HC.1 – Het ontstaan van aangeboren afwijkingen Flashcards
(37 cards)
wat is de betekenis van de volgende woorden:
- proliferatie
- differentiatie
- migratie
- apoptose
- fusie
- inductie
- proliferatie: vermeerdering
- differentiatie: uitrijping
- migratie: verplaatsing
- apoptose: geprogrammeerde celdood
- fusie: samenvoeging
- inductie: beïnvloeden kan chemisch of fysisch
Waarin kunnen we congenitale afwijkingen indelen?
- erfelijk vs niet erfelijk
- Syndromaal vs geisoleeerd
- major vs minor anomalie
Wat is de oorzaak van niet erfelijke congenitale afwijkingen?
Exogene factoren
a) maternaal: alcohol, drugs
b) foetaal: trauma, straling
Waarbij is de invloed van exogene factoren het grootst?
Bij niet erfelijke aandoeningen
wat is kenmerkend voor het foetaal alcohol syndroom?
- Variabele prognose
- Variabel fenotype (fysiek en mentaal)
a) congenitale hartafwijkingen: VSD, ASD, PDA, Coarc, complexe of cyanotische hartziektes
B) Groeiretardie: SGA, IUGR, FTT
–> Kleine lengte pre- en postnataal
C) congenitale afwijkingen aan
- nieren
- hersenen
- skelet
d) faciale dysmorfie (soms subtiel)
- Korte oogspleten: korte palpebrale fissueren of Blepharophimosis
- Lang en vlak philtrum
- Dunne lippen
- kleine ogen
e) Abnormale cognitieve functie: MR, borderline
f) gedragsproblemen tot op VW-leeftijd: hyperactiviteit, psychose
LET OP: er zijn heeeeel veel dingen mogelijk
wat is teratologie?
Kennis over alle agentia die schade kunnen aanrichten aan de foetus tijdens de ZS
Bvb straling, toxische stoffen, trauma, infecties
Wat is kenmerkend voor de gevoeligheid van het CZS voor teratogene effecten?
Van week 2-7: zeer gevoelig
Daarna gedurende gehele 9 mnd nog steeds gevoelig
Wat gebruiken we de invloed van teratogenitciteit?
De principes van Wilson = factoren die de teratogeniciteit beïnvloeden
- Structuur en werkingsmechanisme van de stof (bvb stero-isomeer van thalidomide is niet schadelijk)
- Dosis en duur blootstelling
- soms drempeleffect
- soms dosis-effect relatie - maternale modificatie van de dosis: wijze van metabolisatie
- placenta passage
- Embryonale periode (en de gevoelige periode voor de orgaansystemen)
- Capaciteit van de organen om de stof te metaboliseren
- Genetisch bepaalde gevoeligheid van het organisme (mens vs proefdier)
wat zijn de uitkomsten van teratogene effecten?
- Malformatie
- Groeiretardie
- Functionele afwijkingen
- Dood
3e generatie effecten:
* In- of subfertilieit
* Miskramen
* Postnataal overlijden
* Aangeboren afwijkingen
* Dysmorfe kenmerken
* Mentale of motore retardie
* Cognitieve defecten
* Gedragsstoornissen
* Puberteit stoornissen
Welke groepen teratogene blootstellingen zijn er?
- Geneesmiddelen
- Genotsmiddelen
- Beroepsblootstellingen
- Intoxicaties
- Infecties (let op medicatie)
- Maternale ziektes (en behandeling dus)
- Straling (maternale ziekte zoals maligniteit met diagnostische of therapeutische straling)
- Voeding (vitamine a, foliumzuur)
Wat is een lastige overweging met GNM tijdens de ZS?
Maternale ziekte kan ook schade geven aan de foetus –> bvb status epilepticus
welke twee belangrijke teratogene GNM ken je?
- Valproaat = anti-epilepticum
- Subtiele gelaatsafwijkingen: korte neus, smal philtrum, smal voorhoofd, epicanthus, kleine mond en lippen
- hartafwijkingen
- radiale straal afwijkingen (duimzijde)
- lumbo-sacrale NBD
- ontwikkelings-achterstand
BELEID:
- Soms compenseren door bvb foliumzuur te geven
- soms zoeken naar een ander middel tijdens de ZS (wat misschien wel iets minder goed werkt) - Thalidomide: vroeger geven in eerste trimester vanwege emesis gravidarum
- Afwijkingen ledematen
- afwijkingen maag-darm
- afwijkingen nier
- afwezigheid oren
LET OP: kan al bij 1 pilletje
5000-7000 kinderen geïnvalideerd door dit middel
wat is cruciaal bij bvb thalidomide in de ZS?
