hematoloji Flashcards
(68 cards)
HEMATOPOEZ
Fetus 0-2 ay yolk kesesi
2-7 ay karaciğer, dalak
5-9 ay kemik iliği
Yenidoğan Kemik iliği (tüm kemiklerde, zamanla azalır
dalak ve KC de katkı sağlar)
Erişkin Vertebralar, kostalar, strenum, sakrum,
pelvis ve proksimal femur
• Asimetrik hücre bölünmesi
• Pluripotent özellik
• Kendini yenileyebilir (KT, RT), 20 bölünme 10⁶ hücre
• Telomer kısalması
• Progenitörleri vardır, olgunlaştıkça kendini yenileme özelliği↓
• 1/20 milyon çekirdekli hücre; 3ay-3 yılda bir siklusa girer,
saatte 1010 RBC ve 108
-109 WBC
• Kordon kanı
• Mutasyonları biriktirir→ kanser
KEMİK İLİĞİ
STROMASI
➢ Mezenkimal kök hücre, adiposit, fibroblast, osteoblast, endotel, makrofaj
➢ Ekstrasüler matriksi oluşturular; kollajen, glikoprotein, glikozaminoglikan,
büyüme faktörleri
➢ Mezenkimal kök hc SCF, jagged 1, KIT ve NOTCH1 e bağlanır,
transkripsiyon faktörüne dönüşür
➢ Kök hücrenin kemikten çıkması için endotyelden kopması gerekir (GCSF,
SDF1, CXCR4)
HEMATOPOEZİN
REGÜLASYONU
• Bir tane kendinden, bir tane progenitör
yapar
• SCL, GATA1, NOTCH 1 kök hücrenin
hayatta kalması; PU1, CEBP miyeloid
seirye, GATA2, FOG1 eritroid ve
megakaryositik
• SCF lokal; GCSF, EPO dolaşıma katılarak
• SCF, TPO, FLT3, IL-3 kök hücre ve
miyeloid, lenfoid kök hücre lokal etki
• GM-CSF, G-CSF, M-CSF granülosit,
makrofaj
• IL-5; eos, KİT; mast, TPO; trombosit, EPO;
eritrosit
• EPO böbrekten, TPO KC den geri kalanlar
stromal hücrelerden
BÜYÜME
FAKTÖRLERİNİN
RESEPTÖRLERİ VE
SİNYAL İLETİMİ
• EPO-R, GM-CSF-R hematopoietic reseptör süperailesi; liganda bağlanınca dimerize olur
• JAK-STAT-MAPK-PI3
• Adhezyon moleküller; lökositlerin reseptörleri endoteldeki ligandlara bağlanır; inflamasyon immün
cevap trombositlerin damar duvarı, birbiri ve vwf ile bağlanmasını sağlar
• Tümör hücreleri adhezyon molekülleri yayılım paternin belirler, dolaşıma çıkacak mı? Hangi organlara
yayılacak?
