chromosomale afwijkingen - numeriek?
A
Chromosoom verlies
Chromosoom duplicatie
= Aneuploïdie
22
Q
Wanneer ontstaan numerieke chromosomale afwijkingen?
A
Tijdens de metafase
23
Q
Non-disjunctie is…?
A
Als een chromosoom niet vastzit voordat verdeling tijdens metafase begint, dan kan er een chromosoom te veel of te weinig in de dochtercel komen
24
Q
Wat houdt genamplificatie in?
A
Als een bepaald deel van een chromosoom meerdere keren wordt gerepliceerd, ontstaan kopieën.
25
Beeldvorming van genamplificatie?
In situ hybridisatie met c-myc probe
R-bandering
26
1e manier hoe genamplificatie bijdraagt aan ontwikkeling van kanker?
Activering van oncogenen
- translocatie
- verdubbeling van chromosoom
- genamplificatie
27
2e manier hoe genamplificatie bijdraagt aan ontwikkeling van kanker?
Inactivering van tumor-suppressorgenen
- deletie
- verlies van chromosoom
28
2 functies van telomeren?
Voorkomen genomische instabiliteit
Beperken van celgroei
29
Hoe kan je chromosomale afwijkingen detecteren en identificeren? 3 opties
Klassieke cytogenetica: banderingstechnieken
Moleculaire cytogenetica: FISH of SNP Array
Moleculaire diagnostiek: RQ-PCR, Q-PCR of Sequencing (Sanger of NGS)
30
3 soorten bandering?
G-bandering = helder veld
R-bandering = reverse
Q-bandering
31
Chromosoom bestaat uit...?
Centromeer
Korte arm = P-arm
Lange arm = Q-arm
32
2 soorten chromosomale afwijkingen zijn?
Numerieke afwijkingen
Structurele afwijkingen
33
2 soorten numerieke chromosomale afwijkingen?
Winst (van compleet chromosoom)
Verlies (van compleet chromosoom)
34
2 soorten structurele chromosomale afwijkingen?
Gebalanceerde afwijkingen
= geen winst of verlies van materiaal
Ongebalanceerde afwijkingen
= wel winst of verlies van materiaal
35
3 soorten gebalanceerde, structurele, chromosomale afwijkingen?
Translocatie
Insertie
Inversie
36
2 soorten inversies?
Paracentrische inversie = binnen een arm van het chromosoom
Pericentrische inversie = draaiing rondom de centromeer van het chromosoom
37
4 soorten ongebalanceerde, structurele, chromosomale afwijkingen?
Deletie
Amplificatie
Niet-gebalanceerde translocatie
Gen mutatie
38
2 soorten deleties?
Terminale deletie = deletie aan uiteinde van het chromosoom
Interstitiële deletie = deletie in het midden van het chromosoom
39
2 afwijkingen die leiden tot slechte prognose/risico bij AML?
Complex karyotype = meerdere afwijkingen in karyogram
Monosomaal karyotype =
verlies van twee autosomen OF verlies één autosoom EN één structurele afwijking
40
Wat is het primaire doel van FISH (fluorescent in situ hybridisation)?
Mutaties zichtbaar maken, gericht op specifiek target
41
2 soorten van FISH?
Metafase FISH = bij gekweekte, delende cellen (lymfocyten, solide tumoren)
Interfase FISH = bij niet/slecht delende cellen (snelle analyse, obv. aantal signalen)
42
Waarmee kan je mbv FISH specifiek translocaties aantonen?
Fusie-probes
- geen translocatie = 2x rood en 2x groen
- wel translocatie = geel
MAAR bij co-localisatie van groen en rood ook geel = vals-positiviteit
43
2e manier van translocaties aantonen bij FISH?
Break-apart probes
- groen en rood probes aan weerszijden van gen = geel signaal
- als breuk/translocatie dan zie je dus wel groen en rood
44
Werkingsmechanisme van zuiveren plasmacellen?
RBC's verwijderen: RBC lysis
Antilichaam tegen plasmacel-marker CD-138 om cellen te selecteren
Antilichamen aan beads koppelen, met magneet plasmacellen verzamelen
45
Wat is het primaire doel van SNP-Array (Single Nucleotide Polymorphism)?
Genoom breed kijken
In kaart brengen van fouten met kleine resoluties
Onderzoek met 850k probes
Deleties en duplicaties makkelijk gevonden
46
Wat wordt er getest bij SNP-Array?
Is iemand voor een bepaald SNP
- homozygoot = dezelfde nucleotides op beide chromosomen
- heterozygoot
47
Welke maat wordt bij SNP-Array gebruikt & wat houdt dit in?