Het tijdstip: hoe later, hoe minder groot de afwijkingen aan armen en benen
Armen zijn net iets eerder klaar dan benen
10 dagen (dag 40 en 50) kan verschil zijn tussen afwezigheid armen/benen
Waar moet op gelet worden bij vitamine A?
Te veel kan congenitale afwijkingen geven –> vooral in vroege ZS
Zit bvb in cremes –> is al teratogeen in kleine dosis
Effect: meest in week 3-5
- Cranio-faciale afwijkingen
- schisis
- NBD
- CV-afwijkingen
- Psychologische beperkingen
- Aplasie thymus
- oorafwijkingen
- micrognatie
- nierafwijkingen
- EN 50% heeft een IQ < 85!!
Als een vrouw ernstige acne heeft en zwanger wil worden, waarop moet dan gelet worden?
Gebruik van retionic acid/accutane kan
- aangeboren afwijkingen
- spontane abortus
- abortus procovatus
geven
Welke MO vallen onder Torches?
T: toxoplasmose gondii
O: overige
- HIV
- ParvoB19
- Varicella zoster
- Coxsackie virus
R: Rubellavirus
C = CMV
H = HSV
S = syfilis
wat zijn kenmerken van een congenitale toxoplasmose infectie?
- hydrocefalus
- microphtalmie
- chorioretinitis
- hersenschade
- multipele overig orgaan schade of disfunctie
Hoe vaak geeft toxoplasma problemen tijdens de ZS?
75% van de fertiele vrouwen heeft geen Ab
0,1% vd levensgeborenen
wat is belangrijk bij een toxoplasma infectie tijdens de ZS?
- 1e trimester: 15-20% ernstige verschijnselen
- 2e trimester: 25-30% ernstige verschijnselen
- 3e trimester: 60% ernstige verschijnselen, waarvan 90% asymptomatisch bij de geboorte!
Welk verwekker is geen onderdeel van Torches?
hepatitis B want passert de placenta niet
Wat zijn. kenmerken van congenitale rubella?
- glaucoom
- microphtalmie
- cataract
- hartafwijkingen
- slechthorendheid
- mentale retardie
Minder frequent:
- skeletafwijkingen
- viscerale afwijkingen
- genitale afwijkingen
hoe heeft rubella invloed op het het kind?
- DIrecte virale effecten: virus remt de celdeling en dus de organogenese –> malformaties en Congenitale afwijkingen
–> Vooral
a. hart
b. ogen - Schade door eigen immuunrespons: cellysis, weefseldestructie, vaatwandschade, littekenweefsel na inflammatie
- gehoorverlies
- breinschade
- cataract
- pulmonalis stenose
in welke mate is genetische predispositie belangrijk bij niet erfelijke oorzaken van congenitale afwijkingen?
- zelfde dosis en zelfde middel geeft niet bij elk kind even grote problemen
- Genetisch verschil tussen mens en dier waardoor lastig met dierexperimenten te testen –> maakt het gevaarlijk dierexperimenteel zondermeer naar de mens te exploreren
–> Bepaalde middelen kunnen toch teratogeen zijn voor de mens (en niet bij de muis)
–> Sommige voor de mens niet-teratogene, maar wel effectieve middelen worden nooit gebruikt omdat zij bij dierproeven wel teratogeen bleken
Welke vormen van erfelijke aangeboren afwijkingen zijn er?
- Monogene aandoeningen
a) autosomaal
- dominant: wel of niet geimprint
- recessief
b) geslachtsgebonden
c) mitochondriaal
- mitochondriaal
- kerngecodeerd - Chromosomale afwijkingen
a) Numeriek
- autosomaal
- geslachtsgebonden
b) structureel
- Autosomen, X en Y: translocaties, deleties, inserties, inversies
- acentrische chr: robertsoniaanse translocaties
c) multifactoriele aandoeningen