HÜCRE
SİKLUSU
• M: İkiye bölündüğü, İ: kromozomların ikiye
katlandığı, sonrasında sitokinez
• İnterfaz 3 kısım; G1: hücre replikasyona
başlıyor, S:DNA ve kromozomlar replike olup
ikiye katlıyor, G2: organeller çiftleniyor,
sitoplazma büyüyor, G0: istirahat
• Siklin D1 fren, kontrol noktası
• Transkripsiyon faktörleri gen ekspresyonunu
düzenler; hematopoez de eritropoez; GATA1-
2, granülopoez PU.1, B lenfosit; PAX5, T
lenfosit NOTCH 1
• Epigenetik: DNA dışındaki gen eksp
etikleyenler. DNMT, TET, IDH
APOPTOZ
• Hücre membranında FAS ya da TNF (tümör
nekroz faktör), mitokondriden sitokrom c
• Kaspaz aktivasyonu, apoptoz
• BCL-2 (anti-apoptotik), BAX (proapoptotik)
apoptozu belirler
• Büyüme faktörleri BCL2 seviyesini artırır
sitokrom c salımını inhibe ederer
• DNA hasarı ise P53 ü aktive ederek BAX
seviyeisni yükseltir sitokrom C yi artırır
KEMİK İLİĞİ
DİSFONKSİYONU
Temelde 3 sorun var
1. Hücrelerin azlığı
2. Hücrelerin fazlalığı
3. Hücrelerinin
fonksiyonunun bozukluğu
Hücreler az ise
1. Yapım eksik
2. Yıkım fazla
3. Üretim bozuk
Hücreler fazla ise
1. Yapım fazla
2. Yıkım yetersiz
3. Üretim bozuk
Hücrelerin
fonksiyonu bozuk ise
Hücreler ayrı ayrı ele alınmalıdır
ERİTROSİT HASTALIKLARI
ANEMİLER
Yapım eksikliği
Demir eksikliği
B12 eksikliği
Folat eksikliği
Kronik Hastalık,
enfekisyon
Böbrek Hastalıkları
Miyelofibroz
Multipl Miyelom
Kemik iliği
yetmezliği
İlaç
Tüketim fazlalığı
Kanama
Hemoliz
İlaç
Gebelik
Bozuk üretim
Hemoglobinopati
Miyelodisplaziler
Sideroblastik anemi
ERİTROSİT HASTALIKLARI
POLİSTEMİLER
Yapım fazlalığı
Polistemia vera
EPO üreten tm
Sekonder
Sigara
KOAH
Rakım yüksek
OSAS
Kardiyak
Yalancı
Dehidratasyon
Egzersiz
TROMBOSİT HASTALIKLARI
TROMBOSİTOPENİ
Yapım azlığı
• Kemik iliği
infiltrasyonu
Lösemi, lenfoma,
depo hastalıkları,
miyelofibroz
• Yapım azlığı
Kalıtsal, ilaç,
enfeksiyon (HIV),
vitamin eksikliği
Yıkım fazlalığı
• İmmün (ITP,
SLE)
• Trombotik
mikroanjiyopati
(TTP, DIK,
HELLP, kapak)
• Hipersplenizm
• İlaç
Yalancı
Küme (EDTA)
Nötrofil satellizmi
TROMBOSİT HASTALIKLARI
TROMBOSİTOZ
Yapım fazlalğı
• Kronik
miyeloprolif.
(PV, ET, KML)
• MDS
Reaktif
• Demir eksikliği
• Enfeksiyon
• Enflamasyon
• Kanser
• Splenektomi
• B12, folat
tedavisi
• Kanama
Yalancı
Fragmante eritrosit
Enfekisyöz
LÖKOSİT HASTALIKLARI
LÖKOSİTOZ
Nötrofili
• Primer
Kronik
miyeloproliferatif
hastalık (KML,
KNL, PV)
• Sekonder
Enfeksiyon
Travma, stres
Sigara, inflamasyon
Kanser, ilaç
(kortizon, lityum)
Eosinofili
• Primer
KEL, AML, KML,
HES
• Sekonder
Alerji, parazit, virüs,
otoimmün
ilaç, lenfoma
Bazofili
• Primer
KML, PV
• Sekonder
Enfekisyon, IBH,
romatolojik,
hipotiroidi
Monositoz
• Primer
KML,
KMML,AML
• Sekonder
Enfekisyon,
ilaç
Neu: >8000
Eos> 1500 (>600)
Baso >200
Monosit >1000 (>800)
LÖKOSİT HASTALIKLARI
LÖKOSİTOZ
Nötropenia
• Primer
Kemik iliği
infiltrasyonu
Lösemi, benign
familial
• Sekonder
Enfeksiyon, ilaç,
hipersplenizm,
romatolojik,
vitamain eksikliği, ,
immün yetmezlik
Eosinopeni
• Primer
Kemik iliği
infiltrasyonu
• Sekonder
Enfeksiyon, ilaç
(steroid), cushing
Bazopeni• Primer
Kemik iliği
infiltrasyonu
• Sekonder
Enfeksiyon,
ilaç (steroid),
hipertiroidi
Monositopeni
• Primer
Kİ infiltrasyonu
Hairy cell
lösemi
• Sekonder
Enfeksiyon, ilaç
Neu: <1800-1500-1000-500
LÖKOSİT HASTALIKLARI
LENFOSİTLER
Lenfositoz
• Primer
KLL, lenfoma, LGL,
ALL
• Sekonder
Enfeksiyon, ilaç,
hiposplenizm,
otoimmün
Lenfopeni
• Primer
Kemik iliği
infiltrasyonu
• Sekonder
Enfeksiyon, ilaç,
immün yetmezlik,
otoimmün
Plazma hücre
• Primer
• Multipl
miyelom,
waldenstrom
• Sekonder
Enfeksiyon
NK
• Primer
NK-T hücreli
lenfoma/löse
mi
• Sekonder
Enfeksiyon
Neu: <1800-1500-1000-500
Anemi nedir ?