LogR = maat voor het aantal kopieën van SNP die aanwezig zijn
48
Wat houdt B-allele frequency in bij SNP-Array?
De frequentie van de SNP
- 1 allel = deletie
- 3 allelen = duplicatie
- 2 allelen = LOH want 2 allelen identiek
49
De neuronen van de centrale klok bevinden zich in de ...?
Suprachiasmatische nucleus (SCN)
Gesynchroniseerd met aardse dag-nacht cyclus van licht = photo-entrainment
50
Circadiane klok werkt mbv ...?
Cryptochroom 1 en 2
- Cry1 kapot = klok te snel
- Cry2 kapot = klok te langzaam
- Cry1 en Cry2 kapot = klok is aritmisch
51
Wat zijn/doen de perifere klokken in het lichaam van zoogdieren?
Betreffen overig (zenuw)weefsel en cellen
Ongevoelig voor lichtprikkels, dus dagelijks gelijk gezet door SCN mbv humorale factoren en neurale stimuli
52
Hoe werken klok-genen?
Werken in positieve/negatieve transcriptie-translatie feedback loops
53
Wat is de functie van klok-gecontroleerde genen?
Koppelen moleculaire klok aan output processen
54
Wat houdt het chronotype van een persoon in?
Of de persoon een ochtend of een avondmens is
55
Wat houdt circadiane desynchonisatie in?
Een verschil in lichaamstijd en geografische tijd
--> ploegendiensten, jetlag
56
Organen waardoor medicijnen passeren hebben ook elk eigen klok, waar heeft dit invloed op?
Chronofarmacokinetiek
- absorptie
- distributie
- metabolisme
- eliminatie
57
Wat houdt chronotoxiciteit in?
Het principe waarbij het toxisch effect van een middel afhankelijk is van het tijdstip van blootstelling
58
Wanneer werken chronotherapeutica het beste?
Meest efficiënt als zij het beste door het lichaam worden getolereerd = zo min mogelijk gezonde cellen beschadigd
Therapeutica niet geven als gezonde cellen in S-fase bevinden
59
Cycline D is actief ...?
In de G1-fase
Zorgt voor activatie van G1 na het groeisignaal
60
Cycline E is actief ...?
Op de overgang G1- naar de S-fase
61
Cycline A is actief ...?
In de S-fase
Zorgt voor progressie van de S-fase
62
Cycline B is actief ...?
In de G2-fase, zorgt voor voortgang G2-fase naar de M-fase (mitose)
63
Hoe controleren cyclines de voortgang van de celcyclus?
Door middel van cyclin-dependent kinase (CDK) enzymen
64
3 kenmerken van cyclin-dependent kinases (CDKs)?
Zijn, in tegenstelling tot cyclines, altijd aanwezig in de cel
Zijn alleen actief als gebonden aan cycline
Fosforyleren eiwitten die nodig zijn voor progressie van de celcyclus
65
CDK4 bindt aan...?
Cycline D
66
CDK1 bindt aan...?
Cycline B
67
CDK2 bindt aan...?
Cycline A en cycline E
68
Werking van cycline kinase inhibitors (CKIs)?
Binden aan cycline/CDK-complexen & remmen zo kinase activiteit
Met name actief in G1-fase
69
Hoe worden cycline D/CDK4 geremd?
Door CKI p16ink4a
70
Hoe worden cycline E/CDK2 geremd?
Door CKI p21
71
Restrictiepoint is checkpoint waarbij ...?
Cel besluit om wel of niet te gaan delen en specialiseren
= point of no return
72
Eiwit betrokken bij Restrictiepoint is?
RB (retinoblastoma eiwit)
73
G1/S-checkpoint is checkpoint waarbij ...?
Gekeken wordt of DNA beschadigd is
74
Eiwit betrokken bij G1/S-checkpoint is?
P53 eiwit
75
Intra-S-checkpoint is checkpoint waarbij ...?
Gekeken wordt of het DNA beschadigd is (bij replicatie)
76
Eiwit betrokken bij intra-S-checkpoint is?
ATM-eiwit
77
G2/M-checkpoint is de checkpoint waarbij...?
Gekeken wordt of DNA beschadigd is
Gekeken wordt of replicatie volledig is afgerond
78
Anafase-checkpoint is de checkpoint waarbij...?
Gekeken wordt of de rangschikking van de chromosomen juist is (zodat ze over beide dochtercellen verdeeld kunnen worden)
79
Voor restrictiepunt checkpoint moet eerst concentratie cycline D stijgen, hoe wordt dit bewerkstelligd?
Groeisignaal EGF activeert het cycline D gen
Signaal wordt doorgegeven door het eiwit RAS
80
Wat is de functie van de transcriptiefactor E2F?