❖Anemi, hemoglobin düzeyinin yaş ve cinsiyete
göre Dünya Sağlık Örgütü tarafından kabul edilen
normalin alt sınırının altında olmasıdır
ERİŞKİN (>15 yaş)
• Erkek <13 g/dL,
• Kadın <12 g/dL
• Gebede <11 g/dL
ÇOCUK (<15 yaş)
• Çocuk (6 ay- 6 yaş) <11 g/dL
• Çocuk (6-14 yaş) <12 g/dL
eritropoez
proeritroblast
bazofil eritroblast
polikromatofil eritroblast
ortokromatofil eritroblast
retikülosit
olgun eritrosit
Eritrosit Döngüsü
✓Proeritroblast döneminden retikülosit
oluşana kadar geçen süre 5 gündür.
✓Perifere çıkan retikülositler 24-72
saat içerisinde olgun eritrosit şeklini
alırlar.
✓Eritrositlerin yaşam süresi ise
ortalama 120 gündür.
✓Normal hemostatik şartlarda yapılan
eritrosit kadarı yıkılmaktadır.
Normoblast
Eritrosit
RES
Retikülosit
Proeritroblast
❖ Erişkin bir kişide günde 5x104
/ul eritrosit yapılmaktadır
❖ Normal koşullarda yaşlanan eritrositler karaciğer ve dalakta RES fagositik
hücreleri tarafından uzaklaştırılarak yok edilir
Normal Periferik Yayma-Eritrosit
➢Büyüklükleri 8–10
mikron arasındadır.
➢Çekirdeksiz olup,
ortalarında eritrosit
çapının 1/3’ünü
aşmayan soluk alan
bulunur.
➢Hipokromik
eritrositlerde ortadaki
solukluk artmıştır
Hemolitik anemiler
Hemolitik anemiler değişik şekillerde sınıflanabilir;
❖Coombs negatif ya da pozitif,
❖Akkiz ya da herediter,
❖Eritrositler intrensek olarak defektif olabilir ya da
ekstrensek başka patolojik süreçler sonunda
etkilenebilirler.
Hemolitik Anemiler Ayırıcı tanı
Hemolitik anemi
Akkiz,Coombs(-)
✓ Membran defektleri
✓ Enzimopatiler
✓ Mikroanjiyopati
✓ Paroksismal Nokturnal
Hbüri
✓ İlaçlar
✓ Kimyasal, fiziksel ajanlar
✓ Hipersplenizm
✓ İnfeksiyon
✓ Kurşun intoks.
Akkiz, Coombs (+)
✓ Otoimmün
✓ Transfüzyon reaksiyonları
Hemolitik Anemi-klinik;
✓ Anemi, sarılık ve splenomegali vardır.
✓ Hemolitik anemili bir hastada splenomegali varsa
ekstravasküler hemoliz düşünülür.
✓ Kronik hemolizlerde safra kesesinde taş, ayak bileği ülseri,
folik asit eksikliği görülür.
✓ Kronik intravasküler hemolize bağlı demir kaybı ve demir
eksikliği anemisi olabilir.
***Anemi + sarılık + splenomegali ve retikülositoz
varsa hemolitik anemi düşünün.
Kalıtsal hemolitik anemilerde
➢Sarılık,
➢Splenomegali(‘’’’’)
➢Hemolitik-aplastik krizler
➢Kolelitiazis
➢Bacak ülserleri
➢Kemik anormallikleri olabilir
Hemoliz yerine göre…
➢İntravasküler hemolizde eritrositler dolaşımda parçalanır
ve eritrosit içeriği plazmaya karışır.
➢Daha sık görülen ekstravasküler hemolizde ise
eritrositler makrofajlar tarafından (KC, dalak, Retiküloendotelyal sistemde, hematom) fagositoza uğrar.
İntravasküler hemoliz;
➢Eritrositlerin travmayla karşılaşması (protez kapak),
➢Eritrositlere kompleman bağlanması (immün hemolitik anemi)
➢Ortamda bulunan ekzojen toksik faktörlerin (bakteri toksini)
saldırısına uğraması sonucu oluşur.
İntravasküler hemoliz etyoloji;
1-Prostetik araçlar
a.Kalp kapakları
b.Ventriküler veya atrial septal defektler
c.Sol ventrikül, aort stenozları
d.Vasküler greftler
e.Transjugular intrahepatik portosistemik şant
2-Trombotik Trombositopenik Purpura (TTP)
3-Hemolitik Üremik Sendrom (HÜS)
4-Dissemine İntravasküler Koagülopati (DİK)
5-Yaygın kanserler
6-Kemoterapi (özellikle mitomisin C !)
7-Solid organ transplantasyonu
8-Kemik iliği transplantasyonu
9-Malign hipertansiyon
10-Skleroderma
11-SLE
12-Eklampsi, preeklampsi, HELLP sendromu
13-Küçük damarlara travma (egzersiz)
14-Yanıklar
15-Zehirler
16-Bakteriyel enfeksiyonlar (klostridyum)
17-Bakır zehirlenmesi veya yüksekliği
İntravasküler hemolizde laboratuvar;
❖Laktat Dehidrogenaz (LDH): Eritrositlerin içerinde bol
miktarda bulunan bir enzimdir. İntravasküler hemoliz
durumunda LDH düzeyleri çok yükselebilir.
❖İndirek Bilirubin (İDB): Parçalanan eritrositlerden açığa
çıkan Hb, RES hücreleri tarafından indirek bilüribin’e
çevrilir böylece serum indirek bilüribin düzeyi artar.
❖Haptoglobulin: İntravasküler hemolizde haptoglobulin Hb
ile kompleks yaparak başta dalak olmak üzere RES’te
katabolize edilir. Yıkım hızı yapım hızını geçer, bu nedenle
plazma haptoglobulin düzeyi ölçülemeyecek kadar düşer ya
da kaybolur. Genelde hemolitik ataktan 1 hafta sonra normal
düzeylere geri döner.
Ekstravasküler hemoliz;
➢Extravasküler hemoliz olabilmesi için eritrosit membranına
bağlı antikorun olması veya eritrosit deformabilitesini
etkileyen (membran defekti) bazı fiziksel faktörlerin olması
gerekir.
➢Eritrositler esas olarak dalak ve/veya KC’de bulunan
makrofajlar tarafından fagosite edilirler ve parçalanırlar
Hemolitik Anemiler-Tanısal testler
❖Hemolizden şüpheleniliyor ve eritrosit yıkımında
artışa ilişkin kanıtlar varsa;
✓Hikaye,
✓Fizik Muayene
✓Tam kan (CBC),
✓PY; eritrosit morfolojisinin değerlendirmesi
✓Retikülosit sayısı,
✓LDH, İndirek biluribin, haptoglobulin
✓Coombs testi
Hemolitik anemi laboratuvar
Artmış eritrosit yıkım bulguları
✓Artmış serum LDH
✓Artmış serum indirekt bilirubin
✓AZALMIŞ haptoglobulin
Artmış eritropoiez bulguları
✓Retikülositoz
✓Kemik iliğinde eritroid hiperplazisi
✓Periferik kan yaymasında anizositoz, polikromazi
Hemolitik anemi laboratuvar
Artmış eritrosit yıkımı
✓Sferositler, eliptositler, parçalanmış eritrosit (şiştosit)
✓Serumda methemalbuminemi ve serbest Hb bulunabilir
✓İdrarda hemosiderinüri, hemoglobinüri, methemalbuminüri
✓Ortalama eritrosit hacmi (OEH) ve ortalama hemoglobin
konsantrasyonu (OEHbK) normal veya artmıştır.