E2F zet genen nodig voor de S-fase aan MAAR E2F is gebonden aan gefosforyleerde RB-eiwit waardoor het inactief is
81
Wat is de functie van cycline D/CDK4-complex op transcriptiefactor E2F?
CDK4 zorgt dat E2F los komt van complex met RB, waardoor E2F actief wordt
CDK4 schakelt cycline E in, waardoor overgang naar S-fase kan plaatsvinden
CDK4 activeert p16-eiwit (CKI), waardoor remming cycline D activiteit
82
Als DNA schade in normale cel, dan toename p53. Wat is p53?
p53 is een tumor suppressor eiwit
83
Wat is de functie van p53-eiwit?
Zorgt dat p21 (CKI) wordt afgeschreven, waardoor cycline E/CDK2-complex wordt geremd
84
Wat gebeurt er als het cycline E/CDK2-complex wordt geremd?
Dan vindt overgang van G1 naar de S-fase niet plaats
= G1/S-arrest
Tijdelijke stop om DNA beschadigingen te repareren
85
Wat is het gevolg van een mutant p53 gen?
Geen remming van het cycline E/CDK2-complex, waardoor geen G1/S-arrest
Cel gaat dus door met delen ondanks de schade, kan leiden tot vorming mutaties
= risicofactor kanker
86
Als schade in DNA van normale cel, dan activatie van ATM-gen. Wat voor gen is het ATM-gen?
Tumor supressor gen
87
Wat is de functie van het ATM-gen in de intra-S-checkpoint?
ATM activeert CHK2
CHK2 inactiveert het cycline A/CDK2-complex, waardoor DNA synthese in de S-fase wordt geremd
88
Wat is het gevolg van een mutant ATM-gen?
Geen activatie van CHK2 eiwit, dus geen remming van cycline A/CDK2-complex, dus geen remming van S-fase mogelijk ookal is er misschien sprake van beschadigd DNA
89
Welk ziektebeeld hoort bij een aangeboren ATM-gendefect?
Ataxia Telangiectasia (AT)
- cellen overgevoelig voor röntgenstraling
- verlies spiercontrole
90
Hoe kan een intra-S-checkpoint defect gemeten worden?
Via radio resistente DNA synthese (RDS)
Je weet dat er sprake is van een defect als een fluoriscerende 3H-Thymidine wordt ingebouwd ondanks de DNA schade
Bij gezonde cellen geen/weinig inbouw van 3H-T
91
Bij de anafase-checkpoint wordt gecheckt of...?
Alle microtubuli gebonden zijn aan alle zusterchromatiden
Mbv spanningsgevoelige eiwitten
92
Gevolg afwezigheid anafase checkpoint?
Heel chromosoom naar één dochtercel getrokken (ipv 1 chromatide per dochtercel)
= chromosomale instabiliteit (CI)
Hierdoor ontstaat aneuploïdie
93
Waarom klopt de term 'anafase-checkpoint' eigenlijk niet?
De anafase-checkpoint vindt eigenlijk plaats tijdens de metafase als de chromosomen zich oplijnen & voordat ze tijdens de anafase uit elkaar worden getrokken
94
Welk ziektebeeld hoort bij het niet goed werken van het intra-S-checkpoint?
Nijmegen Breuk Syndroom (NBS)
Erft autosomaal recessief over met een mutatie in het Nbs1 of RAD50 gen
95
Humaan genoom bestaat uit ...?
Kern DNA en mitochondriaal DNA
96
Wat is de beste maat om genexpressie weer te geven?
De hoeveelheid (actief) eiwit
NIET hoeveelheid mRNA, want dat alleen verantwoordelijk voor eiwitsynthese
97
3 functies van massaspectrometrie?
Eiwitten identificeren en kwantificeren: hoogte piek = hoeveelheid eiwit
Bindende eiwitten identificeren (eiwitten die binden aan eiwit waarin men geïnteresseerd is)
Eiwitmodificaties identificeren (fosforylering, methylering, acetylering)
98
Wat is het transcriptoom?
De complete set van RNA
99
Wat is het proteoom?
De complete set van eiwitten
100
Wat is het metaboloom?
De complete set van metabolieten
101
RNA is niet altijd voorspellend voor eiwit-activiteit, omdat?
mRNA ook regulerende functies heeft betreft
- eiwitmodificaties: fosforylering, etc.
- eiwitstabiliteit: afbraak door proteases
- translatie
102
Micro-RNA 16 is verlaagd in een aantal tumoren, wat zijn 2 gevolgen hiervan?
Minder miRNA-16 = meer BCL2 = remming van apoptose
Minder miRNA-16 = meer CDC25 = progressie van de celcyclus