Periferik yaymada;
✓Çekirdekli eritrositler, makrositler ve polikromazi → Hızlı
hemoliz durumlarında görülebilir.
✓Orak hücreler → Orak hücreli anemi
✓Parçalanmış eritrositler (şistosit) → MAHA, prostetik kapak
✓Akantosit (spur hücreler) → Abetalipoproteinemi
✓Sferosit → Herediter Sferositoz
✓Hedef hücre → Talasemi, Karaciğer hast, Hb C
✓Heinz cisimcikler → Unstabl Hb, G6PD eksikliği
Hemolitik Anemiler-Özet
➢Eritrositlerin yıkımı
➢Hemoliz
* Ekstravasküler (dalak (SM (+)!))
* İntravasküler (Hbüri!)
➢Soluk + sarı!, İDB ↑ → SK pigment taşları, folat ↓
➢İDB, LDH, retikülosit! ↑(^^^^)önemli
➢İntravasküler hemoliz
* ↑: Hbüri!, hemosiderinüri
* ↓: Haptoglobin, hemopeksin
Otoimmün hemolitik anemiler (OIHA)
Hastanın kendi eritrosit antijenlerine karşı antikor
üretmesi ve bunun sonucunda eritrositlerin yıkılmasıdır.
1- Ig G (sıcak)
2- Ig M (soğuk)
tipinde iki grup antikor tarafından oluşturulabilir.
Sıcak antikor aracılıklı OİHA (Ig G bağımlı)
❖Otoimmün hemolitik hemolitik aneminin en sık türü olup
(%70-80), eritrositler dalakta sekestre olmaktadır.
✓Hemoliz ekstravasküler alanda gerçekleşir.
✓Hemolizin oluşması için kompleman aktivasyonuna gerek
yoktur ama kompleman aktivasyonu hemolizi hızlandırır.
Sıcak Tip Otoantikorlara Bağlı
➢İdiopatik (%50-70)
➢Sekonder
▪ Lenfoproliferatif hastalıklar (KLL, HL, NHL, MM, Waldenström)
▪ Otoimmun hastalıklar (SLE, RA, Skleroderma, ülseratif kolit, p.bilier S)
▪ Maligniteler (Timoma, teratoma, ovarial karsinom, Kaposi sarkom, akut
lösemiler)
▪ Viral infeksiyonlar (EBV, HCV)
▪ İmmun eksiklik sendromları (AİDS,hipogamaglobulinemi)
▪ İlaçlara bağlı, gebelik, AIDS, Kök hücre transplantasyonu
▪ Multiple transfüzyonlar (hemoglobinopatiler), miyelofibrozis
Sıcak OİHA-Klinik
➢Her yaşta izlenir, K/E oranı 2/1, 1/75.000- 2/100.000 sıklık
➢Anemi bulguları (halsizlik, çarpıntı, nefes darlığı)
➢Sekonder nedene bağlı bulgular
➢Ateş, karın ve baş ağrısı, öksürük, kilo kaybı, iştahsızlık
➢Angina ve kalp yetersizliği, tromboflebit
➢Konfüzyon
➢Sarılık ,idrar renginde koyulaşma
➢İLAÇ ALIMI SORGULANMALIDIR
Sıcak OİHA-Fizik Muayene
➢Splenomegali (%82),
➢Hepatomegali (%45),
➢Lenfadenopati (%34)
➢Sarılık %21
➢Solukluk
➢Kalp yetersizliği, ödem, böbrek yetersizliği, şok bulguları
➢Tiroid bezinde büyüme
➢Purpurik döküntü ve kanama bulguları EVANS
SENDROMU ( İmmun trombositopeni + anemi)
Sıcak OİHA-Laboratuar
➢Hb, Hct düşük, MCV düşük (folat eksikliği)
➢Retikülositoz, aplastik anemi gelişirse düşüktür
➢P.yaymada makrositoz, normoblastlar, sferositler
➢K.iliğinde eritroid hiperplazi, aplastik anemi gelişirse
hipo/aplazik
➢Lökopeni, trombositopeni immun, bazen de lökositoz
➢İndirekt bilirubin artışı, LDH artışı Haptoglobulin düşüktür
Sıcak OİHA-Laboratuar
➢Hemoglobinüri, hemosiderinüri
➢İdrarda ürobilinojen artışı, dışkıda sterkobilinojen artışı
➢Yalancı sifiliz, RF, antikardiolipin, antitiroid antikor (+)
➢Böbrek yetersizliğine ait laboratuar bulguları
➢ Direkt Coombs (+) Negatif Coombs testleri olabilir (Ig A,
teknik problem)
➢İndirekt Cooms pozitif olabilir
Sıcak OİHA Tedavi
a. Sekonder ise bu durum tedavi edilmelidir.
b. Primer ise kortikosteroid tedavisi ilk seçenektir.
- Prednizon ya da metilprednizolon 1-2 mg /kg/gün dozunda bir
veya ikiye bölünerek oral veya intravenöz olarak verilir. Antikor
sentezini ve makrofaj fagositozunu inhibe eder)
- İstenen yanıt alınamazsa veya çok ağır anemi mevcutsa doz
artırılabilir.
✴️ Yanıt alındıktan sonra (Hb düzeyi 10 gr/dL civarı) doz yavaş
yavaş azaltılarak 3-4 ayda kesilir.
-Tedaviye cevabın takibi için aralıklı tam kan sayımı, retikülosit
ve coombs testi yapılmalıdır.
• Steroid yan etkilerine dikkat (Osteoporoz , osteonekroz, kemik kırıkları
(özellikle lomber bölge), HT, Kan şekeri yükselmesi, Cushingoid görünüm)
Sıcak OİHA Tedavi
❖Eğer steroide 3 hafta içinde yanıt alınamazsa veya yanıt
için yüksek doz steroide ihtiyaç duyuluyorsa veya steroid
kesilince hastalık tekrarlıyorsa (steroid bağımlılığı)
c. Splenektomi: Tedavi şansı %60-75 ‘dir. Eritrositlerin yıkımı
önlenir, Ig M ile kaplı eritrositlerde şans azdır. %5-10 mortalite
taşır, öncesinde pnömokok aşısı yapılmalıdır.
d. İmmunsuresif tedaviler; etkileri 1 ay içinde ortaya çıkar.
4-6 aylık sürede yanıt alınamazsa devam edilmesi önerilmez.
- Anti-CD20 monoklonal antikoru: Rituximab: 375
mg/m2/hafta IV infüzyon yanıta göre 4 hafta kullanılır
Sıcak OİHA Tedavi
e. Eritrosit süspansiyonu
f. Diğer immunsupresifler: siklofosfamid, azatiyopürin,
mikofenolat mofetil, vinkristin
g. Danazol (600-800 mg/G,eritrositlere antikor bağlanışı
inhibe edilir)
h. IVIG: İntravenöz immunglobulin tedavisi 0,4-1 kg/gün 5
gün (Fc reseptör blokajı)
ı. Plazmaferez splenektomiye yanıtsız olgularda
j. Kök hücre transplantasyonu
Sıcak OİHA Tedavi
❖ Remisyon ve relapslar (%50) ile seyreder, %10-30 mortalite
(infeksiyon, şiddetli anemi , tromboz)
Soğuk aglütininlere bağlı OİHA (IgM ilişkili)
➢Genellikle eritrosit membranındaki i/I antijenlerine karşı üretilen ve
düşük ısılarda (en iyi 32 derece) aktif olan IgM tipi antikorlar vardır.
➢Soğuk ortamda eritrositleri aglutine ettikleri için “soğuk aglutininler”
adıyla anılırlar.
➢Eritrositler esas olarak karaciğerde sekestre olur ve hemoliz için
kompleman aktivasyonuna ihtiyaç vardır.
➢ Bu antikorlar normal insanlarda da düşük titrelerde(<1:32) mevcuttur.
➢Bunlardan soğuk aglutinin sendromu bütün OİHA’lerin yaklaşık olarak
1/3’ünü meydana getirir.
➢Soğuk aglutininler
1. Soğuk aglutinin sendromu
2. Paroksismal soğuk hemoglobinürisi (nokturnal değil)!!!